Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện triệu sơn, tỉnh thanh hóa

B GIO DC V O TO
TRNG I HC VINH

Lấ NG HUY

MộT Số GIảI PHáP NÂNG CAO CHấT LƯợNG
ĐộI NGũ GIáO VIÊN TRUNG HọC CƠ Sở
HUYệN TRIệU SƠN, TỉNH THANH HóA
Chuyờn ngnh: Qun lý Giỏo dc
Mó s : 60.14.01.14

LUN VN THC S KHOA HC GIO DC

Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS. NGUYN NGC HI


ii

NGHỆ AN – NĂM 2015


i

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài, tôi đã nhận được sự giúp
đỡ, chỉ bảo nhiệt tình của các thầy cô giáo trường Đại học Vinh đã giúp
đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn
này. Với tình cảm chân thành tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám
hiệu, phòng sau đại học, phòng Quản lí khoa học - Trường Đại học Vinh,
các cán bộ và giảng viên đã tham gia quản lí, giảng dạy và giúp đỡ tôi
trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin tỏ lòng biết ơn

sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Ngọc Hợi người đã trực tiếp hướng dẫn,
giúp đỡ tận tình tác giả nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn:
- Lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo, Phòng thống
kê huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa;
- Ban giám hiệu, các thầy cô giáo 36 trường THCS trên địa bàn
huyện Triệu Sơn;
- Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, khích lệ, cổ vũ và
giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài.
Mặc dù đã cố gắng trong suốt quá trình thực hiện đề tài, tuy nhiên
luận văn có thể còn những thiếu sót, hạn chế. Tôi rất mong nhận được ý
kiến đóng góp và chỉ dẫn của quý thầy cô cùng các bạn đồng nghiệp để
luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân trọng cảm ơn!
Nghệ An, tháng 10 năm 2015.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

LÊ ĐĂNG HUY


ii

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU.........................................................................................................1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ .........................7
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................................7
1.2. Một số khái niệm cơ bản..........................................................................9
1.3. Người giáo viên Trung học cơ sở trong bối cảnh đổi mới giáo dục.........11

1.4. Một số vấn đề về nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học
cơ sở................................................................................................................16
1.5. Quan điểm của Đảng, nhà nước về nâng cao chất lượng đội ngũ GV
THCS ..............................................................................................................20
Kết luận chương 1...........................................................................................22
Chương 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TRIỆU
SƠN, TỈNH THANH HÓA ..........................................................................23
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và giáo dục huyện Triệu
Sơn, tỉnh Thanh hoá.........................................................................................23
2.2. Thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Triệu
Sơn, tỉnh Thanh Hoá........................................................................................36
2.3. Thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở của
huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hoá................. ................................................ .49
2.4. Nguyên nhân của thực trạng ...................................................................50
Kết luận chương 2...........................................................................................55


iii

Chương 3:

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI

NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN TRIỆU SƠN, TỈNH
THANH HOÁ................................................................................................56
3.1. Các nguyên tắc đề xuất các giải pháp ......................................................56
3.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở
huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hoá...................................................................57
3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp .....................................................................81

3.4. Thăm dò khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của những giải pháp nâng cao
chất lượng đội ngũ GV THCS ở huyện Triệu Sơn................................................82
Kết luận chương 3 ........................................................................................................83
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................84
DANH MỤC TÀI LIỆU ...........................................................................................87


iv

DANH MỤC BẢNG CHỮ VIẾT TẮT
CBQLGD
CĐ
CNH- HĐH
GD &ĐT
CSVC
GDTX
ĐNGV
GP
GV
GVTHCS
HU- HĐND
MN
NV
PPDH
TH
THCS
THPT
SGK
XHH

Cán bộ quản lý giáo dục
Cao Đẳng
Công nghiệp hoá- hiện đại hoá
Giáo dục và đào tạo
Cơ sở vật chất
Giao dục thường xuyên
Đội ngũ giáo viên
Giải pháp
Giáo viên
Giáo viên Trung học cơ sở
Huyện ủy - Hội đồng nhân dân
Mầm non
Nhân viên
Phương pháp dạy học
Tiểu học
Trung học cơ sở
Trung học phổ thông
Sách giáo khoa
Xã hội hóa


v

DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1. Vị trí của giáo dục THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân....................28
Bảng 2. Mạng lưới các trường trên địa bàn huyện Triệu Sơn...................................31
Bảng 3. Chất lượng giáo dục học sinh THCS huyện Triệu Sơn (tại thời điểm
tháng 5/2015)...............................................................................................................32
Bảng 4. Tổng hợp cơ sở vật chất trường học ............................................................33

