cảm thụ văn học và tập làm văn bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 4

DẠY CẢM THỤ VĂN HỌC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
I. Thế nào là cảm thụ văn học?
Cảm thụ văn học là sự cảm nhận những giá trị nổi bật, những điều sâu sắc, tế nhị
và đẹp đẽ của văn học thể hiện trong tác phẩm (cuốn truyện, bài văn, bài thơ...) hay
một bộ phận của tác phẩm (đoạn văn , đoạn thơ...thậm chí một từ ngữ có giá trị trong
câu văn, câu thơ)
Như vậy, cảm thụ văn học có nghĩa là khi đọc (nghe) một câu chuyện, một bài thơ...ta
không những hiểu mà còn phải xúc cảm, tưởng tượng và thật sự gần gũi, “nhập thân”
với những gì đã đọc...
Để có được năng lực cảm thụ văn học sâu sắc và tinh tế, cần có sư say mê, hứng
thú khi tiếp xúc với thơ văn; chịu khó tích lũy vốn hiểu biết về thực tế cuộc sống và
văn học; nắm vững kiến thức cơ bản về tiếng Việt phục vụ cho cảm thụ văn học.
II. Cách viết một đoạn bài cảm thụ văn học
a.
Đọc kỹ đề bài, nắm chắc yêu cầu của bài tập (phải trả lời được điều gì? Cần
nêu bật được ý gì?...)
b.
Đọc và tìm hiểu về câu thơ (câu văn ) hay đoạn trích được nêu trong bài (Dựa
vào yêu cầu cụ thê của bài tập để tìm hiểu, ví dụ: cách dùng từ đặt câu; cách dùng
hình ảnh, chi tiết; cách sử dụng biện pháp nghệ thuật quen thuộc như so sánh, nhân
hóa, điệp ngữ...đã giúp em cảm nhận được nội dung, ý nghĩa gì đẹp đẽ, sâu sắc).
c.
Viết đoạn văn về cảm thụ văn học (khoảng 5-7 dòng) hướng vào yêu cầu của
đề bài. (Đoạn văn có thể bắt đầu bằng một câu “mở đoạn” để dẫn dắt người đọc hoặc
trả lời thẳng vào câu hỏi chính; tiếp đó, cần nêu rõ các ý theo yêu cầu của đề bài;
cuối cùng, có htể “kết đoạn” bằng một câu ngắn gọn để “gói” lại nội dung cảm thu)
Nắm vững yêu cầu về cảm thụ văn học ở tiẻu học, kiên trì tập luyện từng bước (từ
dễ đến khó), nhất định học sinh sẽ viết được những đoạn văn hay về cảm thụ văn học,
sẽ có được năng lực cảm thụ văn học tốt để phát hiện biết bao điều đáng quý trong văn
học và cuộc sống của chúng ta.
III. Một số bài tập tham khảo:

Đề 1: Trong bài Dừa ơi! (Tiếng Việt5 , tập một), nhà thơ Lê Anh Xuân có viết:
“Dừa vẫn đứng hiên ngang cao vút
Lá vẫn xanh rất mực dịu dàng
Rễ dừa cắm sâu vào lòng đât,
Như dân làng bám chặt quê hương.”
Em hãy cho biết: hình ảnh cây dừa trong đoạn thơ trênnói lên những điều gì đẹp
đẽ về người dân miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ?
Bµi lµm
Trong khổ thơ trên (trích trong bài Dừa ơi) của nhà thơ Lê Anh Xuân, ta thấy tác
giả như muốn thông qua hình tượng cây dừa để ca ngợi phẩm chất kiên cường, anh
dũng, hiên ngang, tự hào trong chiến đấu của người dân miền Nam. Đồng thời tác giả
cũng muốn nói lên phẩm chất trong sáng, thủy chung, dịu dàng, đẹp đẽ trong cuộc
sống và ý chí kiên cường bám trụ, gắn bó chặt chẽ với mảnh đất quê hương mình của
người dân miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.


Đề 2: Tả cảnh đẹp Sa Pa, nhà văn Nguyễn Phan Hách đã viết:
“Thoắt cái, lác đác lá vàng rơi trong khoảnh khắc mùa thu. Thoắt cái, trắng long
lanh một cơn mưa tuyết trên những cành đào, lê, mận. Thoắt cái, gió xuân hây hẩy
nồng nàn với những bông hoa lay ơn màu đen nhung hiếm quý.”
(Đường đi Sa Pa- Tiếng Việt 4, tập một, 1995)
Em có nhận xét gì về cách dùng từ, đặt câu ở đoạn văn trên? Nêu tác dụng của
cách dùng từ, đặt câu đó.
Bµi lµm Có lẽ chưa có tác giả nào tả cảnh Sa Pa lại đẹp đẽ, tinh tế và sống động như
nhà văn Nguyễn Phan Hách. Tác giả đã khéo léo sử dụng biện pháp nghệ thuật đảo
ngữ để nhấn mạnh, để làm nổi bật vẻ đẹp nên thơ của cảnh sắc thiên nhiên và thời tiết
ở Sa Pa. Đồng thời điệp từ “thoắt cái” tạo cho chúng ta cái cảm xúc đột ngột, ngỡ
ngàng trước sự thay đổi nhanh chóng của thời tiết ở Sa Pa. Sự thay đổi nhanh chóng
đến mức bất ngờ ấy khiến người đọc như lạc vàc một tiên cảnh vậy.
Đề 3: Trong bài Bóc lịch (Tiếng Việt 2, tập hai., 1995) nhà thơ Bế Kiến Quốc có viết:

“Ngày hôm qua ở lại
Trong vở hồng của con
Con học hành chăm chỉ
Là ngày qua vẫn còn...”
Nhà thơ muốn nói với em điều gì qua đoạn thơ trên?
Bµi lµm:Trong đoạn thơ trên, nhà thơ Bế Kiến Quốc như muốn nói với chúng ta rằng:
Ta học hành chăm chỉ thì trong cuốn vở hồng đẹp đẽ của chúng ta sẽ được ghi lại
những điểm mười do chính những kiến thức mà ngày đêm ta miệt mài học tập. Bởi vậy
có thể nói: Ngày hôm qua tuy đã qua đi nhưng sẽ được nhắc đến khi ta có những kiến
thức, có những thành quả mà “ngày hôm qua” ta đã tích lũy được.
Đề 4:

BóNG MÂY
Hôm nay trời nắng như nung
Mẹ em đi cấy phơi lưng cả ngày
Ước gì em hóa đám mây
Em che cho mẹ suốt ngày bóng râm
(Thanh Hào)
Đọc bài thơ trên, em thấy có những nét gì đẹp về tình cảm của người con đối với

mẹ?
Bµi lµm: Đọc bài thơ trên, ta thấy tình cảm của người con đối với mẹ mình thật đẹp đẽ
và thật đáng quý trọng.Tình cảm đó được thể hiện qua sự cảm thông với những việc
làm vất vả của mẹ như phơi lưng đi cấy dưới cái nóng như nung và sự ước mong được
góp phần làm cho mẹ đỡ vất vả trong công việc: Hóa thành đám mây để che cho mẹ
suốt ngày bóng râm, giúp mẹ làm việc trên đồng mát mẻ, khỏi bị nắng nóng. Đó là một
tình thương vừa sâu sắc, vừa cụ thể và thiết thực của người con đối với mẹ.
Đề 5: Trong bài Vàm Cỏ Đông (Tiếng Việt 3, tập một), nhà thơ Hoài Vũ có viết:
“Đây con sông như dòng sữa mẹ
Nước về xanh ruộng lúa, vườn cây

Và ăm ắp như lòng người mẹ
Chở tình thương trang trải đêm ngày.”


