Nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên Thành phố Cần Thơ trong giai đoạn hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
ĐẠI
HỌC
VINH
BỘTRƯỜNG
GIÁO DỤC
VÀ
ĐÀO
TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
LƯTHỊ
THỊNGỌC
NGỌCANH
ANH
LƯ
LƯ THỊ NGỌC ANH

NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ
CHO
THANH
PHỐ CẦN
NÂNG
CAONIÊN
BẢN THÀNH
LĨNH CHÍNH
TRỊ THƠ
NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ
TRONG
GIAI

ĐOẠN PHỐ
HIỆNCẦN
NAYTHƠ
CHO THANH
NIÊN
THÀNH

CHO THANH NIÊN THÀNH PHỐ CẦN THƠ
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Chuyên ngành: Chính trị học

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ
Mã số: 60.31.02.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Đồng Tháp, 2015

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Trần Viết Quang

Đồng
BỘ
GIÁOTháp,
DỤC VÀ2015
ĐÀO TẠO
Đồng Tháp, 2015

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

LƯ THỊ NGỌC ANH

NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ
CHO THANH NIÊN THÀNH PHỐ CẦN THƠ
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 60.31.02.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Trần Viết Quang

LỜI CẢM ƠN


Tác giả đề tài trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo và Quý Thầy cô giáo của
Trường Đại học Vinh và Trường Đại học Đồng Tháp đã tận tình giúp đỡ tác giả
trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Đặc biệt, tác giả bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với Phó Giáo Sư,
Tiến sĩ Trần Viết Quang, Phó Trưởng khoa Giáo dục Chính trị Trường Đại học
Vinh, đã tận tâm hướng dẫn khoa học, giúp tác giả hoàn thành được luận văn
này.
Tác giả chân thành cảm ơn quý Lãnh đạo cơ quan Thành Đoàn Cần
Thơ, các bạn đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tác giả trong quá
trình học tập và hoàn thành luận văn.
Dù đã nổ lực rất nhiều, song trong quá trình thực hiện luận văn, không
thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định, tác giả rất mong nhận được sự quan
tâm góp ý kiến quý báu của quý lãnh đạo, quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp

để luận văn được hoàn thiện hơn.
Trân trọng cảm ơn!
Đồng Tháp, ngày

tháng

năm 2015

TÁC GIẢ

Lư Thị Ngọc Anh

MỤC LỤC
Trang


MỞ ĐẦU..................................................... Error: Reference source not found
NỘI DUNG...........................................................................................................7
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH
TRỊ CHO THANH NIÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY..............Error:
Reference source not found
1.1.

Bản

lĩnh

và

bản

lĩnh

chính

trị

......………………………………………….Error: Reference source not found
1.2.

Bản

lĩnh

chính

trị

của

thanh

niên

Việt

Nam

............................……………………….....Error: Reference source not found1
1.3. Tính tất yếu nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên trong giai đoạn

hiện
nay………………………………………………………………………...Error:
Reference source not found5
Chương 2: THỰC TRẠNG NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ CHO
THANH NIÊN THÀNH PHỐ CẦN THƠ ……………………………..……42
2.1. Khái quát về thành phố Cần Thơ và tình hình thanh niên, công tác
thanh niên ở thành phố Cần Thơ.......……………………………………….Error:
Reference source not found2
2.2. Thực trạng bản lĩnh chính trị và việc nâng cao bản lĩnh chính trị cho
thanh niên Cần Thơ ..……………………………………………………….Error:
Reference source not found5
Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO BẢN LĨNH
CHÍNH TRỊ CHO THANH NIÊN THÀNH PHỐ CẦN THƠ HIỆN NAY.79
3.1. Quan điểm về nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên trong giai
đoạn hiện nay..................................................Error: Reference source not found9


3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên
thành phố Cần Thơ hiện nay...............................................................................89
KẾT LUẬN...............................................Error: Reference source not found6
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Error: Reference source not found9
PHỤ LỤC................................................Error: Reference source not found14


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bản lĩnh là nhân tố rất quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển
nhân cách, phát triển tài năng và đảm bảo cho thành công trong sự nghiệp và

cuộc sống của con người. Bản lĩnh chính trị là khả năng nhận thức và hành động
đúng quy luật phát triển khách quan, là trình độ và trí tuệ, nhạy bén với thực
tiễn, là năng lực hành động, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm. Bản
lĩnh chính trị là kết quả của một quá trình tu dưỡng, rèn luyện của con người
trong lĩnh vực chính trị, là một phần thuộc tính xã hội của nhân cách con người
trong lĩnh vực chính trị, trong các hoạt động và quan hệ chính trị.
Trong sự phát triển của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc, thanh niên là lực lượng
đóng vai trò rất quan trọng, họ là lực lượng xung kích trong các cuộc đấu tranh
cách mạng, góp phần thúc đẩy sự phát triển của lịch sử xã hội, là lực lượng đi
đầu trong việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ mới. Đánh giá về
vai trò và vị trí của thanh niên trong quá trình phát triển lịch sử xã hội, các nhà
kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh giá là
lực lượng đông đảo đang góp phần quan trọng vào mọi hoạt động của đời sống
xã hội, là lực lượng đang lớn lên, đang trưởng thành, có khả năng thích ứng
nhanh nhạy trước những biến động của xã hội.
Đánh giá về vai trò thanh niên trong sự nghiệp cách mạng. Đại hội Đảng
toàn quốc lần thứ X đã có nhận định: Ở bất kỳ giai đoạn cách mạng nào, thanh
niên và công tác thanh niên cũng giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Ở mỗi giai
đoạn cách mạng khác nhau thì yêu cầu, tiêu chuẩn về bản lĩnh và bản lĩnh chính
trị của thanh niên cũng khác nhau và liên tục được đổi mới và phát triển.
Đại hội IX của Đoàn Thanh niên Hồ Chí Minh, đã có một số nhận định về
thanh niên như sau:
Thanh niên ngày nay có trình độ học vấn cao hơn trước, thông minh, nhanh
nhạy có năng lực tiếp cận và sáng tạo công nghệ mới, tích cực đi trước, đón đầu
ở những ngành khoa học công nghệ mũi nhọn… Tính tích cực chính trị xã hội,


