Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trung học phổ thông huyện cần giuộc, tỉnh long an

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

VÕ VĂN CHẤM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN CẦN GIUỘC, TỈNH LONG AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC


2

NGHỆ AN, 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

VÕ VĂN CHẤM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN CẦN GIUỘC, TỈNH LONGAN
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS PHẠM MINH HÙNG


3

NGHỆ AN, 2015

LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc nhất, em xin trân trọng
gởi lời cảm ơn đến quý Thầy Cô trường Đại học Vinh đã giảng dạy và giúp
đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng kính trọng và lòng vô cùng biết ơn sâu sắc
đến PGS. TS. Phạm Minh Hùng, người Thầy đã hết lòng tận tình, trực tiếp
chủ nhiệm, hướng dẫn và giúp đỡ em nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Em xin chân thành cảm ơn quý lãnh đạo, cán bộ, chuyên viên ở địa
phương, quý thầy cô là hiệu trưởng, cán bộ quản lý và giáo viên các trường
THPT trong huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An đã nhiệt tình giúp đỡ, tham gia
đóng góp ý kiến, cung cấp tư liệu, số liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho em
trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Xin cảm ơn quý đồng nghiệp, bạn bè và gia đình những người luôn bên
cạnh động viên tinh thần và giúp đỡ em trong suốt thời gian học tập, nghiên
cứu.
Kính thưa quý Thầy Cô, mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chắc chắn
luận văn không thể tránh khỏi sai sót. Em rất mong được sự góp ý chỉ dẫn của
quý Thầy Cô.
Xin trân trọng và chân thành cảm ơn!
Vinh, tháng 05 năm 2015


4

Tác giả
VÕ VĂN CHẤM

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................2
4. Giả thuyết khoa học .........................................................................2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................2
6. Phương pháp nghiên cứu .................................................................3
7. Đóng góp của luận văn ..................... ..............................................3
8. Cấu trúc của luận văn ......................................................................4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
....................................................................................................................5
1.1.

LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ .............................................5
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ........................................5
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước ........................................7

1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN ...................................................11
1.2.1. Giáo viên và giáo viên Trung học phổ thông ...................11
1.2.2. Đội ngũ và đội ngũ giáo viên Trung học phổ thông ........15


5

1.2.3. Chất lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học phổ
thông ........................................................................................................17
1.2.4. Giải pháp và giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
Trung học phổ thông .....................................................................19
1.3. CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG ..................................................................................................20
1.3.1. Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống ............................20
1.3.2. Năng lực tìm hiểu đối tượng và môi trường ....................21
1.3.3. Năng lực dạy học ................................................................21
1.3.4. Năng lực giáo dục ...............................................................21
1.3.5. Năng lực hoạt động chính trị, xã hội ................................22
1.3.6. Năng lực phát triển nghề nghiệp ......................................22
1.4. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ
GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .........................................23
1.4.1. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
Trung học phổ thông .............................................................................23
1.4.2. Mục đích, yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
Trung học phổ thông .........................................................................25
1.4.3. Nội dung, phương pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên Trung học phổ thông .................................................................25
1.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên Trung học phổ thông ......................................................26
Kết luận chương 1 ..............................................................................26
Chương 2 : CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN
CẦN GIUỘC, TỈNH LONG AN ...........................................28


6

2.1. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ GIÁO DỤC
CỦA HUYỆN CẦN GIUỘC, TỈNH LONG AN ..................................28
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên và dân cư ............................................28
2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội ..................................................30
2.1.3. Tình hình giáo dục .............................................................31
2.2. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG
HỌC

PHỔ

THÔNG

HUYỆN

CẦN

GIUỘC,

TỈNH

LONG

AN ..................................................................................................................36
2.2.1. Về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống .......................36
2.2.2. Về năng lực tìm hiểu đối tượng và môi trường ...............40
2.2.3. Về năng lực dạy học ..........................................................41
2.2.4. Về năng lực giáo dục .........................................................45
2.2.5. Về năng lực hoạt động chính trị, xã hội ...........................47
2.2.6. Về năng lực phát triển nghề nghiệp .................................48