Bảng 5. Thống kê đội ngũ CBQL- GV huyện Triệu Sơn.........................................33
Bảng 6. Thống kê tình hình đội ngũ CBQL - GV THCS huyện Triệu Sơn 5 năm
trở lại đây (Tính đến 30/5/2015).................................................................................34
Bảng 7. Thống kê trình độ đào tạo, độ tuổi, đội ngũ CBQL, GV, nhân viên các
trường THCS huyện Triệu Sơn (Tính đến 30/5/2015)..............................................34
Bảng 8. Tổng hợp kết quả đánh giá , xếp loại GV THCS huyện Triệu Sơn............36
Bảng 9. Thực trạng kỹ năng sư phạm của giáo viên..................................................38
Bảng 10. Số lượng và tỷ lệ GV/lớp.............................................................................42
Bảng 11. Kết quả thăm dò các giải pháp....................................................................82


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Về mặt lý luận
Trong giai đoạn hiện nay vẫn còn một bộ phận giáo viên có chuyên môn
còn hạn chế, phẩm chất năng lực chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới căn bản
toàn diện giáo dục. Đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở hiện còn gặp khó khăn
về điều kiện sống, điều kiện làm việc, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học để
giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ. Vì vậy, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên Trường trung học cơ sở nhằm đổi mới và phát triển GD&ĐT. Tại Đại hội
XI của Đảng cộng sản Việt Nam đã khẳng định, mục tiêu tổng quát của chiến
lược phát triển kinh tế - xã hội, từ năm 2011-2020 là: "Phấn đấu đến năm 2020
nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; chính trị - xã
hội ổn định, đồng thuận, dân chủ, kỷ cương; đời sống vật chất và tinh thần của
nhân dân được nâng lên rõ rệt; độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn
lãnh thổ được giữ vững; vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế tiếp tục được
nâng lên; tạo tiền đề vững chắc để phát triển cao hơn trong giai đoạn sau”.
[19]

Để thực hiện tốt những nhiệm vụ trên, trước hết đòi hỏi chúng ta phải
chú trọng đến nguồn nhân lực. Chất lượng nguồn nhân lực đó phụ thuộc vào
chất lượng giáo dục của nền giáo dục Việt Nam. Đại hội Đảng lần thứ XI,
Đảng cộng sản Việt Nam đã khẳng định: "Phát triển giáo dục phải thực sự là
quốc sách hàng đầu. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, coi trọng giáo
dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập
nghiệp. Đổi mới căn bản nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã
hội hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý, phát triển đội
ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt". Đảng ta luôn xác định,


2

trong phát triển giáo dục và đào tạo, đội ngũ giáo viên giữ vị trí vô cùng quan
trọng. Đội ngũ giáo viên là lực lượng tham gia trực tiếp và quyết định chất
lượng giáo dục. Vì vậy, các nghị quyết của Đảng luôn khẳng định vị trí, vai
trò to lớn của đội ngũ giáo viên đối với sự phát triển và đảm bảo chất lượng
đào taọ. [19]
Chỉ thị số 40/2004/CT-TW ngày 15/6/2004 của Ban Chấp hành Trung
ương Đảng đã nêu rõ: “Mục tiêu xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục được chuẩn hoá đảm bảo chất lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt
nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà
giáo; thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự
nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đòi hỏi ngày
càng cao của sự nghiệp CNH-HĐH đất nước". [4]
1.2. Về mặt thực tiễn
Những năm gần đây, cùng với nền giáo dục cả nước, ngành GD&ĐT
tỉnh Thanh Hoá đang có những khởi sắc mới, mạng lưới trường lớp phát triển
rộng khắp: Cơ sở vật chất các trường được nâng cấp, cải tạo và xây mới, số
trường lớp được xây dựng mới theo chuẩn quốc gia ngày càng tăng, chất

lượng GD&ĐT có tiến bộ rõ rệt song bên cạnh đó vẫn còn những mặt tồn tại,
yếu kém, bất cập cả về quy mô, cơ cấu và đặc biệt là hiệu quả GD&ĐT chưa
đáp ứng kịp những đòi hỏi ngày càng cao về nguồn nhân lực cho công cuộc
hội nhập kinh tế quốc tế. Vì vậy trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Tỉnh
Thanh Hoá lần thứ XV đã nêu rõ: Phát huy truyền thống hiếu học, cũng cố
thành quả giáo dục đạt được, khắc phục những yếu kém trong công tác quản
lý giáo dục, nhằm nâng cao chất lượng GD&ĐT toàn diện.
Nằm trong hệ thống GD&ĐT chung của cả tỉnh nên GD&ĐT huyện
Triệu Sơn cũng có những ưu điểm đã nêu trên. Bên cạnh những ưu điểm đó,
nó còn bộc lộ một số mặt hạn chế, yếu kém như:


3

- Chuyên môn nghiệp vụ còn yếu.
- Kỹ năng giảng dạy, đổi mới phương pháp giảng dạy, nghiên cứu tài
liệu còn nhiều hạn chế.
Những mặt yếu kém của đội ngũ giáo viên xuất phát từ nhiều nguyên
nhân, có những nguyên nhân xuất phát từ bản thân đội ngũ giáo viên nhưng
cũng có những nguyên nhân xuất phát từ việc quản lý chất lượng giáo viên
của các cấp quản lý giáo dục. Triển khai xây dựng đội ngũ nhà giáo còn chậm
so với tiến trình đổi mới giáo dục, cơ quan quản lý các cấp chưa quan tâm
đúng mức, công tác giáo dục chính trị, đạo đức, công tác thanh tra, kiểm tra,
xử lý vi phạm có thời điểm còn chưa nghiêm, cơ chế khen thưởng cho giáo
viên có thành tích cao trong giảng dạy chưa thật sự thoả đáng, kịp thời.
Trước yêu cầu đổi mới giáo dục, nâng cao chất lượng giảng dạy đòi hỏi
ngành giáo dục huyện Triệu Sơn cần phải nghiên cứu, quy hoạch và có kế
hoạch đào tạo đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở ngang tầm với nhiệm vụ đặt
ra của sự nghiệp giáo dục. Điều đó đặt ra cho giáo dục huyện Triệu Sơn
những vấn đề: Đổi mới tư duy về giáo dục, đổi mới nội dung và phương pháp

giáo dục, giáo dục suốt đời và phổ cập công nghệ thông tin, hiện đại hóa giáo
dục, học tập thường xuyên và học tập suốt đời.
Có 5 điều kiện cơ bản để phát triển giáo dục:
+ Môi trường kinh tế của giáo dục
+ Chính sách và công cụ thể chế hóa giáo dục
+ Cơ sở vật chất kỹ thuật và tài chính dành cho giáo dục
+ Đội ngũ giáo viên và người học
+ Nghiên cứu lý luận và thông tin giáo dục.
Trong 5 điều kiện cơ bản thì đội ngũ giáo viên là điều kiện cơ bản nhất
quyết định sự phát triển của giáo dục. Vì vậy nhiều nước khi đi vào cải cách


4

giáo dục, phát triển giáo dục thường bắt đầu bằng phát triển đội ngũ giáo
viên.
Để tiếp tục phát triển giáo dục tỉnh Thanh Hóa nói chung và giáo dục
huyện Triệu Sơn nói riêng, việc tìm ra một số giải pháp nâng cao chất lượng
đội ngũ giáo viên THCS trong giai đoạn hiện nay là một việc rất quan trọng
và cần thiết. Với những lý do trên, tôi đã lựa chọn đề tài "Một số giải
pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện
Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa".
2. Mục đích nghiên cứu
Từ nghiên cứu lý luận và thực tiễn đề xuất một số giải pháp nâng cao
chất lượng đội ngũ giáo viên trường Trung học cơ sở ở huyện Triệu Sơn, tỉnh
Thanh Hoá
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trường Trung học cơ sở
trong giai đoạn hiện nay

3.2. Đối tượng nghiên cứu
Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trường Trung
học cơ sở huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hoá
4. Giả thuyết khoa học
Hiệu quả quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện
Triệu Sơn, tỉnh Thanh hoá sẽ được nâng cao, nếu đề xuất và thực hiện một
cách đồng bộ các giải pháp một cách khoa học và có tính khả thi
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên trường Trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay


5

5.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên trường Trung học cơ sở huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hoá
5.3. Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
Trường Trung học cơ sở huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hoá
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Đọc, phân tích tổng hợp, các văn kiện của Đảng, của nhà nước, sách
báo, tài liệu, các công trình khoa học, khái quát hoá các nhận định độc lập, mô
hình hoá để từ đó chúng ta xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài
6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Quan sát, điều tra, tổng kết kinh nghiệm, nghiên cứu các sản phẩm hoạt
động; nhằm xác định các cơ sở thực tiễn xây dựng cơ sở cho việc đề xuất các
giải pháp đưa ra.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng toán thống kê nhằm xử lý số liệu thu được
7. Đóng góp của đề tài

7.1. Về mặt lý luận
Hoàn thiện cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên trường Trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay
7.2. Về mặt thực tiễn
- Đánh giá thực trạng chất lượng giáo viên Trung học cơ sở ở huyện
Triệu Sơn
- Đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên trường Trung học cơ sở ở huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hoá
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, Luận văn
gồm có 3 chương:


6

Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên trường Trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay
Chương 2: Cơ sở thực tiễn của vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên trường Trung học cơ sở huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hoá.
Chương 3: Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
Trung học cơ sở huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hoá.