2

tinh thần xung phong tình nguyện, xung kích cách mạng của thanh niên tiếp tục

được khơi dậy và phát huy mạnh mẽ…định hướng giá trị của thanh niên ngày
nay có thay đổi tích cực theo hướng coi trọng hơn các yếu tố giá trị nhân văn,
thiết thực, cụ thể và ngày càng quan tâm đến các hoạt động chính trị, xã hội của
đất nước.
Tuy nhiên, thanh niên Việt Nam ngày nay cũng còn một số hạn chế đáng
quan tâm đó là:
Quan niệm về cuộc sống của một bộ phận thanh niên còn lệch lạc, có lối
sống thực dụng, không có lý tưởng, coi trọng giá trị vật chất hơn giá trị văn hóa
tinh thần, ý thức chấp hành pháp luật kém. Một bộ phận thanh niên bản lĩnh
chính trị non kém, dao động về lập trường, tư tưởng, thờ ơ chính trị, dễ bị kích
động, lôi kéo tham gia các hoạt động trái pháp luật…
Chính vì vậy, vấn đề quan trọng là phải nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ
thống về vấn đề bản lĩnh chính trị của thanh niên Việt Nam nói chung, thanh
niên Cần Thơ nói riêng, trong giai đoạn hiện nay. Đây là một đòi hỏi cấp bách
cả về lý luận và thực tiễn, từ đó tìm ra một số giải pháp giúp thanh niên phát huy
những giá trị tích cực, khắc phục những tiêu cực, nâng cao sức đề kháng để
thanh niên đứng vững trước những thử thách trong thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế… xứng đáng là người chủ tương
lai của đất nước. Đó là lý do chúng tôi chọn đề tài “Nâng cao bản lĩnh chính trị
cho thanh niên thành phố Cần Thơ trong giai đoạn hiện nay”
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Bản lĩnh chính trị là một phạm trù tổng hợp thể hiện nhiều phẩm chất và
năng lực của con người. Bản lĩnh chính trị được hình thành và thể hiện từ tri
thức đến tình cảm, niềm tin và ý thức chính trị, từ trình độ nhận thức lý luận
chính trị đến năng lực hoạt động chính trị trong thực tiễn. Đến nay đã có một số
công trình nghiên cứu, một số cuốn sách viết về bản lĩnh, bản lĩnh chính trị, bản
lĩnh chính trị của thanh niên, có thể chia làm 3 nhóm như sau:


3

Nhóm 1: Vấn đề về công tác thanh niên
- Dương Tự Đam (2002), Định hướng giá trị cho thanh niên sinh viên
trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb Thanh niên, Hà Nội
- Đoàn Văn Thái (2002), Nhiệm vụ cơ bản của thanh niên Việt Nam trong
thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb Thanh niên, Hà Nội.
- Trần Thành (Chủ biên) (2006), Bản lĩnh chính trị với năng lực của cán bộ
lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
- Trần Thị Quy Nhơn (2000), Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò thanh niên
trong cách mạng Việt Nam, Tạp chí Lịch sử Đảng,
Các công trình nghiên cứu trên đều có chung quan điểm là: Thanh niên có
vị trí, vai trò quan trọng trong xã hội, cho nên Đảng, Nhà nước và các tổ chức xã
hội cần phải quan tâm tác động một cách có ý thức tới thanh niên, tạo điều kiện
thuận lợi cho thanh niên phát triển, trưởng thành và phát huy vai trò làm chủ
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nhóm 2: Vấn đề giáo dục thanh niên
- Trần Viết Hơn (2005), Giáo dục chính trị tư tưởng cho thanh niên trong
điều kiện cơ chế thị trường và mở cửa, Tạp chí Dân vận.
- Nguyễn Văn Bắc (2006), Bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh và ý nghĩa của
nó đối với việc giáo dục, rèn luyện cán bộ, Đảng viên ở nước ta hiện nay, Luận
văn thạc sĩ chính trị học, Hà Nội.
Vấn đề giáo dục thanh niên phải được xem là nhiệm vụ quan trọng hàng
đầu trong toàn bộ hoạt động của Đảng, đồng thời là nhiệm vụ chung của toàn xã
hội, trong đó Đoàn Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh là nòng cốt.
Nhóm 3: Vấn đề giáo dục nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên
- Trần Hùng Phi (2006), Xây dựng bản lĩnh chính trị cho thanh niên ở nước
ta hiện nay, Tạp chí khoa học Chính trị, [2].
- Đào Văn Mừng (2008), Tự học, tự rèn – nhân tố quyết định chất lượng,
hiệu quả hoạt động nâng cao bản lĩnh chính trị của cán bộ, Tạp chí Khoa học

Chính trị,
Ngoài ra còn có một số luận văn về bản lĩnh chính trị và thanh niên như:


4

- Trần Ngọc Vinh (2007), Bản lĩnh chính trị của người lãnh đạo trong sự
nghiệp đổi mới ở nước ta, Luận văn thạc sĩ Chính trị học, Hà Nội
- Nguyễn Xuân Hải (2008), Bản lĩnh chính trị của thanh niên Việt Nam
hiện nay, Luận văn thạc sĩ Chính trị học, Hà Nội.
Việc nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên là việc làm cần thiết và cấp
bách, nhất là trong giai đoạn hiện nay; đồng thời các tác giả còn đưa ra một số
nội dung cần chú ý trong việc nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên.
Nhìn chung, các tác giả của các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến
nhiều vấn đề về bản lĩnh, bản lĩnh chính trị của cán bộ đảng viên trong đó đề cập
đến một số nội dung có tính định hướng cho việc giáo dục nhân cách, đạo đức
cho thanh niên. Những công trình nghiên cứu này là những cơ sở dữ liệu bổ ích
cho việc nghiên cứu bản lĩnh chính trị của thanh niên. Các công trình này đã
cung cấp những cơ sở ban đầu cho việc nghiên cứu bản lĩnh chính trị của thanh
niên Việt Nam về cả lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên, chưa có tác giả nào đi sâu
nghiên cứu về bản lĩnh chính trị của thanh niên Việt Nam hiện nay. Với tính
cách là luận văn thạc sĩ, nhất là từ góc độ của chính trị học về bản lĩnh chính trị
của thanh niên Việt Nam thì đây là công trình nghiên cứu đầu tiên ở nước ta.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên thành phố Cần Thơ trước những
yêu cầu của sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ những vấn đề lý luận về bản lĩnh chính trị của thanh niên.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng bản lĩnh chính trị của thanh niên thành phố