2.3. THỰC TRẠNG NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIÁO
VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN CẦN GIUỘC, TỈNH
LONG AN ...............................................................................................49
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý giáo dục về sự cần
thiết phải nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học phổ thông
huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An ................................................49
2.3.2. Thực trạng sử dụng các giải pháp để nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên Trung học phổ thông huyện Cần Giuộc, tỉnh Long
An ...................................................................................................................50
2.3.3. Đánh giá thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
Trung học phổ thông huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An .....................58
2.4. NGUYÊN NHÂN CỦA THỰC TRẠNG ......................................62
2.4.1. Nguyên nhân thành công ..................................................62


7

2.4.2. Nguyên nhân hạn chế, thiếu sót .......................................62
Kết luận chương 2...............................................................................63
Chương 3 : MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI
NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN CẦN GIUỘC,
TỈNH LONG AN ....................................................................65
3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP .......................................65
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ..................................65
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ..................................65
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ............................... ..65
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .....................................65
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ
GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN CẦN GIUỘC, TỈNH
LONG AN ....................................................................................65

3.2.1. Bồi dưỡng nhận thức cho cán bộ quản lý về sự cần thiết phải
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Trung học phổ thông huyện Cần
Giuộc, tỉnh Long An .......................................................................65
3.2.2. Xây dựng quy hoạch đội ngũ giáo viên Trung học phổ thông
huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An một cách khoa học và khả
thi...............................................................................................................68
3.2.3. Tăng cường bồi dưỡng phẩm chất chính trị, đạo đức, lối
sống, năng lực sư phạm cho đội ngũ giáo viên Trung học phổ thông
huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An .............................................................70
3.2.4. Tổ chức đánh giá đội ngũ giáo viên Trung học phổ thông
huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An theo chuẩn nghề nghiệp................72
3.2.5. Đảm bảo các điều kiện để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên Trung học phổ thông huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An................76


8

3.3. KHẢO SÁT SỰ CẦN THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI
PHÁP ĐỀ XUẤT ..........................................................................79
3.3.1. Mục đích khảo sát ..............................................................79
3.3.2. Nội dung và phương pháp khảo sát...................................79
3.3.3. Đối tượng khảo sát ..............................................................80
3.3.4. Kết quả khảo sát .................................................................80
Kết luận chương 3................................................................................83
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................84
1. - Kết luận ..................................................................................84
2. - Kiến nghị ................................................................................85
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................88
PHỤ LỤC NGHIÊN CỨU
DANH MỤC CÁC BẢNG

TT
1
2
3
4
5
6
7

Bảng
2.1

Tên bảng
Trang
Quy mô phát triển GD THPT huyện Cần Giuộc từ
36

2.2

năm 2011 đến 2014
Xếp loại phẩm chất, tư tưởng chính trị của giáo

36

2.3

viên THPT huyện cần Giuộc năm học 2013-2014
Khảo sát chính trị, tư tưởng của giáo viên THPT

38

2.4

huyện Cần Giuộc năm học 2013-2014
Trình độ của đội ngũ giáo viên THPT huyện Cần

41

2.5
3.1

Giuộc năm học 2013-2014
Thực trạng công tác đánh giá phân loại giáo viên
Đánh giá mức độ cần thiết của các giải pháp đế

