Bài giảng thư viện số

PHD. DO QUANG VINH
Email:

HANOI - 2013


BÀI GIẢNG THƯ VIỆN SỐ

TS. ĐỖ QUANG VINH
Email:

HÀ NỘI - 2013


NỘI DUNG
I.

TỔNG QUAN VỀ THƯ VIỆN SỐ DL

II.

MÔ HÌNH HÌNH THỨC CHO THƯ VIỆN SỐ DL

III.

CHỈ MỤC TÀI LIỆU

IV.

TÌM KIẾM THÔNG TIN

V.

CÁC CHUẨN SỬ DỤNG TRONG THƯ VIỆN SỐ

VI.

THỰC HÀNH HỆ PHẦN MỀM
THƯ VIỆN SỐ GREENSTONE

3


VI. THỰC HÀNH
Hệ phần mềm thư viện số Greenstone
Greenstone Digital Library Software
 Giới thiệu Greenstone
 Cài đặt Greenstone
 Xây dựng CSDL (bộ sưu tập)
 Ghi CSDL trên CD/DVD


6.1. Giới thiệu Greenstone
– Greenstone không phải là thư viện số
– Greenstone là phần mềm dùng để xây dựng, phát hành và
truy cập tới các bộ sưu tập số của thư viện số
– Greenstone cung cấp một phương pháp mới để tổ chức và
xuất bản thông tin trên mạng nội bộ, Internet hay
CD-ROM
 Greenstone là phần mềm mã nguồn mở, có thể được sử dụng
tự do và miễn phí.

 Tuân theo GNU General Public License
 Website:
5


 Quá trình phát triển
 Kết quả của Dự án Thư viện số New Zealand tại trường Đại
học Waikato, NZ
 Được triển khai và phân phối với sự hợp tác của hai tổ chức
UNESCO và Human Info NGO
 Mục đích
Hỗ trợ các tổ chức như trường đại học, viện nghiên cứu, trung
tâm thông tin, tổ chức chính phủ, phi chính phủ, phi lợi nhuận
tạo ra các loại thông tin có thể được truy cập trực tuyến
6


 Ứng dụng
 Tạo lập, tổ chức và quản trị thông tin trong bộ sưu tập số:
– Xây dựng kho tài liệu phục vụ nghiên cứu, học tập
– Đóng gói thông tin theo chuyên đề phục vụ dịch vụ cung cấp
thông tin chọn lọc (SDI)
– Lưu trữ và quản lý công văn, tài liệu nội bộ
– Xây dựng các bộ sưu tập của các bảo tàng, trung tâm lưu trữ

7


 Được sử dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia trên thế giới: Hoa
Kỳ, Australia, New Zealand, Nga

 Sử dụng rộng rãi tại các trường đại học: University of
Chicago, Lehigh University, Đại học Quốc gia TP.HCM
 Được dịch ra hơn 40 ngôn ngữ: Anh, Nga, Pháp, Tây Ban
Nha, Trung Quốc, Ả rập … trong đó có tiếng Việt

8


Website sử dụng Greenstone
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Association of Indian Labour
Historians, Delhi
Auburn University, Alabama
California University at Riverside

Chicago University Library
Detroit Public Library
Gresham College, London
Hawaiian Electronic Library
Illinois Wesleyan University
Indian Institute of Management
Kyrgyz Republic National
Library
LeHigh University, Pennsylvania
Mari El Republic, Russia
National Centre for Science
Information, Bangalore, India
Netherlands Institute for
Scientific Information Services
New York Botanical Garden
Peking University Digital Library

•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Philippine Research Education
and Government Information
Network
Secretary of Human Rights of
Argentina
Slavonski Brod Public Library,
Slovenia
State Library of Tasmania
Stuttgart University of Applied
Sciences
Texas A&M University Center
for the Study of Digital Libraries
University of Illinois
University of North Carolina
ibiblio project
Vietnam National University
Vimercate Public Library, Milan,
Italy
Washington Research Library
Consortium
Welsh Books Council
9


 Tính năng
– Yêu cầu phần mềm
– Giao diện
– Hỗ trợ đa ngôn ngữ
– Quy mô bộ sưu tập
– Khả năng tương thích các chuẩn

– Khả năng tìm kiếm
– Hỗ trợ đa phương tiện
– Khả năng phát hành bộ sưu tập
– Tùy biến bộ sưu tập
10