Cần Thơ hiện nay.
- Đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị cho
thanh niên thành phố Cần Thơ hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu


5

- Luận văn nghiên cứu vấn đề bản lĩnh chính trị của thanh niên.
- Luận văn tập trung nghiên cứu bản lĩnh chính trị của thanh niên thành phố
Cần Thơ qua các tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh và Hội Liên
Hiệp thanh niên Việt Nam thành phố Cần Thơ.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác -Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh và các quan điểm của Đảng Cộng Sản Việt Nam về chính trị và bản lĩnh
chính trị, về thanh niên và công tác thanh niên hiện nay; các văn kiện Đại hội
của Đoàn Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt
Nam, thanh niên thành phố Cần Thơ qua các nhiệm kỳ về thanh niên và công tác
thanh niên.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử, luận văn sử dụng các phương pháp cụ thể như lôgic – lịch sử, phân tích tổng hợp, điều tra xã hội học, thống kê...
6. Đóng góp mới của luận văn
- Luận văn làm rõ thêm một số khái niệm về bản lĩnh, bản lĩnh chính trị;
các nhân tố ảnh hưởng đến bản lĩnh chính trị của thanh niên. Đồng thời, đề xuất
một số giải pháp chủ yếu để rèn luyện bản lĩnh chính trị của thanh niên thành
phố Cần Thơ đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay.
- Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo đối với việc nghiên cứu
các khoa học chính trị trong đó có Chính trị học về vấn đề bản lĩnh chính trị nói

riêng và về văn hóa chính trị, con người chính trị nói chung; tài liệu tham khảo


6

đối với các tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên Hiệp
thanh niên trong việc giáo dục, bồi dưỡng và rèn luyện thanh niên.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn
gồm 3 chương, 7 tiết.


7

NỘI DUNG
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ CHO
THANH NIÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

1.1. Bản lĩnh và bản lĩnh chính trị
1.1.1. Bản lĩnh
Bản lĩnh là một thuật ngữ, một khái niệm được sử dụng nhiều trong đời
sống và là một khái niệm khá phức tạp. Có nhiều cách tiếp cận đối với vấn đề
bản lĩnh.Từ góc độ lĩnh vực hoạt động của con người thì có “bản lĩnh chính trị”,
“bản lĩnh nghề nghiệp”, “bản lĩnh giai cấp”…; Từ góc độ các tầng lớp, các
nhóm người, các giới thì có: "bản lĩnh thanh niên”, “bản lĩnh phụ nữ”, “bản lĩnh
Bộ đội cụ Hồ”… Có nhiều cách hiểu khác nhau về bản lĩnh, có quan niệm cho
rằng bản lĩnh là kiến thức và kinh nghiệm sống của con người, bản lĩnh là sự
vững vàng của con người trước những thử thách của cuộc sống ... Phần lớn các
quan niệm đều đề cập đến sự tự chủ, vững vàng và từng trải của con người trong

cuộc sống.
Theo từ điển Tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học do nhà xuất bản Đà
Nẵng tái bản năm 2006 thì bản lĩnh là “đức tính tự quyết định một cách độc lập
thái độ, hành động của mình, không vì áp lực ngoài mà thay đổi quan điểm” [52;
31]. Theo Đại từ điển Tiếng Việt do nhà xuất bản Văn hóa- Thông tin ấn hành
năm 1998 thì cho rằng bản lĩnh là “Khả năng và ý chí kiên định trước mọi hoàn
cảnh” [57; 93]. Hai khái niệm trên đều có hàm ý chỉ ý chí và năng lực để thực
hiện mục tiêu đã được xác định mà không bị chi phối bởi bất kỳ hoàn cảnh nào.
Dưới góc độ tâm lý học, bản lĩnh được hiểu là một phẩm chất của nhân
cách mà thành phần cốt lõi là ý chí con người được thể hiện ra trong hoạt động
thực tiễn bao gồm các phẩm chất cơ bản như: tính mục đích, tính kiên địnhvững vàng, tính kiên trì- bền bỉ, tính độc lập- tự chủ. Có thể nói: "Bản lĩnh là


8

yếu tố tạo nên giá trị của một con người, là mặt thực tiễn- hiệu quả của nhân
cách. Bản lĩnh chỉ có ở con người, là sản phẩm của sự phát triển xã hội, là yếu
tố để giúp con người thể hiện đúng mình, làm chủ bản thân mình trước những
biến đổi đa chiều của cuộc sống xã hội”: [42; 14-15]
Bản lĩnh là sự thể hiện và khẳng định những mặt mạnh trong nhân cách cá
nhân, từ những phẩm chất đạo đức, tài năng cho đến lối ứng xử, giao tiếp gây ấn
tượng mạnh về các giá trị của cá nhân đó đối với người khác. Người có bản lĩnh
là người dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm, là người dám thể hiện
mình và có lập trường đúng đắn, kiên định, không bị sự chi phối bởi những hoàn
cảnh khó khăn tác động đến, hay bởi ý kiến của những người khác. Người có
bản lĩnh là người không dễ dàng bị khuất phục bởi bất cứ điều gì, mà luôn nổ
lực vượt qua tất cả. Dám xung phong vào những nơi mà người khác chưa dám
làm với những thái độ quyết đoán nhưng không phải làm một cách mù quáng,
cũng không phải làm liều, làm cho xong mà những việc làm đó xuất phát từ sự
nhận thức, những tri thức và kinh nghiệm, từ những phân tích, tổng hợp và các

vấn đề có liên quan một cách nghiêm túc, khoa học và khi thực hiện đạt hiệu quả.