56
80

3.2

xuất
Đánh giá mức độ khả thi của các giải pháp

82

DANH MỤC SƠ ĐỒ
TT

Sơ đồ

Tên sơ đồ

Trang


9

Quan hệ giữa các yếu tố cơ bản biểu hiện chất
lượng đội ngũ

BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNH, HĐH

:Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

18


10

BCHTW

:Ban chấp hành trung ương

BGH

: Ban giám hiệu

ĐT-BD

: Đào tạo, bồi dưỡng

GD&ĐT

: Giáo dục và đào tạo

GD

: Giáo dục

GP

: Giải pháp

GS

: Giáo sư

GV

: Giáo viên

HS

: Học sinh

HT

: Hiệu trưởng

PGS

: Phó giáo sư

QL

: Quản lý

QLGD

: Quản lý giáo dục

THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

TS

: Tiến sĩ

UBND

: Ủy ban nhân dân

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

11

Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đòi hỏi chúng
ta phải đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (GD&ĐT). Đổi mới
căn bản, toàn diện GD&ĐT là “đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết,
từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ
chế, chính sách điều kiện đảm bảo thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của
Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở
GD&ĐT và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân
người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học” [11].
Đối với giáo dục phổ thông, mục tiêu của sự đổi mới là “tập trung
phát triển trí tuệ, thể chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng, định
hướng nghề nghiệp cho học sinh, Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện,
chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin
học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát
triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời” [11].
Để thực hiện được mục tiêu trên đòi hỏi phải nâng cao chất lượng
đội ngũ giáo viên – lực lượng quyết định chất lượng giáo dục.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương khóa
XI đã nhấn mạnh: “Xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội
ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế
- xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng và hội nhập quốc tế. Thực hiện
chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo”.
Cần Giuộc là một huyện thuộc tỉnh Long An, trong những năm
qua, huyện đã có sự phát triển mạnh mẽ trên tất cả các mặt kinh tế - xã hội,
văn hóa – giáo dục, an ninh – quốc phòng … Riêng trong lĩnh vực giáo dục
Trung học phổ thông, huyện đã đạt được nhiều thành tựu.

12

Tuy nhiên để đáp ứng nhu cầu đổi mới cơ bản, toàn diện giáo dục
hiện nay, huyện cần phải tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
Trung học phổ thông, xem đây là một yêu cầu cấp thiết.
Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trung học phổ thông huyện Cần
Giuộc, tỉnh Long An” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất
một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trung học phổ
thông (GV THPT) huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Vấn đề chất lượng đội ngũ GV THPT trong giai đoạn hiện nay.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ GV THPT huyện
Cần Giuộc, tỉnh Long An.
4. Giả thuyết khoa học
Có thể nâng cao chất lượng đội ngũ GV THPT huyện Cần Giuộc, tỉnh
Long An, nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học,
có tính khả thi.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao chất lượng
đội ngũ GV THPT.
5.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề nâng cao chất
lượng đội ngũ GV THPT huyện Cần Giuộc, tỉnh long An.
5.3. Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ GV
THPT huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An.

13

6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để
xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu lý
luận có các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:
- Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu;
- Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để
xây dựng cơ sở thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu
thực tiễn có các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:
- Phương pháp điều tra;
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý số liệu thu được.
7. Đóng góp của luận văn
7.1. Về mặt lý luận
Luận văn đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận về nâng cao chất
lượng đội ngũ GV THPT trong giai đoạn hiện nay.
7.2. Về mặt thực tiễn
Luận văn đã khảo sát thực trạng chất lượng đội ngũ GV ở các trường
THPT huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An, từ đó đề xuất một số giải pháp có
cơ sở khoa học, có tính khả thi để nâng cao chất lượng đội ngũ GV các
trường THPT huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An.

8. Cấu trúc của luận văn


14

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn có 3 chương :
- Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên trung học phổ thông.
- Chương 2: Cơ sở thực tiễn của vấn đề nâng cao chất lượng đội
ngũ giáo viên trung học phổ thông huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An.
- Chương 3: Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên trung học phổ thông huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An.


15

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài
Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi hoạt động bồi dưỡng đội ngũ
giáo viên là vấn đề cơ bản trong phát triển giáo dục. Việc tạo mọi điều kiện để
mọi người có cơ hội học tập, học tập thường xuyên, học tập suốt đời để kịp
thời bổ sung kiến thức và đổi mới phương pháp giảng dạy để phù hợp với sự
phát triển kinh tế - xã hội là phương châm hành động của các cấp quản lý giáo
dục.
Ở phương Đông, Trung Quốc có Khổng Tử (551 – 479 trước công
nguyên) – triết gia nổi tiếng, nhà GD lỗi lạc cho rằng GD là một thành tố không

thể thiếu được của mỗi dân tộc.
Ở Ấn Độ vào năm 1988 đã quyết định thành lập hàng loạt các trung
tâm học tập trong cả nước nhằm tạo cơ hội học tập suốt đời cho mọi người.
Việc bồi dưỡng giáo viên được tiến hành ở các trung tâm này đã mang lại
hiệu quả rất thiết thực.
Hội nghị UNESCO tổ chức tại NêPan vào năm 1998 về tổ chức quản lý
nhà trường đã khẳng định: “Xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên là vấn đề
cơ bản trong phát triển giáo dục”.
Đại đa số các trường sư phạm ở Úc, New Zeland, Canada … đã thành
lập các cơ sở chuyên bồi dưỡng giáo viên để tạo điều kiện thuận lợi cho giáo
viên tham gia học tập nhằm không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn
nghiệp vụ.
Tại Pakistan, nhà nước đã xây dựng chương trình bồi dưỡng về sư
phạm cho đội ngũ giáo viên và quy định trong thời gian 3 tháng cần bồi