Đọc đoạn thơ trên, em cảm nhận được vẻ đẹp đáng quý của dòng sông quê hương
như thế nào?
Bµi lµm: Nếu như ai cũng có một dòng sông thì chắc sẽ chạnh lòng thương nhớ khi
đọc bài thơ “Vàm Cỏ Đông” của nhà thơ Hoài Vũ. Bởi dòng sông quê hương không
những là nơi nô đùa, ngụp lặn của con trẻ mà còn đưa nước về tắm mát cho ruộng lúa,
nương khoai, cho những khu vườn bạt ngàn cây trái như chính dòng sữa ngọt ngào của
mẹ nuôi dưỡng các con từ thửa lọt lòng. Không những thế mà dòng nước ăm ắp như
tấm lòng người mẹ tràn đầy yêu thương, sẵn sàng chia sẻ tấm lòng mình cho những
đứa con và cho hết thảy mọi người.
Đề 6: Trong bài Cô giáo lớp em ( Tiếng Việt 2, tập một), nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh
có viết:
“Cô dạy em tập viết
Gió đưa thoảng hương nhài
Nắng ghé vào cửa lớp
Xem chúng em học bài”
Em hãy cho biết: khổ thơ trên đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì nổi bật? Biện
pháp nghệ thuật đó giúp em thấy được điều gì đẹp đẽ ở các bạn học sinh?
Bµi lµm: Trong khổ thơ trên, tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật nhân hóa để cho ta
thấy được tinh thần học tập rất chăm chỉ của các bạn học sinh. Sự chăm chỉ, miệt mài
học tập của các bạn không những làm vui lòng ông bà, cha mẹ mà còn làm cho cảnh
vật xung quanh (nắng) cũng muốn ngừng đùa nghịch để ghé vào cửa lớp xem các bạn
học bài.
Đề 7: Trong bài Việt Nam thân yêu (Tiếng Việt 4, tập một), nhà thơ Nguyễn Đình Thi
có viết:
“Việt Nam đất nước ta ơi!
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn

Cánh cò bay lả rập rờn,
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều”
Đọc đoạn thơ trên, em cảm nhận được những điều gì về đất nước Việt Nam?
Bµi lµm: Đất nước Việt Nam ta hiện ra trong khổ thơ trên của nhà thơ Nguyễn Đình
Thi thật giàu đẹp và đáng yêu, thật nên thơ và hùng vĩ. Sự giàu đẹp và đáng yêu đó
đựoc thể hiện qua những hình ảnh: Biển kúa mênh mông hứa hẹn một sự no đủ, cánh
cò bay lả rập rờn thật thanh bình, giản dị và đáng yêu. Sự hùng vĩ và nên thơ được thể
hiện qua hình ảnh đỉnh Trường Sơn cao vời vợi sớm chiều mây phủ. Đất nước Việt
Nam ta tươi đẹp biết nhường nào!
Đề 8: Kết thúc bài Tre Việt Nam (Tiếng Việt 5, tập một ), mhà thơ Nguyễn Duy viết:
“Mai sau,
Mai sau,
Mai sau,
Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh.”


Em hãy cho biết những câu thơ trên nhằm khẳng định điều gì? Cách diễn đạt của
nhà thơ có gì độc đáo, góp phần khẳng định điều đó?
Bµi lµm: Những câu thơ kết thúc bài “Tre Việt Nam” của nhà thơ Nguyễn Duy nhằm
khẳng định một màu xanh vĩnh cửu của tre Việt Nam, sức sống bất diệt của con người
Việt Nam, truyền thống cao đẹp của con người Việt Nam. Nhà thơ đã khéo léo thay
đổi cách ngắt nhịp, ngắt dòng và điệp ngữ ‘’ mai sau” góp phần gợi cảm xúc về thời
gian và không gian như mở ra vô tận tạo bao ý thơ âm vang, bay bổng và đem đến cho
người đọc những liên tưởng thật phong phú. Từ “xanh” được nhắc lại 3 lần trong dòng
thơ với sự kết hợp khác nhau ( xanh tre/ xanh màu / tre xanh) tạo những nét nghĩa đa
dạng, phong phú và khẳng định sự trường tồn của màu sắc, của sức sống dân tộc.
Đề 9: Trong bài Về thăm nhà Bác (Tiếng Việt 5, tập một ), nhà thơ Nguyễn Đức Mậu
viết:
“Ngôi nhà thuở Bác thiếu thời
nghiêng nghiêng mái lợp bao đời nắng mưa

Chiếc giường tre quá đơn sơ
Võng gai ru mát những trưa nắng hè.”
Em hãy cho biết: Đoạn thơ giúp ta cảm nhận được điều gì đẹp đẽ, thân thương?
Bµi lµm: Đọc đoạn thơ trên, nhà thơ Nguyễn Đức Mậu đã cho chúng ta thấy hình ảnh
ngôi nhà của Bác- nơi Bác được sinh ra và đã trải qua những ngày thơ ấu ở quê Bác
thật đơn sơ và giản dị như bao nhiêu ngôi nhà khác ở làng quê Việt Nam. Mái tranh
nghiêng nghiêng trải bao mùa mưa nắng, chiếc giường tre, chiếc võng gai thật mộc
mạc đơn sơ. Sống trongngôi nhà bình dị đó, Bác đã được ấp ủ, che chở, vỗ về bởi tình
cảm yêu thương của gia đình (võng gai ru mát những trưa nắng hè) và có lẽ cũng
chính nơi đó đã khởi nguồn cho những chí hướng lớn lao, vĩ đại sau này của Bác
Đề 10: Trong bài thơ Con cò, nhà thơ Chế Lan Viên có viết:
“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con”
Hai dòng thơ trên đã giúp em cảm nhận được ý nghĩa gì đẹp đẽ?
Bµi lµm: Đọc hai câu thơ trên, nhà thơ Chế Lan Viên cho chúng ta thấy tình yêu
thương của mẹ dành cho con thật vĩ đại, thiêng liêng như mạch nước nguồn không bao
giờ vơi cạn. Dù con đã lớn khôn, dù đã đi hết cuộc đời, sống trọn cả cuộc đời thì tình
thương của mẹ đối với con vẫn còn sống mãi, vẫn dõi theo bên con để lo lắng, để quan
tâm, để giúp đỡ, tiếp sức mạnh cho con vươn lên trong cuộc sống. Có thể nói: tình
thương của mẹ dành cho con là một tình thương bất tử.

Bài 1:

Mét sè bµi c¶m thô quen thuéc
“Nòi tre đâu chịu mọc cong


Cha lờn ó nhn nh trụng l thng
Lng trn phi nng phi sng
Cú manh ỏo cc tre nhng cho con

( Tre Vit Nam - Nguyn Duy)
on th trờn tỏc gi ó s dng nhng bin phỏp ngh thut gỡ miờu t cõy tre?
Trong on th trờn , hỡnh nh no em cho l p nht ? Vỡ sao ?
Bài làm: Bằng biện pháp nhân hoá, nhà thơ Nguyễn Duy đã bộc lộ đợc phẩm chất cao
đẹp của cây tre Việt nam.Thông qua đó, tác giả muốn bộc lộ phẩm chất cao quý của
con ngời Việt nam. Hình ảnh đó gợi cho ta thấy sự kiêu hãnh, hiên ngang, ngay thẳng,
kiên cờng, bất khuất, trớc mọi nguy nan của dân tộc Việt Nam:
Nũi tre õu chu mc cong
Cha lờn ó nhn nh trụng l thng
Cao đẹp và tự hào hơn đó là sự dãi dầu, chịu đựng mọi khó khăn gian khổ trong cuộc
sống, biết yêu thơng nhờng nhịn, che chở đùm bọc cho con của cây tre :
Lng trn phi nng phi sng
Cú manh ỏo cc tre nhng cho con
Qua đó, tác giả muốn bộc lộ phẩm chất cao quý, truyền thống đáng tự hào của con ngời Việt Nam đó là truyền thống yêu nớc thơng nòi của dân tộc Việt Nam.
Bi 2:
õy con sụng nh dũng sa m
Nc v xanh rung lúa , vn cõy
V m p nh lũng ngi m
Ch tỡnh thng trang tri ờm ngy
( Vm C ụng Hong V )
c on th trờn , em cm nhn c v p ỏng quý ca dũng sụng quờ hng nh
th no ?
Bài làm: Bằng biện pháp so sánh, tác giả Hoàng Vũ đã bộc lộ đợc vẻ đẹp đáng quý của
con sông quê hơng. Điều đó đợc thể hiện : Con sông ngày đêm hiền hoà, cần mẫn đa nớc vào đồng ruộng để tới tắm cho ruộng lúa, vờn cây thêm tốt tơi nh ngời mẹ hiền
mang dòng sữa nóng đến cho con thơ:
õy con sụng nh dũng sa m
Nc v xanh rung lúa , vn cõy
Và con sông cũng nh lòng ngời mẹ, luôn chan chứa tình yêu thơng, luôn sẵn sàng chia
sẻ, lo lắng cho con, cho tất cả mọi ngời:
V m p nh lũng ngi m

