MỘT SỐ KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ 2436 THÁNG

ĐỀ TÀI: MỘT SỐ KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ
CHO TRẺ 24-36 THÁNG

A.ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
Như Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã nói: “ Tiếng nói là thứ của cải vô cùng
lâu đời và vô cùng quý báu của dân tộc chúng ta phải bảo vệ và giữ gìn nó”.(Ngôn
ngữ và lý luận văn học-tài liệu dùng trong các trường sư phạm mẫu giáo)
Đúng vậy,Ngôn ngữ có vai trò rất lớn trong cuộc sống của con người.Nhờ ngôn
ngữ mà con người có thể trao đổi với nhau những hiểu biết,truyền cho nhau những
kinh nghiệm,tâm sự với nhau những nỗi niềm thầm kín.Trong công tác giáo dục trẻ
mầm non cho đất nước,chúng ta càng thấy rõ vai trò của ngôn ngữ đối với việc giáo
dục trẻ thơ.Ngôn ngữ góp phần đào tạo các cháu trở thành những người phát triển
toàn diện.Điều đó được thể hiện:
Ngôn ngữ là công cụ giao tiếp .Con ng ười biết tồn tại thì phải gắn bó với cộng
đồng,giao tiếp là một đặc trưng của con người.Ngôn ngữ là phượng tiện giao tiếp
quan trọng nhất.Nhờ có ngôn ngữ mà con người đựơc cùng nhau hành động vì mục
đích chung như:Lao động,đấu tranh,phát triển xã hội.Không có ngôn ngữ không thể
giao tiếp được,thậm chí không thể tồn tại được nhất là đối với trẻ em một sinh thể
yếu ớt cần được sự chăm sóc,bảo vệ của người lớn.Ngôn ngữ chính là một trong
những phương tiện thúc đẩy trẻ trở thành một thành viên của xã hội.Ở trẻ nhỏ nhu
cầu giao tiếp của trẻ rất lớn ngôn ngữ là công cụ hiểu hiệu để trẻ có thể bày tỏ
nguyện vọng của mình từ khi còn rất nhỏ để người lớn có thể chăm sóc,điều khiển
và giáo dục trẻ ,là một điều kiện quan trọng để trẻ tham gia vào mọi hoạt động và
trong hoạt động hình thành nhân cách.

1


Ngôn ngữ có vai trò rất lớn trong việc giáo dục trí tuệ cho trẻ.Trước hết ngôn ngữ
là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh .Bởi vì sự phát triển trí tuệ của

trẻ chỉ diễn ra khi các cháu lĩnh hội những tri thức về sự vật hiện tượng xung
quanh.Song sự lĩnh hội những tri thức đó lại không thể thực hiện được khi không có
ngôn ngữ.Trong khi nhận biết các sự vật đó trẻ phải dùng từ để gọi tên sự vật,tên các
chi tiết,đặc diểm,tính chất,công dụng của sự vật.Từ đó trẻ biết phân biệt sự vật này
với sự vật khác.
Và ngôn ngữ còn là công cụ để giáo dục đạo đức cho trẻ.Phát triển và hoàn thiện
nhân cách dần dần nhân cách cho trẻ mầm non không những có ý nghĩa to lớn trong
việc phát triển trí tuệ mà còn có tác dụng quan trọng đối với việc giáo dục tình
cảm,đạo đức.Ở lứa tuổi mầm non,đặc điệt là ở lứa tuổi nhà trẻ các cháu chưa có
nhiều hiểu biết,và lĩnh hội những quy tắc,khái niệm,những chuẩn mực đạo đức của
xã hội.Tuy mới chỉ là bước đầu nhưng lại vô cùng quan trọng,có tính chất quyết định
đến việc hình thành những nét tính cách riêng của mỗi con người trong tương
lai.Nhờ có ngôn ngữ mà các cháu có thể thể hiện đầy đủ những nhu cầu,nguyện
vọng và tình cảm của mình.Như vậy ngôn ngữ rất quan trọng trong việc giáo dục
đạo đức cho trẻ,ngôn ngữ góp phần không nhỏ vào việc trang bị dồi dào cho trẻ
những hiểu biết về nguyên tắc,chuẩn mực đạo đức rèn luyện cho trẻ tình cảm và
hành vi đạo đức phù hợp với xã hội mà trẻ đang sống.
Bên cạnh đó ngôn ngữ là công cụ để giáo dục thẩm mĩ.Bởi vì ngôn ngữ còn có vai
trò trong việc giáo dục thẩm mĩ có mục đích,có hệ thống nhằm phát triển ở trẻ năng
lực cảm thụ cái đẹp và hiểu đúng đắn về cái đẹp trong tự nhiên,trong đời sống xã hội
,trong nghệ thuật,giáo dục trẻ lòng yêu cái đẹp và tạo ra cái đẹp.Thật vậy ,trong đời
sống hàng ngày khi giao tiếp với người lớn trẻ nhận thức cái đẹp ở xung quanh,từ đó
trẻ có thái độ trân trọng cái đẹp và tạo ra cái đẹp.Đặc biệt khi tiếp xúc với những bộ
môn nghệ thuật như: Âm nhạc,tạo hình,trẻ có thể cảm nhận được cái đẹp tuyệt vời
của cuộc sống xung quanh qua âm thanh,đường nét,từ đó giúp trẻ cảm nhận hơn với
2


