Phân tích bài thơ vội vàng của xuân diệu

Phân tích bài thơ Vội Vàng của Xuân Diệu.
Đề bài: Phân tích bài thơ Vội Vàng của Xuân Diệu
Xuân Diệu Được coi là nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới.Ông là
nhà thơ trữ tình lãng mạn, luôn khát khao giao cảm với đời đến cuống
quýt, cuồng nhiệt. Bài thơ Vội vàng tập trung cao nhất cái khát vọng
mãnh liệt ấy. Xuân Diệu đặt khát vọng giao cảm giữa tuổi trẻ và xuân
tình, qua đó bộc lộ một xúc cảm triết học, một quan niệm nhân sinh mới
mẻ, hiện đại.
Xuân Diệu yêu thiên nhiên, yêu cái đẹp đến mãnh liệt đến cường tráng
nhưng bên trong những vần thơ của ông vẫn gây cho người đọc một cảm
giác chênh vênh, hụt hẫng . Bởi tình yêu luôn gắn với nỗi đau, niềm vui
song song với nỗi buồn, bởi niềm vui đó rồi cũng phải hết, không thể tồn
tại vĩnh hằng được. Bằng cái nhìn mổ xẻ, ta cũng thấy lòng khát sống,
ham đời trong Vội vàng bị chẻ đôi thành hai tầng bậc: Một cách cảm thụ
thế giới mang tính bi kịch và một cách ứng xử trước thế giới mang tính
tích cực.
Nhà thơ cảm thấy yêu cuộc sống này lắm, muốn níu giữ nhưng nhìn lại,
tác giả lại nhận thấy một bi kịch sự sống. Trong sự cảm thụ thế giới của
Xuân Diệu, cuộc sống được phát hiện ở tính bi kịch. Bi kịch nay là sự
giằng xé giữa tình yêu và nỗi đau, giữa cảm xúc và nhận thức.
Tình yêu cuộc sống này tràn ngập trong huyết mạch của nhà thơ, nhà thơ
nhận thấy cuộc sống nơi mình đang song như một thiên đường. Có một
câu hỏi lớn từng thôi thúc loài người tìm lời giải đáp: Vẻ đẹp cuộc sống ở
đâu? Đạo Thiên Chúa tìm vẻ đẹp ở thiên đường cao cả. Đạo Phật tìm vẻ
đẹp ở cõi Niết bàn bình an. Còn Xuân Diệu, thiên đường nằm ngay trên
mặt đất:
Cửa ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa

Tháng giêng ngon như một cặp môi gần.
Cuộc sống thật tươi đẹp, thật đáng sống biết bao khi mỗi buổi sáng thần
Vui hằng gõ cửa. Điệp ngữ: “Này đây” lặp bốn lần là tiếng reo vui đầy
kinh ngạc của tác giả vì liên tiếp phát hiện ra những vẻ đẹp kì lạ của cuộc
sống. Sau mỗi tiếng reo vui, cuộc sống hiện ra, giản dị mà đắm say: cái
đắm say tình tứ của ong bướm, yến anh; cái đắm say bát ngát sắc xanh
của đồng nội; cái đắm say non tơ của cành lá… Từ những hình ảnh cụ
thể, tiếng reo vọt trào lên một cảm xúc tổng hợp và lạ lùng trước thiên
nhiên:
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần.