Bản lĩnh còn được hiểu như một sự thể hiện của cá tính, trong những điều
kiện cần thiết thì bản lĩnh của cá nhân sẽ được bộc lộ rõ nét Người có bản lĩnh
có đủ điều kiện để chứng tỏ mình bằng năng lực, phẩm chất, uy tín và tư cách
đạo đức cũng như các giá trị khác của bản thân trước người khác. Trong những
hoàn cảnh, môi trường thử thách cụ thể, cá nhân cần khẳng định mình thông qua
việc thể hiện bản lĩnh của mình. Ngoài ra, người có bản lĩnh còn thể hiện ở sự
dám thừa nhận cái sai, cái hạn chế của mình, không bảo thủ và cực đoan, chủ
quan và tự biện.
Quá trình hình thành bản lĩnh của cá nhân được bắt đầu từ việc xây dựng
các mục tiêu phấn đấu, hình thành các kế hoạch cuộc đời từ đó xác định nghề
nghiệp cũng như những hướng đi trong cuộc đời của mỗi cá nhân. Đó là cả một
quá trình phấn đấu của mỗi cá nhân xuyên suốt các giai đoạn trong cuộc đời
mình. Một con người yếu đuối, sống không có mục tiêu, không có định hướng


9

rõ ràng trong cuộc sống thì khó có được bản lĩnh, trách nhiệm đối với cuộc đời
mình còn không quyết định được, thì làm sao dám đương đầu trong cuộc sống,
dám chứng tỏ bản lĩnh.
Trong các quan hệ giao tiếp, bản lĩnh thể hiện không chỉ ở chỗ có trình độ
tri thức (nhạy bén, năng động, thông minh...) đôi khi còn bao hàm cả kỹ năng
giao tiếp, ứng xử, tạo nên một mẫu người để lại những ấn tượng đặc biệt, có khả
năng thu hút cảm tình của người khác, qua đó cũng thể hiện được bản lĩnh của mình.

Như vậy, yếu tố bản lĩnh cá nhân có một ý nghĩa rất quan trọng trong việc
quyết định sự thành đạt của cá nhân trong cộng đồng xã hội. Vai trò giáo dục
của gia đình, nhà trường và xã hội đối với cá nhân rất quan trọng trong việc hình

thành nhân cách con người, nhưng đối với yếu tố bản lĩnh cá nhân, cơ sở quyết
định phụ thuộc vào sự hoạt động tích cực của chủ thể trong quá trình sống, phấn
đấu và rèn luyện không ngừng.
Xét dưới góc độ văn hóa chính trị, con người chính trị thì:
Bản lĩnh là khái niệm thuộc phạm trù Người. Nó là hiện thân và chỉ có ý
nghĩa đối với con người sống trong xã hội. Đây là phẩm chất có tính tổng hợp
của con người, nó thể hiện tính kiên định và khả năng quyết định một cách độc
lập thái độ, hành vi (hành động) của chủ thể (người); không vì một tác động,
một áp lực bên ngoài làm thay đổi quan điểm, thay đổi chí hướng của mình;
bằng ý chí và năng lực của chính mình, chủ thể quyết tâm thực hiện mục đích
theo chí hướng kiên định của chủ thể [41; 11]
Bản lĩnh của một con người không phải và không chỉ thể hiện ở các yếu tố
riêng biệt mà là tổng hòa các yếu tố tâm- sinh lý của con người, trong đó quan
trọng nhất là khí chất, phẩm chất và năng lực.
Khí chất là nền tảng về bản chất sinh lý- tâm lý của con người, nó xây
dựng nên mặt vật chất của cấu trúc bản lĩnh. Sinh lý và tâm lý là cái quy định
khí chất của con người. Khí chất mạnh mẽ, cứng rắn và kiên quyết là cơ sở cho
ý chí quyết tâm, không nghiêng ngã trước những xáo động của thời cuộc, trước
những thách thức của cuộc sống. Khí chất mạnh mẽ không chỉ có ở những cá
nhân sôi nổi, mà còn tồn tại ở cả những cá nhân có khí chất trầm tĩnh; tính kiên


10

định và quyết tâm không chỉ thể hiện ở người mạnh mẽ, mà cả ở người hòa nhã,
nhẹ nhàng.
Phẩm chất được hình thành cơ bản trên khí chất, nhưng do các điều kiện
xã hội quyết định và phát triển. Khí chất cứng rắn, kiên quyết, kiên định được
nuôi dưỡng trong môi trường xã hội tốt làm nở rộ các phẩm chất tốt đẹp của con
người. Phẩm chất con người là những yếu tố có giá trị xã hội do các yếu tố dân

tộc, quốc gia, giai cấp... quy định. Phẩm chất con người trong xã hội là sống
theo các quy định xã hội như phong tục, tập quán, pháp luật, các chuẩn mực văn
hóa, đạo đức, thẩm mỹ của cộng đồng, giai cấp và dân tộc. Ngoài ra phẩm chất
con người còn thể hiện cụ thể ở việc thực hiện tốt nghĩa vụ đối với xã hội, yêu
cầu công tác của tập thể, cơ quan, các tổ chức chính trị, xã hội, đoàn thể... thực
hiện mục tiêu của sự phát triển theo lý tưởng xã hội- chính trị, lý tưởng của một
tổ chức, của đảng mà mình phấn đấu.
Một phần cơ bản nữa của bản lĩnh là năng lực hay là khả năng chủ thể có
thể đáp ứng tốt yêu cầu của xã hội và thực hiện được mục tiêu, lý tưởng của
mình. Một người mà thiếu yếu tố, thiếu sự kết hợp, sự thống nhất, sự hài hòa
giữa khí chất, phẩm chất và năng lực thì không thể nói là người có bản lĩnh. Một
người có đủ phẩm chất nhưng thiếu năng lực thì người đó không thể biến suy
nghĩ thành hành động mà bản lĩnh xét đến cùng là thể hiện ở hành động.
Với các khía cạnh tiếp cận nêu trên, dù cách thể hiện có khác nhau nhưng
đều nêu bật những điểm chính sau:
- Bản lĩnh là khái niệm thuộc phạm trù Người, chỉ có ở con người, là một
phẩm chất tổng hợp của con người, được hình thành trên những tiền đề tâmsinh lý của con người.
- Bản lĩnh phản ảnh trình độ làm chủ của con người trong mối quan hệ với
tự nhiên, với xã hội và với bản thân mình. Người có bản lĩnh là người có khả
năng và ý chí làm chủ bản thân trước mọi biến cố của xã hội. Bản lĩnh là do con
người tự rèn luyện mà nên.
- Người có bản lĩnh sẽ vững vàng trước mọi khó khăn, thử thách, kiên
quyết thực hiện cho được mục tiêu đã chọn và mang lại hiệu quả công việc tốt nhất.


