nghiên cứu đề xuất định hướng công nghệ pháp triển và ứng dụng các hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu

C C

NG D NG CÔNG NGH

BÁO CÁO
NGHIÊN C U

XU T

NH H

THÔNG TIN

TÀI

NG CÔNG NGH

NG D NG CÁC H TH NG THÔNG TIN VÀ C
MÃ S

PHÁT TRI N VÀ
S

D

54-06-KHKT-RD

Nh ng ng

i th c hi n:

Ch trì

tài: Ts.

ào ình Kh

Ks. T Quang Ngh a
Cn. Ph m H ng Quân
Ks. Nguy n Anh

c

Cn. Hoàng Th H i
Ks. Nguy n Minh Th ng
Cn. Nguy n Mai Anh

HÀ N I, 2006

LI U


BÁO CÁO
NGHIÊN C U

XU T

NH H

TÀI

NG CÔNG NGH

NG D NG CÁC H TH NG THÔNG TIN VÀ C
MÃ S

PHÁT TRI N VÀ
S

D

54-06-KHKT-RD

Nh ng ng

i th c hi n:

Ch trì

tài: Ts.

ào ình Kh

Ks. T Quang Ngh a
Cn. Ph m H ng Quân
Ks. Nguy n Anh

c

Cn. Hoàng Th H i
Ks. Nguy n Minh Th ng

Cn. Nguy n Mai Anh

HÀ N I, 2006

LI U


M CL C
L I GI I THI U ........................................................................................................8
Ph n I.
I.1.
I.2.
I.3.
I.4.

THÔNG TIN VÀ QU N LÝ THÔNG TIN ............................................11
Ngu n l c thông tin ...............................................................................................11
T m quan tr ng c a qu n lý thông tin................................................................11
N i dung qu n lý ngu n l c thông tin .................................................................12
H th ng thông tin .................................................................................................12

I.4.1.
I.4.2.
I.4.3.

Ph n II.

Các khái ni m c b n................................................................................... 12
ph c t p c a h th ng thông tin trong t ng lai...................................... 14
Gi i pháp cho h th ng thông tin trong t ng lai .......................................... 14

T NG QUAN V C

S

D

LI U ...................................................16

II.1.

Khái ni m v CSDL...............................................................................................16

II.2.

Thi t k c a CSDL ................................................................................................24

II.3.

Ph m vi ng d ng c a CSDL ...............................................................................25

II.1.1.
II.1.2.
II.1.3.
II.1.4.
II.2.1.
II.2.2.
II.2.3.
II.2.4.

Ph n III.

D li u trong CSDL ...................................................................................... 17
Quá trình phát tri n c a các h qu n tr CSDL.............................................. 17
Các mô hình CSDL....................................................................................... 18
Ngôn ng truy v n SQL ................................................................................ 21
ánh ch s ................................................................................................... 24
Các giao d ch và x lý song song ................................................................. 24
C ch ki m soát truy c p ng th i ............................................................ 25
B n sao ........................................................................................................ 25

HI N TR NG NGHIÊN C U VÀ

NG D NG CSDL ........................26

III.1. Ngành công nghi p qu n lý d li u trên th gi i................................................26
III.2. Tình hình nghiên c u, ng d ng CSDL trong n c ..........................................26
III.2.1.
III.2.2.

ng d ng CSDL trong các
án tr c ây.................................................. 27
Tình hình tri n khai các CSDL qu c gia tr c ây........................................ 27

III.3. Các v n
Ph n IV.

H

c a vi c phát tri n và ng d ng CSDL t i Vi t Nam.....................30

NG PHÁT TRI N C A CSDL HI N NAY ..................................31

IV.1. Ngôn ng XML ......................................................................................................31
IV.1.1.
IV.1.2.
IV.1.3.
IV.1.4.
IV.1.5.
IV.1.6.
IV.1.7.
IV.1.8.
IV.1.9.

Lý do ra i c a XML.................................................................................... 31
c i m c a XML ....................................................................................... 32
T o và so n th o tài li u XML....................................................................... 33
XML và c u trúc d li u ................................................................................ 33
XML và các nh d ng d a trên XML............................................................ 34
XML và HTML.............................................................................................. 34
XML phù h p v i vi c ng d ng r ng rãi...................................................... 35
XML là c s c a Web th h m i ............................................................... 36
Giá tr và thách th c c a d li u XML........................................................... 37


IV.1.10. XML và th tr

ng khuôn d ng t p CSDL ..................................................... 37

IV.2. XML và các công ngh x lý d li u liên quan...................................................38
IV.2.1.

IV.2.2.
IV.2.3.
IV.2.4.
IV.2.5.

nh ngh a ki u c a tài li u........................................................................... 38
L c
XML................................................................................................ 39
Ngôn ng XPath........................................................................................... 39
Ngôn ng truy v n XQuery ........................................................................... 39
Các công ngh x lý khác ............................................................................ 40

IV.3. Ki n trúc c a m t C s d li u XML ................................................................41
IV.3.1.
IV.3.2.
IV.3.3.

CSDL XML t nhiên và CSDL quan h h tr XML ...................................... 41
Các thành ph n c a m t CSDL XML ............................................................ 41
Các yêu c u i v i CSDL XML ................................................................... 42

IV.4. Trao
IV.4.1.
IV.4.2.
IV.4.3.

i d li u và chu n .....................................................................................42

Xu th trao !i thông tin b"ng các chu#n...................................................... 42
XML và chu#n trao !i d li u ph! bi n........................................................ 43

Siêu d li u và chu#n cho siêu d li u ......................................................... 45

IV.5. XML và an toàn b o m t ......................................................................................45
IV.6. XML và chính ph i n t ....................................................................................46
Ph n V.

CÁC GI I PHÁP CÔNG NGH CSDL ...............................................48

V.1.

Các gi i pháp CSDL c a IBM..............................................................................48

V.2.

Các gi i pháp CSDL XML c a Oracle ................................................................52

V.3.

Các gi i pháp CSDL XML c a Microsoft ...........................................................53

V.4.

Các gi i pháp CSDL c a s d ng ph n m m ngu n m ...................................55

V.5.

Công c thu th p d li u và qu n lý bi u m u ...................................................57

V.1.1.
V.1.2.

V.1.3.
V.1.4.
V.2.1.
V.2.2.
V.3.1.
V.3.2.
V.4.1.
V.4.2.
V.4.3.

Ph n VI.