Đây được coi là câu thơ có một không hai trong thơ ca Việt Nam, tác giả
đã dùng cái vật nhìn thấy để so sanh với cái vô hạn của thời gian. Câu thơ
đặc sắc lấp lánh ba vẻ đẹp độc đáo. “Tháng giêng” là khởi đầu của một
năm, khởi đầu của mùa xuân – mùa xuân tươi non mơn mởn là biểu
tượng vẻ đẹp cuộc sống. Hình ảnh “cặp môi gần” gợi làn môi tươi hồng
của thiếu nữ đang hé mở đợi chờ. Phép so sánh đã hội tụ mùa xuân với
tuổi trẻ thành vẻ đẹp tổng hợp của cuộc sống. Quan niệm thẩm mỹ mới
mẻ của Xuân Diệu đã đưa cặp môi thiếu nữ vào trung tâm vũ trụ, con
người thành chuẩn mực vẻ đẹp của thiên nhiên. Một Xuân Diệu táo bạo,
mới lạ nữa xuất hiện trong từ “ngon” đầy cảm giác nhục thể, tình yêu
cuộc sống được huy động cả linh hồn lẫn thể xác. Vẻ đẹp của khổ thơ thật
trẻ, thật nồng.
Thơ Xuân Diệu không bao giờ bình yên vì tình yêu luôn vấp phải nỗi
đau. Mạch thơ vui đang dào dạt chảy bỗng vấp phải một dấu chấm cắt
giữa câu thơ:
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa.
Cuộc sống tươi đẹp, ý nghĩa bao nhiêu thì nhà thơ lại cảm thấy minh rơi
vào tấn bi kịch bấy nhiêuBi kịch cuộc sống dồn tụ trong câu thơ. Bi kịch

xuất phát từ một phát hiện triết học về thời gian:
Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất.
Đây là quan niệm chưa từng có trong cái nhìn truyền thông. Thời gian
trung đại vốn được quan niệm là thời gian tuần hoàn, thời gian lặp lại
tuần tự (Tháng chạp là tháng trồng khoai – tháng giêng trồng đậu, tháng
hai trồng cà). Nhịp thời gian muôn đời không đổi tạo nên thế quân bình
nội tâm khiến con người ung dung, bình tĩnh đến chậm chạp. Thời gian
hiện đại khác hẳn, là thời gian tuyến tính (một đi không trở lại), nên thời
gian tự hủy diệt trong lẽ tồn vong ngắn ngủi, gấp gáp. Nhận thức ấy được
Xuân Diệu thể hiện bằng những cặp từ tới – qua, non – già… cuộc sống
vận động phát triển trong quá trình vừa khẳng định vừa phủ định, cái phủ
định nằm ngay trong cái đang khẳng định. Đây là những nghiền ngẫm
triết học tinh tế và có chiều sâu, thỏa mãn phần nào nhu cầu trí tuệ của
người đọc (nhất là người đọc trẻ tuổi ham hiểu biết thơ Xuân Diệu). Chỗ
bất cập của Xuân Diệu là thi sĩ quá nghiêng về cái “qua”, cái “già” (tức là
cái phủ định) nên quan niệm sống của Xuân Diệu có phần thiếu bình tĩnh,
ổn định mà hơi ngả về phía “vội vàng” đến hốt hoảng, cuống quít, tạo nên
hơi thở gấp gáp rất riêng trong thơ Xuân Diệu.
Vì vậy, bi kịch trong nhận thức tràn vào tâm hồn, Xuân Diệu nhìn đâu
cũng thấy mất mát, cũng thấy chia li:
Mùi tháng năm đang rớm vị chia phôi
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt.


Nôi đau thấm cả vào cơn gió, tiếng chim, nhưng đau nhất là tuổi trẻ nhạy
cảm đang khát sống:
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại

Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi.
Nhìn tổng thể, nỗi đau vừa tương phản với tình yêu để tạo thành bi kịch,
vừa là kết quả của tình yêu. Bởi vì, nếu không biết yêu cuộc sống thiết
tha, sâu sắc đến thế, làm sao biết xót đau khi hiểu rằng thời gian luôn
chảy trôi, không có gì bền vững, nhất là sự hữu hạn của mùa xuân, tuổi
trẻ, kiếp người. Cho nên, vội vàng là nỗi đau lớn của một tình yêu lớn.
Bốn câu thơ ở khổ 1 là một khát vọng chống lại quy luật tự nhiên: “Tôi
muốn tắt nắng đi – Cho màu đừng nhạt mất – Tôi muốn buộc gió lại –
Cho hương đừng bay đi”. Đây là khổ thơ duy nhất Xụân Diệu dùng thể
ngũ ngôn để tạo một giọng điệu gọn, chắc, thể hiện ý chí mạnh mẽ muốn
chặn đứng bước chân thời gian. Nhưng ý chí chủ quan sao thắng được
quy luật khách quan. Vì thế, hơi thơ mạnh mà bên trong vẫn hẫng hụt, bất
lực…
Nhưng Xuân Diệu đâu có chịu bó tay. Phải tìm một cách khác: hãy tận
hưởng cuộc sống. Đó là nội dung chủ yếu của đoạn kết: “Ta muốn ôm Cả
sự sống mới bắt đầu mơn mởn, Ta muốn riết mây đưa và gió lượn – Ta
muốn say cánh bướm với tình yêu – Ta muốn thâu trong một cái hôn
nhiều – Và non nước, và cây, và cỏ rạng – Cho chuếnh choáng mùi thơm,
cho đã đầy ánh sáng – Cho no nê thanh sắc của thời tươi – Hỡi xuân
hồng, ta muôn cắn nào ngươi!’. Hệ thống từ: ôm, riết, say, thâu, cắn là
một trường cảm xúc ngày một dâng trào, bộc lộ một khát vọng sống
mãnh liệt và cường tráng. Trái tim yêu của Xuân Diệu như muốn càng ra
chứa hết vũ trụ. Câu kết bài thơ đẹp rực rỡ. Cuộc sống mơn mởn, tròn
căng hấp dẫn như trái xuân hồng. Thi sĩ ước vọng được “cắn” vào quả đời
ấy để tận hưởng một cách nhục cảm, hết mình mọi hương vị cuộc sống.
Chỉ có Xuân Diệu mới tạo ra kiểu cảm xúc táo bạo, mới lạ mà tinh khiết
như thế.
Nhờ trí tưởng tượng táo bạo, mới mẻ, của Xuân Diệu mà nhiều người
trong chúng ta muốn trở lại tuổi trẻ của mình, để sống hết mình với thiên
nhiên tươi đẹp, với chốn thiên đường hiện hữu ngay trên mặt đất này.

Không chỉ ca ngợi cảnh đep nhà thơ muốn đưa ra một lời khuyên cho thế
hệ trẻ đùng để tuổi trẻ của mình trôi đi một cách phí hoài, hãy sống để có
ích cho bản thân và cho xã hội, sống để được hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của
cuộc đời.
Sống vội vàng không có nghĩa là sống gấp, sống ích kỉ trong hưởng thụ.
“Vội vàng” thể hiện một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt. Biết
quý trọng thời gian, biết quý trọng tuổi trẻ, biết sống cũng là để yêu; tình
yêu lứa đôi, tình yêu tạo vật. Tình cảm ấy đã thể hiện một quan niệm


nhân sinh mới mẻ, cấp tiến. Bảy thập kỉ sau bài thơ “Vội vàng” ra đời,
nhiều câu thơ của Xuân Diệu vẫn còn làm cho không ít người ngỡ ngàng!
Xuân Diệu đã sống “Vội vàng” như vậy. Với hơn 50 tác phẩm, hơn 400
bài thơ tình, ông đã góp phần làm giàu đẹp cho nền thi ca Việt Nam hiện
đại.
Nhà thơ Xuân Diệu đã đi vào thế giới vĩnh hằng những tao nhân mặc
khách, nhưng ta vẫn cảm thấy ông đang hiện diện giữa cuộc đời và hát ca:
– “Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!”
– “Mau với chứ! Vội vàng lên với chứ!
Em, em ơi! Tình non sắp già rồi…”
Bài thơ “Vội vàng” cho thấy một cảm quan nghệ thuật rất đẹp, rất nhân
văn, một giọng thơ sôi nổi, dâng trào và lôi cuốn, hấp dẫn. Có chất xúc
giác trong thơ. Có cách dùng từ rất bạo, cách cấu trúc câu thơ, đoạn thơ
rất tài hoa. “Vội vàng” tiêu biểu nhất cho “Thơ mới”, thơ lãng mạn 19321941.