16

dưỡng những nội dung gồm: giáo dục nghiệp vụ dạy học; Cơ sở tâm lý giáo
viên; Phương pháp nghiên cứu, đánh giá và nhận xét HS…đối với đội ngũ
giáo viên mới vào nghề chưa quá 3 năm.
Ở Philippin, công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên không tiến
hành tổ chức trong năm học mà tổ chức bồi dưỡng thành từng khóa học trong
thời gian HS nghỉ hè. Hè thứ nhất bao gồm các nội dung môn học, nguyên tắc
dạy học, tâm lý học và đánh giá giáo dục; Hè thứ hai gồm các môn về quan hệ
con người, triết học giáo dục, nội dung và phương pháp giáo dục; Hè thứ ba
gồm nghiên cứu giáo dục, viết tài liệu trong giáo dục và Hè thứ tư gồm kiến
thức nâng cao, kỹ năng nhận xét, vấn đề lập kế hoạch giảng dạy, viết tài liệu
giảng dạy, viết sách giáo khoa, viết sách tham khảo.
Tại Nhật Bản, việc bồi dưỡng và đào tạo lại cho đội ngũ giáo viên, cán

bộ quản lý giáo dục là nhiệm vụ bắt buộc đối với người lao động sư phạm.
Tùy theo thực tế của từng đơn vị, từng cá nhân mà cấp quản lý giáo dục đề ra
các phương thức bồi dưỡng khác nhau trong một phạm vi theo yêu cầu nhất
định. Cụ thể là mỗi cơ sở giáo dục cử từ 3 đến 5 giáo viên được đào tạo lại
một lần theo chuyên môn mới và tập trung nhiều vào đổi mới phương pháp
dạy học. Sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, Nhật Bản là một nước bại trận,
với điều kiện thiếu thốn về mọi mặt, Nhật Bản đã đầu tư rất lớn cho GD.
Ngay từ những năm 1946 với 28% ngân sách, đến năm 1950 Nhật Bản lại đầu
tư đến 32% ngân sách cho GD và cho đến bây giờ.
Cũng như Nhật Bản, Singapore và nhiều nước khác, Hoa kỳ luôn xem
GV là điều kiện tiên quyết của sự nghiệp GD và phát triển GD. Vì vậy, mà
khi quyết định đưa GD Hoa kỳ lên hàng đầu thế giới trong thế kỷ XXI, chính
phủ Hoa kỳ đã lấy giải pháp GV làm then chốt.


17

Tại Thái Lan, từ năm 1998 việc bồi dưỡng giáo viên được tiến hành ở
các trung tâm học tập cộng đồng nhằm thực hiện giáo dục cơ bản, huấn luyện
kỹ năng nghề nghiệp và thông tin tư vấn cho mọi người dân trong xã hội.
Tại Triều Tiên một trong những nước có chính sách rất thiết thực về bồi
dưỡng và đào tạo lại cho đội ngũ giáo viên. Tất cả giáo viên đều phải tham gia
học tập đầy đủ các nội dung về chương trình về nâng cao trình độ chuyên môn
nghiệp vụ theo quy định. Nhà nước đã đưa ra “Chương trình bồi dưỡng giáo
viên mới” để bồi dưỡng đội ngũ giáo viên được thực hiện trong 10 năm và
“Chương trình trao đổi” để đưa giáo viên đi tập huấn ở nước ngoài.
Tại Liên Xô (cũ) các nhà nghiên cứu quản lý giáo dục như: [25]
M.I.Kônđacốp, P.V. Khuđominxki…đã rất quan tâm tới việc nâng cao chất
lượng dạy học thông qua các biện pháp quản lý có hiệu quả. Muốn nâng cao chất
lượng dạy học phải có đội ngũ giáo viên có năng lực chuyên môn. Họ cho rằng

kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức
đúng đắn và hợp lý công tác quản lý bồi dưỡng, phát triển đội ngũ.
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước
Ngay từ thời xa xưa, ông cha ta đã rất coi trọng vai trò của người thầy
giáo như: “Không thầy đố mày làm nên”, không có thầy giáo thì sẽ không có
giáo dục. Điều đó nhắc nhở mọi người phải quan tâm mọi mặt và toàn diện
đến giáo dục mà chủ thể đóng vai trò quan trọng nhất đó chính là đội ngũ giáo
viên.
Đối với Đảng và Nhà nước ta đặc biệt coi trọng lĩnh vực GD. Đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định: "Phát triển GD là quốc sách hàng
đầu" [10]. Luật GD nêu rõ: "Phát triển GD là quốc sách hàng đầu nhằm nâng
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài." và "Mục tiêu GD là đào tạo
con người Việt nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm
mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã


18

hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân,
đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" [31].
Vấn đề phát triển giáo dục và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đã
được Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra trong thư gửi các cán bộ, các thầy giáo, cô
giáo, công nhân viên, HS, sinh viên nhân dịp bắt đầu năm học mới ngày 16
tháng 10 năm 1968 rằng: “Giáo dục nhằm đào tạo những người kế tục sự
nghiệp cách mạng to lớn của Đảng và nhân dân, do đó các ngành các cấp
Đảng và chính quyền địa phương phải thực sự quan tâmhơn nữa đến sự nghiệp
này, phải chăm sóc nhà trường về mọi mặt, đẩy sự nghiệp giáo dục của ta lên
những bước phát triển mới” [28], “Cán bộ và giáo dục phải tiến bộ cho kịp
thời đại mới làm được nhiệm vụ, chớ tự túc tự mãn cho là giỏi rồi thì dừng lại”
[30, 489].

Kể từ sau cách mạng tháng Tám thành công và các cuộc cải cách giáo
dục năm 1950, 1956, 1979 và trong những năm “Đổi mới” nhiều công trình
nghiên cứu đã để lại những bài học quý giá về xây dựng và phát triển đội ngũ
GV như: Nguyễn Thị Phương Hoa (2002, Con đường nâng cao chất lượng
cải cách các cơ sở đào tạo giáo viên); Đinh Quang Báo (2005, Giải pháp đổi
mới phương thức đào tạo nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên);
Đặng Quốc Bảo, Đỗ Quốc Anh, Đinh Thị Kim Thoa (2007, Cẩm nang nâng
cao năng lực và phẩm chất đội ngũ giáo viên); Nguyễn Hữu Châu, Nguyễn
Văn Cường, Trần Bá Hoành, Nguyễn Bá Kim, Lâm Quang Thiệp (Đổi mới
nội dung đào tạo giáo viên THCS theo chương trình cao đẳng sư phạm mới);
Bùi Văn Quân, Nguyễn Ngọc Cầu (Một số cách tiếp cận trong nghiên cứu và
phát triển đội ngũ giảng viên) v.v…Các công trình này nghiên cứu phát triển
đội ngũ theo 3 hướng: a) Nghiên cứu phát triển đội ngũ GV dưới góc độ phát
triển nguồn nhân lực; b) Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu
cầu đổi mới giáo dục và c) Nghiên cứu đề xuất hệ thống các giải pháp xây


19

dựng phát triển đội ngũ giáo viên trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước. Tuy nhiên các công trình kể trên hầu hết vẫn còn để lại khoảng
trống nghiên cứu về quản lý đội ngũ giáo viên trong nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa, về chính sách tuyển dụng, sử dụng và về vai trò,
vị trí mới của đội ngũ giáo viên trong tiến trình phát triển nhà trường Việt
Nam trong thời kỳ hội nhập quốc tế và xu thế toàn cầu hóa.
Sau hơn 25 năm đổi mới, nhiều giải pháp nhằm xây dựng và phát triển
đội ngũ giáo viên ở các cấp học, bậc học đã được nghiên cứu và áp dụng rộng
rãi. Đặc biệt từ khi có chủ trương của Đảng và Nghị quyết của Quốc hội về
đổi mới chương trình giáo dục phổ thông thì một số dự án, công trình nghiên
cứu khoa học lớn liên quan đến đội ngũ GV ở tất cả các cấp học, bậc học đã