7

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài

Các nhà nghiên cứu quản lý giáo dục Liên Xô trong những công trình
nghiên cứu của mình đã cho rằng “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường
phụ thuộc rất nhiều việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của
đội ngũ giáo viên” [32].
V.A Xukhomlinxky đặc biệt coi trọng sự trao đổi giữa hiệu trưởng và
phó hiệu trưởng để tìm ra biện pháp quản lý tốt nhất. Tác giả cho rằng “Trong
những cuộc trao đổi này như đòn bẩy đã nảy sinh ra những dự định mà sau
này trong công tác quản lý được phát triển trong lao động sáng tạo của tập thể
sư phạm" [41].
Về xây dựng đội ngũ giáo viên: Các nhà nghiên cứu thống nhất cho
rằng: “Một trong những chức năng của hiệu trưởng nhà trường là phải xây
dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, phát huy được tính sáng tạo trong lao
động của họ và tạo ra khả năng ngày càng hoàn thiện tay nghề sư phạm.
Hiệu trưởng phải biết lựa chọn đội ngũ giáo viên bằng nhiều nguồn khác
nhau và bồi dưỡng họ trở thành những giáo viên tốt theo tiêu chuẩn nhất
định, bằng những biện pháp khác nhau” [33].
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước.


8

Ở Việt Nam, các nhà nghiên cứu cũng đã rất quan tâm đến vấn đề xây
dựng và phát triển đội ngũ giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đào
tạo. Hầu hết các tác giả đều khẳng định, chất lượng của đội ngũ giáo viên là
điều kiện quyết định chất lượng, hiệu quả giáo dục.
Theo tác giả Trần Bá Hoành: “Để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên phải thực hiện chính sách khuyến khích vật chất và tinh thần đối với giáo
viên; phải tiếp tục đầu tư nâng cấp các trường sư phạm, xây dựng một số
trường đại học sư phạm trọng điểm, phải đổi mới công tác đào tạo và bồi
dưỡng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục, phải sử dụng giáo viên

đúng năng lực...” [23].
Tác giả Trần Hồng Quân cho rằng: “Giải pháp để nâng cao chất lượng
đội ngũ giáo viên là củng cố, đổi mới hệ thống các trường sư phạm. Sự phát
triển về số lượng và chất lượng của đội ngũ giáo viên một phần phụ thuộc vào
quy mô và trình độ đào tạo của hệ thống các trường sư phạm. Ông cho rằng,
cần phải ưu tiên hàng đầu cho các trường sư phạm, nhất là những trường sư
phạm trọng điểm về cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục, nhất là đội ngũ giáo viên
đang trực tiếp giảng dạy…
Tại Trường Đại học Vinh, đã có các công trình nghiên cứu của các tác
giả như Nguyễn Ngọc Hợi, Phạm Minh Hùng, Thái Văn Thành,… Các tác giả
đều nêu lên những nguyên tắc chung của việc nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên như sau:
- Xác định đầy đủ hoạt động chuyên môn của giáo viên.
- Xây dựng, hoàn thiện quy chế đánh giá, xếp loại chuyên môn của giáo
viên.
- Tổ chức đánh giá xếp loại chuyên môn của giáo viên.


9

- Sắp xếp điều chuyển những giáo viên không đáp ứng yêu cầu chuyên
môn.[26]
Trên cơ sở các nguyên tắc chung, các tác giả đã nhấn mạnh vai trò của
quản lý chuyên môn trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Bởi do tính chất
nghề nghiệp mà hoạt động chuyên môn của giáo viên có nội dung rất phong
phú. Ngoài giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm lớp, hoạt động chuyên môn
còn bao gồm việc tự bồi dưỡng và bồi dưỡng, giáo dục học sinh ngoài giờ lên
lớp, sinh hoạt chuyên môn, nghiên cứu khoa học giáo dục…Thực chất việc
quản lý chuyên môn của giáo viên là quản lý quá trình lao động sư phạm của
người thầy.

Như vậy, vấn đề xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên từ
lâu đã được các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm. Các công trình
nghiên cứu của các tác giả có cùng một điểm chung đó là: Khẳng định vai trò
quan trọng của các giải pháp xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên trong
việc nâng cao chất lượng dạy học ở các cấp học, bậc học. Đây cũng là một
trong những tư tưởng, quan điểm chỉ đạo mang tính chiến lược về phát triển
giáo dục của Đảng ta.
Ở tỉnh Thanh Hóa ngoài những văn bản như đề án, phương
án,quyết định, kế hoạch,…Chỉ đạo của Tỉnh uỷ, Uỷ ban nhân
dân tỉnh, của Sở Giáo dục và Đào tạo về nâng cao chất lượng đội
ngũ nhà giáo nói chung, thì huyện Triệu Sơn chưa có công trình
nghiên cứu một cách cụ thể các giải pháp riêng cho việc nâng
cao đội ngũ giáo viên các trường THCS công lập. Vì vậy, đây là
vấn đề được tác giả tập trung nghiên cứu trong luận văn này.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Đội ngũ và đội ngũ giáo viên
1.2.1.1. Đội ngũ