cái đẹp.Vậy nên chúng ta có thể khẳng định rằng ngôn ngữ đã góp phần không nhỏ
vào quá trình giáo dục cho trẻ những tình cảm thẩm mĩ cao đẹp.

Không chỉ vậy ngôn ngữ còn có tác dụng đối với việc giáo dục thể lực.Khi chúng
ta giáo dục thể lực cho trẻ trong trường mầm non là quá trình tác động chủ yếu vào
cơ thể trẻ,tổ chức cho trẻ vận động,rèn luyện cơ thể,giữ gìn vệ sinh,tổ chức chế dộ
sinh hoạt hợp lý nhằm bảo vệ,làm cho cơ thể trẻ khỏe mạnh,phát triển hài hòa,cân
đối,sức khỏe tăng cường,đạt đến trạng thái hoàn thiện về mặt thể chất.Để giáo dục
thể lực cho trẻ các nhà giáo dục đã kết hợp nhiều phương pháp khác nhau trong đó
nhôn ngữ đóng vai trò đáng kể.
Chính vì thế ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ trở
thànhnhững con người phát triển toàn diện.Sự phát triển chậm trễ về mặt ngôn ngữ
có ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.Cho nên các nhà giáo dục cần phải
đề ra nhiệm vụ,nội dung,phương pháp phát triển ngôn ngữ trẻ đúng lúc và phù hợp
với lứa tuổi.
Nhận thức được tầm quan trọng của ngôn ngữ đối với sự phát triển toàn diện cho
trẻ ,tôi suy nghĩ làm thế nào ,làm bằng cách gì để giúp trẻ phát triển một cách tốt
nhất trong phạm vi bản thân tôi có thể làm được cho các cháu.Và điều này chính là
điều thúc đẩy tôi tìm hiểu,nghiên cứu và chọn đề tài “Một số kinh nghiệm giúp trẻ
24-36 tháng phát triển tốt ngôn ngữ.” Làm đề tài nghiên cứu cho mình trong suốt
năm học 2014-2015 này.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.Cơ sở lí luận:
Theo tác giả Nguyễn Huy Cẩn,thời kỳ tiền ngôn ngữ ở trẻ em Việt Nam là từ sơ
sinh đến 12 tháng tuổi.Bởi vì từ một tuổi trở đi giao tiếp của trẻ thay đổi về chất so
với thời kỳ trước đó,cũng khoảng lứa tuổi này trẻ bắt đầu học nắm và ký hiệu ngôn
ngữ quy ước.Nghiên cứu về giao tiếp của các âm tố phát ra của trẻ,người ta còn tìm
3


kiếm các mối quan hệ và các bước chuyển từ hành động,cử chỉ đến ký hiệu.Sự tìm
kiếm này tiến hành qua phân tích.
U sin xki đã nhận định: “Tiếng mẹ đẻ là cơ sở của mọi sự phát triển,là vốn quý của