được thực hiện.
Cùng với Bộ GD&ĐT, các cơ sở GD trong cả nước thực hiện các công
trình nghiên cứu về GD, tổ chức nhiều hội thảo bàn về quản lý giáo dục
(QLGD), hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng GD.
Trường Đại học Vinh, đã có nhiều công trình nghiên cứu của các tác
giả như Nguyễn Ngọc Hợi, Phạm Minh Hùng, Thái Văn Thành (2005, Đổi
mới công tác bồi dưỡng GV, Tạp chí GD (110/3), năm 2004 tác giả Nguyễn
Ngọc Hợi đã nghiên cứu đề tài cấp Bộ "Các giải pháp cơ bản nâng cao chất
lượng đội ngũ nhà giáo"
Trong công trình nghiên cứu của mình, tác giả Nguyễn Văn Lê đã đưa
ra quan điểm về QLGD phải chú ý đến công tác bồi dưỡng GV tư tưởng chính
trị về chuyên môn nghiệp vụ để nâng cao năng lực cho GV. Bên cạnh đó, tác
giả Trần thị Bích Liễu nhấn mạnh đến những yêu cầu với công tác quản lý
(QL) nhà trường trong những điều kiện mới: " Đổi mới chương trình sách
giáo khoa đòi hỏi đổi mới phương pháp QL và lãnh đạo của hiệu trưởng (HT)


20

sao cho phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo của các thành viên
trong trường" [26, tr.43].
Nguyễn Xuân Mai với "Đào tạo GV dạy nghề đáp ứng yêu cầu xã hội"
và "Đổi mới quan điểm QLGD đại học một số vấn đề cần được quan tâm",
tạp chí GD số 238, 240 tháng 5/ 2010"
Nguyễn Thị Quý (Viện nghiên cứu GD – Trường Đại học sư phạm
TP.HCM) đưa ra quan điểm muốn nâng cao năng lực GV cần thiết phải thực
hiện được hai vấn đề cơ bản là GV phải có mức lương đủ sống để nuôi gia
đình mà không phải làm thêm nghề khác, GV được bồi dưỡng chuyên môn
nghiệp vụ thiết thực để nâng cao tay nghề.
Đối với tỉnh Long An trong những năm của thập kỷ 90 của thế kỷ

trước, do giáo dục của Tỉnh phải đương đầu với quy mô học sinh tăng nhanh
(chủ yếu do di dân, tăng dân số cơ học), dẫn đến sự mất cân đối nghiêm trọng
về nhiều mặt, trong đó có đội ngũ giáo viên. Cũng như hầu hết các địa
phương trên cả nước, tỉnh Long An phải đối phó với việc phải tăng nhanh số
lượng giáo viên để đáp ứng cho sự nghiệp giáo dục của Tỉnh nhà bằng nhiều
giải pháp tình thế như: Đào tạo giáo viên cử tuyển vừa là sư phạm vừa là
không phải sư phạm, tuyển dụng trái chuyên môn hoặc tuyển những người
chưa qua các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm hoặc gần đây còn tuyển những
sinh viên mới tốt nghiệp từ những cơ sở GD đào tạo sinh viên ra trường không
đảm bảo chất lượng chuyên môn sư phạm…Tất cả những giải pháp tình thế
trên đã làm cho chất lượng đội ngũ bị giảm sút nghiêm trọng, thậm chí có
những lúc, những nơi chất lượng đội ngũ giáo viên đã làm ảnh hưởng không
nhỏ đến cả một thế hệ HS. Nhiều loại hình đào tạo, nhiều hình thức bồi dưỡng
đã được mở rộng thiếu tính quy hoạch, kế hoạch đã làm sai lệch cơ cấu đội ngũ
giáo viên. Và hiện nay ảnh hưởng của những hạn chế về chất lượng đội ngũ


21

giáo viên vẫn còn tồn tại trên địa bàn tỉnh Long An mà chưa có giải pháp nào
tháo gỡ một cách triệt để.
Ở địa bàn huyện Cần giuộc nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía
Đông của tỉnh Long An, liền kề với thành phố Hồ Chí Minh. Vị thế này giúp
cho huyện có điều kiện thúc đẩy lưu thông hàng hoá trong và ngoài nước, tiếp
thu khoa học kỹ thuật, thu hút các nhà đầu tư lớn từ thành phố Hồ Chí
Minh và nước ngoài. Mục tiêu của Cần Giuộc trong thời gian tới là tập trung
khai thác mọi nguồn lực cho đầu tư - phát triển để đẩy mạnh tốc độ tăng
trưởng kinh tế và chuyển dịch bền vững theo cơ cấu " Công nghiệp xây dựng
- Thương mại dịch vụ - Nông nghiệp " nên cũng rất ưu tiên và quan tâm nhiều
đến việc đào tạo nguồn nhân lực lao động cũng như chất lượng của đội ngũ