Qu n lý d li u XML v i DB2 9 .................................................................... 49
D ng d li u XML và t i u l u tr trong DB2 9........................................... 51
Truy v n d li u XML trong DB2 9................................................................ 51
Ích l i c a công nghê pureXML .................................................................... 51
H tr XML c a Oracle ................................................................................. 52
Các tính n$ng XML chính c a Oracle ........................................................... 52
H tr XML trong SQL Server....................................................................... 53
ng d ng u cu i v i XML c a Mocrosoft .................................................. 54
MySQL ......................................................................................................... 55
PostGreSQL ................................................................................................. 56
BekerleyDB................................................................................................... 56

CÁC THÁCH TH C TRONG T

NG LAI ........................................58

VI.1. Các thách th c v qu n lý d li u trong t ng lai .............................................58
VI.2. Các công c liên quan n CSDL.........................................................................62

VI.2.1.
VI.2.2.

Tình báo doanh nghi p................................................................................. 62
Kho d li u và h tr ra quy t nh............................................................... 62

S phát tri n mang tính cách m ng c a CSDL ..................................................64
Ph n VII.
VII.1.

CÁC NGHIÊN C U
xu t h

ng thúc

XU T ...........................................................65

y phát tri n ngu n l c thông tin....................................65

4


VII.2.

xu t ph

VII.3.

xu t gi i pháp khai thác CSDL trong môi tr

VII.4.

xu t v xây d ng các CSDL qu c gia.............................................................73

VII.5.

xu t !nh h

VII.2.1.
VII.2.2.
VII.2.3.
VII.2.4.
VII.2.5.
VII.3.1.
VII.3.2.
VII.4.1.
VII.4.2.
VII.4.3.
VII.4.4.
VII.4.5.
VII.4.6.
VII.5.1.
VII.5.2.
VII.5.3.

ng th c tích h p d li u .................................................................67

Công ngh n n t ng ..................................................................................... 67
Ki n trúc tích h p d li u.............................................................................. 68
C ch tích h p d li u ................................................................................ 68

Các s n ph#m n n........................................................................................ 69
V n
v t! ch c ph c v cho vi c trao !i và tích h p thông tin ............... 70

ng Internet........................71

Mô hình k t h p portal và CSDL................................................................... 71
D ch v web – kh n$ng khai thác d ch v web nâng cao ............................. 71
Tính qu c gia và chuyên ngành c a CSDL qu c gia..................................... 73
xu t v quy ho ch các CSDL qu c gia.................................................... 75
Y u t tiên quy t i v i vi c xây d ng các CSDL qu c gia ......................... 78
Tính kh thi i v i thi t k h th ng CSDL qu c gia ................................... 79
xu t mô hình ki n trúc c a các h th ng CSDL qu c gia ........................ 79
Các mô hình trao !i thông tin khách-ch cho CSDL qu c gia ..................... 81

ng ti n hành các d án phát tri n h th ng thông tin ..........82

Chu#n b d li u ........................................................................................... 82
Xây d ng các CSDL XML............................................................................. 84
L a ch%n s n ph#m CSDL XML ................................................................... 85

VII.6. Các tiêu chí ánh giá m t CSDL XML................................................................88
VII.7.
xu t các h ng ng d ng CSDL m i Vi t nam.........................................89
K T LU N 91

5


Danh sách các hình v"

Hình 1: Các thành ph n c a m t h th ng thông tin ......................................................14
Hình 2: Vai trò c a XML trong trao !i thông tin t i môi tr

ng SOA.............................36

Hình 3: Ki n trúc c a CSDL XML ...................................................................................41
Hình 4: M t giao th c FIXML .........................................................................................44
Hình 5: Mô hình các d ch v công v i ng d ng c a XML .............................................46
Hình 6: Công ngh pureXML..........................................................................................50
Hình 7: Ph
Hình 8: Xu h

ng th c truy nh p d li u..........................................................................61
ng phát tri n c a siêu d li u.................................................................61

Hình 9: Mô hình tích h p d li u....................................................................................68
Hình 10: Mô hình c ch tích h p d li u ....................................................................69
Hình 11: D ch v Web và CSDL .....................................................................................73
Hình 12: Ki n trúc logic CSDL qu c gia .........................................................................80

Danh sách các b ng
B ng 1: Ti n trình phát tri n c a SQL ............................................................................22
B ng 2: Các t n t i trong phát tri n và ng d ng CSDL t i Vi t nam ............................30
B ng 3: Cú pháp c a XML .............................................................................................32
B ng 4: DTD c a danh sách ng

i................................................................................38

B ng 5: M t s bi u th c XPath

d ng không vi t t&t ..................................................39

B ng 6: Mã XQuery tìm danh sách các di'n viên duy nh t trong v di'n Hamlet..........40
B ng 7: Kích c( các CSDL.............................................................................................59
B ng 8: Ph n m m trung gian cho XML.........................................................................85
B ng 9: Ph n m m so n th o và phát tri n XML ...........................................................86
B ng 10: S n ph#m CSDL cho phép XML i n hình .....................................................86
B ng 11: S n ph#m CSDL XML t nhiên i n hình .......................................................87
B ng 12: Máy ch XML ..................................................................................................87
B ng 13: Các ph n m m Wrapper .................................................................................88
B ng 14: H qu n tr n i dung........................................................................................88

6


M t s thu t ng
XML

ngôn ng

ánh d u m r ng

Schema

l

SGML

Standard Generalized Markup Language

HTML

Hyper text markup language

SOA

Ki n trúc h

DBMS

H qu n tr CSDL

RDBMS

H qu n tr CSDL quan h

DB hay CSDL

C s d li u

Metadata

Siêu d li u

W3C

World Wide Web Consortium

DTD

Document Type Definition

c

ng d ch v

7


L I GI I THI U
Trong vi c ng d ng CNTT vào phát tri n kinh t xã h i, ngành qu n lý thông tin
có m t vai trò r t quan tr ng. Quan ni m coi thông tin nh nh ng tài s n c a m t
c quan, doanh nghi p, th m chí c a m t t n c
c ch p nh n ngày càng
r ng rãi b i không ch nh ng nhà công ngh mà còn c nh ng nhà qu n lý c a
các t ch c này.
Hi n nay t n c ta ang h ng n phát tri n m t xã h i thông tin v i m t n n
kinh t tri th c trong ó thông tin và tri th c là ng l c chính
thúc y n n
kinh t thông qua vi c giúp t ng n ng su t lao ng, phát tri n th tr ng, t o các
ph c v cho m c tiêu này, phát tri n và
s n ph m m i có giá tr gia t ng cao.
ng d ng CNTT, trong ó có ng d ng công ngh CSDL và các h th!ng thông
tin, m t cách hi u qu là m t công tác h t s c quan tr ng.
có th ng d ng CNTT m t cách hi u qu nh"m áp ng
c nh ng yêu c#u
n y sinh trong m t môi tr ng nghi p v , kinh doanh v i nhi u bi n i, m t y u
t! quan tr ng là c#n n m b t và s$ d ng các công ngh tiên ti n, tránh gây lãng
phí, t ng hi u qu #u t vào CNTT. Nghiên c u các nh h ng công ngh
tìm các gi i pháp phù h p ã tr thành yêu c#u b t bu c