11

Như vậy, bản lĩnh là khái niệm chỉ những phẩm chất xã hội cơ bản của
con người, phản ảnh trình độ làm chủ tự nhiên, xã hội và bản thân, thể hiện sự
vững vàng của con người trước mọi khó khăn, thử thách để kiên định thực hiện

mục đích đã lựa chọn.
Bản lĩnh là một phẩm chất xã hội cơ bản, phản ánh vai trò của chủ thể con
người trong mối quan hệ biện chứng với hoàn cảnh và với chính mình. Ở mỗi
người có bản lĩnh khác nhau, phụ thuộc vào sự khác nhau về khả năng tâm- sinh
lý, về lĩnh vực hoạt động, môi trường công tác, chức vụ, địa vị xã hội, học vấn,
độ tuổi, sự trải nghiệm thực tiễn của họ. Trong những điều kiện, hoàn cảnh xã
hội như nhau nhưng ở mỗi người cũng có thể có những bản lĩnh khác nhau.
* Khái niệm chính trị
Trong lịch sử tư tưởng chính trị của nhân loại, có nhiều cách hiểu, cách
định nghĩa khác nhau về chính trị. Mỗi học thuyết chính trị, mỗi nhà tư tưởng
chính trị có những cách tiếp cận, cách hiểu khác nhau về chính trị trên cơ sở
những lợi ích, mục đích và trình độ tư duy của họ. Do đó chính trị là lĩnh vực rất
phức tạp bao hàm nhiều quan hệ, khía cạnh khác nhau, thậm chí đối lập nhau.
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin, chính trị thực chất là việc giải
quyết các mối quan hệ về lợi ích giữa các giai cấp, các nhóm xã hội, các quốc
gia- dân tộc, mà trong đó cơ bản nhất là lợi ích về kinh tế.
Tất cả cuộc đấu tranh chính trị đều là đấu tranh giai cấp, và tất cả các cuộc
đấu tranh giải phóng giai cấp, dù hình thức chính trị tất yếu của chúng là thế nào đi
nữa - vì bất cứ cuộc đấu tranh giai cấp nào cũng đều là đấu tranh chính trị- xét đến
cùng, đều xoay quanh vấn đề giải phóng về kinh tế. Do đó, ít ra ở đây, nhà nước,
tức là chế độ chính trị, cũng là yếu tố tùy thuộc, còn xã hội công dân, tức là lĩnh
vực của những quan hệ kinh tế, là yếu tố quyết định [27; 441].
Chính trị chịu sự quy định của kinh tế, đồng thời nó có tác động to lớn đối
với kinh tế và các lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Chính trị có quá trình hình


12

thành, tồn tại, phát triển và tiêu vong như một hiện tượng lịch sử. Chính trị ra
đời khi xã hội phân chia thành các giai cấp và các mâu thuẫn giữa các giai cấp

trở nên không điều hòa được. Cái chi phối chủ yếu đến chính trị chính là quan
hệ giai cấp và vấn đề trung tâm của chính trị là quyền lực nhà nước. Quan hệ
giai cấp và quyền lực nhà nước là hai vấn đề cơ bản nhất của chính trị. Nói đến
chính trị là nói đến giai cấp và nhà nước “Chính trị là sự tham gia vào những
công việc của nhà nước, là việc vạch hướng đi cho nhà nước, việc xác định
những hình thức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà nước" [25; 404].
Về mặt quan hệ, chính trị là một lĩnh vực rất rộng gồm nhiều mối quan hệ
khác nhau như: quan hệ giữa các giai cấp, các đảng chính trị với các giai cấp,
giữa đảng cầm quyền với các đảng phái khác nhau, giữa đảng với nhà nước,
giữa nhà nước với công dân, giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị.
Về mặt kết cấu, chính trị bao gồm các nhân tố: Chính sách và các quyết
định của các chủ thể chính trị; Các thiết chế và thể chế chính trị; Quan hệ giữa
giới lãnh đạo chính trị với công dân ...
Đối với Hồ Chí Minh, Người quan niệm về chính trị là hành động vì
nước, vì dân, vì nhân loại tiến bộ, chính trị là đoàn kết và đạo đức. Đoàn kết là
hành động chính trị đặc trưng nhất lôi cuốn hàng triệu người vào cuộc đấu tranh
xây dựng một xã hội mới tiến bộ, văn minh không còn áp bức, bóc lột. Đó là
chính trị thân dân và chính tâm, sức mạnh của nó bắt nguồn từ đoàn kết và thanh
khiết, từ việc nhỏ tới việc lớn.
Chính trị thuộc kiến trúc thượng tầng, bao gồm hệ tư tưởng chính trị, nhà
nước, các đảng phái chính trị, xuất hiện khi xã hội phân chia giai cấp và dựa trên
cơ sở hạ tầng. Cho nên, chính trị là lĩnh vực hoạt động phổ biến, quan trọng của
xã hội, mà cốt lõi của nó là việc giành, giữ và thực thi quyền lực chính trị, nhằm
thực hiện mục đích giai cấp, dân tộc và quốc gia.