Ch tỡnh thng trang tri ờm ngy
Vẻ đẹp ấm áp đó càng làm cho ta càng thêm yêu quý con sông quê hơng.
Bi 3:
Cụ dy em tp vit
Giú a thong hng nhi
Nng ghộ vo ca lp
Xem chỳng em hc bi
( Cụ giỏo lp em - Nguyn Xuõn Sanh)
Em hóy cho bit : Kh th trờn ó s dng bin phỏp ngh thut gỡ ni bt ? Bin phỏp
ngh thut ú giỳp em thy c iu gỡ p cỏc bn hc sinh ?
Bài làm: Bằng biện pháp nhân hoá, tác giả đã bộc lộ đợc tinh thần học tập chăm chỉ
của các bạn học sinh.Sự ham học của các bạn đã làm cho nắng giống nh những đữa trẻ
tung tăng đùa vui, chạy nhảy ghé qua cửa lớp để xem các bạn học bài:
Nng ghộ vo ca lp
Xem chỳng em hc bi


Qua đó, tác giả muốn ca ngợi tinh thân hiếu học của các bạn học sinh.
Bi 4:
Viờt Nam t nc ta i !
Mờnh mụng bin lỳa õu tri p hn
Cỏnh cũ bay l rp rn ,
Mõy m che nh Trng Sn sm chiu .
( Vit Nam thõn yờu - Nguyn ỡnh Thi )
on th trờn , em cm nhn c nhng iu gỡ v t nc Vit Nam
Bài làm: Tác giả muốn ca ngợi đất nớc và con ngời Việt Nam thân yêu.Bởi lẽ đất nớc
có những cảnh vật đẹp độc đáo.Hình ảnh biển lúa mênh mông gợi cho ta niềm tự
hào về sự giàu đẹp trù phú của đất nớc. Hình ảnh Cỏnh cũ bay l rp rn thật giản dị
mà tạo nên bức tranh sinh động về đất nớc Việt Nam.Đất nớc còn mang niềm tự hào và
kiêu hãnh bởi vẻ đẹp hùng vĩ của đỉnh Trờng Sơn cao vời vợi , sớm chiều mây bao

phủ.Tất cả vẻ đẹp độc đáo và nên thơ của đất nớc Việt Nam đã đi vào cảm xúc của tác
giả một cách gần gũi mà sâu lắng.
Bi 5:
Ngụi nh thu Bỏc thiu thi
Nghiờng nghiờng mỏi lp bao i nng ma
Chiếc giờng tre quá đơn sơ
Võng gai ru mát những tra nắng hè
( V thm nh Bỏc - Nguyn c Mu )
Em hóy cho bit : on th giỳp ta cm nhn c iu gỡ p , thõn thng.
Bài làm:Đoạn thơ trên, tác giả đã cho ta cảm nhận đợc cuộc sống giản dị, đơn sơ của
Bác thuở thiếu thời.Đó là một cuộc sống bình dị nh cuộc sống của bao ngôi nhà ở làng
quê Bác:
Ngụi nh thu Bỏc thiu thi
Nghiờng nghiờng mỏi lp bao i nng ma
Một cuộc sống rất gần gũi, giản dị mà cũng rất thân thơng đó là:
Chiếc giờng tre quá đơn sơ
Võng gai ru mát những tra nắng hè
Qua đó, nhà thơ muốn bộc lộ đức tính giản dị của Bác từ thuở thiếu thời. Sống trong
ngôi nhà đó , Bác đợc lớn lên trong tình yêu thơng thân thiết của gia đình, của bà con
quê Bác.
Bi 6:
Trong bi th Con cũ , nh th Ch Lan Viờn cú vit :
Con dự ln vn l con ca m
i ht i, lũng m vn theo con.
Hai cõu th trờn ó giỳp em cm nhn c nhng gỡ v lũng m .
Bài làm: Bằng hai câu thơ mộc mạc, chân thành và giản dị, tác giả giúp em cảm nhận
đợc tình mẹ thật bao la và rộng lớn không có gì sánh đợc.Dù con đã khôn lớn trởng
thành, dù con đã đi hết đời nhng tình thơng của mẹ đối với con vẫn còn sống mãi với
thời gian.Mẹ vẫn theo con để quan tâm lo lắng, che chở cho con, tiếp thêm sức mạnh
cho con để con đơng đầu với cuốc sống.Có thể nói mẹ là tất cả của con.

Bi 7:
Quờ hng l cỏnh diu bic
Tui th con th trờn ng
Quờ hng l con ũ nh
ấm m khua nc ven sụng .


(Quờ hng - Trung Quõn )
Hóy ghi li vi dũng cm nhn ca tác giả về quê hơng qua on th trờn .
Bài làm: Vì yêu quê hơng tha thiết- nơi chôn rau cắt rốn của mình nên tác giả đã kết
nên những vần thơ giàu nhạc điệu, giàu chất trữ tình:
Quờ hng l cỏnh diu bic
Tui th con th trờn ng
Quả thật, những hình ảnh rất gần gũi và rất thân thơng đã gắn bó và in đậm trong tâm
hồn của tác giả tuổi ấu thơ trên quê hơng.Đó là hình ảnh cánh diều biếc thả trên
đồng. Đó là hình ảnh Con đò nhỏkhua nớc trên sông với âm thanh nhẹ nhàng, êm
đềm mà sâu lắng.Có thể nói những sự vật gần gũi và thân quen trên quê hơng đã trở
thành những kỉ niệm khó quên trong kí ức tuổi thơ của tác giả.Qua đó ta cảm đợc tình
cảm của tác giả đối với quê hơng vô cùng sâu nặng.
Bi 8 :
Bóo bựng thõn bc ly thõn
Tay ụm , tay nớu tre gn nhau thờm .
Thng nhau tre chng riờng
Ly thnh t ú m nờn hi ngi .
( Tre Vit Nam - Nguyn Duy )
Trong on th trờn , tỏc gi ó s dng cỏcg núi gỡ ca ngi nhng phm cht tt
p ca tre: s ựm bc , on kt? .Cỏch núi ny hay ch no ?
Bài làm: Bằng biện pháp nhân hoá, tác giả đã bộc lộ đợc phẩm chất cao đẹp của cây
tre Việt nam:
Bóo bựng thõn bc ly thõn

Tay ụm , tay nớu tre gn nhau thờm
Phẩm chất đó càng đợc bộc lộ rõ nét đó là sự đoàn kết, đùm bọc, yêu thơng , che chở,
quấn quýt bên nhau:
Thng nhau tre chng riờng
Ly thnh t ú m nờn hi ngi .
Qua đó, tác giả muốn ca ngợi truyền thống yêu nớc, thơng nòi của dân tộc Việt Nam.
Bi 9 :
.....Li ru cú giú mựa thu
Bn tay m qut m a giú v
Nhng ngụi sao thc ngoi kia
Chng bng m ó thc vỡ chỳng con
ờm nay con ng gic trũn
M l ngn giú ca con sut i .
( M - Trn Quc Minh )
Theo em , hỡnh nh no gúp phn nhiu nhtlm nờn cỏi hay ca on th trờn ? Vỡ sao
?
Bài làm : Bằng biện pháp nhân hoá, tác giả bộc lộ tình cảm của mẹ đối với con thật là
sâu nặng.Mẹ luôn mang đến cho con bao điều tốt đẹp mà không phải ai cũng làm đợc.Mẹ yêu con vô bờ bến, không có tình yêu nào sánh nỗi, kể cả sao trời cũng không
sánh nỗi :
.....Li ru cú giú mựa thu
Bn tay m qut m a giú v
Nhng ngụi sao thc ngoi kia
Chng bng m ó thc vỡ chỳng con
Mẹ lúc nào cũng lo lắng và yêu thơng con hết mực, luôn đem đến cho con niềm sung sớng trong giấc ngủ ngon và niềm vui vô tận từ đáy lòng mẹ:


ờm nay con ng gic trũn
M l ngn giú ca con sut i .
Có thể nói, mẹ luôn là tất cả của đời con. Có mẹ, đời con sớng vui. Có mẹ đời con ấm
lòng và hạnh phúc suốt đời .