10

Đội ngũ là tập hợp của nhiều người có cùng chức năng hoặc nghề nghiệp
tạo thành một lực lượng. Khái niệm đội ngũ được sử dụng phổ biến trong lĩnh
vực tổ chức thuộc nhiều hoạt động khác nhau như: Đội ngũ cán bộ, công
chức, viên chức; đội ngũ tri thức; đội ngũ y, Bác sĩ,... Trong lĩnh vực GD &
ĐT, thuật ngữ đội ngũ được sử dụng để chỉ những tập hợp người được phân
biệt với nhau về chức năng trong hệ thống GD & ĐT như: Đội ngũ CBQL
trường học; đội ngũ giáo viên, giảng viên các nhà trường.
1.2.1.2. Đội ngũ giáo viên
Theo từ điển giáo dục học định nghĩa " Đội ngũ giáo viên là tập hợp

những người đảm nhận công tác giáo dục và dạy học có đủ tiêu chuẩn đạo
đức, chuyên môn và nghiệp vụ quy định" [ 40].
Từ định nghĩa nêu trên, có thể quan niệm: Đội ngũ giáo viên là một tập
hợp những người làm nghề giáo dục - dạy học được tổ chức thành một lực
lượng cùng chung một nhiệm vụ là thực hiện các mục tiêu giáo dục đã đề ra
của tổ chức đó đạt kết quả tốt nhất.
1.2.2. Chất lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên
1.2.2.1. Chất lượng
Đội ngũ GV là những người trực tiếp truyền thụ những tri thức khoa học
của cấp học, môn học trong hệ thống giáo dục đến người học.
Khái niệm về chất lượng: “Chất lượng là cái tạo nên phẩm chất, giá trị
của một con người, một sự việc, sự vật” [34], hoặc là “ cái tạo nên bản chất sự
vật, làm cho sự vật này khác sự vật kia” [34]. Theo TCVN ISO 8402: Chất
lượng là tập hợp các đặc tính của một thực thể (đối tượng), tạo cho thực thể
đó có khả năng thoả mãn những nhu cầu đã nêu ra hoặc nhu cầu tiềm ẩn.
1.2.2.2. Chất lượng đội ngũ giáo viên
Đặc điểm lao động sư phạm đòi hỏi phải coi trọng chất lượng của từng
GV, nhưng mặt khác, sự phân công lao động lại đòi hỏi phải rất quan tâm đến


11

chất lượng của ĐNGV. Chất lượng ĐNGV được thể hiện ở các yếu tố: phẩm
chất, đạo đức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, số lượng, cơ cấu[31].
Chất lượng của ĐNGV là nhân tố quyết định chất lượng nhà trường, trạng
thái chất lượng của ĐNGV mạnh hay yếu, đội ngũ có đáp ứng được yêu cầu
hay không, phụ thuộc rất nhiều vào quy mô số lượng đội ngũ, sự đồng bộ của
đội ngũ, năng lực, phẩm chất của mỗi GV trong đội ngũ.
1.2.3. Giải pháp và giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
Theo Từ điển Tiếng Việt: “Phương pháp giải quyết một số vấn đề cụ

thể nào đó” [34]. Như vậy, khi chúng ta nói đến giải pháp là nói đến những
cách thức tác động nhằm thay đổi chuyển biến một hệ thống, một quá trình,
một trạng thái nhất định… Để đạt mục đích hoạt động, giải pháp càng thích
hợp, càng tối ưu thì càng giúp nhanh chóng giải quyết những vấn đề mà
chúng ta đã và đang đặt ra. Vì vậy, để có được những giải pháp cần phải dựa
trên những cơ sở lý luận và thực tiễn đáng tin cậy.
Phát triển giải pháp không chỉ là tạo ra chất lượng mà còn phải duy trì
phát triển nó cả về số lượng và chất lượng, có thể đáp ứng được yêu cầu ngày
càng cao của xã hội hiện nay.
Từ vấn đề nêu trên chúng ta nhận thấy rằng: Giải pháp nâng cao chất
lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở là những cách thức tác động hướng
vào việc tạo ra những biến đổi về chất lượng trong đội ngũ giáo viên Trung
học cơ sở.
1.3. Người giáo viên Trung học cơ sở trong bối cảnh đổi mới giáo
dục
1.3.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của người giáo viên Trung học cơ sở
1.3.1.1. Vị trí của giáo viên Trung học cơ sở
Trong xã hội, Đảng và Nhà nước ta luôn tôn vinh nghề dạy học và vị trí cao
cả của người thầy. Đội ngũ giáo viên là nòng cốt của sự nghiệp giáo dục. Thầy giáo