m t t ch c t ng kh
n ng c nh tranh và phát tri n b n v ng.
S ra i phát tri n và th!ng tr c a Internet trong vi c trao i, chuy n t i thông
tin s% làm thay i c c di n c a ngành máy tính c&ng nh ph ng th c ng d ng
CNTT. T' cu!i nh ng n m 90 tr l i ây, ngành công nghi p ph#n mêm ang
t p trung vào chi n l c phát tri n các d ch v XML và d ch v Web. Các hãng
l n trên th gi i ã n( l c xây d ng các tiêu chu n liên quan n ngôn n này và
ng d ng chúng trong các s n ph m c a mình. H#u h t các ph#n m m quan tr ng
u s$ d ng nh d ng XML trong các s n ph m c a mình. Internet cung c p c
h i giúp ph#n m m tr nên m nh m% h n b"ng cách k t h p m t mô hình d ch
v có kh n ng làm n gi n hoá công vi c nh ng l i nâng cao hi u qu cho các
b ph n CNTT. N n t ng r ng rãi và phong phú c a Internet s% gi i phóng m t
"làn sóng d ch v " v i các ng d ng cho hàng tri u ng i s$ d ng khai thác v i


vi c các hãng l n xây d ng chi n l
v i XML làm n n t ng.

c c a mình xoay quanh các d ch v Internet

tài nghiên c u này không ph i là c m nang v thi t k CSDL hay H th!ng
thông tin mà a ra các phân tích thiên v góc
qu n lý nhà n c trong l nh v c
ng d ng CNTT nh"m a ra nh h ng công ngh và các gi i pháp phát tri n,
ng d ng công ngh CSDL
c xây d ng d a trên xu h ng phát tri n chung v
CNTT trên th gi i. Các nh h ng này có m c tiêu ti n n vi c s$ d ng hi u
qu ngu n l c thông tin trong vi c qu n lý nhà n c và phát tri n kinh t . K t qu
c a tài ngoài vi c trình bày các công ngh CSDL và ph ng pháp qu n lý thông
tin hi n i còn t p trung vào các bi n pháp, ph ng th c khai thác, s$ d ng d

li u trên m ng, c ch tích h p d li u, các thành ph#n CSDL qu!c gia,…
thúc
y s phát tri n ngu n l c thông tin c&ng nh nâng cao hi u qu s$ d ng ngu n
l c thông tin trong phát tri n kinh t .
Tài li u g m 7 ph#n chính và m t s! n i dung liên quan. Ph#n m t gi i thi u
chung v thông tin và vai trò qu n lý thông tin. Ph#n hai trình bày t ng quan v
công ngh CSDL. Ph#n ba c p n hi n tr ng nghiên c u và ng d ng CSDL.
Ph#n b!n nói n vai trò c a ngôn ng ánh d u m r ng XML trong vi c phát
tri n CSDL và trong vi c tich h p, trao i thông tin trên Internet. Ph#n n m
trình bày v các gi i pháp công ngh CSDL c a các hãng l n nh IBM, Oracle,
Microsoft,…Ph#n sáu nói v h ng phát tri n c a công ngh qu n lý d li u
a ra gi i pháp !i phó v i các nhu c#u thách th c t' cu c s!ng.. Ph#n b y t p
trung a ra các
xu t cho các v n
mang tính thi t th c nh qu n lý thông
tin, các h ng ng d ng m i c a CSDL, c ch tích h p d li u t' các ngu n
khác nhau, các thành ph#n khái ni m c a h th!ng CSDL qu!c gia, các tiêu chí
ánh giá CSDL,…
ây là m t
tài nghiên c u liên quan n các ng d ng CNTT m t ph m vi
r ng. Trên c s các tài li u k) thu t s u t#m
c, nhóm
tài ã ti n hành
nghiên c u, phân tích và h th!ng hóa d i quan i m ph c v công tác qu n lý
nhà n c và thúc y ng d ng CNTT. V i m t s! thu t ng m i ch a có t'
t ng
ng trong ti ng Vi t, nhóm
tài xin
c s$ d ng các thu t ng g!c.
Trong tài li u này ây, thu t ng “d li u” th ng

c dùng
ch nh ng tài

9


li u có c u trúc, nh các b ng bi u, các b s! li u, trong khi thu t ng “thông
tin” bao g m c d li u theo ngh a trên và nh ng tài li u không có c u trúc nh
các báo cáo, công v n.
Nhóm tài xin chân thành c m n m i ý ki n óng góp xây d ng cho n i dung
c a tài li u. M i ý ki n xin
c g$i v
a ch e-mail:
Xin chân thành c m n.

10


Ph n I.
I.1.

THÔNG TIN VÀ QU N LÝ THÔNG TIN

Ngu!n l c thông tin

Theo cách hi u chung, ngu n l c thông tin c a m t t ch c bao g m kh!i l ng d
li u, thông tin, tri th c và công c x$ lý thông tin
có th s$ d ng trong các quá
trình h( tr ra quy t nh ph c v m c ích ho t ng c a t ch c ó. Ngu n l c
thông tin c a m t xã h i là kh n ng t o l p, thu th p, t ch c, x$ lý, và qu n lý

thông tin
có th s$ d ng nh ng thông tin này cho m c ích mang n th nh
v ng cho xã h i ó. C&ng nh các ngu n tài nguyên khác, ngu n l c thông tin
không hoàn toàn là tài nguyên thiên nhiên có s*n. Thông tin
c coi nh tài s n
và s c#n thi t qu n lý thông tin nh nh ng ngu n tài nguyên khác nh tài chính,
c ch p nh n ngày càng r ng rãi b i không ch nh ng nhà công ngh
nhân l c,…
mà còn c nh ng nhà qu n lý.
t o ra ngu n l c thông tin cho xã h i, c#n ph i xây d ng các c ch thu th p
thông tin và nghiên c u ph ng pháp s$ d ng hi u qu nó. Thông tin cho t'ng !i
t ng, l nh v c c th
c th hi n d ng d li u. Do ó mu!n phát tri n ngu n
l c thông tin c#n nghiên c u các công ngh
qu n lý và x$ lý d li u, các công
truy n t i thông tin và ph ng pháp trích xu t tri th c t' d li u.
c

I.2.