Bi 10 : Trong bi : Trong li m hỏt ca nh th Trng Nam Hng cú on
vit :
Thi gian chy qua túc m
Mt mu trng n nụn nao
Lng m c cũng dn xung
Cho con ngy mt thờm cao .
Bi th cú nhng hỡnh nh no ỏng nh ? Gi cho em nhng suy ngh gỡ ?
Bài làm:Đoạn thơ cho ta cảm nhận đợc tình thơng của mẹ không gì sánh nỗi.Thời gian
trôi đi, tóc mẹ mỗi ngày thêm bạc, bởi tháng năm mẹ vất vả, tần tảo, chắt chiu để nuôi
con.
Thi gian chy qua túc m
Mt mu trng n nụn nao
Lng mẹ mỗi ngày một còng đi để cho con đợc khôn lớn, chấp cánh bay cao bay xa :
Lng m c cũng dn xung
Cho con ngy mt thờm cao
Có thể nói, mẹ đã hi sinh trọn đời mình để cho con lớn khôn và vững bớc vào đời .
Bi 11 : Cui bi th Ting vng ca nh th Nguyn Quang Thiu cú on
ờm ờm tụi va chp mt
Cỏnh ca li rung lờn ting p cỏnh
Nhng qu trng li ln vo gic ng
Ting ln nh ỏ v trrờn ngn
Theo em, vỡ sao tỏc gi li bn khon , day dt v cỏi cht ca chim s .
Bài làm: Những hình ảnh để lại ấn tợng sâu sắc trong tâm trí em đó là: Tiếng đập cánh
của con chim sẻ nhỏ nh muốn kêu cứu sự giúp đỡ trong đêm bão tố ma giông về gần
sáng:
ờm ờm tụi va chp mt
Cỏnh ca li rung lờn ting p cỏnh
Hình ảnh những quả trứng trong tổ không có chim mẹ ấp ủ sẽ mãi mãi không bao giờ
nở thành chim con đợc:
Nhng qu trng li ln vo gic ng

Ting ln nh ỏ v trrờn ngn
Tất cả những hình ảnh đó đã làm nên Tiếng vọng khủng khiếp trong giấc ngủ và trở
thành nỗi băn khoăn,day dứt,ân hận khôn nguôi trong tâm hồn tác giả vì cái chết của
chim sẻ.
Bi 12 :
V thm nh Bỏc ,lng Sen
Cú hng rõm bt thp lờn la hng
Cú con bm trng ln vũng
Cú chựm i chớn vng ong sc tri .
( Nguyn c Mu )
Trong on th trờn , em hiu ngh cm t Thp lờn la hng nh th no ?.Hỡnh
nh nh Bỏc H c t cú gỡ c bit ?
Bài làm:Nhà thơ đã đem đến những hình ảnh đẹp trong khu vờn nhà Bác thật là sinh
động. Đó là Hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.ở đây , tác giả muốn chỉ sắc đỏ của hoa
râm bụt nở rộ nh đợc thắp lửa lên.Đó là Con bớm thắm lợn vòng,chùm ổi chín vàng


ong.Với cách dùng từ hay và sáng tạo , tác giả làm cho khu vờn của Bác thật là nên
thơ,khiến cho ngời đọc thấy thú vị và muốn đợc tận hởng trớc cảnh đẹp của khu vờn
nhà Bác ở làng Sen.
Bi 13 : Trong bi Rng m ca nh th Trn Lờ cú on :
Cú ngi bn xa nc
Yờu sụng nỳi chỳng ta
Mựa xuõn cng try hi
Gi m v quờ nh
Theo em , t ng no trong on th trờn em cho l hay nht ? Vỡ sao ?
Bài làm : Đoạn thơ trên, tác giả giúp em cảm nhận đợc rừng mơ đẹp hoà quện giữa
khung cảnh của thiên nhiên kết thành một bức tranh tuyệt tác. vẻ đẹp và hơng thơm của
mơ Hơng Sơn đã khiến cho du khách thập phơng về trẩy hội vào mùa xuân cũng say
đắm lòng bởi sắc hoa quyến rũ.Vì thế, họ muốn gửi một chút quà mơ Hơng Sơn thơm

mát về làm quà cho ngời thân sau những chuyến du xuân dài ngày.Có thể nói , từ hay
nhất trong đoạn thơ đó là Gửi mơ về quê nhà.Nhà thơ muốn thể hiện sự ngỡng mộ
của du khách trớc vẻ đẹp quyến rũ của mơ Hơng Sơn.
Bi 14 : Trong bi M vng nh ngy bóo cú on :
Th ri cn bóo qua
Bu tri xanh tr li
M v nh nng mi
Sỏng m c gian nh"
Em hóy nờu cm xỳc v ngi m qua an th trờn ?
Bài làm: Bằng biện pháp so sánh, tác giả cho ta cảm nhận đợc vai trò của ngời mẹ
trong gia đình vô cùng quan trọng.Mẹ về quê mấy ngày cũng là lúc bão đến. Vắng mẹ,
cả ba bố con thật là lúng túng vì cuộc sống bị đảo lộn.Nay mẹ về cũng là lúc bão đã
tan, căn nhà trở nên ấm cúng bởi có bàn tay chăm sóc, yêu thơng, lo lắng của mẹ đối
với gia đình:
Th ri cn bóo qua
Bu tri xanh tr li
M v nh nng mi
Sỏng m c gian nh
Qua đây, tác giả muốn đề cao vai trò của ngời mẹ thật lớn lao và cao cả tuyệt vời trong
mỗi gia đình.
Bài 15: ( Đề 1- BDTV5) Trong bài Mùa thu mới, nhà thơ Tố Hữu viết :
Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát
Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy, những con đờng ca hát
Qua công trờng mới dựng mái nhà son!
Theo em, khổ thơ trên đã bộc lộ cảm xúc của tác giả trớc những vẻ đẹp gì trên đất nớc
chúng ta ?
Bài làm : Khổ thơ bộc lộ cảm xúc của tác giả trớc những vẻ đẹp của đất nớc.Đó là vẻ
đẹp hứa hẹn một cuộc sống ấm no, đủ đầy của ngời dân trên đất nớc ta:
Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát

Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Đó là sự vui tơi phấn khởi, hạnh phúc của nhân dân trớc những con đờng chạy qua
công trờng đang xây dựng những mái nhà ngói mới:
Yêu biết mấy, những con đờng ca hát
Qua công trờng mới dựng mái nhà son!
Có thể nói đó là cuộc sống vui tơi, hạnh phúc của ngời dân trớc sự đổi thay của đất nớc.
Bài 16: ( Đề 3- BDTV5) .Trong cuốn Hồi kí Bác Hồ, hai nhà văn Hoài Thanh và
Thanh Tịnh đã tả phong cảnh Quê hơng Bác nh sau:


Trớc mắt chúng tôi, giữa hai dãy núi là nhà Bác với cánh đồng quê Bác. Nhìn xuống
cánh đồng có đủ các màu xanh, xanh pha vàng của ruộng mía, xanh rất mợt của lúa
chiêm đơng thời con gái, xanh đậm của những rặng tre; đây đó một vài cây phi lao
xanh biếc và nhiều màu xanh khác nữa.
Đọc đoạn văn trên, em có nhận xét gì về cách dùng những từ ngữ chỉ màu xanh ?
Cách dùng từ ngữ nh vậy đã góp phần gợi tả điều gì về cảnh vật trên quê Bác?
Bài làm: Tác giả dùng từ chỉ màu xanh thật là đa dạng , phong phú hợp với từng cảnh
vật, với từng giai đoạn phát triển của cảnh. Cách dùng từ của tác giả đã gợi nên một
bức tranh sinh động, tràn trề sức sống của cảnh vật ở quê Bác.
Bài 17: ( Đề 4- BDTV5). Đọc bài thơ sau :
Quê em
Bên này là núi uy nghiêm
Bên kia là cánh đồng liền chân mây
Xóm làng xanh mát bóng cây
Sông xa trắng cánh buồm bay lng trời...
(Trần Đăng Khoa)
Em hình dung đợc cảnh quê hơng của nhà thơTrần Đăng Khoa nh thế nào?
Bài làm: Bài thơ cho ta thấy quê hơng của tác giả đẹp tuyệt vời. Một bên là ngọn núi
uy nghiêm có từ bao đời. Một bên là cánh đồng rộng mênh mông , bát ngát:
Bên này là núi uy nghiêm