mọi tri thức”(Phát triển ngôn ngữ,nguyên bản tiếng Nga,nhà xuất bản Matxcơ va).Từ
đó chúng ta có thể khẳng định rằng:chỉ có thể dựa trên học thuyết Mác-Lê Nin về
nguồn gốc của ngôn ngữ,khi đó các nhà giáo dục mới có phương pháp đúng đắn nhất
để hình thành và phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Chính vì vậy phát triển ngôn ngữ cho trẻ có quan hệ khăng khít với nhiều nghành
khoa học khác.Dựa trên cơ sở của các nghành khoa học khác mà phương pháp phát
triển ngôn ngữ cho trẻ tìm ra những cách làm đúng nhất để dạy trẻ.
Và đó cũng là những lý do mà tôi đã tìm ra một số phương pháp để giúp trẻ phát
triển tốt ngôn ngữ một cách hứng thú,đồng thời tôi cũng mong rằng từ những kinh
nghiệm của sáng kiến này có thể góp phần vào việc hướng dẫn trẻ hoạt động một
cách tích cực hơn và đạt hiệu quả tốt hơn.
3. Thực Trạng:
Năm học 2014-2015,tôi được nhà trường phân công đứng lớp nhà trẻ 24-36
tháng ,với tổng số trẻ là 40 cháu.Trong đó : +Nam: 27 cháu
+Nữ: 13 cháu
Trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ.Bản thân tôi có được những thuận lợi ,song
bên cạnh đó cũng có những khó khăn.Cụ thể là:
a.Thuận Lợi:
-Được sự quan tâm của chính quyền địa phương,các cấp lãnh đạo,cùng với Ban giám
hiệu nhà trường đã tạo điều kiện về cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy và học cho
lớp như:
+Phòng học rộng,thoáng,đủ diện tích theo tiêu chuẩn.
4


+Bàn ghế,đồ dùng cơ bản cho cô và trẻ:đủ.
-Trong năm học này phòng giáo dục huyện,nhà trường đã tổ chức các chuyên đề để
giáo viên được tiếp cận,củng cố, bổ sung những kiến thức về chương trình giáo dục
mầm non mới,đều rất hữu ích cho việc chăm sóc giáo dục trẻ.
-Trẻ đi học thường xuyên ,đúng giờ,đồng đều về độ tuổi.

-40 % số trẻ trong lớp có độ tuổi trên 30 tháng nên ngôn ngữ trẻ đã nói được
nhiều,có thể nói câu dài theo gợi ý.
-Ban giám hiệu luôn chỉ đạo sát sao,giúp đỡ tôi kịp thời khi gặp vướng mắc về
chuyên môn cũng như một số công việc khác.
-Đồng nghiệp trong trường thường xuyên cùng nhau trao đổi kinh nghiệm giảng dạy.
-Phụ huynh thường xuyên quan tâm trao đổi việc học tập của con em mình với giáo
viên.
.b.Khó Khăn:
60% số trẻ nói chưa rõ,còn nói đớt,nói ngọng.nói tiếng địa phương.
-Đồ chơi ngoài trời chưa có,khuôn viên sân trường hẹp.
-86% số trẻ trong lớp đều là con nhà nông ,có nhiều cháu bố mẹ đi làm ăn xa trẻ ở
nhà với ông bà.Nên việc quan tâm đến trẻ còn nhiều hạn chế.
2.Kết Quả Thực Trạng:
Từ thực trạng trên tôi đã tiến hành khảo sát trẻ.
Tổng số trẻ được khảo sát là 40/40 cháu.Tỷ lệ:100%
Thời gian khảo sát: 20/09/2014
Kết quả khảo sát lần 1
ST
T

Nội dung Khảo Sát

Đạt
Tốt

Khá
5

TB

1

Khả năng nghe và

Số

TL

số Trẻ TL Số Trẻ TL

Trẻ

%

11/40

27

15/40

38

10/40

25

04/40

10

10/40

25

15/40

38

09/40

23

05/40

13

12/40

30

16/40

40

07/40

17

05/40

13

10/40

25

16/40

40

09/40

22

05/40

13

09/40

22

14/40

35

10/40

25

07/40

17

10/40

25

15/40

38

09/40

22

06/40

15

%

Số Trẻ

%

TL
%

hiểu lời nói
2

Khả năng hiểu và trả
lời chính xác câu nói
của cô.