T m quan tr"ng c a qu#n lý thông tin

Thông tin
c t o ra b i media, th i n t$, n i dung web, tài li u, giao d ch, báo
cáo và
c s$ d ng trong m i l nh v c nh trong qu n lý nhà n c, nghiên c u
khoa h c, s n xu t kinh doanh, cu c s!ng hàng ngày, vui ch i gi i trí,... Theo
th!ng kê, 30% s! th i gian có
c con ng i dùng vào vi c tìm ki m thông tin.
n n m 2010, l ng thông tin c a th gi i (information base) s% t ng g p ôi sau

11 gi .,... i u này s% d+n n s quá t i và lãnh phí th i gian khi ti m ki m thông
tin: ng i s$ d ng s% m t nhi u công s c và ch u m t s c ép
x$ lý kh!i l ng
thông tin kh ng l
c t o ra nh"m tìm
c thông tin c#n thi t.


Vì nh ng lý do trên, vi c qu n lý thông tin có t#m quan tr ng ,c bi t. M c ích
c a vi c qu n lý thông tin là cung c p các thông tin chính xác vào nh ng th i i m
c yêu c#u. M c ích c a x$ lý thông tin là tìm cách t ng giá tr c a thông tin
t ng ch t l ng c a các ho t ng nghi p v , kinh doanh. Hai m,t này c a công
tác qu n lý thông tin có m!i liên k t và m t s! h c gi g p chung vào khái ni m tri
th c. Theo Samuel Johson, 1709-1784, tri th c có hai d ng: m t
c th hi n
b"ng vi c bi u di n s liên k t gi a các !i t ng trong cu c s!ng b"ng nh ng quy
lu t ph c t p. Các th hi n th hai c a tri th c là cách th c giúp có th tìm ki m
thông tin liên quan n các s vi c, !i t ng khi c#n thi t.

I.3.

N i dung qu#n lý ngu!n l c thông tin

M c ích c b n nh t c a vi c qu n lý thông tin là
có kh n ng cung c p thông
tin chính xác cho ng i c#n t i th i i m h p lý. Qu n lý ngu n l c thông tin bao
g m các i m sau:
1. Qu n lý ch t l ng thông tin thông qua vi c qu n lý ch t l ng c a các
nh ngh a c a d li u v i các quy lu t nghi p v , s nh t quán c a d
li u;

2. Qu n lý ki n trúc thông tin

tránh trùng l,p d li u;

3. Qu n lý ch t l ng c a n i dung d li u
th-a mãn yêu c#u s$ d ng;

m b o s chính xác, s

4. Qu n lý quy t c hình th c trình bày d li u, thông tin bao g m tính tr c
quan, s n nh.
5. Qu n lý các công ngh l u tr , x$ lý thông tin.
6. Qu n lý các chu n d li u, chu n thông tin và c ch trao
gi a các h th!ng thông tin
7. Qu n lý các cách th c khai thác thông tin

I.4.
I.4.1.

H th$ng thông tin
Các khái ni m c b n

12

i thông tin


H th!ng thông tin công c c a nhà qu n lý
ki m soát ho t ng nghi p v c a
m t t ch c. Ho t ng c a m t t ch c nào c&ng c#n ph i d a trên nh ng thông

tin (d ki n) v ngu n l c và ho t ng c a t ch c. Các ho t ng này
c i u
jafnh b i ba h th!ng: H th!ng i u khi n qu n lý, h th!ng thông tin, h th!ng
th c hi n. Nh th , h th!ng thông tin là thành t! không th thi u c a m t t ch c,
th c hi n s liên h gi a hai h th!ng còn l i, b o m cho t ch c ho t ng t
c các m c tiêu ã ra.
M t h th!ng thông tin theo nh ngh a r ng
c coi là m t ph ng ti n
c
thi t l p mang tính công ngh
ghi l i, l u tr và cung c p thông tin theo các bi u
th c d ng ngôn ng và a ra các k t lu n t' các bi u th c ó. Công ngh trong
các h th!ng này không nh t thi t là công ngh thông tin. Khi ch a có máy tính,
ho t ng c a h th!ng thông tin có th
c th c hi n trên các công ngh th công
nh gi y, bút v i b x$ lý c b n là b óc con ng i. Ví d , m t quy n s tay có
danh sách các v t d ng c#n quan tâm, theo nh ngh a trên, là m t h th!ng thông
tin. Ngày nay, ph bi n h n, h th!ng thông tin
c th c hi n b"ng các công c
hi n i c a công ngh thông tin và
c g i b"ng thu t ng - “h th!ng thông tin
d a trên CNTT”. Do kh!i l ng d li u kh ng l c#n qu n lý, các h th!ng thông
tin hi n nay ch ho t ng th c s hi u qu khi d a trên nhi u tính ch t ,c thù c a
công ngh ,c bi t này. C&ng có nh ng ng d ng máy tính không
c coi là h
th!ng thông tin, ví d nh các h th!ng nhúng (embedded systems).
V m,t k) thu t, h th!ng thông tin là m t t p h p c a nhi u thành ph#n liên h
v i nhau có ch c n ng thu th p, qu n lý, x$ lý, l u tr và phân ph!i thông tin h(
tr cho vi c ra quy t nh, ph!i h p, i u hành và ,c bi t là ph c v cho quá trình
ch o, t ch c các ho t ng c a m t t ch c. M t h th!ng thông tin có các ph#n

c b n nh sau: #u vào, #u ra, x$ lý, l u tr (xem Hình 1). Trong l nh v c x$ lý
thông tin, m t b x lý d li u là m t h th!ng x$ lý các d li u
c thu th p và
l u tr
d ng mà h th!ng này hi u
c hay
c t o ra hay l u tr
m tb
ph n khác c a h th!ng x$ lý d li u chính. Thông th ng b x$ lý d li u này có
ch c n ng c
nh, th c hi n m t s! b c chuy n i d li u t' m t d ng sang
d ng khác hay d ng cu!i cùng s*n sàng cho các b ph n khác s$ d ng. Các b c
này bao g m mã/c i mã, nh khuôn d ng, d ch, chuy n i,…

13


H e th o n g th o n g ti n

Thong tin

Nhap
lieu

Bo xu ly
Lu tru du lieju

Xuat
du
lieu

Thong tin

Hình 1: Các thành ph n c a m t h th ng thông tin

I.4.2.

ph c t p c a h th ng thông tin trong t

ng lai

H th!ng thông tin ngày càng t ng v
ph c t p: l ng d li u, s! ng i s$ d ng,
ti n trình, và các giao d ch,… không ng'ng t ng lên. S ph thu c gi a các kh!i
trong m t h th!ng c&ng t ng lên. Ph m vi c a các thi t b l u tr , giao di n cho
ng i s$ d ng, và các thi t b tính toán c&ng t ng làm t ng s a t p m c
v t
lý c a h th!ng. Vi c s$ d ng nhi u ngu n thông tin
gi i quy t m t v n
d+n
n nhu c#u có m t ph ng th c truy c p ng nh t n các d li u a t p. Vi c s$
d ng các thi t b tính toán khác ch ng lo i c&ng òi h-i m t s th!ng nh t v n n
t ng tính toán.
I.4.3.

