Bài giảng ngữ văn 7 bài 3 quá trình tạo lập văn bản

QUÁ TRÌNH TẠO LẬP VĂN BẢN
MÔN NGỮ VĂN 7

TaiLieu.VN


KIỂM TRA BÀI CŨ

Em hãy đọc thuộc lòng 4 bài ca dao về tình cảm gia đình.
Em thích nhất bài ca dao nào ? Tại sao ?

TaiLieu.VN


TÌNH HUỐNG

Trong một giờ học, thầy giáo có việc đột xuất phải
ra ngoài 5 phút. Thầy yêu cầu lớp tự quản và giữ trật tự.

Trong lúc
thầy giáo vắng mặt,
có hai bạn học sinh
đã gây gổ đánh nhau.

???
???

Khi thầy trở lại thấy lớp rất mất trật tự.
Thầy gọi bạn lớp trưởng lên và hỏi lí do.
Nếu em là bạn lớp trưởng ấy, em sẽ làm gì?
TaiLieu.VN

Tiết 12

TaiLieu.VN


Đối với người nói (người viết):
Trình bày sự vật, sự việc và bộc lộ
suy nghĩ, tình cảm của mình
Ý NGHĨA CỦA VIỆC
TẠO LẬP VĂN BẢN
Đối với người nghe (người đọc):
Hiểu được sự vật, sự việc và tâm tư,
tình cảm của người nói.

TaiLieu.VN


I. CÁC BƯỚC TẠO LẬP VĂN BẢN

Tình huống 1

Đề 1
Em con ham chơi điện tử
nên bỏ bê việc học hành.
Con hãy viết một bức thư
khuyên nhủ em.

Game

Chat

TaiLieu.VN


I. CÁC BƯỚC TẠO LẬP VĂN BẢN

Đề 2
Vì đi trọ học xa
nên em con rất nhớ nhà,
ảnh hưởng tới kết quả học tập.
Con hãy viết một bức thư
động viên em.

Tình huống 2
TaiLieu.VN


Bước 1: Định hướng văn bản
Định hướng

Đề 1

Đề 2

- Đối tượng

Viết cho em, đứa em – ham
chơi

Viết cho em, đứa em - nhớ
nhà

- Mục đích

Viết để khuyên nhủ em từ
bỏ đam mê xấu

Viết để động viên em vượt
qua nỗi nhớ, cố gắng học
tốt

- Nội dung

Viết về tác hại của trò chơi
điện tử

Thông cảm, sẻ chia và
động viên em nỗ lực học
tập

- Cách thức

Phân tích bảo ban bằng lí lẽ

Tâm tình, thuyết phục
bằng tình cảm

TaiLieu.VN

Bước 2: Xây dựng bố cục

Bố cục

Đề 1

Đề 2

Mở bài

Lí do viết thư: Lo lắng
trước tình trạng đam mê
điện tử của em.

Lí do viết thư: Thương
nhớ em và lo lắng khi
em không yên tâm học
tập.

TaiLieu.VN


Bước 2: Xây dựng bố cục
Bố cục
Thân
bài

–

–

–

TaiLieu.VN

Đề 1
Cảnh báo về tác hại của trò chơi
điện tử:
+ Lãng phí thời gian, sức lực,
tiền bạc
+ Ảnh hưởng tới kết quả học
tập
+ Dễ bị tiêm nhiễm văn hoá
không lành mạnh, ảnh hưởng
tới quá trình hình thành nhân
cách sau này.
Thái độ của mọi người trước sự
đam mê điện tử của em:
+ Bố mẹ buồn rầu
+ Thầy cô thất vọng
+ Anh (chị) lo lắng
Trách nhiệm hiện tại của bản thân
em:
+ Tu dưỡng đạo đức
+ Chăm lo học tập

–

–

–

Đề 2
Tình yêu và sự hi vọng của
gia đình dành cho em:
+ Luôn yêu thương em.
+ Mong muốn em học tốt
+ Hi vọng em sớm trưởng
thành, độc lập.
Giải pháp giúp em vơi nỗi
nhớ nhà: viết thư, gọi điện,
tranh thủ về thăm nhà,…
Thuyết phục em chuyển hoá
nỗi nhớ thành động lực học
tập
+ Hăng say học tập sẽ át đi
nỗi nhớ
+ Học tập tốt là món quà
tinh thần lớn tặng gia đình