3

Khả năng diễn đạt ý
tưởng

4

khả năng nói đúng
ngữ pháp

5

Khả năng đọc diễn
cảm các tác phẩm
văn học

6

Kết quả chung

Qua bảng khảo sát trên cho thấy.Số trẻ tốt khá đạt tỷ lệ chưa cao,tỷ lệ yếu còn
cao.Từ thực trạng trên nên tôi đã mạnh dạn tiến hành một số phương pháp.để giúp
trẻ 24-36 tháng phát triển tốt ngôn ngữ,

3.Một số biện pháp thực hiện:
*Các biện pháp tổ chức thực hiện:
C ác hình thức tổ chức dạy nói cho trẻ ở trường mầm non hiện nay rất đa dạng.Việc
dạy nói cho trẻ không tách rời các hoạt động khác.Nó hòa quyện vào nhau chặt chẽ
và cùng tồn tại trong các hình thức giáo dục ở các hoạt động của trẻ như:vui
chơi,học tập,lao động…
Bên cạnh cách tổ chức một phần có ý nghĩa không nhỏ là cách bố trí sáp xếp các
góc ,trang trí lớp.tôi sắp xếp các nhóm góc rõ ràng,gọn gàng,đồ dùng đồ chơi không
quá ôm đồm,đến chủ đề nào tôi mang đồ dùng đồ chơi của chủ đề đó ra,vừa gây sự
mới lạ,kích thích trí tò mò khám phá của trẻ,và ở mỗi góc tôi đặt bằng những tên gắn
6


gọn được dán trên đầu những bức tranh có hình ảnh ngộ nghĩnh,khi trẻ chơi tôi đọc
tên góc cho trẻ đọc theo,và tranh ảnh trang trí ở các tranh mở thường kèm có các
từ ,để khi trẻ quan sát tôi sẽ giới thiệu và gọi tên cho trẻ và trẻ gọi lại tên đồ vật ,con
vật ấy,…
Không chỉ vậy đối với những trẻ nói đớt,nói ngọng.Tôi thường trò chuyện với
những trẻ đó nhiều hơn những trẻ khác vào mọi lúc mọi nơi,bằng những câu hỏi
đơn giản như:Hôm nay ai mang con đi học?Lớp mình có những cô gì?...Hay trong
nhưng giờ ôn đọc thơ diễn cảm,biểu diễn văn nghệ tôi thường gọi những trẻ đó lên
hát cùng cô , đọc thơ cùng các bạn ,nhằm khích lệ ngôn ngữ nói của trẻ phát triển.Và
kết quả là những trẻ đó đã có sự thay đổi rõ rệt ,trẻ nói được nhiều từ hơn,mạnh dạn
hơn trong khi tham gia các hoạt động.
a.Phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các hoạt động học khác.
Hoạt động học tập của trẻ Mầm non được tiến hành trong các tổ chức chặt chẽ của
giờ học .Trên giờ học sự tri giác âm thanh ngôn ngữ,sự nhận biết cấu trúc ngữ
pháp,sự thông hiểu nghĩa của từ có độ chính xác.Tuy nhiên do đặc điểm của trẻ
Mầm non giờ học của trẻ vẫn có các yếu tố vui chơi,thời gian và nội dung của giờ
học phụ thuộc vào khả năng của trẻ ở từng độ tuổi khác nhau và ở “chương trình

Chăm sóc-giáo dục trẻ mầm non” chưa có giờ học riêng cho phát triển ngôn ngữ,mà
dạy phát triển ngôn ngữ được lồng ghép vào trong các tiết học của các giờ học như:
*Hoạt động Nhận biết-tập nói:
Dạy trẻ nhận biết-tập nói là hướng dẫn trẻ quan sát một sự vật,một hiện tượng quen
thuộc đối với trẻ.Qua đó hình thành khái niệm ban đầu về sự vật,hiện tượng nhằm
mục đích phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Ví dụ:Dạy trẻ nhận biết về “xe đap,xe máy” là giúp trẻ nhận biết và gọi được tên
cũng như gọi tên được các bộ phận,nơi hoạt động,lợi ích của xe đạp,xe máy.Khi
thực hiện tôi đã tiến hành:
7


