hoi giang hang : tiết 101: Bàn luận về phép học

Nguyễn Thiếp là một ẩn sĩ tài cao,
đức trọng
Năm 1775, Trần Văn Kỷ, một cận
thần của Nguyễn Huệ - Quang
Trung ra Thăng Long để chiêu mộ sĩ
phu Bắc Hà về với nhà Tây Sơn. Khi
Trần hỏi Nguyễn Nghiễm, một bậc
nguyên lão khả kính về nhân tài của
đất Việt thì được trả lời: "Đạo học
sâu xa thì Lạp Phong Cư Sỹ, văn
phong phép tắc thì Thám hoa
Nguyễn Huy Oánh, còn thiếu niên
đa tài đa nghệ chỉ có Nguyễn Huy
Tự". Nhân vật mà "đạo học sâu xa",
có danh hiệu Lạp Phong Cư Sỹ
chính là Nguyễn Thiếp, người đã có
những đóng góp cực kỳ quan trọng
đối với sự nghiệp của nhà Tây Sơn.

Thủ thư của Nguyễn Huệ gởi La Sơn Phu Tử


Tiết 101. BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC
(Luận học pháp)
-Nguyễn ThiếpI. Đọc, tìm hiểu chú thích
1. Đọc
2. Chú thích:
a. Tác giả
- Nguyễn Thiếp (1723-1804).
- Quê: Hà Tĩnh

- Là người học rộng hiểu sâu,
thiên tư sáng suốt.
- Từng làm quan dưới triều Lê và
sau đó ra giúp Quang Trung dựng
nước.
- Ông được mọi người kính trọng,
gọi là “La Sơn phu tử” (tức bậc
thầy lớn ở La Sơn - Hà Tĩnh).


Tiết 101. BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC
(Luận học pháp)
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
-Nguyễn Thiếp1. Đọc
2. Chú thích:
a. Tác giả: Nguyễn Thiếp (1723-1804).

b. Tác phẩm:
- Bài tấu được dâng lên vua Quang
Trung tháng 8/1791 bàn về những
điều bậc quân vương nên biết.
- Vị trí đoạn trích: Phần 3 trong bài
tấu
- Thể loại: Tấu (một loại văn thơ
của bề tôi thần dân gửi cho vua
chúa để trình bày một sự việc, ý
kiến, đề nghị, được viết bằng văn
xuôi hay văn vần, văn biền ngẫu).
c. Từ khó: SGK

So sánh Chiếu, Hịch, Cáo và Tấu
Thể loại

Chiếu, Hịch, Cáo

Tấu

Giống

- Đều là văn nghị luận cổ được viết bằng
văn xuôi, văn vần hoặc văn biền ngẫu.

Khác

- Là lời của Vua,
chúa, tướng lĩnh
dùng để ban bố
mệnh lệnh, cổ động,
thuyết phục.

- Là lời của thần
dân gởi lên Vua,
chúa để trình bày
một sự việc, ý kiến,
đề nghị.


Tiết 101. BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC
(Luận học pháp)

I. Đọc, tìm hiểu chú thích
-Nguyễn Thiếp-

II. Tìm hiểu văn bản
1. Kiểu VB và phương thức biểu đạt.
+ Kiểu VB: Nghị luận.
“ Ngọc không… điều tệ hại ấy.”
+ Phương thức biểu đạt:
nghị luận
 Mục đích chân chính của việc học
và phê phán cách học sai lầm.
2. Bố cục:

3 phần:

Bàn luận
về phép
học

“ Cúi xin từ nay ... chớ bỏ qua.”
 Quan điểm và phương pháp học
tập đúng đắn.

( Phần còn lại )
 Tác dụng của việc học chân chính.


Tiết 101. BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC
(Luận học pháp)
I. Đọc, tìm hiểu chú thích

-Nguyễn ThiếpII. Tìm hiểu văn bản
3. Phân tích
a. Mục đích chân chính của việc học và phê phán cách học sai lầm.
* Mục đích chân chính của việc học:
- Học để trở thành người biết rõ
đạo, có đạo đức.
* Phê phán cách học sai lầm.
- Học hình thức: Học thuộc câu
chữ mà không hiểu nội dung, chỉ
có cái danh mà không có thực
chất.
- Học cầu danh lợi: Học để có danh
tiếng, được trọng vọng, nhàn nhã,
nhiều lợi lộc…
- Hậu quả: Chúa tầm thường, thần
nịnh hót, nước mất nhà tan.