Bước 2: Xây dựng bố cục
Bố cục

Đề 1

Kết bài

Mong em từ bỏ đam mê

điện tử để chăm lo học
tập tốt

Đề 2
Chúc em nghị lực
hơn và có kết quả
học tập tốt

Bước 3: Diễn đạt các ý ghi trong bố cục
− Yêu cầu về hình thức: đúng chính tả, ngữ pháp, có tính liên
kết và mạch lạc.
− Yêu cầu về nội dung: sát với bố cục, đầy đủ ý.
Bước 4: Kiểm tra
− Học sinh tự kiểm tra việc thực hiện các bước 1, 2, 3. Sửa
chữa các phần sai và bổ sung các phần thiếu.
TaiLieu.VN


Ghi nhớ: Quá trình tạo lập văn bản
Bước

TaiLieu.VN

Nhiệm vụ

Cụ thể

1

Định hướng

văn bản

•
•
•
•

2

Xây dựng bố
cục

Yêu cầu: rành mạch, hợp lí, đúng định hướng ở
bước 1

3

Diễn đạt các ý • Hình thức: Lời văn trong sáng, có tính liên kết
đã ghi trong bố
và mạch lạc.
cục
• Nội dung: chính xác, sát với bố cục.

4

Kiểm tra

Về đối tượng: Nói, viết cho ai ?
Về mục đích: Để làm gì ?
Về nội dung: Về cái gì ?

Về cách thức: Như thế nào ?

Việc thực hiện các bước 1, 2, 3; sửa chữa
những sai sót, bổ sung các ý còn thiếu.


II. LUYỆN TẬP
Bài tập 2 (SGK trang 46):
Bài viết của bạn không phù hợp vì bạn đã định hướng sai ở trong bước 1. Cụ thể như sau:

Yêu cầu định
hướng

Định hướng sai

Định hướng đúng

- Mục đích

Viết để tường thuật lại quá
trình học tập của bản thân.

Viết để truyền kinh nghiệm
học tốt.

- Nội dung

Báo cáo thành tích học tập.

Báo cáo kinh nghiệm học

tập.

- Đối tượng

Viết cho thầy cô

Viết cho bạn bè

- Cách thức

Xưng hô thầy – em (con).

Xưng hô bạn - mình

TaiLieu.VN


II. LUYỆN TẬP
Bài tập 3 (SGK trang 46-47): Cách trình bày dàn bài (cách trình bày bước 2)

a.

Các câu trong dàn bài phải rõ ý, ngắn gọn, nhưng không cần hoàn
chỉnh, không cần tuyệt đối đúng ngữ pháp và không nhất thiết phải liên
kết chặt chẽ với nhau. Vì dàn bài mới chỉ là dạng đề cương, chưa phải
là bản thân văn bản.

b.

Các phần, các mục lớn nhỏ trong dàn bài được phân biệt với nhau qua

một hệ thống kí hiệu nhất quán và việc trình bày các mục phải thống
nhất, rõ ràng, rành mạch, hợp lí.

TaiLieu.VN


II. LUYỆN TẬP
Bài tập 4 (SGK trang 47):
Để viết bức thư phải thực hiện lần lượt 4 bước tạo lập
văn bản.
Bước 1: Định hướng
- Đối tượng

Viết cho bố

- Mục đích

Viết để xin lỗi bố

- Nội dung
- Cách thức

Thể hiện nỗi ân hận và xin được tha thứ
Chân thành, hối lỗi.

Bước 2: Xây dựng bố cục
Mở bài: Lí do viết thư
TaiLieu.VN

II. LUYỆN TẬP
Bước 2: Xây dựng bố cục
Thân bài:
- Ý lớn 1: Bày tỏ sự ân hận
+ Ân hận vì đã nói lời thiếu lễ độ
+ Ân hận vì đã làm bố mẹ buồn
+ Ân hận vì vi phạm đạo làm con
- Ý lớn 2: Xin được tha thứ
+ Nhận lỗi
+ Tự đặt hình phạt cho bản thân
+ Xin bố tha thứ
Kết bài: Lời hứa không tái phạm
Bước 3: Diễn đạt các ý thành bài văn.
Bước 4: Kiểm tra.
TaiLieu.VN


BÀI TẬP VỀ
NHÀ
 Em hóy viết một văn bản dựa
theo bố cục đó thiết lập ở bài 4.

TaiLieu.VN


TaiLieu.VN