Gi i pháp cho h th ng thông tin trong t

ng lai

Gi i pháp cho vi c xây d ng ph ng th c truy c p th!ng nh t n các ngu n tài

nguyên
c xây d ng d a trên siêu d li u. T ng lai c a các h th!ng thông tin
c&ng
c d a trên y u t! này.
Siêu d li u là thành ph#n quan tr ng nh t c a m t h th!ng thông tin t ng lai.
Vai trò c a siêu d li u
c t ng lên b t ng khi các nhà nghiên c u nh n th y
siêu d li u làm cho m ng thông tin toàn c#u World Wide Web tr nên s$ d ng
c m t cách hi u qu . Siêu d li u góp ph#n làm cho vi c truy v n m t h th!ng
thông tin
c t!t h n, áp ng
c chính xác h n yêu c#u c a ng i s$ d ng.

14


Siêu d li u c&ng làm hi u rõ h n c u trúc c a thông tin trong m t h th!ng thông
tin, ch t l ng c a thông tin ó và tính phù h p c a nó. Siêu d li u cho phép m
r ng kh n ng truy v n cho nhi u h th!ng khác nhau, trích xu t ki n th c t' thông
tin và d li u. Siêu d li u
c s$ d ng v i m t s! m c ích sau:
Mô t d li u v i m c ích trao

i d li u

Mô t d li u v i m c ích xây d ng s truy nh p th!ng nh t
Mô t d li u v i m c ích t!i u hóa truy v n
Mô t d li u v i m c ích tích h p câu tr l i và gi i thích
Mô t d li u v i m c ích x$ lý phân tích hay di n gi i, th hi n.
S phát tri n c a các h th!ng thông tin và vai trò c a siêu d li u s%

chi ti t h n trong ph#n VI.1 trang 58.

15

c

c p


Ph n II.

T NG QUAN V C

S

D

LI U

Thành ph#n
l u tr và qu n lý d li u là m t b ph#n quan tr ng trong m t h
th!ng thông tin. Thông th ng, thành ph#n này
c xây d ng d a trên công ngh
C s d li u nh các kh n ng cho phép l u tr , thay i, và truy v n m t kh!i
l ng l n d li u theo m t cách hi u qu . N i dung c a tài li u t' ph#n này s%
c t p trung vào gi i thi u và phân tích các gi i pháp c a công ngh CSDL.

II.1.

Khái ni m v CSDL

Khái ni m CSDL
c xu t phát t' trong ngành công nghi p máy tính và
c
s$ d ng r ng rãi. S s$ d ng s m nh t c a thu t ng CSDL
c bi t n vào
tháng 6 n m 1963 khi Công ty phát tri n h th!ng (System Development
Corporation) tài tr m t h i th o có tên Phát tri n và Qu n lý m t c s cho d
li u trên máy tính (Development and Management of a Computer-centered Data
Base). Database tr thành m t t' chung thông d ng t i châu Âu và #u nh ng
n m 1970 và n cu!i th p k. 70, thu t ng này
c s$ d ng trên ph ng ti n
thông tin i chúng c a M).
c ch p nh n r ng là CSDL là m t t p h p các b n ghi
M t trong các nh ngh a
c l u trong máy tính theo m t cách có h th!ng và
c tìm ki m nhanh chóng
b i m t ch ng trình máy tính. D li u
c l y ra
tr l i cho các câu h-i
c
g i là thông tin và
c dùng
ra quy t nh. Ch ng trình máy tính
c s$
d ng
qu n lý và truy v n m t CSDL
c g i là h qu n tr CSDL. Các thu c
tính, tính n ng và thi t k c a m t h th!ng CSDL
c nghiên c u b i ngành

khoa h c g i là Khoa h c Thông tin (Information science). M t t p h p d li u
c g i là m t CSDL theo úng ngh a n u
c qu n lý
m b o ch t l ng và
tính th!ng nh t, có th
c s$ d ng b i m t nhóm ng i dùng, và có m t ngôn
ng truy v n.


II.1.1.

D li u trong CSDL

M t khái ni m quan tr ng c a CSDL là các b n ghi. Thông th ng v i m t CSDL
s% kèm m t mô t v ki n trúc cúa thông tin l u trong CSDL ó. Mô hình CSDL là
m t lý thuy t hay m t ,c t v cách th c CSDL
c c u trúc và s$ d ng g m t p
h p các thao tác có th th c hi n trên d li u ó. Mô t này
c coi là l c
(schema) g m các !i t ng
c l u trong CSDL và m!i quan h gi a các !i
t ng ó. Có m t s! cách t ch c m t l c
và cách th c t ch c này g i là mô
hình
c g i là các mô hình CSDL, hay mô hình d li u. Mô hình
c dùng r ng
rãi nh t hi n này là thông tin
c bi u di n d ng các b ng liên h v i nhau, m(i
b ng có các c t
c nh ngh a d a trên các thu t ng toán h c. Mô hình này th

hi n các m!i quan h b"ng vi c s$ d ng các giá tr chung cho các c t nhi u h n
c s$ d ng trong nh ng n m 60-70
m t b ng. Các mô hình d li u khác, th ng
là mô hình phân c p, mô hình m ng l i trong ó mô t chính xác các quan h gi a
các !i t ng trong m t CSDL. Chi ti t các mô hình d li u
c trình bày t i
ph#n II.1.3 trang 18.
II.1.2.

Quá trình phát tri n c a các h qu n tr! CSDL

Các h qu n tr CSDL thông th ng
c phân lo i theo mô hình d li u
c h(
tr : mô hình quan h , mô hình h ng !i t ng,…Mô hình d li u c a m t CSDL
s% xác nh các ngôn ng truy v n cho CSDL ó. Tuy nhiên công vi c chính trong
vi c xây d ng m t h qu n tr CSDL l i không ch ph thu c vào mô hình d li u
mà còn liên quan n các y u t! nh hi u su t, x$ lý song song, th!ng nh t d li u,
kh n ng ph c h i t' các h-ng hóc ph#n c ng. Các tính n ng này khác nhau !i v i
các s n ph m CSDL c a các nhà cung c p khác nhau.
H qu n tr CSDL #u tiên
c phát tri n trong nh ng n m 1960 v i ý t ng c a
ng i i #u trong l nh v c này là Bachman là s$ d ng các thi t bin cho phép truy
nh p tr c ti p n d li u. n th i i m ó vi c truy c p còn thông qua phi u c
l( và b ng t'. T' mô hình d li u chính lúc ó là mô hình m ng l i và mô hình
phân c p
c dùng trong m t h th!ng phát tri n b i North American Rockwell,
sau ó
c IBM s$ d ng nh m t thành ph#n trong s n ph m IMS.