12

là người chiến sĩ cách mạng trên mặt trận tư tưởng và văn hoá, truyền thụ cho học
sinh lí tưởng đạo đức cách mạng, bồi đắp cho học sinh nhân cách văn hoá đậm đà
bản sắc dân tộc, dạy cho học sinh tri thức khoa học, kỹ năng sống và kĩ năng nghề
nghiệp.
Đội ngũ thầy cô giáo có mặt khắp trên mọi miền của tổ quốc, không quản
khó khăn gian khổ, vượt qua mọi thử thách, cống hiến sức lực, tài năng, tâm trí cho
bao thế hệ trẻ trưởng thành và thực sự trở thành chủ nhân xây dựng và bảo vệ đất

nước.

GD THCN
GIÁO DỤC PHỔ THÔNG
GIÁO DỤC
MẦM NON

TH

THCS

THPT

GIÁO DỤC
ĐẠI HỌC
ĐẠI HỌC

DẠY NGHỀ

Sơ đồ 1. Vị trí của giáo dục THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Như vậy trường THCS là cơ sở giáo dục của bậc trung học, bậc học nối tiếp
bậc tiểu học của hệ thống giáo dục quốc dân nhằm hoàn chỉnh học vấn phổ thông.
1.3.1.2 Vai trò của giáo viên Trung học cơ sở
Trong nhà trường giáo viên là lực lượng quyết định chất lượng giáo dục; là
người trực tiếp tổ chức quá trình dạy học trên lớp và quá trình giáo dục theo nội
dung chương trình của Bộ GD & ĐT với phương pháp sư phạm nhằm đạt mục tiêu
giáo dục của cấp học, của nhà trường. Về vai trò của người thầy giáo, Bác Hồ


13

khẳng định: “Nhiệm vụ giáo dục là rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy
giáo thì không có giáo dục” [ 9 ].
Chức năng của người GV THCS: Trong nhà trường XHCN giáo viên có
những chức năng sau đây:
- Chức năng của một nhà sư phạm: Đây là chức năng cơ bản, thể hiện ở
phương pháp dạy học và giáo dục học sinh của người giáo viên. Để thực hiện tốt
chức năng này, người giáo viên phải biết tổ chức đúng đắn quá trình nhận thức, quá
trình hình thành những phẩm chất và năng lực cần thiết cho học sinh.
- Chức năng của một nhà khoa học: Người giáo viên nghiên cứu về nội dung
chương trình, nghiên cứu đổi mới phương pháp dạy học, tổng kết kinh nghiệm, đề
xuất những sáng kiến hay nói cách khác là tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa
học để giải quyết được những vấn đề thường xuyên nẩy sinh nhằm nâng cao chất
lượng và hiệu quả dạy học - giáo dục.
- Chức năng của nhà hoạt động xã hội: Ngoài việc tích cực tham gia vào các
hoạt động xã hội, người giáo viên còn phải biết tổ chức, hướng dẫn cho học sinh
tham gia các hoạt động xã hội.
1.3.1.3. Nhiệm vụ của giáo viên Trung học cơ sở
* Điều 63 Luật Giáo dục quy định giáo viên có những nhiệm vụ sau đây:
- Giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên lí, chương trình giáo dục;
- Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và
điều lệ nhà trường;
- Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của nhà giáo; tôn trọng nhân cách của
người học, đối xử công bằng với người học, bảo vệ các quyền, lợi ích chính đáng
của người học;
- Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ
chuyên môn, nghiệp vụ, nêu gương tốt cho người học.
- Các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.