13

Do đó ta có thể hiểu: Chính trị là toàn bộ những hoạt động có liên quan
đến những quan hệ giữa các giai cấp, giữa các dân tộc và các tầng lớp xã hội,

mà cốt lõi của nó là vấn đề giành chính quyền, duy trì và sử dụng quyền lực nhà
nước, sự tham gia vào công việc của nhà nước, sự xác định hình thức tổ chức,
nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà nước. Bất kỳ vấn đề chính trị nào cũng
có liên quan đến quyền lợi và quyền lực của giai cấp, nhà nước, nhân dân và
ngược lại. Hiểu chính trị là hiểu một lĩnh vực thể hiện của bản lĩnh con người
hay bản lĩnh chính trị.
1.1.2. Bản lĩnh chính trị
Bản lĩnh chính trị trước tiên là bản lĩnh của con người và nó được thể hiện
ở hành vi của mỗi cá nhân trong hoạt động chính trị. Theo đó, bản lĩnh chính trị
của mỗi cá nhân hay cộng đồng người thể hiện sự độc lập, sáng tạo của họ trong
lĩnh vực hoạt động chính trị- lĩnh vực giải quyết các mối quan hệ giữa các giai
cấp, các tầng lớp, các dân tộc trong quá trình giành, giữ và thực thi quyền lực
chính trị, quyền lực nhà nước.
“Bản lĩnh chính trị là tập hợp những phẩm chất tích cực, tiến bộ mà nhờ
nó hành động mỗi cá nhân trong hoạt động chính trị được định hướng theo
hướng tích cực (xét theo kết quả cuối cùng), mang lại thắng lợi nhất định cho
một sự kiện chính trị [41; 14-15].
Bản lĩnh chính trị là sự kiên định, trung thành tuyệt đối với quan điểm
chính trị, chính đáng và chế độ chính trị mà một cá nhân đã lựa chọn. Mỗi tổ
chức chính trị, mỗi đảng đều có tư tưởng, lý tưởng, tôn chỉ, mục đích của mình.
Nếu mục tiêu của đảng là đấu tranh, phấn đấu thực hiện lợi ích giai cấp, lợi ích
dân tộc, lợi ích cho nhân dân mình thì hệ thống chính trị sẽ phải có các yếu tố
cấu thành, các thiết chế hoạt động và cơ chế vận hành sao cho phù hợp và đạt
được mục tiêu chung của đảng, của nhân dân.


14

Như vậy, bản lĩnh chính trị là bản lĩnh gắn liền với mục tiêu, lý tưởng của
con người đấu tranh cho cuộc sống tốt đẹp hơn. Nó được thể hiện trong việc xử

lý các mối quan hệ của công dân với đất nước và cộng đồng, liên quan đến
quyền lực của chính quyền nhà nước, của quốc gia, dân tộc.
Từ các khái quát trên, chúng ta có thể hiểu, bản lĩnh chính trị là tập hợp
những phẩm chất tích cực, tiến bộ của mỗi người được thể hiện ra trong hoạt
động chính trị, thể hiện trình độ làm chủ các tình huống chính trị, sự vững vàng
trước mọi khó khăn, thử thách, kiên định mục đích chính trị đã lựa chọn và
mang lại những thắng lợi nhất định cho một sự kiện chính trị.
Bản lĩnh chính trị có vị trí, vai trò hết sức quan trọng, có khả năng chi phối
các loại bản lĩnh khác trong sự phát triển của mỗi cá nhân trong điều kiện xã hội
còn giai cấp, còn nhà nước và còn chính trị. Bởi vì chính trị là lĩnh vực tập trung
các quan hệ kinh tế, quyền lực kinh tế, trong khi kinh tế có khả năng chi phối các
yếu tố khác, xét đến cùng chính trị là nhân tố chi phối đời sống xã hội.
* Cấu trúc của bản lĩnh chính trị
Là tập hợp những phẩm chất tích cực, tiến bộ của mỗi người thể hiện ra
trong hoạt động chính trị. Đó là tri thức chính trị, niềm tin chính trị và ý chí
chính trị. Để có bản lĩnh chính trị nhất thiết ba yếu tố này phải có sự thống nhất,
sự phát triển nhất định, phù hợp với đòi hỏi của thực tiễn xã hội và được khẳng
định trong các tình huống chính trị.
+ Vấn đề tri thức chính trị
Bản lĩnh chính trị thể hiện tầm cao của trí tuệ, là sản phẩm của tổng thể sự
phát triển văn hóa, trong đó, bộ phận tri thức đóng vai trò quan trọng là tri thức
chính trị.
Tri thức chính trị là toàn bộ những hiểu biết về lợi ích và quyền lực, về
quy luật và những tính quy luật của việc giành, giữ và sử dụng quyền lực chính


15

trị của các giai cấp và các dân tộc mà cơ bản nhất là quyền lực nhà nước, cùng
những biểu hiện đặc thù trong tiến trình lịch sử về con đường, phương thức hiện

thực hóa lợi ích. Tri thức chính trị giúp con người nắm bắt kịp thời, đúng đắn
các yêu cầu thực thi quyền lực, trên các lĩnh vực, ở những hoàn cảnh và điều
kiện cụ thể.
Tri thức chính trị bao gồm tri thức lý luận và tri thức kinh nghiệm, đó là
một chỉnh thể về số lượng và chất lượng lý luận và kinh nghiệm tích lũy được.
Nếu xét trong bản thể và khuynh hướng thì tri thức lý luận giữ vai trò chi phối vì
nó khái quát kinh nghiệm thực tiễn để vạch ra những bản chất và quy luật ẩn
giấu đằng sau những tri thức kinh nghiệm đã được tích lũy. Còn tri thức kinh
nghiệm lại làm cơ sở cho sự tiếp thu, khái quát thực tiễn thành lý luận, đồng thời
tri thức kinh nghiệm còn là cầu nối giữa lý luận và thực tiễn. Cũng trong chỉnh
thể đó, những tri thức thuộc về bản chất, về quy luật cùng những kinh nghiệm
điển hình và các phương thức chính trị mang tính nghệ thuật cao, đóng vai trò
chủ đạo trong việc hình thành và phát triển thế giới quan và phương pháp luận
cho hành động chính trị của con người. Trình độ lý luận càng cao, kinh nghiệm
trong thực tiễn chính trị càng dày dặn, thì con người càng có nhận thức sâu sắc
về chính trị. Vì vậy, tri thức lý luận chính trị của con người cần phải đạt đến
trình độ khái quát về bản chất và quy luật của sự vận động chính trị, của hoạt
động chính trị thực tiễn. Còn tri thức kinh nghiệm cũng phải là những kinh
nghiệm đã được đúc kết, những kinh nghiệm phổ quát đạt đến trình độ điển hình.