 Yêu cầu phần mềm
– Hệ điều hành: WINDOWS, LINUX
– Máy chủ Apache Web Server, IIS
– Trình duyệt Internet Explorer, hay FireFox

11


 Giao diện
Greenstone cung cấp khả năng truy cập rộng rãi vào các bộ
sưu tập thông qua một giao diện trình duyệt Web chuẩn

Các bộ sưu
tập trong
thư viện số

12


Greenstone cung cấp giao diện thủ thư (GLI) cho phép thu
thập, chỉnh sửa và tạo bộ sưu tập số

13

 Hỗ trợ đa ngôn ngữ
 Greenstone hỗ trợ nhiều ngôn ngữ khác nhau:
– 4 ngôn ngữ chính: Anh, Pháp, Nga, Tây Ban Nha
– Các ngôn ngữ đã hoàn chỉnh: Trung, Việt, Ba Lan, Bồ Đào
Nha, Thái Lan, v.v…
– Một số ngôn ngữ đang được biên dịch
 Unicode được dùng để hỗ trợ chuyển đổi ngôn ngữ. Có thể tạo
chỉ mục cho các ngôn ngữ khác nhau
14


15


16


17


 Quy mô bộ sưu tập
 Các bộ sưu tập có thể chứa hàng nghìn đến hàng triệu tài liệu
 Thời gian tạo bộ sưu tập tùy thuộc vào quy mô, kích thước của
bộ sưu tập, có thể kéo dài từ vài phút đến vài ngày
 Có thể nén bộ sưu tập để giảm kích thước tệp tin văn bản và
chỉ mục
 Khả năng tương thích các chuẩn
 Sử dụng metadata: Tạo các điểm truy cập từ metadata.

Có thể gán metadata cho mỗi tài liệu hoặc một phần tài liệu
 Tương thích Z39.50 hỗ trợ việc truy cập máy chủ bên ngoài
 Người dùng bên ngoài cũng có thể truy cập vào Greenstone
thông qua giao thức Z39.50
18


 Khả năng tìm kiếm
 Tìm kiếm toàn văn linh hoạt
 Có thể tìm theo các điểm truy cập (trường)
Ví dụ: tác giả, chủ đề, ngày tháng, v.v…
 Duyệt theo các danh mục tác giả, nhan đề tài liệu, đề mục,
ngày tháng
 Duyệt theo cấu trúc phân cấp
 Hỗ trợ đa phương tiện
 Hỗ trợ nhiều định dạng tệp tin: doc, pdf, html, xml
 Hỗ trợ nhiều loại hình tài liệu khác nhau: văn bản, hình ảnh,
âm thanh, video
 Có khả năng tạo các bộ sưu tập theo loại hình xuất bản: tạp chí
điện tử, e-book
19


 Khả năng phát hành bộ sưu tập
 Bộ sưu tập số có thể được phát hành trên mạng nội bộ,
Internet hoặc xuất ra đĩa CD-ROM tự khởi động cài đặt
 Quá trình phát hành bộ sưu tập đơn giản và thuận tiện
 Tùy biến bộ sưu tập
 Greenstone là phần mềm mã nguồn mở cho phép người dùng
có thể tự do chỉnh sửa chương trình cho phù hợp với nhu cầu

sử dụng của mình
 Có thể tùy biến giao diện, cấu hình các thuộc tính của bộ sưu
tập
20


6.2. Cài đặt
 Tải chương trình Greenstone
 Truy cập vào địa chỉ:
hoặc
 Nháy chuột vào mục Download

21


Chän version Greentone download

22


Chän Save File ®Ó l­u tÖp tin
23




Yêu cầu về hệ thống
 Máy tính Pentium IV
 RAM tối thiểu là 512 MB
 Hệ điều hành: Windows XP , WIN7, WIN8

 Phần mềm Microsoft Word
 Phần mềm Acrobat Reader
 Bộ Font tiếng Việt: Unikey hoặc Vietkey
 Phần mềm JAVA

24


 Greenstone chạy trên nền Java Platform, có thể tải về từ
địa chỉ:
 Cần thiết cài đặt Java trước khi cài đặt Greenstone
 Cài đặt JAVA
– Nháy chuột vào biểu tượng của chương trình:
J2re-1_4_2_07-windows-i586-p. exe
– Khi chương trình thông báo InstallShield Wizard với
Licence Agreement thì chọn YES
– Chương trình cho phép lựa chọn Setup Type: lựa chọn
TYPICAL
– Nháy chuột vào NEXT để cài đặt
– Chương trình tự động thực hiện.
25