14

* Cụ thể hơn, Điều lệ trường trung học quy định nhiệm vụ của giáo viên bộ
môn THCS như sau:
- Giảng dạy và giáo dục theo đúng chương trình giáo dục, kế hoạch dạy học;
soạn bài, chuẩn bị thí nghiệm; kiểm tra, đánh giá theo quy định; vào sổ điểm, ghi
học bạ đầy đủ; lên lớp đúng giờ; không tuỳ tiện bỏ giờ, bỏ buổi dạy; quản lí học
sinh trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; tham gia các hoạt động
của tổ chuyên môn;
- Tham gia công tác phổ cập giáo dục ở địa phương;
- Rèn luyện đạo đức, học tập văn hoá, bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ
để nâng cao chất lượng và hiệu quả giảng dạy và giáo dục.
- Thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và điều lệ nhà
trường; thực hiện quyết định của hiệu trưởng; chịu sự kiểm tra của hiệu trưởng và
của các cấp quản lí giáo dục.
- Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo; gương mẫu trước học
sinh; thương yêu, tôn trọng học sinh; đối xử công bằng với học sinh; bảo vệ các
quyền và lợi ích chính đáng của học sinh; đoàn kết, giúp đỡ các bạn đồng nghiệp.
- Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm, các giáo viên khác, gia đình học sinh,
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong các hoạt động giảng dạy và giáo
dục học sinh.
- Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
Giáo viên chủ nhiệm lớp, ngoài các quy định trên, còn có thêm những nhiệm
vụ như: tìm hiểu nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ chức
giáo dục đúng đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp; phối hợp với giáo
viên bộ môn, phụ huynh học sinh, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Đội TNTP Hồ Chí
Minh và các tổ chức đoàn thể ở địa phương; nhận xét đánh giá xếp loại học sinh
cuối kì, cuối năm học, đề nghị khen thưởng kỷ luật học sinh; báo cáo định kì, đột
xuất với hiệu trưởng. GV Tổng phụ trách Đội TNTP Hồ Chí Minh được bồi dưỡng

15

về công tác Đội, có nhiệm vụ tổ chức các hoạt động Đội và tham gia các hoạt động
ở địa phương.
1.3.2. Yêu cầu về phẩm chất và năng lực của người giáo viên Trung
học cơ sở
Để thực hiện tốt các chức năng nói trên, người giáo viên trung học cơ sở cần
có những yêu cầu về phẩm chất, trình độ, năng lực sau đây:
- Phải là người yêu nước, yêu CNXH, đạo đức lối sống lành mạnh, trong
sáng, giản dị, tin tưởng tuyệt đối vào chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước.
- Phải có hiểu biết rộng, nắm chắc những vấn đề của giáo dục trung học: về
tri thức khoa học, người giáo viên phải nắm vững và có hiểu biết sâu sắc nội dung,
chương trình, sách giáo khoa của môn học mà mình đảm nhận, từ đó mới sáng tạo
trong phương pháp truyền thụ tri thức cho học sinh.
- Phải có hiểu biết và vận dụng có kết quả tri thức sư phạm học: hiểu học
sinh, giao tiếp được với học sinh, tác động thích hợp đến từng học sinh.
- Ngôn ngữ của giáo viên phải chính xác, chữ viết đẹp rõ ràng
- Phải có lòng yêu nghề.
- Không có khiếm khuyết về ngoại hình.
1.3.3. Những thách thức đối với người giáo viên Trung học cơ sở
trước yêu cầu chuẩn hóa hiện nay
* Thách thức về số lượng:
Mặc dù các thống kê cho thấy tỷ lệ GV/lớp ở các bậc học phổ thông
đều cao, trong đó là các định mức kinh tế - giáo dục đã rất lạc hậu, nếu lấy
yêu cầu: Nhà trường phổ thông được học 2 buổi ngay từ bậc học Tiểu học thì
đội ngũ GV phổ thông còn thiếu rất nhiều.
Vì căn cứ vào định mức quá lạc hậu nên có địa phương cho rằng nơi
mình đã “ thừa giáo viên”, đã “ bão hòa giáo viên”. Nhiều trường sư phạm,

16

đặc biệt các trường sư phạm không nâng cao được quy mô tuyển sinh. Quy
hoạch giáo viên phổ thông tại các trường hiện nay còn bất cập vì quy hoạch
này không gắn liền với các yêu cầu của tiến bộ sư phạm, điều chủ yếu là việc
soạn thảo quy hoạch thiếu tầm nhìn bao quát: giáo dục trong mối quan hệ với
cả chính trị, kinh tế xã hội.
* Thách thức về chất lượng:
Chất lượng đào tạo giáo viên từ trường sư phạm rõ ràng chưa đáp ứng
được yêu cầu ngày càng cao của trường phổ thông. Giữa phổ thông - sư phạm
chưa có sự gắn kết chặt chẽ. Thường thì sư phạm đi sau một bước so với phổ
thông về các xu hướng đổi mới PPDH.
* Thách thức về cơ cấu:
Có giai đoạn do nhận thức cản trở về kinh tế hoặc lao động, người ta
quan niệm “Ngành giáo dục” thích hợp với nữ, cho nên đa số vào ngành là
nữ, tuyển sinh vào trường sư phạm đa số là nữ. Nhiều HS suốt từ lớp 1 đến
lớp 12 GV chủ nhiệm đều là “cô”. Tác động đến “ nhân cách” HS chưa tạo ra
hiệu ứng tích cực. Sự không cân bằng về giới đã làm cho chất lượng giáo dục
tổng thể chưa thật hài hòa.
1.4. Một số vấn đề về nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung
học cơ sở
1.4.1. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung
học cơ sở
Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS là việc làm rất cần thiết,
nhằm đảm bảo chất lượng, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện của
ngành giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Vì vậy chúng ta phải luôn bồi dưỡng
đội ngũ giáo viên THCS về đổi mới phương pháp, nâng cao kỹ năng nghề
nghiệp, đổi mới cả về nội dung và hình thức, tăng cường bồi dưỡng theo cụm