Bên kia là cánh đồng liền chân mây
Giữa làng quê là bóng cây rợp mát. Xa xa , dòng sông hiện lên những cánh buồm nh
đàn chim sải cánh bay trên trời cao:
Xóm làng xanh mát bóng cây
Sông xa trắng cánh buồm bay lng trời...
Vẻ đẹp của quê hơng , làm cho tác giả càng thêm tự hào về đất nớc Việt nam
Bài 18:( Đề 5-BDTV5). Trong bài Tiếng đàn Ba- la lai- ca trên sông Đà, nhà thơ
Quang Huy đã miêu tả một đêm trăng vừa tĩnh mịch vừa sinh động trên công trờng
sông Đà nh sau:
Lúc ấy
Cả công trờng say ngủ cạnh dòng sông
Những tháp khoan nhô lên trời ngẫm nghĩ
Những xe ủi, xe ben sóng vai nhau nằm nghỉ
Chỉ còn tiếng đàn ngân nga
Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà.
Khổ thơ trên có những hình ảnh nào đẹp nhất? Hình ảnh đó cho ta thấy ý nghĩa gì sâu
sắc?
Bài làm: Bằng biện pháp nhân hoá,nhà thơ Quang Huy đã miêu tả một đêm trăng vừa
tĩnh mịch vừa sinh động trên công trờng Sông Đà .Hình ảnh đẹp nhất đợc gợi lên đó là :
Chỉ còn tiếng đàn ngân nga
Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà.
Đó là hình ảnh mang đậm ý nghĩa sâu sắc giữa con ngời và thiên nhiên hoà quyện, gắn
bó với nhau thật là đẹp đẽ. Tiếng đàn ngân nga lan toả trong đêm trăng nh lay động cả
mặt nớc sông Đà, làm cho dòng sông nh dòng trăng lấp loáng nên thơ.
Bài 19:( Đề 6-BDTV5). Trong bài Bài ca về trái đất, nhà thơ Định Hải có viết:
Trái đất này là của chúng mình
Quả bóng xanh bay giữa trời xanh
Bồ câu ơi, tiếng chim gù thơng mến
Hải âu ơi, cánh chim vờn sóng biển
Cùng bay nào, cho trái đất quay!

Cùng bay nào, cho trái đất quay!
Đoạn thơ trên giúp em cảm nhận đợc những điều gì về trái đất thân yêu?
Bài làm: Nhà thơ giúp em cảm nhận đợc trái đất là một tài sản vô cùng quý giá của
mọi ngời. Trái đất đợc tác giả so sánh với quả bóng xanh bay giữa trời xanh. Trái đất
luôn ấm áp tiếng chim gù và hình ảnh cánh chim hải âu bay trên sóng biển. Điều đó
cho ta thấy trái đất của chúng ta đợc bình yên trong sáng. Đó là biểu tợng của cuộc
sống thanh bình của mọi ngời trên đất nớc chúng ta.


Bài 20:( Đề 7- BDTV5). Trong bài Hạt gạo làng ta, nhà thơ Trần Đăng Khoa có viết:
Hạt gạo làng ta
Có bão tháng bảy
Có ma tháng ba
Giọt mồ hôi sa
Những tra tháng sáu
Nớc nh ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy...
Em hiểu đoạn thơ trên nh thế nào ? Hình ảnh đối lập trong đoạn thơ gợi cho em
những suy nghĩ gì ?
Bài làm: Tác giả lớn lên từ đồng quê Việt Nam nên ông đã hiểu đợc nỗi vất vả của ngời nông dân khi làm ra hạt gạo nuôi sống con ngời.Bởi lẽ , hạt gạo làm ra với bao mồ
hôi, công sức, với bao khó khăn do thiên nhiên gây ra.Đó là cái bão tháng bảy, cái ma
tháng ba, cái nắng tháng sáu khắc nghiệt nh vậy .Đến nỗi cua ngoi lên bờ để tránh
nắng nóng, cá cờ cũng phải chết vì không chịu đợc cái nắng gay gắt.ấy vậy mà mẹ em
xuống cấy.Qua đây, em thấy đợc nỗi vất vả, khó nhọc của ngời nông dân khi làm ra
hạt gạo.Vì vậy , em càng quý trọng công sức lao động của ngời nông dân.
Bài 21:( Đề 9- BDTV5). Trong bài Hoàng hôn trên sông Hơng( TV5- Tập 1) có đoạn
tả cảnh nh sau :
Phía bên sông, xóm Cồn Hến nấu cơm chiều, thả khói nghi ngút cả một vùng tre trúc.

Đâu đó, từ sau khúc quanh vắng lặng của dòng sông, tiếng lanh canh của thuyền chài
gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đi trên mặt nớc, khiến mặt sông nghe nh rộng hơn...
Em hãy cho biết đoạn văn trên có những hình ảnh và âm thanh nào có sức gợi tả sinh
động? Gợi tả đợc điều gì ?
( Theo Hoàng Phủ Ngọc Tờng)
Bài làm: Hình ảnh Thả khói nghi ngút cả một vùng tre trúc gợi tả cuộc sống ấm êm
của ngời dân thôn xóm ven sông.Điều đó khiến cho ngời đọc liên tởng đây là một bức
tranh thuỷ mặc đơn sơ nhng có một không gian rộng rải
Âm thanh Tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đi trên
mặt nớc gợi tả âm thanh vang vọng ra xa trong khung cảnh tỉnh lặng, khiến cho tác
giả cảm giác mặt sông rộng hơn.Điều đó khiến cho ngời đọc cảm nhận đợc vẻ đẹp
thanh bình nên thơ của dòng sông vào buổi trời chiều.
Bài 22:( Đề 10- BDTV5). Trong bài Trên Hồ Ba Bể, nhà thơ Hoàng Trung Thông có
viết:
Thuyền ta lớt nhẹ trên Ba Bể
Trên cả mây trời trên núi xanh
Mây trắng bồng bềnh trôi lặng lẽ
Mái chèo khua bóng núi rung rinh
Theo em, đoạn thơ trên đã bộc lộ những cảm xúc của tác giả khi đi thuyền trên Hồ
Ba Bể nh thế nào ?
Bài làm:Cảm xúc của tác giả khi con thuền lớt nhẹ trên Ba Bể nhìn thấy cả mây trời,
núi xanh in bóng trên mặt nớc.Khiến cảnh tợng nh con thuyền đang trôi bồng bềnh trên
bầu trời.Mái chèo khua nớc làm mặt nớc rung rinh in bóng núi tạo nên thú vị , kì ảo của
cảnh vật.Cảm xúc của tác giả trớc cảnh đẹp nên thơ của Hồ Ba Bể càng thể hiện tình
cảm sâu nặng của tác giả đối với quê hơng đất nớc.
Bài 23: ( Đề 12- BDTV5). Trong bài Mùa thảo quả, nhà văn Ma Văn Kháng tả hơng
thơm trong rừng thảo quả nh sau :
Gió tây lớt thớt bay qua rừng, quyến hơng thảo quả đi rải theo triền núi, đa hơng thảo
quả ngọt lựng, thơm nồng vào những thôn xóm Chin San. Gió thơm. Cây cỏ thơm. Đất
trời thơm.Ngời đi rừng thảo quả về, hơng thơm đậm ủ ấp trong từng nếp áo, nếp khăn.