17


Mô hình quan h
c xu t vào n m 1970 kh c ph c i m y u c a các mô hình
ã xu t là s l+n l n gi a mô t tr'u t ng c a c u trúc thông tin và mô t v t lý
c a các c ch truy c p. Trong m t th i gian dài, mô hình quan h ch
c các nhà
nghiên c u lý thuy t quan tâm. Trong khi CODASYL và IMS
c hi u là các gi i
pháp th c ti n d a trên các công ngh có h i ó, mô hình d a trên lu n i m là
ph#n c ng và ph#n m m c#n
c ti n hành song song. Trong s! các phát tri n #u
tiên c#n k
n Ingres
c phát tri n t i Berkeley, và d án System R t i IBM.
T t c các d án này ch d'ng s n ph m th$ nghi m,
c m t n m 1976. Nh ng
s n ph m th ng m i #u tiên là Oracle và DB2 xu t hi n vào kho ng 1980.
Nh ng s n ph m CSDL thành công trên máy tính nh- #u tiên là dBASE cho h
i u hành PC-DOS/MS-DOS.
Trong nh ng n m 1980, các nghiên c u t p trung vào các h th!ng CSDL phân tán,
tuy nhiên có ít h nh h ng n th tr ng. M t ý t ng lý thuy t khác là mô hình
d li u ch c n ng (Functional Data Model), nh ng ngoài các ng d ng ,c bi t
nh v gien, sinh h c phân t$,…ngoài ra ít
c chú ý.
Trong nh ng n m 90, c ng ng chuy n sang CSDL h ng !i t ng ã có m t s!
c các d li u có c u trúc ph c t p h n
thành công trong l nh v c này vì x$ lý
d li u quan h , ví d nh các CSDL không gian, các d li u công ngh , và d li u

a ph ng ti n. M t s! ý t ng ã u c ch p nh n b i các nhà cung c p s n ph m
h phát tri n các tính n ng m i g n vào các s n ph m có s*n c a h .
quan h
Vào nh ng n m 2000, m t l nh v c m i xu t hi n là CSDL d ng XML. C&ng nh
các CSDL !i t ng, sáng ch này ã d+n
s ra i c a nhi u công ty m i và
c&ng
c tích h p vào các s n ph m quan h . CSDL XML nh"m lo i b- s tách
bi t gi a tài li u và d li u, cho phép qu n lý th!ng nh t t t c d li u c a m t t
ch c, không k là có hay không có c u trúc. Tính ch t trên c a CSDL XML c&ng
thích h p v i vi c qu n lý d li u trên Internet. N i dung XML
c trình bày chi
ti t l i Ph#n IV.3 trang 41.
II.1.3.

Các mô hình CSDL

V i mô hình d li u logic b t k/, vi c phát tri n CSDL d ng v t lý có th khác
nhau và ph#n l n các s n ph m cung c p cho ng i dùng kh n ng ki m soát
18


m c
nào ó
c a h th!ng. Ví d
t o ra các index
b ng khi mà giá tr
d li u chính:

i u ch nh c u hình v t lý nh"m có th tác ng vào hi u n ng

, trong mô hình d li u quan h khi
c tri n khai s% cho phép
có th truy nh p m t cách nhanh chóng n các dòng c a m t
c a m t s! c t ã
c bi t. D i ây là s l c các mô hình

Mô hình ph%ng

Mô hình flat (hay table) g m m t b ng hai chi u trong ó t t c các thành viên
trong m t c t
c coi là có giá tr t ng t và các thành viên c a m t hàng
c
gi s$ là liên h v i nhau. Các c t c a m t b ng
c g n v i m t ki u,
c nh
ngh a dang d li u ký t , ngày tháng, hay là thông tin v th i gian, s! nguyên, s!
th p phân. Mô hình này là c s c a b ng tính i n t$.
Mô hình phân c&p

Mô hình phân c p
c t ch c d i d ng m t c u trúc gi!ng hình cây, có ngh a
nh các link h ng lên trên duy nh t (single upward link) t i m(i b n ghi
mô t
s l ng nhau (nesting), và m t tr ng gi th t c a các b n ghi trong cùng m t
c dùng r ng rãi trong các h qu n tr CSDL
m c. Các ki n tr c phân c p ã
máy tính l n tr c kia nh Information Management System (IMS) c a IBM. Ki n
trúc này c&ng
c dùng mô t ki n trúc cúa các tài li u XML s%
c c pt i

ph#n IV.1 trang 31. C u trúc này cho phép quan h 1:N gi a hai ki u d li u và r t
hi u qu khi mô t m!i quan h trong cu c s!ng th c nh hóa n, b ng n i dung,
hay b t c thông tin l ng nhau và có th t . Tuy nhiên c u trúc phân c p không
ng d+n #y (full path)
không hi u qu trong m t s! ch c n ng c a CSDL khi
không
c g n n i m(i b n ghi.
Mô hình m'ng l (i

Mô hình m ng t ch c d li u s$ d ng hai ki n trúc n n t ng là b n ghi và t p h p.
B n ghi ch a các tr ng, có th
c t ch c theo d ng phân c p. T p h p nh
ngh a các m!i quan h gi a các b n ghi: ch trì và thành viên. M t b n ghi có th là
ch trì c a b t c t p h p nào, và là thành viên c a nhi u t p h p.
Các thao tác trong mô hình m ng l i nh sau: m t ch ng trình duy trì v trí hi n
t i và l t t' m t b n ghi sang b n ghi khác theo m!i quan h mà các b n ghi tham
gia. Các b n ghi c&ng có th
c tìm ki m s$ d ng các các khóa b sung. Các
19


CSDL m ng l i xây d ng các m!i quan h b"ng các con tr- th0ng n v trí v t lý
trên a c a các b n ghi do ó có hi u n ng truy nh p t!t nh ng v i giá v load
CSDL và chi phí t ch c l i khi c#n thay i.
Mô hình quan h