làm công tác GD, tuy chất lượng đội ngũ được quan tâm đầu tư hơn các địa
bàn các huyện phía bắc khác trong Tỉnh và hầu hết đều đạt chuẩn về trình độ.
Nhưng vẫn còn một bộ phận nhỏ đội ngũ giáo viên còn có những hạn chế, đòi
hỏi phải có giải pháp để nâng cao chất lượng đội ngũ đáp ứng thời kỳ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên cho đến nay còn ít những công
trình nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên THPT dựa trên chuẩn giáo
viên đặc biệt là những nghiên cứu về đội ngũ giáo viên THPT nhất là đội ngũ
giáo viên các trường trong huyện Cần Giuộc đáp ứng nâng cao chất lượng đội
ngũ GV THPT này.
1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1.2.1. Giáo viên và giáo viên Trung học phổ thông
1.2.1.1. Giáo viên
Theo từ điển giáo dục học: “Giáo viên là chức danh nghề nghiệp của
người dạy học trong các trường phổ thông, trường nghề và trường mầm non,
đã tốt nghiệp các trường sư phạm sơ cấp, trung cấp, cao đẳng, đại học hoặc


22

sư phạm mẫu giáo. GV là người truyền thụ toàn bộ các kiến thức và kỹ năng
quy định trong chương trình bộ môn của bậc học, cấp học” [38, tr.70].
Thuật ngữ “Giáo viên” là một khái niệm được dùng rất phổ biến. Theo
cách gọi thông thường, giáo viên được hiểu là người làm nghề dạy học.
Tuy nhiên, ở nước ta bên cạnh danh từ “Giáo viên” đang tồn tại nhiều
thuật ngữ và danh hiệu khác được dùng để chỉ người làm công tác dạy học ở
các cấp bậc giáo dục, đào tạo khác nhau như cô nuôi dạy trẻ, giáo viên mẫu
giáo, giảng viên, cán bộ giảng dạy, nhà giáo...
Tại điều 70, Luật Giáo dục của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam năm 2005 và Điều lệ trường Trung học đã đưa ra định nghĩa pháp lý đầy
đủ về nhà giáo và những tiêu chuẩn của một nhà giáo:

–

Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà

trường hoặc các cơ sở GD khác: nhằm thực hiện mục tiêu của GD là truyền
thụ tri thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo và xây dựng nhân cách cho người
học. GV là người dạy học ở các bậc phổ thông hoặc tương đương [31].
–

Giáo viên là những người làm công tác dạy học - giáo dục, người

trực tiếp biến các chủ trương, các chương trình, cải cách, đổi mới giáo dục
thành hiện thực.
– Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau đây:
+ Phẩm chất, đạo đức tư cách tốt.
+ Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ.
+ Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp.
+ Lý lịch bản thân rõ ràng [31, tr.48].
Luật Giáo dục cũng đã quy định rất cụ thể và tên gọi đối với từng đối
tượng nhà giáo theo cấp, bậc giảng dạy và công tác. Nhà giáo dạy ở cơ sở
giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên.


23

Nhà giáo giảng dạy và công tác ở các cơ sở giáo dục đại học và sau đại học
gọi là giảng viên.
1.2.1.2. Giáo viên Trung học phổ thông
GV THPT là người làm nhiệm vụ giảng dạy, GD trong trường THPT.
Trình độ chuẩn được đào tạo của GV THPT:

Có bằng tốt nghiệp đại học sư phạm hoặc có bằng tốt nghiệp đại học
khác và có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm theo đúng chuyên
ngành tại các khoa, trường đại học sư phạm [31, tr.17].
GV là tấm gương sáng cho HS noi theo nên về mặt đạo đức GV có
những quy định cụ thể.
Quy định về đạo đức nhà giáo:
- Về phẩm chất chính trị:
Chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương, đường lồi, chính sách của Đảng,
pháp luật của Nhà nước.
Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, tích cực tham gia các hoạt
động chính trị, xã hội.
Có ý thức tổ chức kỷ luật, chấp hành nghiêm sự điều động, phân công
của tổ chức; có ý thức tập thể, phấn đấu vì lợi ích chung.
- Về đạo đức nghề nghiệp:
Tâm huyết với nghề nghiệp, có ý thức giữ gìn danh dự, lương tâm nhà
giáo; có tinh thần đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ đồng nghiệp trong cuộc
sống và trong công tác.
Công bằng trong giảng dạy và GD, đánh giá đúng thực chất năng lực
của người học; thực hành tiết kiệm, chống bệnh thành tích, chống tham
nhũng, lãng phí.
Tận tụy với công việc; thực hiện đúng điều lệ, quy chế, nội quy của
đơn vị, nhà trường, của ngành.