“ Ngọc không mài; không thành
đồ vật; người không học, không
biết rõ đạo”. Đạo là lẽ đối xử hằng
ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là
học điều ấy.
Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến
giờ, nền chính học đã bị thất
truyền. Người ta đua nhau lối học
hình thức hòng cầu danh lợi,
không còn biết đến tam cương,
ngũ thường. Chúa tầm thường,
thần nịnh hót. Nước mất, nhà tan
đều do những điều tệ hại ấy.

Tiết 101. BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
3. Phân tích

(Luận học pháp)
-Nguyễn Thiếp-

b. Bàn về cách học.
- Quan điểm:
+ Mở rộng trường lớp
+ Mở rộng thành phần học.
 Tạo điều kiện thuận lợi cho người đi học.
- Phương pháp học đúng:
+ Học theo Chu Tử
+ Học tuần tự từ thấp đến cao
+ Học rộng nhưng phải biết hệ thống kiến
thức.
+ Học đi đôi với hành.
-> Nắm được kiến thức, học có chiều sâu.
- Kết quả:
+ Đào tạo được người tài giỏi
+ Giữ vững nước nhà.

Cúi xin từ nay ban chiếu
thư cho thầy trò trường học
của phủ, huyện, các trường
tư, con cháu các nhà văn võ,

thuộc lại ở các trấn cựu
triều, đều tùy đâu tiện đấy
mà đi học.

Phép dạy, nhất định theo
Chu Tử. Lúc đầu học tiểu
học để bồi lấy gốc. Tuần tự
tiến lên học đến tứ thư, ngũ
kinh, chư sử. Học rộng rồi
tóm lược cho gọn, theo điều
học mà làm. Họa may kẻ
nhân tài mới lập được công,
nhà nước nhờ thế mà vững
yên. Đó mới thực là cái đạo
ngày nay có quan hệ tới
lòng người. Xin chớ bỏ qua.


Tiết 101. BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC
I. Đọc, tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
3. Phân tích

c. Tác dụng của phép học:
- Có được nhiều người tốt.
- Triều đình ngay ngắn
- Thiên hạ thịnh trị
-> Xã hội, đất nước ổn định và
phát triển.

(Luận học pháp)
-Nguyễn Thiếp-

Đạo học thành thì
người
tốt
nhiều;
người tốt nhiều thì
triều đình ngay ngắn
mà thiên hạ thịnh trị.


Tiết 101. BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC
(Luận học pháp)
-Nguyễn ThiếpIII. Tổng kết:
1.Nghệ thuật:
Cách lập luận chặt chẽ, ngắn gọn, rõ
ràng, dễ hiểu, đi đúng trọng tâm.
2. Nội dung:
“Bàn luận về phép học” giúp ta hiểu được
mục đích của việc học để làm người có
đạo đức, có tri thức, góp phần làm hưng
thịnh đất nước, chứ không phải cầu danh
lợi. Muốn học tốt, phải có phương pháp
học đúng đắn, học cho rộng nhưng phải
nắm cho gọn, học phải đi đôi với hành.
* Ghi nhớ: SGK.


Củng cố

Thảo luận
Vẽ sơ đồ trình tự lập luận của
văn bản “ Bàn luận về phép
học”


Sơ đồ lập luận của văn bản
Mục đích chân chính của việc học
Học để làm người biết rõ đạo

Phê phán cách học sai lầm
- Học hình thức;
- Học cầu danh lợi.

Quan điểm, phương pháp học
đúng đắn
- Học theo Chu Tử
- Học từ thấp đến cao;
- Học phải biết tóm gọn;
- Học đi đôi với hành.

Tác dụng của việc học chân chính
- Đất nước nhiều người tài
- Chế độ vững bền
- Quốc gia hưng thịnh.