Hãy nêu nhận xét về cách dùng từ, đặt câu nhằm nhấn mạnh hơng thơm của thảo quả
chín trong đoạn văn trên .
Bài làm : Tác giả lặp lại từ thơm ba lần để nhấn mạnh hơng thơm của thảo quả
chín.Câu đầu hơi dài nhng ngắt thành nhiều cụm từ diễn tả hơng thơm của thảo quả bay


xa trong không gian. Ba câu tiếp theo khẳng định hơng thơm của thảo quả chín đã lan
toả, thấm đợm cả đất trời làm ngây ngất lòng ngời.
Bài 24:( Đề 13- BDTV5). Trong bài Mặt trời xanh của tôi,nhà thơ Nguyễn Viết Bình
có viết:
Rừng cọ ơi! Rừng cọ
Lá đẹp, lá ngời ngời
Tôi yêu thờng vẫn gọi
Mặt trời xanh của tôi.
Theo em, khôe thơ trên đã bộc lộ tình cảm của tác giả đối với rừng cọ của quê hơng
nh thế nào?
Bài làm :Tác giả yêu rừng cọ quê hơng tha thiết. Điều đó đợc thể hiện lời tâm tình của
tác giả với rừng cọ nh tâm tình với ngời thân:
Rừng cọ ơi! Rừng cọ
Lá đẹp, lá ngời ngời
Vì yêu rừng cọ tha thiết nh vậy mà lá cọ xoè ra, tác giả tởng tợng đó là mặt trời xanh
của tôi.Điều đó cho ta thấy tác giả rất yêu mến và tự hào với rừng cọ quê hơng.
Bài 25:( Đề 14- BDTV5). Kết thúc bài Hành trình của bầy ong , nhà thơ Nguyễn Đức
Mậu viết :
Bầy ong giữ hộ cho ngời
Những mùa hoa đã tàn phai tháng ngày
Qua hai dòng thơ trên, em hiểu đợc công việc của bầy ong có ý nghĩa gì đẹp đẽ?
Bài làm:Hai câu thơ ngắn gọn nhng cho ta thấy công việc của bầy ong thật là ý nghĩa
cao đẹp.Bầy ong rong ruổi khắp trăm miền, cần mẫn , chăm chỉ lao động để làm nên
những giọt mật quý giúp ích cho con ngời. Mặc dù những mùa hoa đã tàn phai nhng

nhờ có sự cần mẫn, chăm chỉ lao động của bầy ong mà những giọt mật tinh khiết vẫn
còn lu giữ lại để ban tặng cho con ngời:
Bầy ong giữ hộ cho ngời
Những mùa hoa đã tàn phai tháng ngày
Điều đó khiến cho cuộc sống của con ngời tơi đẹp và hạnh phúc hơn.
Bài 26:( Đề 15- BDTV5). Trong bài Cô Tấm của mẹ, nhà thơ Lê Hồng Thiện viết:
Bao nhiêu công việc lặng thầm
Bàn tay của bé đỡ đần mẹ cha.
Bé học giỏi, bé nết na
Bé là cô tấm, bé là con ngoan
Đoạn thơ trên giúp em thấy đợc những điều gì đẹp đẽ ở cô bé đáng yêu?
Bài làm:Bé là cô Tấm, bé là con ngoan.Đức tính thật đẹp đẽ của cô bé đáng yêu. Bé đã
âm thầm làm biết bao công việc giúp đỡ mẹ cha. bé vừa học giỏi vừa nết na.Bé xứng
đáng là cô Tấm đáng yêu.Bé thực sự là niềm tự hào và hạnh phúc cho mọi ngời.
Bài 27: ( Đề 16 - BDTV5). Ca ngợi cuộc sống cao đẹp của Bác Hồ, trong bài thơ Bác
ơi!, nhà thơ Tố Hữu có viết:
Bác sống nh trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già.
Đoạn thơ trên đã giúp em hiểu đợc những nét đẹp gì trong cuộc sống của Bác Hồ
kính yêu?
Bài làm:Đoạn thơ cho ta thấy Bác Hồ sống rất gần gũi với mọi ngời, Bác yêu cảnh vật
thiên nhiên:
Bác sống nh trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Bác luôn vì hạnh phúc của mọi ngời. Cả cuộc đời Bác hi sinh vì cuộc đấu tranh giành
độc lập tự do , vì niềm vui cho tất cả mọi ngời:
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già.

Có thể nói cả cuộc đời Bác trọn đời hi sinh vì nớc, vì dân.
Bài 28:( Đề 17- BDTV5). Đọc hai câu ca dao:


- Ai ơi, đừng bỏ ruộng hoang,
Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu.
- Rủ nhau đi cấy đi cày
- Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lu.
Em hiểu đợc điều gì có ý nghĩa đẹp đẽ trong cuộc sống của con ngời?
Bài làm : Hai câu ca dao giúp ta hiểu đợc ý nghĩa đẹp đẽ của giá trị lao động đối với
cuộc sống của con ngời. Câu ca dao thứ nhất, khuyên mọi ngời chăm chỉ, chịu khó,
cần cù lao động. Bởi từng tấc đất có giá trị quý nh vàng.
Ai ơi, đừng bỏ ruộng hoang,
Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu.
Câu ca dao thứ hai, muốn nhắn nhủ mọi ngời nông dân hãy cần cù cày cấy vất vả hôm
nay nhng sẽ đem lại cuộc sống đủ đầy cho ngày mai.
Rủ nhau đi cấy đi cày
Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lu.
Bài 29:( Đề 18- BDTV5). Trong bài Chiếc xe lu, nhà thơ Trần Nguyên Đào có viết:
Tớ là chiếc xe lu
Ngời tớ to lù lù
Con đờng nào mới đắp
Tớ san bằng tăm tắp
Con đờng nào rải lụa
Tớ là phẳng nh lụa
Trời nóng nh lửa thiêu
Tớ vẫn lăn đều đều
Trời lạnh nh ớp đá
Tớ càng lăn vội vã.
Theo em, qua hình ảnh chiếc xe lu( xe lăn đờng), tác giả muốn ca ngợi ai ? Ca ngợi

những phẩm chất gì đáng quý?
Bài làm: Qua hình ảnh chiếc xe lu, nhà thơ đã bộc lộ phẩm chất đáng kính trọng của
ngời công nhân lao động làm đờng. Đó là tinh thần lao động nhiệt tình, trách nhiệm,
hăng say:
Tớ là chiếc xe lu
Ngời tớ to lù lù
Con đờng nào mới đắp
Tớ san bằng tăm tắp
Con đờng nào rải lụa
Tớ là phẳng nh lụa
Mặc dù lao động thời tiết vô cùng khắc nghiệt nhng ngời công nhân lao động làm đờng vẫn hăng say, không hề quản ngại:
Trời nóng nh lửa thiêu
Tớ vẫn lăn đều đều
Trời lạnh nh ớp đá
Tớ càng lăn vội vã.
Nhờ sự cần mẫn lao động của những ngời công nhân lao động làm đờng đã tạo nên
những con đờng đẹp đẽ và mọi ngời đi lại thuận lợi, dễ dàng.
Bài 30:( Đề 19-BDTV5). Trong th gửi các học sinh nhân ngày khai trờng đầu tiên của
nớc Việt nam độc lập( 1945), Bác Hồ viết:
Non sông Việt Nam có trở nên tơi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bớc tới đài
vinh quang để sánh vai với các cờng quốc năm châu đợc hay không, chính là nhờ một
phần lớn ở công học tập của các em?
Lời dạy của Bác Hồ kính yêu đã giúp em hiểu đợc trách nhiệm của ngời học sinh đối
với việc học tập nh thế nào?
Bài làm:Lời dạy của Bác giúp em hiểu trách nhiệm của ngời học sinh đối với việc học
là vô cùng to lớn và trách nhiệm cao. Khi còn ngồi trên ghế nhà trờng, ngời học sinh
cần phải cố gắng chăm lo học hành tiến bộ, rèn đức luyyện tài . Sau này lớn lên góp sức
mình vào việc xây dựng đất nớc giàu đẹp để sánh vai với các cờng quốc năm châu.
Bài 31:( Đề 21- BDTV 5). Hình ảnh ngời mẹ chiến sĩ trong kháng chiến chống Mĩ đợc
nhà thơ Bằng Việt gợi tả qua những câu thơ trong bài Mẹ nh sau :