Mô hình quan h làm cho các h qu n tr c s d li u it ph thu c vào các ng
d ng c th . Mô hình này
c d a nh ngh a d a trên logic predicate và lý thuy t
t p h p. Các s n ph m CSDL quan h th c hi n các mô hình ch g#n gi!ng mô

hình toán h c c a Codd. Các c u trúc d li u là các b ng ch không ph i các quan
h trong ó các b ng có th ch a các dòng gi!ng nhau. M t CSDL quan h có th
ch a nhi u b ng. M!i quan h gi a các b ng không
c nh ngh a rõ mà qua các
khóa
c dùng
kh p các dòng gi a các b ng khác nhau. M t khóa g m m t
hay nhi u c t trong m t b ng mà các giá tr c a nó kh p v i các c t t ng ng c a
các b ng khác. M t c t hay m t nhóm các c t có th tr thành m t khóa và không
c#n nh ngh a tr c các khóa…M t khóa có th dùng
xác nh m t dòng m t
c tham kh o
cách duy nh t g i là khóa duy nh t. M t trong các khóa duy nh t
nh là khóa chính.
Mô hình nhi u chi u

Mô hình nhi u chi u là m t ph#n phát tri n c a mô hình quan h
th hi n các d
c t ng k t l i
li u trong m t khu d li u theo cách mà d li u có th d dàng
th c hi n các câu truy v n d ng x$ lý tr c tuy n OLAP. Trong các câu truy v n
mô hình nhi u chi u, m t CSDL
c bao g m m t b ng l n duy nh t các s ki n
c mô t theo các chi u. M t chi u cung c p ng ngh a c a m t s ki n, ví d
nh ai phù h p, khi nào và
âu s ki n x y ra) và
c s$ d ng
truy v n m t
nhóm các s ki n có quan h .
Trong m t câu truy v n OLAP, các chi u

c ch n và các y u t!
c nhóm l i
t o thành m t t ng k t. Ngoài m t b ng các s ki n còn có các b ng xung quanh
ch a các chi u.
Mô hình CSDL $i t )ng

Công ngh h ng !i t ng (object-oriented) ã
c ng d ng vào công ngh
CSDL
t o thành m t mô hình l p trình g i là các CSDL !i t ng (object
databases). Các CSDL này m b o vi c CSDL s$ d ng cùng m t ki u h th!ng
20


nh các ch ng trình ng d ng. i u này giúp làm gi m ph#n công vi c ph i
chuy n i thông tin gi a các d ng d li u th hi n trong CSDL và trong các
ch ng trình ng d ng.
CSDL !i t ng không
c ng d ng r ng rãi do thi u các chu n và không bao
gi
c xây d ng
t!t
m b o s t ng tác gi a các s n ph m. Tuy nhiên
CSDL !i t ng ã
c s$ d ng thành công trong nhi u ng d ng ví d nh các
CSDL v sinh h c hay v gia công (engineering database). Ý t ng v h ng i
t ng ã nh h ng n các s n ph m c a các nhà cung c p theo h ng quan h và
n ngôn ng SQL.
II.1.4.

Ngôn ng truy v n SQL

SQL (Structured Query Language) là m t lo i ngôn ng máy tính r t ph bi n
t o, s$a, và l y d li u t' m t h qu n tr c s d li u quan h . Ngôn ng này phát
tri n t' m c ích ban #u là
ph c v các h qu n tr c s d li u !i t ngquan h . T' bài báo “A Relational Model of Data for Large Share Data Banks” c a
ti n s Edgar F. Codd xu t b n tháng 6 n m 1970 trong t p chí Communications of
the ACM c a Hi p h i ACM, m t mô hình ã
c ch p nh n r ng rãi là mô hình
tiêu chu n dùng cho h th!ng qu n lý c s d li u quan h .
Trong h th!ng c s d li u "H th!ng R" c a IBM, Ngôn ng truy v n ti ng Anh
có c u trúc (Structured English Query Language, vi t t t là "SEQUEL", sau thành
SQL)
c thi t k b i Donald D. Chamberlin và Raymond F. Boyce
qu n lý
c l u tr trong h th!ng.
và truy l c d li u
N m 1978, vi c th$ nghi m ph ng pháp này
c kh i #u t i m t c s th$
nghi m c a khách hàng. Cu c th$ nghi m ã ch ng minh
c s có ích và tính
th c ti n c a h th!ng và ã ch ng t- s thành công c a IBM. D a vào k t qu ó,
IBM b t #u phát tri n các s n ph m th ng m i b xung thêm SQL d a trên
nguyên m+u H th!ng R bao g m System/38 (H th!ng/38)
c th ng m i hóa
tháng 8 n m 1979, SQL/DS (
c gi i thi u vào n m 1981) và DB2 (n m 1983).
Cùng th i i m ó Relational Software, Inc. (bây gi là Oracle Corporation) ã
nh n th y ti m n ng c a nh ng khái ni m
c Chamberlin and Boyce a ra và

ã phát tri n phiên b n H qu n tr c s d li u quan h riêng c a h cho H i quân
21


M), CIA và các t ch c khác. Vào mùa hè n m 1979, Relational Software, Inc.
gi i thi u Oracle V2, phiên b n th ng m i #u tiên h( tr SQL.
SQL
c th'a nh n là tiêu chu n c a Vi n chu n c a M) (American National
Standards Institute) vào n m 1986 và ISO (International Organization for
Standardization) n m 1987. Tiêu chu n SQL ã tr i qua m t s! phiên b n:
N#m
1986

Tên
SQL-86

Tên khác
SQL-87

Chú gi i
c công b

u tiên b i ANSI.

c phê

chu#n b i ISO n$m 1987
1989

SQL-89

Thay !i nh).

1992

SQL-92

SQL2

1999

SQL:1999

SQL3

2003

SQL:2003

Thay !i l n.

B ng 1: Ti n trình phát tri n c a SQL

Ph'm vi

Có m t s! bi n th c a ngôn ng SQL, trong ó m t s! m r ng là các s n ph m
b n quy n nh c a SQL Oracle Corporation, SQL Procedural Language c a IBM
và Transact-SQL c a Sybase/Microsoft.
SQL
c thi t k cho m c ích gi i h n, c th là truy v n d li u t' các CSDL

quan h . Ngôn ng m r ng nh PL/SQL a thêm vào m t s! thành ph#n d ng
th t c nh các c u trúc dòng i u khi n (flow-of-control). Cách ti p c n khác là
a các ngôn ng l p trình nhúng vào và t ng tác v i CSDL nh Oracle a Java
vào và PostgreSQL cho phép các hàm
c vi t l i b"ng nhi u ngôn ng khác nhau
nh Perl, C…
L&y d

li u

Thao tác s$ d ng nhi u nh t trong m t c s d li u là thao tác dùng l nh SELECT
thu c ngôn ng t o s$a i d li u (Data Manipulation Language - DML) l y d
li u t' m t ho,c nhi u b ng d li u. Trong vi c t o ra câu truy v n SELECT, ng i
s$ d ng ph i a ra mô t cho nh ng d li u mu!n l y ra ch không ch ra nh ng
22