-Tổ chức theo chương trình “Ô cửa bí mật”
-Sau khi giới thiệu về chương trình,tôi cho trẻ hát bài: Em tập lái ô tô,trẻ hát xong cô
cùng trẻ trò chuyện về bài hát,cô củng cố lại rồi mời sự lựa chọn ô cửa của từng
đội.Và lần lượt cho trẻ khám phá về từng ô cửa,Như đối với ô cửa có bức tranh “xe
máy”Cho trẻ đọc từ dưới bức tranh,và trò chuyện.
+Ai có nhận xét gì về xe máy?
+Xe máy chạy ở đâu?
+Xe máy dùng đểchở gì?
+Nó là phương tiện giao thông đường gì?
+Còi xe máy kêu như thế nào?
(Cho tập thể lớp và cá nhân luân phiên nhau trả lời)
+Sau đó tôi củng cố lại,và cho trẻ đứng lên bắt trước tiếng còi xe máy.
-Tương tự xe đạp cũng tiến hành như xe máy
-So sánh điểm giống nhau và khác nhau của xe máy-xe đạp
-Cô củng cố,giáo dục trẻ ngồi ngay ngắn khi ngồi trên các phương tiện giao thông,..
-Và cuối cùng tôi cho trẻ chơi các trò chơi củng cố về xe đạp- xe máy.

8

-Cứ như vậy tôi gợi mở khuyến khích trẻ trả lời,cho trẻ đọc từ dưới tranh,nói cùng cô
tên các bộ phận của xe.Qua đo cô dạy trẻ phát âm các từ câu rõ ràng,mạch lạc.
Từ đó có thể nói rằng mỗi một hiện tượng,sự vật trẻ vừa lĩnh hội được đều phải
cũng cố ngay bằng ngôn ngữ.Loại giờ học này tạo điều kiện đểrèn luyện kỹ năng
phát âm,rèn luyện câu theo câu trúc ngữ pháp và đặc biệt là tăng nhanh vốn từ cho
trẻ.
*Hoạt động làm quen với tác phẩm văn học:
Thơ ca ,truyện đến với trẻ từ khi trẻ mới ra đời,thơ ca mang tính nhịp điệu,vần
điệu cao.Vì vậy khi đọc các vần thơ cần đọc chậm,vừa phải,chú ý ngắt giọng sau
mỗi câu và nhấn mạnh các từ mang vần.Đọc thơ cho trẻ nghe sẽ giúp trẻ cảm nhận
được vần điệu ,nhịp điệu của tiếng việt.Giờ học này có tác dụng làm giàu vốn
từ,phát triển ngôn ngữ mạch lạc ở trẻ,bồi dưỡng năng lực cảm thụ tác phẩm nghệ
thuật và diễn đạt bằng ngôn ngữ văn học.
Ví dụ :Bài thơ “Cây đào”Tôi đã tổ chức theo chương trình: Bạn yêu thơ.
-Cho trẻ hát bài “Sắp đến tết rồi”,trò chuyện về nội dung bài hát,cô củng cố,dẫn
dắt,giới thiệu bài thơ,tác giả rồi đọc cho trẻ nghe 2 lần,cô giảng giải nội dung bài thơ
cho trẻ đọc tư khó như “lốm đốm;nho nhỏ”.Và cô dạy cho trẻ đọc.Trẻ được đọc
cùng cô nhiều lần,cô uốn nắn sửa sai cho trẻ để trẻ đọc đúng lời,đúng vần.Ngoài ra
cô hỏi trẻ tên bài thơ,tên tác giả,cho trẻ nhắc lại nhiều lần tên bài thơ để cho trẻ
nhớ,và trẻ được nói, được đọc nhiều giúp cho ngôn ngữ trẻ ngày càng lưu loát hơn.
Ở góc thư viện tôi luôn trang trí tranh ảnh có kèm các từ trong tranh ,và sắp xếp
các tranh ảnh theo chủ đề đang học,để khi học tới bài thơ ,câu chuyện nào trẻ có thể
vừa quan sát tranh và đọc theo cô
*Hoạt động âm nhạc:
9


Trẻ được hát nhiều lần,thể hiện nhịp điệu,sắc thái tình cảm,nhớ nội dung bài hát,và