Con bị thơng nằm lại một mùa ma


Nhớ dáng mẹ ân cần mà lặng lẽ
Nhà yên ắng.Tiếng chân đi rất nhẹ
Gió từng hồi trên mái lá ùa qua.
...
Con xót lòng, mẹ hái trái bởi đào
Con nhạt miệng có canh tôm nấu khế
Khoai nớng, ngô bung ngọt lòng đến thế
Mỗi ban mai toả khói ấm trong nhà.
Hãy nêu cảm nhận của em về hình ảnh ngời mẹ chiến sĩ qua hai khổ thơ trên.
Bài làm: Hình ảnh ngời mẹ chiến sĩ đợc gợi lên thật là cảm động. Mẹ thơng anh chiến
sĩ thơng binh nh chính con đẻ của mình. Mẹ âm thầm lặng lẽ chăm sóc anh ân cần, chu
đáo trong những ngày anh bị thơng.Anh đang hồi ức lại những tình thơng mẹ dành cho
anh trong những ngày anh bị thơng nặng:
Con bị thơng nằm lại một mùa ma
Nhớ dáng mẹ ân cần mà lặng lẽ
Nhà yên ắng.Tiếng chân đi rất nhẹ
Gió từng hồi trên mái lá ùa qua.
Mẹ lo cho anh từng giấc ngủ, từng bữa ăn tuy đạm bạc nhng ấm tình mẹ con:
Con xót lòng, mẹ hái trái bởi đào
Con nhạt miệng có canh tôm nấu khế
Khoai nớng, ngô bung ngọt lòng đến thế
Mỗi ban mai toả khói ấm trong nhà.
Qua đó , tác giả ngợi ca ngời mẹ chiến sĩ thật tuyệt vời và sâu sắc.
Bài 32:( Đề 22- BDTV 5). Trong bài Bộ đội về làng, nhà thơ Hoàng Trung Thông có
viết:
Các anh về
Mái ấm nhà vui

Tiếng hát câu cời
Rộn ràng xóm nhỏ
Các anh về
Tng bừng trớc ngõ,
Lớp lớp đàn em hớn hở chạy theo sau,
Mẹ già bịn rịn áo nâu
Vui đàn con ở rừng sâu mới về.
Em hãy cho biết : Những hình ảnh nào thể hiện niềm vui của xóm nhỏ khi bộ đội về?
Vì sao các anh bộ đội đợc mọi ngời mừng rỡ đón chào nh vậy ?
Bài làm:Niềm vui hân hoan của mọi ngời khi đón chào các anh bộ đội chiến thắng trở
về quê hơng:
Các anh về
Mái ấm nhà vui
Tiếng hát câu cời
Rộn ràng xóm nhỏ
Các cháu nhỏ vui cời hớn hở. Còn các bà mẹ thì bịn rịn không nói thành lời khi các anh
chiến thắng trở về :
Các anh về
Tng bừng trớc ngõ,
Lớp lớp đàn em hớn hở chạy theo sau,
Mẹ già bịn rịn áo nâu
Vui đàn con ở rừng sâu mới về.
Các anh bộ đội đợc mọi ngời tng bừng chào đón vì các anh đi chiến đấu vì nớc, vì dân,
vì hạnh phúc của mọi ngời. Do vậy, ngày chiến thắng trở về, các anh đợc sống trong
niềm vui hân hoan của mọi ngời dân quê hơng.
Bài 33:( Đề 23- BDTV 5). Trong bài thơ Chú đi tuần của Trần Ngọc , hình ảnh ngơì
chiến sĩ đi tuần trong đêm khuya thành phố đợc tả nh sau:
Trong đêm khuya vắng vẻ,
Chú đi tuần đêm nay
Nép mình dới bóng hàng cây

Gió đông lạnh buốt đôi tay chú rồi!


Rét thì mặc rét cháu ơi !
Chú đi giữ mãi ấm nơi cháu nằm .
Đoạn thơ nói về ngời chiến sĩ đi tuần trong hoàn cảnh thế nào? Hai dòng thơ cuối
cho ta thấy ý nghĩa gì sâu sắc và đẹp đẽ ?
Bài làm :Đoạn thơ nói lên sự vất vả, khó khăn thử thách của chiến sĩ đi tuần trong đêm
khuya giá rét mùa đông:
Trong đêm khuya vắng vẻ,
Chú đi tuần đêm nay
Nép mình dới bóng hàng cây
Gió đông lạnh buốt đôi tay chú rồi!
Chú đi tuần rất thơng các cháu nhỏ, sẵn sàng chịu đựng mọi khó khăn gian khổ của cái
rét đêm khuya để đem lại sự ấm cúng cho trẻ thơ trong đêm giá rét đông về:
Rét thì mặc rét cháu ơi !
Chú đi giữ mãi ấm nơi cháu nằm .
Điều đó , tác giả muốn nói lên tinh thần làm việc trách nhiệm cao của ngời chiến sĩ đi
tuần.
Bài 34:( Đề 24- BDTV 5) .Trong bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lng mẹ ,
nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm viết về lời hát ru cất lên từ trái tim yêu thơng của ngời mẹ
nh sau:
Ngủ ngoan a - kay ơi , ngủ ngoan a - kay hỡi
Mẹ thơng a - kay , mẹ thơng bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau khôn lớn vung chày lún sân
Theo em , lời hát ru của ngời mẹ đã bộc lộ những điều gì đẹp đẽ và sâu sắc ?
Bài làm :Ngời phụ nữ miền núi đi đâu, làm gì cũng địu con trên lng. Những em bé lúc
ngủ cũng nằm trên lng mẹ. Khi đọc đoạn thơ trên, chúng ta rất cảm phục ngời phụ nữ
Tà- ôi yêu nớc, yêu con sâu sắc. Trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nớc họ làm

việc hết mình để vừa nuôi con, vừa làm ra lơng thực để gửi ra tiền tuyến góp phần vào
cuộc k/c chống Mĩ cứu nớc. Tình yêu con, yêu nớc của họ đã kêta ở trong tim. Họ sẵn
sàng hi sainh tất cả cho con và cho c/ mạng. Trong khi lao động họ đãcất lên tiếng hát
từ trái tim mình đối với con, đối với bộ đội:
Ngủ ngoan a - kay ơi , ngủ ngoan a kay hỡi
Mẹ thơng a kay , mẹ thơng bộ đội
Tình cảm đó xuất phát từ trái tim yêu thơng sâu sắc của mẹ dành cho con. Lời hát còn
bộc lộ niềm hi vọng lớn lao đẹp đẽ của mẹ đối với con- mẹ hi vọng con lớn khôn sẽ
giúp ích cho đời:
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau khôn lớn vung chày lún sân
Những ớc mơ cao đẹp của ngời mẹ đối với con đã góp phần vào cuộc k/ chiến cứu nớc
của toàn dân tộc.
Bài 35: (Đề 25- BDTV 5).Nghĩ về nơi dòng sông chảy ra biển , trong bài cửa sông ,
nhà thơ Quang Huy viết :
Dù giáp mặt cùng biển rộng
Cửa sông chẳng dứt cội nguồn
Lá xanh mỗi lần trôi xuống
Bỗng nhớ một vùng núi non.
Em hãy chỉ rõ những hình ảnh nhân hoá đợc tác giả sử dụng trong khổ thơ trên và
nêu ý nghĩa của những hình ảnh đó .
Bài làm :Hình ảnh nhân hoá đợc tác giả bộc lộ trong khổ thơ. Điều đó đợc thể hiện rõ
nét.Cửa sông dù giáp mặt với biển rộng nhng chẳng dứt cội nguồn.Nghĩa là tác giả ca
ngợi tấm lòng thuỷ chung, uống nớc nhớ nguồn của con ngời. Đó là truyền thống vốn
có của ngời dân Việt nam.
Bài 36:( Đề 27- BDTV 5). Trong bài Đất nớc, nhà thơ Nguyễn Đình Thi có viết:
Nớc chúng ta ,
Nớc những ngời cha bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xa vọng nói về.
Em hiểu những câu thơ trên nh thế nào ? Hai dòng thơ cuối muốn nhắc nhở ta điều gì