hành ng v t lý nào ph i th c hi n l y ra k t qu ó. H th!ng c s d li u s$
d ng b t!i u hóa câu truy v n s% d ch t' câu truy v n sang k ho ch truy v n t!i
u. Nh ng t' khóa liên quan t i SELECT bao g m: FROM, WHERE, GROUP
BY, ORDER BY.
S*a +i d

li u

Ngôn ng s$a i d li u có nh ng thành ph#n tiêu chu n dùng
thêm, c p nh t
và xóa d li u nh : INSERT, UPDATE, MERGE, DELETE, TRUNCATE.
Giao d,ch d

li u

Giao d ch, n u có, dùng
b t #u và k t thúc các thao tác s$a i d li u. Các
l nh thu c lo i này g m: BEGIN WORK, COMMIT, ROLLBACK.
,nh ngh-a d

li u

Nhóm các t' khóa th hai là ngôn ng
nh ngh a d li u (Data Definition
Language - DDL). DDL cho phép ng i s$ d ng nh ngh a các b ng d li u. Ph#n
l n các CSDL SQL th ng m i có thành ph#n m r ng b n quy n trong các DDL
c ah
ki m soát các thành ph#n phi chu n trong các h th!ng CSDL.
Các thành ph#n chính c a DDL là các l nh CREATE và DROP. CREATE t o m t
!i t ng, ví d m t b ng, trong m t CSDL. DROP làm cho m t !i t ng t n t i
trong m t CSDL b xóa.
Ki.m soát

Nhóm các t' khóa th ba c a SQL là ngôn ng ki m soát d li u (Data Control
Language hay DCL). DCL ki m soát tính th m quy n trong truy nh p hay thay i
d li u trong m t CSDL. Hai t' khóa chính là GRANT — cho phép m t hay m t
nhóm ng i s$ d ng th c hi n m t nhóm các thao tác trên m t !i t ng d li u.
REVOKE — Lo i b- hay h n ch kh n ng c a m t hay m t nhóm ng i s$ d ng
th c hi n m t nhóm các thao tác.
Ngoài ra, m t s! máy ch SQL còn cho phép ng
ng i dùng (User Defined Functions).

23

i s$ d ng

nh ngh a các hàm


II.2.
II.2.1.

Thi/t k/ c a CSDL
ánh ch$ s

t ng t!c
T t c các lo i CSDL u s$ d ng k) thu t ánh ch s! (indexing)
tìm ki m. K) thu t này ã ti n r t nhanh k t' khi
c phát minh trong nh ng
n m 60-70. Lo i index thông d ng nh t là m t danh sách
cs px pc am tc t
c th nào ó cùng v i các con tr- tr- t i các dòng liên quan n giá tr ó. M t
index cho phép xác nh v trí c a m t t p h p các dòng c a b ng phù h p v i m t
tiêu chu n nào ó m t cách nhanh chóng. Các lo i ánh ch s! B-trees, R-trees,
hashes, và linked lists là nh ng k) thu t ánh ch s! thông d ng.
Các h qu n tr CSDL quan h có u i m là các index có th
c t o ra hay b- i
ma không làm thay i các ng d ng ã có s$ d ng chúng.
l a ch n chi n l c
th c hi n truy v n
c coi là ch y nhanh nh t, h CSDL dùng nhi u thu t toán
c l ng và t o ra m t k ho ch th c hi n câu truy v n h p lý nh t.
khác nhau

II.2.2.

Các giao d!ch và x lý song song

Ngoài mô hình CSDL, các CSDL th ng m i ã s$ d ng mô hình giao d ch CSDL
m b o là các giao d ch c s d li u
c th c hi n m t cách an toàn (t c là
c tính nh t quán c a d li u. Các
không b m t hay sai l ch d li u) nh"m t
ph#n m m CSDL tuân theo theo lu t ACID c a giao d ch là:
- Tính nguyên t$ (Atomicity) - Ho,c là toàn b ho,c là không thao tác nào
c
hoàn thành. (H y thao tác)
- Tính nh t quán (Consistency) - T t c các giao d ch ph i chuy n c s d li u
v tr ng thái nh t quán.
- Tính tách bi t (Isolation) - Các giao d ch không
c can thi p l+n nhau.
- Tính b n v ng (Durability) - Các giao d ch thành công ph i t n t i sau các s
c! k) thu t. (Làm l i thao tác)
Trong th c t , nhi u h qu n tr CSDL cho phép ph#n l n các lu t này
hi n m t cách l a ch n
t
c tóc th c hi n cao.

24

c th c


II.2.3.

C ch ki m soát truy c p

ng th i

Ki m soát truy nh p n th i (Concurrency control) là ph ng pháp
c s$ d ng
m b o các giao d ch th c hi n theo cách th an toàn theo lu t ACID. C ch
ki m soát truy c p ng th i có các lo i chính sau:
- Lo i bi quan - Vi c th c thi ng th i các giao d ch
c ng b hóa tr c
trong chu trình th c hi n c a chúng.
- Lo i l c quan - Hoãn vi c ng b hóa các giao d ch cho n khi chúng th c
hi n xong.
Có m t vài ph ng pháp
ki m tra vi c truy c p ng th i, a s! là dùng cách
khóa ki u khóa ch t hai giai o n (Strict 2PL locking).
II.2.4.

B n sao

N u m t CSDL có th ghi l i các thao tác
c th c hi n trên nó thì có th
c
sao b n th i gian th c. Sao b n có th
c dùng
t ng hi u su t và tính s*n
sàng c a c h th!ng CSDL. Có m t s! khái ni m b n sao nh sau:
- Ch /khách: Các yêu c#u
c th c hi n t i master và sao b n slave.

- Quorum: K t qu c a l nh yêu c#u Read và Write
c th c hi n b"ng vi c
truy v n a s! các b n sao
- Nhi u ch (Multimaster): Hai hay nhi u b n sao
c ng b hóa qua m t
c ch xác nh giao th c.

II.3.

Ph'm vi 0ng d1ng c a CSDL

CSDL
c s$ d ng trong nhi u ng d ng tr i kh p l nh v c c a ph#n m m máy
tính. CSDL là ph ng th c
c a chu ng l u d li u !i v i cá ng d ng l n,
nhi u ng i s$ d ng, khi có s c#n thi t i u ph!i gi a các ng i dùng. Th m chí
nh ng ng i dùng cá nhân c&ng c#n CSDL
t ch c các thông tin cá nhân nh
th i n t$, ghi chú, tài li u…Ch ng trình k t n!i (driver) ph#n m m CSDL có
h#u nh
t t c các dòng CSDL nên các ph#n m m ng d ng có th s$ d ng chung
m t giao di n l p trình ng d ng (API)
truy c p thông tin
c l u trong m t
CSDL. Hai driver ph bi n cho API c a CSDL là ODBC và JDBC.

25