Bài giảng ngữ văn 10 tuần 7 miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự 5

Bài giảng điện tử Ngữ văn 10
MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG
BÀI VĂN TỰ SỰ


Ôn lại bài cũ:
• Tự sự (kể chuyện) là phương thức trình
bày một chuỗi các sự việc, sự việc này
dẫn đến sự việc kia, cuối cùng kết thúc
thể hiện một ý nghĩa.
• Một bài văn tự sự phải có : cốt truyện,
nhân vật và sự việc.


I.Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự
sự:
1. Ôn lại một số khái niệm:
Bài tập 1,2,3 sgk/73
(Thực hiện nhóm 5 phút)


• Miêu tả là làm cho
người đọc, người
nghe, người xem
có thể thấy sự vật,
hiện tượng, con
người như đang
hiện ra trước mắt.
• Ví dụ:miêu tả về
con thuyền giương
buồm lướt sóng

ngoài khơi


Muốn miêu tả hay thì phải làm gì?

• Phải có năng lực
quan sát tốt


• Biểu cảm là bộc lộ
tình cảm, cảm xúc
của mình về thế
giới xung quanh.
• Ví dụ: Bộc lộ tình
cảm của em về
con vật mà em yêu
thích.


• Một bài văn biểu
cảm xuất sắc là bài
như thế nào?
• Là bài khơi gợi
được sự đồng cảm
nơi người đọc.


Câu 2:
Miêu tả trong bài văn
miêu tả phải có sự

miêu tả thật rõ, thật
hay.
• Ví dụ: tả người
(Vận động viên bóng
chày)


• Trong văn tự sự phải
kể chuyện rõ ràng,
hấp dẫn.
• Miêu tả trong bài văn
tự sự giúp kể chuyện
sinh động hơn.
• Ví dụ: anh giám đốc
trẻ không những đẹp
trai, ăn mặc lịch sự
mà còn rất có tài quản
lý.


Như vậy em hãy rút ra sự khác nhau?
Sự khác nhau có phải ở số lượng câu
chữ không?

• Sự khác nhau đó
là do tính mục
đích


• Vậy cần căn cứ vào đâu để đánh giá hiệu

quả của miêu tả và biểu cảm trong văn
bản tự sự?
• Ở chỗ miêu tả và biểu cảm đã phục vụ
đắc lực cho mục đích tự sự đến mức độ
nào.
2.Nhận xét:
- Miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự
phải phục vụ đắc lực cho văn bản tự sự,
có hiệu quả tác động đến nhận thức, cảm
xúc người đọc, người nghe.



Tìm những yếu tố miêu tả và biểu cảm trong
đoạn trích sau:
“Nếu có lần nằm ngoài trời suốt đêm, hẳn bạn thừa
biết giữa lúc chúng ta ngủ thì cả một thế giới
huyền bí bừng dậy trong cảnh cô quạnh và u
tịch. Lúc ấy suối reo rõ hơn, đầm ao nhen lên
những đốm lửa nhỏ,[…] và văng vẳng trong
không gian những tiếng sột soạt, những tiếng
rung khe khẽ, tưởng đâu cành cây đang vươn
dài và cỏ non đang mọc. Ban ngày là cuộc sống
của chúng sinh còn ban đêm là cuộc sống của
cây cỏ. Không quen thì dễ sợ…”


• Nếu có lần nằm ngoài trời suốt đêm, hẳn
bạn thừa biết giữa lúc chúng ta ngủ thì cả
một thế giới huyền bí bừng dậy trong cảnh

cô quạnh và u tịch. Lúc ấy suối reo rõ
hơn, đầm ao nhen lên những đốm lửa
nhỏ,[…] và văng vẳng trong không gian
những tiếng sột soạt, những tiếng rung
khe khẽ, tưởng đâu cành cây đang vươn
dài và cỏ non đang mọc. Ban ngày là cuộc
sống của chúng sinh còn ban đêm là cuộc
sống của cây cỏ. Không quen thì dễ sợ…


• Em có nhận xét gì về vai trò của miêu tả
và biểu cảm trong đoạn văn tự sự trên?
Nhận xét:
• Các yếu tố miêu tả và biểu cảm đã giúp
cho đoạn văn tự sự trở nên sinh động,
hấp dẫn và đầy chất thơ.


B.Quan sát, liên tưởng, tưởng tượng đối với
việc miêu tả, biểu cảm trong bài văn tự
sự:
1.Trả lời câu hỏi:
Liên tưởng là từ sự việc, hiện tượng nào đó
mà nghĩ đến sự việc, hiện tượng có liên
quan.
Ví dụ: Biển: liên tưởng đến sóng, cát, tàu,
thuyền, cá, tôm, mực,…

Quan sát là xem xét để nhìn rõ, biết rõ sự vật hay
hiện tượng.


• Tưởng tượng là tạo
ra trong tâm trí hình
ảnh của cái không
hề có ở trước mắt,
hoặc còn chưa hề
gặp.


Chiếc xích lô


• Nếu chỉ có quan sát đối tượng một cách kĩ càng,
không có liên tưởng, tưởng tượng thì miêu tả
trong bài văn tự sự sẽ thế nào? Cho ví dụ?
• Lúc ấy suối reo rõ hơn, đầm ao nhen lên những
đốm lửa nhỏ,[…] và văng vẳng trong không gian
những tiếng sột soạt, những tiếng rung khe khẽ,
tưởng đâu cành cây đang vươn dài và cỏ non
đang mọc.


2.Nhận xét:
• Muốn miêu tả hay thì phải có sự kết hợp
hài hòa, hợp lý giữa quan sát, liên tưởng,
tưởng tượng.

Câu 3:
• Để câu chuyện mình kể không gây cảm
giác khô khan cho người đọc thì người kể
chuyện cần kết hợp bộc lộ cảm xúc, tình
cảm của nhân vật(hoặc của bản thân)
trong quá trình tự sự.
• Ý d không chính xác vì nếu chỉ từ bên
trong trái tim người kể thì có thể có tâm
trạng, cảm xúc nhưng nó rất mơ hồ, vu
vơ, khó gợi được sự đồng cảm ở người
đọc, người nghe.


Nhận xét:
• Muốn biểu cảm thì nhất thiết phải có đối
tượng miêu tả và thông qua miêu tả mới
có biểu cảm được.


II. Tổng kết:(Ghi nhớ sgk/76)
III.Luyện tập:
1.Bài tập sgk/76
2.Tìm các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong
một đoạn bất kỳ truyện cổ tích “Tấm Cám”