?
Bài làm:Những câu thơ trong bài là lời của cha ông từ ngàn xa vọng về muốn nhắn nhủ
cháu con rằng: Đất nớc Việt Nam là là đất nớc của những ngời kiên cờng, dũng cảm ,
không bao giờ khuất phục trớc kẻ thù:
Nớc chúng ta ,
Nớc những ngời cha bao giờ khuất
Hai dòng thơ cuối bài , cha ông muốn nhắc nhở chúng ta phát huy những truyền thống
vốn có của mình- từ ngày đầy vẻ vang về lịch sử dựng nớc và giữ nớc của cha ông còn
lu giữ:
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xa vọng nói về.
Bài 37:( Đề 28- BDTV 5). Đọc hai khổ thơ trong bài Hơng nhãn của tác giả Trần Kim
Dũng:
Ngày ông trồng nhãn
Cháu còn bé thơ
Vâng lời ông dặn
Cháu tới cháu che.
Nay mùa quả chín
Thơm hơng nhãn lồng
Cháu ăn nhãn ngọt
Nhớ ông vun trồng.
Em có nhận xét gì về hình ảnh ngời cháu qua hai khổ thơ trên.
Bài làm: Ngời cháu qua đoạn thơ tuy còn nhỏ nhng rất nghe lời ông dặn. Cháu rất
ngoan ngoãn, chịu khó chăm sóc cây ông trồng:
Ngày ông trồng nhãn
Cháu còn bé thơ

Vâng lời ông dặn
Cháu tới cháu che.
Tuy nhỏ nhng cháu đã thể hiện đợc tình cảm đẹp đẽ, biết uống nớc nhớ nguồn, ăn quả
nhớ kẻ trồng cây. Cháu luôn nhớ về ông- ngời đã trồng quả ngọt cho cháu hôm nay:
Nay mùa quả chín
Thơm hơng nhãn lồng
Cháu ăn nhãn ngọt
Nhớ ông vun trồng.
Qua đây, tác giả muốn bộc lộ truyền thống uống nớc nhớ nguồn, ăn quả nhớ ngời trồng
cây.
Bài 38:( Đề 29- BDTV 5). Trong bài Nghệ nhân Bát Tràng, nhà thơ Hồ Minh Hà tả nét bút
vẽ của cô gái làm đồ gốm nh sau :
Bút nghiêng lất phất hạt ma
Bút chao gợn nớcTây Hồ lăn tăn
Hài hoà đờng nét hoa văn
Dáng em, dáng của nghệ nhân Bát Tràng.
Đoạn thơ giúp em cảm nhận đợc nét bút tài hoa của ngời nghệ nhân Bát Tràng nh thế nào ?
Bài làm :Đoạn thơ giúp em cảm nhận đợc nét bút trên tay ngời nghệ nhân Bát Tràng tài hoa,
khéo léo:
Bút nghiêng lất phất hạt ma
Bút chao gợn nớc Tây Hồ lăn tăn
Với đôi tay tài hoa đó, ngời nghệ nhân đã tạo nên những đờng nét hoa văn tinh tế, hài hoà:
Hài hoà đờng nét hoa văn
Dáng em, dáng của nghệ nhân Bát Tràng.
Nhờ đôi tay tài nghệ của mình mà ngời nghệ nhân đã chạm khắc trên đồ gốm thật sinh động,
làm cho con ngời thêm yêu cuộc sống hơn.
Bài 39:( Đề 32- BDTV 5). Nói về nhân vật chị Sứ ( ngời phụ nữ anh hùng trong kháng
chiến chống Mĩ), trong tác phẩm Hòn Đất của nhà văn Anh Đức có đoạn viết:

Chị Sứ yêu biết bao nhiêu cái chốn này,nơi chị oa oa cất tiếng khóc đầu tiên, nơi quả
ngọt trái sai đã thắm hồng da dẻ chị. Chính tại nơi này, mẹ chị đã hát ru chị lớn khôn.
Và đến lúc chị đợc làm mẹ, chị lại hát ru con những câu hát ngày xa.
Đọc đoạn văn trên, em hiểu đợc vì sao chị Sứ rất yêu quí và gắn bó với quê hơng?
Bài làm: Đoạn văn cho em thấy chị Sứ yêu quê hơng tha thiết. Nơi chị đã sinh ra và
lớn lên bằng lời ru yêu thơng của mẹ.Chính nơi đây , mẹ chị đã bồi cho chị tâm hồn
sống bằng câu hát từ trái tim yêu thơng con của mẹ. Cho đến khi chị đợc làm mẹ, chị
lại ru con những câu hát chan chứa tình yêu thơng con sâu nặng của mẹ chị ngày xa.
Bài 40:( Đề 33- BDTV 5). Trong bài sang năm con lên bảy, nhà thơ Vũ Đình Minh có
viết :
Đi qua thời ấu thơ
Bao điều bay đi mất
Chỉ còn trong đời thật
Tiếng ngời nói với con
Hạnh phúc khó khăn hơn
Mọi điều con đã thấy
Nhng là con giành lấy
Từ hai bàn tay con.
Qua đoạn thơ, tác giả muốn nói với con điều gì khi con lớn lên và từ giã thời ấu thơ .
Bài làm : Đoạn thơ trên, ngời cha muốn nói với con rằng : khi con lớn, từ giả tuổi ấu
thơ để bớc vào cuộc đời thực với biết bao thử thách nhng rất tự hào. Để có hạnh phúc,
ngời cha muốn nói rằng con phải trải qua bao khó khăn, vất vả bằng chính đôi bàn tay
và khối óc của con. Hạnh phúc do chính con tạo dựng đó là cuộc sống thực của con và
đó là niềm sung sớng nhất đời con.
Bài 41:( Đề 34- BDTV 5). Trong bài Con cò, nhà thơ Chế Lan Viên viết về lời ru của
ngời mẹ nh sau:
Mai khôn lớn con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
Lớn lên,lớn lên, lớn lên
Con làm gì ?

Con làm thi sĩ.
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ,
Trớc hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn.
Hãy nêu những suy nghĩ của em về hình ảnh con cò trong đoạn thơ trên.
Bài làm:
Suy nghĩ của em về hình ảnh con cò trong đoạn thơ trên đó là : Con cò luôn là hình
ảnh gắn bó thân thơng với tuổi học trò hồn nhiên ngây thơ, trong sáng.Ngòi mẹ muốn
nói với con rằng: sau này con lớn lên,con trở thành thi sĩ thì những gì con học đợc vẫn
theo con nh hình ảnh con cò.Những hình ảnh đẹp luôn hiện lên trớc sân nhà cũng nh
trong câu hát. Nghĩa là trong câu văn của con có chứa chất thơ bay bổng, đẹp đẽ nh cò
trắng thân thơng.
Bài 42:( Đề 35- BDTV 5). Đọc những khổ thơ sau trong bài Ngỡng cửa của nhà thơ
Vũ Quần Phơng :
Nơi này ai cũng quen
Ngay từ thời tấm bé
Khi tay bà, tay mẹ
Còn dắt vòng đi men.
Nơi bố mẹ ngày đêm
Lúc nào qua cũng vội,
Nơi bạn bè chạy tới
Thờng lúc nào cũng vui.
Nơi này đã đa tôi
Buổi đầu tiên đến lớp
Nay con đờng xa tắp,
Vẫn đang chờ tôi đi.
Hình ảnh Ngỡng cửa của ngôi nhà trong mỗi khổ thơ trên gợi cho em nghĩ đến những
điều gì đẹp đẽ và sâu sắc?

Bài làm :Hình ảnh Ngỡng cửa ở mỗi khổ thơ đều gợi nên những điều tốt đẹp, sâu
sắc. Khổ một, Ngỡng cửa thân quen với emtừ thuở ấu thơ trong vòng tay yêu thơng
của bà, của mẹ:
Nơi này ai cũng quen
Ngay từ thời tấm bé
Khi tay bà, tay mẹ
Còn dắt vòng đi men.
Khổ hai, Ngỡng cửa là nơi chững kiến nỗi toan lo vất vả của cha mẹ để nuôi em lớn
khôn. Nơi gặp gỡ bạn bè trong niềm vui hân hoan:
Nơi bố mẹ ngày đêm
Lúc nào qua cũng vội,
Nơi bạn bè chạy tới
Thờng lúc nào cũng vui.
Khổ ba, Ngỡng cửa là nơi đa em buổi đầu tiên đến lớp với bao điều mới lạ và hay ở
thầy cô , bạn bè. Khi em lớn, ngỡng cửa đa em đến nơi đầy ớc mơ hi vọng, mở ra
một chân trời mới đối với em:
Nơi này đã đa tôi
Buổi đầu tiên đến lớp
Nay con đờng xa tắp,
Vẫn đang chờ tôi đi.