+ Vấn đề niềm tin chính trị
Yếu tố thứ hai trong cấu trúc chính trị đó là niềm tin chính trị. Niềm tin
chính trị là sự tin tưởng về sự đúng đắn của một lý tưởng chính trị. Là sự định
hướng giá trị được xác định vững chắc trong tư tưởng, nhận thức và chi phối
hành động của cá nhân trong cuộc sống vì sự phát triển và tiến bộ con người,
luôn hướng con người tìm đến các giá trị chân- thiện- mỹ để tạo dựng nhân


16

cách. Niềm tin chính trị được hình thành trong giao tiếp, trong mối quan hệ xã
hội, trong cuộc sống sinh tồn và phát triển con người [22; 16].
Như vậy, niềm tin chính trị trước hết là một trạng thái tâm lý, tình cảm
thừa nhận sự đúng đắn của một đối tượng đối với một lý tưởng chính trị với,
mục đích cao đẹp mà chủ thể vươn tới. Nó được hình thành từ tri thức chính trị,
là sự hiểu biết về đời sống chính trị, các quan điểm, hệ tư tưởng chính trị, được
biểu hiện tự giác, có tính hướng đích trong hoạt động chính trị thực tiễn.
Niềm tin chính trị là một hình thức biểu hiện, một lĩnh vực của niềm tin
khoa học. Niềm tin chính trị không phải tự nhiên mà có và càng không phải do
áp đặt. Nó xuất phát từ mục đích, nhu cầu cuộc sống và dựa trên sự hiểu biết, tri
thức khoa học, tri thức chính trị đã đạt được thông qua hoạt động thực tiễn.
+ Vấn đề ý chí chính trị
Yếu tố thứ ba trong cấu trúc bản lĩnh chính trị là ý chí chính trị. Ý chí
chính trị là ý chí của con người được thể hiện trên lĩnh vực hoạt động chính trị.
Ý chí con người do hai yếu tố sinh học và giáo dục tạo thành. Đây chính là các
phẩm chất về mặt tinh thần, nhân cách của cá nhân, giúp con người làm chủ
được hành vi của mình khi tham gia vào đời sống xã hội. Ý chí cho phép cá
nhân được thực hiện những định hướng của mình theo đúng mục đích đã đề ra
trên cơ sở loại bỏ được những khó khăn, trở ngại.
Ý chí được thể hiện ra bằng các phẩm chất: tính mục đích trong hành
động, tính nhất quán, tính độc lập tự chủ, tính kiên trì, tính dũng cảm... Đây là
những phẩm chất giúp con người biến những dự định mà mình muốn làm trở
thành hiện thực. Ý chí của con người chịu sự chi phối của quy luật phát triển
không đều trong từng con người và trong cả cộng đồng. Đối với một con người
có thể giỏi lĩnh vực này nhưng lại không giỏi ở lĩnh vực khác, trong một cộng
đồng cũng vậy, có người giỏi mặt này, có người giỏi mặt khác.


17

Ý chí chính trị có ý nghĩa rất quan trọng trong sự hình thành và phát triển
bản lĩnh chính trị, cùng với tài năng - gồm những tri thức khoa học và khả năng
vận dụng các tri thức ấy; đã góp phần quan trọng để tạo ra bản lĩnh chính trị của
con người, là phần đóng vai trò làm nền tảng của bản lĩnh chính trị. Hai bộ phận
này có mối quan hệ hỗ trợ nhau, tương tác nhau và không thể tách rời nhau. Khi
có được đường lối chính trị đúng đắn thì ý chí chính trị cùng với quyết tâm
chính trị sẽ đóng vai trò quyết định trong việc biến chủ trương, đường lối đó
thành hiện thực.
Trong cấu trúc của bản lĩnh chính trị thì các yếu tố trên không tồn tại độc
lập mà hòa quyện vào nhau, bổ sung cho nhau để hình thành nên bản lĩnh chính
trị. Và để có bản lĩnh chính trị đòi hỏi mỗi cá nhân khi tham gia vào các hoạt
động chính trị - xã hội, phải có ý thức tự khẳng định mình, sự tự khẳng định
càng rõ ràng, mãnh liệt thì bản lĩnh chính trị càng được thể hiện.
* Cơ sở hình thành bản lĩnh chính trị
Bản lĩnh chính trị không tự nhiên sinh ra, nó được hình thành và phát triển
dựa trên sự tổng hợp của nhiều yếu tố khác nhau. Bản lĩnh chính trị là kết quả
của sự học tập và rèn luyện, tu dưỡng và phấn đấu một cách nghiêm túc của bản
thân trong quá trình hoạt động chính trị và chịu ảnh hưởng của những điều kiện như:

Một là, bản lĩnh chính trị của con người được hình thành trên cơ sở
những tiền đề tâm – sinh lý của bản thân.
Bản lĩnh chính trị có cơ sở hình thành từ những tiền đề tâm- sinh lý của
con người. Dưới góc độ tâm lý học thì “tính khí là một thuộc tính tâm lý cá nhân
tương đối ổn định, nó làm cho hoạt động tâm lý của mỗi cá nhân có sắc thái độc
đáo khiến cá nhân này khác cá nhân kia một cách rõ rệt” [53; 98].
Tính khí là sắc thái của hành vi cá nhân, chịu sự chi phối của tâm lý con
người và không quy định nội dung tốt hay xấu của hành vi con người. Tính khí


18

tương đối bền vững, nó có thể tồn tại trong suốt cuộc đời hoặc ít nhất cũng trong
một quãng đời khá dài của mỗi cá nhân. Tính khí có thể thay đổi được nhưng
không phải là dễ dàng và nhanh chóng.
Con người mang bản chất xã hội và hình thành nhân cách của mình từ sự
tổng hòa các mối quan hệ xã hội mà họ tồn tại. Do đó, việc hiểu được tính khí
đặc trưng của mỗi cá nhân sẽ giúp sử dụng đúng người, từ đó có hướng đào tạo,
bồi dưỡng cho họ. Mỗi người cũng phải hiểu rõ tính khí của mình để tự bồi
dưỡng, phát huy những tính khí thích hợp và kiềm chế những biểu hiện tiêu cực,
không thích hợp.
Hai là, bản lĩnh chính trị được hình thành do sự tự học tập, rèn luyện của
bản thân cùng với sự giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội.
Học tập có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của
bản lĩnh chính trị. Bản lĩnh của con người nói chung, ngoài những yếu tố khách
quan tác động thì học tập và rèn luyện của chính họ là phần quan trọng trong
việc hình thành bản lĩnh của cá nhân con người. Bản lĩnh chính trị cũng vậy,
mỗi con người muốn có bản lĩnh chính trị vững vàng thì phải học tập về chuyên
môn nghiệp vụ để nâng cao trình độ, không ngừng học tập các quan điểm,
đường lối, chủ trương của chính đảng mà mình tham gia, cống hiến, đồng thời
phải tham gia một cách tích cực vào các hoạt động chính trị để tích lũy thêm
những kinh nghiệm.
Bản lĩnh chính trị của mỗi người được hình thành và phát triển trong
những môi trường xã hội nhất định, trong những cộng đồng xã hội nhất định mà
họ là thành viên, trong đó gia đình là nơi có ảnh hưởng đầu tiên, trực tiếp và
mạnh mẽ nhất đến sự hình thành bản lĩnh chính trị của con người. Giáo dục con
người phải bắt đầu từ những năm tháng đầu tiên của cuộc đời. Bởi khoảng thời
gian đầu đời là cơ hội thuận lợi nhất để giáo dục đạo đức đối với một công dân
tương lai khi mà sự trong sáng trong tâm hồn họ là “miếng đất tốt “để gieo" hạt