24

- Về lối sống, tác phong:
Sống có lý tưởng, có mục đích, có ý chí vượt khó vươn lên, có tinh
thần phấn đấu liên tục với động cơ trong sáng và tư duy sáng tạo; thực
hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư theo tấm gương đạo đức Hồ

Chí Minh.
Có lối sống hòa nhập với cộng đồng, phù hợp với bản sắc dân tộc và
thích ứng với sự tiến bộ của xã hội.
Trang phục, trang sức khi thực hiện nhiệm vụ phải giản dị, gọn gàng,
lịch sự, phù hợp với nghề dạy, không gây phản cảm và phân tán sự chú ý
của người học.
Đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp cùng hoàn thành tốt nhiệm vụ [31,
tr.1-3].
Nhiệm vụ của GV:
Trong điều lệ trường THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp
học quy định nhiệm vụ của GV trường trung học như sau:
- GV bộ môn có những nhiệm vụ sau đây:
Dạy học và GD theo chương trình, kế hoạch GD; soạn bài, dạy thực
hành thí nghiệm, kiểm tra đánh giá theo quy định; vào sổ điểm, ghi học bạ
đầy đủ, lên lớp đúng giờ, quản lý HS trong các hoạt động GD do nhà
trường tổ chức, tham gia các hoạt động của tổ chuyên môn.
Thực hiện Điều lệ nhà trường; thực hiện quyết định của HT, chịu sự
kiểm tra của HT và các cấp QLGD.
Rèn luyện đạo đức, học tập văn hóa, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp
vụ để nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và GD.
Tham gia công tác phổ cập GD ở địa phương.
Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật [36. tr.15].


25

- GV thỉnh giảng cũng phải thực hiện các nhiệm vụ quy định như GV
trung học [31, tr.17]
1.2.2. Đội ngũ và đội ngũ giáo viên Trung học phổ thông
1.2.2.1. Đội ngũ

Từ điển Tiếng Việt phổ thông có ghi: "Đội ngũ là khối đông người cùng
chức năng nghề nghiệp được tập hợp và tổ chức thành một lực lượng" [37].
Còn theo Đặng Quốc Bảo: "Đội ngũ là một tập thể người gắn kết với
nhau, cùng chung ý tưởng, mục đích ràng buộc nhau về vật chất, tinh thần và
hoạt động theo nguyên tắc" [3].
Đội ngũ là khái niệm được sử dụng rộng rãi trong các tổ chức như đội
ngũ Cán bộ công nhân viên, đội ngũ cán bộ khoa học, đội ngũ nghệ sỹ….Khái
niệm đội ngũ được xuất phát từ thuật ngữ quân sự, đó là tổ chức gồm nhiều
người tập hợp thành một lực lượng hoàn chỉnh. Như vậy, đội ngũ có thể được
hiểu là tập hợp một số người có cùng chức năng, nhiệm vụ và nghề nghiệp.
Các quan niệm về đội ngũ tuy có khác nhau nhưng đều thống nhất ở chỗ, đội
ngũ là tập hợp một số người thành một lực lượng, thực hiện một hay một số
chức năng, nhiệm vụ nhất định để đem về kết quả cụ thể nào đó.
Khái niệm “đội ngũ” được sử dụng khá rộng rãi và dùng để chỉ các tổ
chức trong xã hội như: Đội ngũ trí thức, đội ngũ giáo viên, đội ngũ thanh
niên, đội ngũ tình nguyện viên…Đó là sự gắn kết những cá thể với nhau, hoạt
động qua sự phân công, hợp tác lao động, là những người có chung mục đích,
lợi ích và ràng buộc với nhau bằng trách nhiệm pháp lý.
1.2.2.2. Đội ngũ giáo viên Trung học phổ thông
Ở đây chúng tôi đề cập thêm về khái niệm đội ngũ giáo viên. Theo
Vigril Rowland nói: Đội ngũ GV là những chuyên gia trong lĩnh vực GD, họ
nắm vững tri thức và hiểu biết dạy học và GD như thế nào và có khả năng
cống hiến toàn bộ tài năng và sức lực của họ cho GD.