giáo trình bài giảng điệp ngữ

TRƯỜNG THCS THỦ KHOA HUÂN

GIÁO VIÊN: TRƯƠNG THỊ NHÃ


KiỂM TRA BÀI CŨ
1. Thế nào là thành ngữ? Tác dụng của
thành ngữ?
-Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo
cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn
chỉnh.
-Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có
tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
2. Quan sát tranh để tìm thành ngữ


Kẻ khóc người cười
Đầu voi đuôi chuột

Mắt nhắm mắt mở .
Nhanh như sóc ,chậm như rùa


Tiết 55: Tiếng Việt:


1. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
A, ví dụ:
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:

“Cục…cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ

Cháu chiến đấu hôm nay
Vì Vì lòng yêu tổ quốc
Vì Vì xóm làng thân thuộc
vì vì bà
Bà ơi cũng
Vì
Vì tiếng gà cục
tác
Ổ trứng
hồng tuổi thơ
(Xuân Quỳnh)

Trong hai khổ thơ trên từ nào được lặp lại,
lặp lại bao nhiêu lần?


Ngoài
trong
bàicủa
cònnhững
có câu
nàotừđược
Nêuratác
dụng
cụm

đượclặp
lặplại?
lại?
Lặp lại bao nhiêu lần?

Tiếng
trưa (4
lần)
+ Nghe:
nhấngàmạnh
cảm
giác, cảm xúc khi nghe
tiếng gà
+ Vì: nhấn mạnh mục đích chiến đấu của người
chiến sĩ
+ Tiếng gà trưa: gợi cảm xúc, liến kết
+ Chưa ngủ: nhấn mạnh tình yêu thiên nhiên và
tình yêu đất nước trong tâm hồn của bác
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
vì lo là
nỗigì?
nước
ChưaĐiệp
ngủ ngữ
Tácnhà
dụng của nó?
(Hồ Chí Minh)


Điệp đoạn (còn gọi là điệp khúc)

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênhnghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường
vàng
(Lượm. Tố Hữu)


Tiết 55: Tiếng Việt:

ĐiỆP NGỮ

1. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
A, ví dụ
B, Bài học
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện
pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm
nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như
vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại
gọi là điệp ngữ
* Ghi nhớ: SGK/ T.152


Thảo luận nhóm
Trong đoạn văn sau có những từ ngữ nào
được lặp lại? Việc lặp lại của các từ ấy có phải

là điệp ngữ không? Vì sao?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh
vườn phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài
hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược
dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa
hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ
nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng
mẹ em. Em hái hoa em tặng chị em…


2. Các dạng điệp ngữ:
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục…cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ

Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn
ngàn dâu
dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm (?))
=> Điệp ngữ chuyển tiếp

=> Điệp ngữ cách quãng

Anh đã tìm em, rất
rất lâu,
lâu, rất
rất lâu
lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
( Phạm Tiến Duật)
=> Điệp ngữ nối tiếp


Tiết 55: Tiếng Việt:

ĐiỆP NGỮ

1. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
A, ví dụ
B, Bài học
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả
một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là
phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ
* Ghi nhớ: SGK/ T.152

2. Các dạng điệp ngữ:
A, ví dụ
B, Bài học

- Điệp ngữ cách quãng
- Điệp ngữ nối tiếp
- điệp ngữ chuyển tiếp

II. Luyện tập


1) BÀI TẬP 1: (T.153)

Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích, nêu tác dụng
Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ
của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân
tộc đã gan góc đứng về phe đồng minh
chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó
phải được tự do! Dân tộc đó phải được
độc lập!
(Hồ
Chí
Minh)
a.Tác
dụng:
khẳng định ý chí quyết tâm chống thực dân
Pháp và giành độc lập của dân tộc Việt Nam


Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng, đá mềm

Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng
(Ca dao)
=> Thể hiện nỗi lo, ước mong của người nông dân
về thời tiết thuận hòa, để làm ăn thuận lợi


2) Bài tập 2: (T. 153)

Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những
dạng điệp ngữ gì ?

Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa
nhau. Có thể xa nhau mãi mãi. Lạy trời
đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
( Khánh Hoài)
Xa nhau: điệp ngữ cách quãng
Một giấc mơ: điệp ngữ chuyen tiếp


3) Bài tập 3:

Tìm điệp ngữ trong những đoạn văn, đọan thơ sau
và nhận xét cách điệp của tác giả?
Những lúc say sưa cũng muốn chừa,
Muốn chừa nhưng tính lại hay ưa,
Hay ưa nên nỗi không chừa được
Chừa được nhưng mà cũng chẳng chừa…!
(Nguyễn Khuyến)

Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là
làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập,
dân ta hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có
cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.
(Hồ Chí Minh)


DẶN DÒ
1/ Nắm được thế nào là điệp ngữ ? Tác dụng của điệp ngữ và các dạng điệp
ngữ .
2/ Có ý thức vận dụng điệp ngữ vào viết văn nhất là văn biểu cảm.
3/ Phân biệt điệp ngữ với lỗi lặp từ.
4/ Chuẩn bị luyện nói: Chọn đề, làm dàn ý, tập nói.