19

giống “giá trị đạo đức", để từ đó sẽ “nẩy mầm" những phẩm chất đạo đức cao
đẹp của con người. Một con người có đạo đức, dám hy sinh vì người khác,
không hám danh, hám lợi, là người dám đấu tranh vì lẽ phải, vì sự công bằng,
dám bảo vệ cái đúng, dám làm những việc bảo vệ lợi ích của cộng đồng.
Người không có đạo đức thì không thể có bản lĩnh nói chung và bản lĩnh
chính trị nói riêng. Sự giáo dục của gia đình đóng vai trò quan trọng trong giáo
dục đạo đức con người, do đó gia đình là cái nôi rèn luyện, trao dồi và phát triển
bản lĩnh con người. Đến khi trưởng thành, nhà trường và xã hội, bằng cách trực
tiếp hoặc gián tiếp cung cấp cho họ những hiểu biết, trình độ học vấn và thế giới
quan nhất định để góp phần vào việc hình thành bản lĩnh chính trị của con
người. Mỗi người sẽ tự sàng lọc, tiếp thu tri thức từ nhà trường và xã hội để hình
thành nên tình cảm, niềm tin, ý chí và hành vi chính trị phù hợp với các yêu cầu
và chuẩn mực của xã hội.
Ba là, bản lĩnh con người được hình thành từ thực tiễn chính trị.
Chủ nghĩa Mác – Lênin đã chứng minh rằng hoạt động thực tiễn của con
người đã làm cho lịch sử của loài người vận động và phát triển không ngừng.
Bằng những hoạt động thực tiễn, con người cải tạo hiện thực theo nhu cầu lợi
ích của mình đồng thời cải tạo chính mình. Nhờ hoạt động thực tiễn, nhận thức
con người ngày càng được nâng lên và củng cố vững chắc, từ cơ sở nhận thức
thực tiễn mà con người tìm ra nhiều cách thức, phương pháp tác động vào thế
giới có hiệu quả hơn. Con người không ngừng hoàn thiện, nâng cao các phẩm
chất của mình đáp ứng yêu cầu của hoạt động thực tiễn và hoàn thiện nhân cách.
Con người có được kinh nghiệm, bộc lộ được bản thân mình nhờ hoạt động thực tiễn.

Bản lĩnh chính trị của con người chỉ hình thành và phát triển trong xã hội
có sự phân chia giai cấp, đấu tranh giai cấp, đấu tranh chính trị. Bản lĩnh chính
trị của mỗi người, mỗi cộng đồng người cũng vận động và phát triển. Những
nhân tố cấu thành bản lĩnh chính trị ngày càng được xây dựng vững chắc qua rèn

20

luyện, thử thách. Bản lĩnh chính trị là kết quả của một quá trình rèn luyện, thử
thách trong hoạt động thực tiễn chính trị. Chỉ có từ thực tiễn hoạt động chính trị,
con người mới hình thành và phát triển bản lĩnh chính trị của mình.
Bốn là, bản lĩnh chính trị của con người là sự kế thừa và phát triển tinh
thần, truyền thống của cộng đồng, dân tộc.
Kế thừa là quy luật phát triển của mọi sự vật, hiện tượng. Nó phản ánh sự
vận động không ngừng của thế giới. Sự vận động phát triển của chính trị là một
dòng chảy với những bước thăng trầm khác nhau. Biện chứng vận động phát
triển của chính trị bao hàm trong đó nhân tố của sự phủ định, nhưng không phải
là sự phủ định sạch trơn, mà là sự phủ định coi như vòng khâu của sự liên hệ,
vòng khâu của sự phát triển. Con người là một sinh vật có tính tộc loài, có tính
xã hội, đương nhiên những phẩm chất xã hội của nó cũng tuân theo con đường
biện chứng trên.
Sự hình thành và phát triển bản lĩnh chính trị của mỗi người cũng không
tách rời hoặc nằm ngoài sự hình thành, vận động và biến đổi của đời sống chính
trị của một xã hội có giai cấp. Một giai cấp, một tầng lớp, một dân tộc nhất định,
bản lĩnh của con người chịu sự chi phối ở nhiều mức độ khác nhau của quá trình
hình thành và phát triển bản lĩnh dân tộc. Và ngược lại, bản lĩnh một cộng đồng,
một giai cấp, một dân tộc lại do bản lĩnh của cá nhân tạo nên. Bản lĩnh chính trị
cũng như vậy.
Lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam đã hình thành nên
bản lĩnh và bản lĩnh chính trị của dân tộc ta. Và cũng chính nhờ có bản lĩnh đó
mà ông cha ta đã tạo dựng và gìn giữ non sông Việt Nam chúng ta cho đến ngày
hôm nay. Những giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam mà mỗi người có thể
tiếp nhận để hình thành bản lĩnh chính trị là lòng yêu nước, ý thức tự tôn dân
tộc, tinh thần tự lực tự cường, tính cần cù sáng tạo, sự linh hoạt mềm dẻo, tinh

thần đoàn kết ... Đó là những phẩm chất được hun đúc từ hàng ngàn năm lịch sử,