trường, tại các cơ sở giảng dạy để nhằm đảm bảo số lượng giáo viên có đủ


17

năng lực giảng dạy, chủ động lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ
chức các hoạt động giáo dục phù hợp với đối tượng theo chương trình giáo
dục phổ thông. Tạo điều kiện, khuyến khích giáo viên tự học tập nâng cao
trình độ chuyên môn nghiệp vụ và tu dưỡng, rèn luyện đạo đức lối sống,
không có giáo viên vi phạm đạo đức nhà giáo.
Là những nhà quản lý giáo dục hơn ai hết chúng ta cần phải nhận thức
rõ rằng, trường Trung học cơ sở là môi trường để cho các em phát triển toàn
diện về mọi mặt, đồng thời là bước đệm cần thiết để hình thành nhân cách và
phát triển nguồn lực con người của một Quốc gia.
Về chính sách đãi ngộ đối với giáo viên, nhân viên: Thực hiện đúng
các quy định tại Quyết định số 1687/QĐ-UBND ngày 05/6/2012 của UBND
tỉnh Thanh Hóa về định mức bình quân HS/lớp học và định mức cán bộ quản
lý, giáo viên, nhân viên trong các trường Trung học cơ sở công lập cũng như
chế độ chính sách đối với cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên ngoài công lập.
1.4.2. Mục đích, yêu cầu và nội dung nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên Trung học cơ sở
1.4.2.1 Mục đích của việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS
là để đánh giá phẩm chất, năng lực nghề nghiệp của GV, cụ thể:
- Giúp GV tự đánh giá phẩm chất, năng lực nghề nghiệp của bản thân, từ đó
xây dựng cho mình kế hoạch rèn luyện, học tập phấn đấu nâng cao phẩm chất đạo
đức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, không ngừng phát triển nghề nghiệp.
- Giúp cơ quan và cán bộ quản lý giáo dục đánh giá xếp loại GV phục vụ
công tác quản lý, quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng đội ngũ GV.
- Làm căn cứ để xây dựng, phát triển chương trình đào tạo, bồi dưỡng GV
Trung học ở các trường Đại học, Cao đẳng sư phạm và các cơ sở đào tạo GV khác.

- Làm căn cứ để xây dựng chính sách, chế độ đãi ngộ GV THCS.
1.4.2.2. Các yêu cầu đối với giáo viên THCS trong giai đoạn hiện nay


18

Để thực hiện tốt các chức năng nói trên, người GV trung học cần có những
yêu cầu về phẩm chất, trình độ, năng lực sau đây:
- Phải là người yêu nước, yêu CNXH, đạo đức lối sống lành mạnh, trong
sáng, giản dị, tin tưởng tuyệt đối vào chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước.
- Phải có hiểu biết rộng, nắm chắc những vấn đề của giáo dục trung học: về
tri thức khoa học, người GV phải nắm vững và có hiểu biết sâu sắc nội dung,
chương trình, sách giáo khoa của môn học mà mình đảm nhận, từ đó mới sáng tạo
trong phương pháp truyền thụ tri thức cho HS.
- Phải có hiểu biết và vận dụng có kết quả tri thức sư phạm học: hiểu HS,
giao tiếp được với HS, tác động thích hợp đến từng HS.
- Ngôn ngữ của GV phải chính xác, chữ viết đẹp rõ ràng
- Phải có lòng yêu nghề.
- Không có khiếm khuyết về ngoại hình.
1.4.2.3. Nội dung nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học cơ
sở
Ngày nay trước yêu cầu của CNH- HĐH đất nước người giáo viên luôn
trau dồi kiến thức, cập nhật thông tin, bổ sung nghiệp vụ sư phạm, tư tưởng
đạo đức để hoàn thiện bản thân
* Năng lực chuyên môn của người giáo viên được thể hiện cụ thể như
sau:
+ Phải xác định được đúng, đủ mục tiêu của bài dạy
+ Phải nắm rõ chương trình, sách giáo khoa của Bộ GD&ĐT quy định
+ Truyền thụ rõ ràng, chính xác, có hệ thống kiến thức cơ bản của bài dạy

+ Phương tiện dạy học hiện đại, linh hoạt phù hợp với nội dung bài học
+ Đánh giá đúng khả năng của học sinh, chấm bài, cho điểm, đánh giá
học sinh phải chính xác, công bằng, khách quan