được rèn thêm về mặt ngữ pháp.
Ví dụ: Day hát bài “Con gà trống”
-Tôi cho trẻ xem tranh vẽ gà trống,trò chuyện cùng trẻ về bức tranh,cô củng cố dẫn
dắt,giới thiêu bài hát,tác giả,cô hát trẻ nghe,giảng giải nội dung bài hát.cho trẻ hát
cùng cô,tổ,nhóm,cá nhân hát.Cô chú ý sữa sai để trẻ hát đúng rõ lời,đúng nhịp.Hát
xong đến phần trò chơi tôi cho trẻ chơi trò chơi bắt trước tiếng kêu của gà.Cứ như
thế từ một bài hát trẻ được kết hợp nhiều giọng điệu khác nhau.
*Hoạt động phát triển vận động:
Tôi thường tổ chức theo ngày hội để gây hứng thú cho trẻ
Ví dụ :khi trẻ thực hiện khi khởi động cho trẻ hát và kết hợp đi các kiểu chân,khi tập
bài tập phát triển chung thì tập các động tác cho trẻ đươch nói như động tác “hái
quả” trẻ vừa làm động tác vừa nói theo cô,đến bài tập vận động cơ bản ,tôi làm mẫu
và phân tích ở lần hai ,rồi hoi trẻ tên bài tập và nhắc lại cách thực hiện và tôi thường
làm mô hình phía đích cuối để khi trẻ đến nơi có thể chào hỏi như :Chào búp
bê,chào bác gấu,…
Qua các giờ học đó,trẻ được rèn luỵên về mặt phát âm,có thêm nhiều từ mới và
hiểu được ý nghĩa của từ.Trẻ được rèn luyện thêm về mặt ngữ pháp.Cô giáo còn sử
dụng các giờ học này như là một phương tiện để củng cố những ngôn ngữ mà trẻ thu
được.
*Hoạt động Tạo hình:
Cô phát triển ngôn ngữ cho trẻ trong lúc đàm thoại,về đồ dùng trực quan,trong lúc
cung cấp biểu tượng,và khi hướng dẫn,nhận xét sản phẩm.
Ví dụ: Nặn con giun,trước khi nặn tôi cho trẻ quan sát mẫu nặn và trò chuyện về
mẫu nặn,tôi đưa ra các câu hỏi cho trẻ trả lời.Sau khi tôi nặn mẫu tôi cho trẻ nhắc lại
cách ặn bằng trí nhở của mình ,và tôi uốn nắn các câu nói của trẻ để trẻ hiểu cách
10


nặn,nặn đúng quy trình,khi trẻ nặn tôi đi đến bên trẻ hỏi trẻ:con đang làm gì đấy?con
làm như thế nào ?con se đặt cho sản phẩm của mình tên gì?khi nhận xét sản phẩm

tôi hướng cô gợi mở để trẻ nói lên được suy nghĩ của mình.
*Hoạt động Nhận biết,phân biệt:
Trẻ được tiếp xúc với các vật cụ thể (trẻ được xem,nhìn,sờ,nắm,ngửi,…vật có trong
cuộc sống,).Xem xét vật thật giúp trẻ tri giác một cách khái quát và cụ thể từng chi
tiết của vật.
Ví dụ :đề tài :ô tô màu đỏ-tàu hoả màu xanh.
Cô cho trẻ xem tranh để nhận biết phương tiện màu sắc qua tranh vẽ,khi phân biệt
cho trẻ chọn phương tiện bằng đồ chơi,tôi đi đến trẻ hỏi trẻ về phương tiện trẻ chọn
được,và màu sắc của phương tiện,là phương tiện đường gì,dùng để làm gì,…
Cứ như vậy trẻ tích luỹ dần những kinh nghiệm,những hình ảnh,những biểu tượng
và kỷ xảo ngôn ngữ.
*Hoạt động với đồ vật:
Khi tổ chức tôi cho trẻ quan sát vật mẫu ,cho trẻ trò chuyện,đến khi làm mẫu tôi
phân tích giảng giải cách làm thật chậm dãi,với giọng điệu rõ ràng,sau đó cho trẻ
nhắc lại cách làm,và trong lúc trẻ làm tôi đến bên trẻ hỏi:Con đang làm gì đấy?Con
sẽ xếp cái đó như thế nào?Con sẽ chon màu gì để xếp?....Cứ như vậy để trẻ được nói
,được làm ,diễn đạt ý tưởng của mình,kích thích sự hứng thú khi tham gia hoạy
động.
b.Phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở mọi lúc ,mọi nơi.
*Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các hoạt động vui ch ơi :
Ngôn ngữ và tư duy liên hệ chặt chẽ với hoạt động,lao động của con người.Hoạt
động chính của trẻ là vui chơi,vui chơi được thể hiện thông qua các trò chơi.Trẻ em
11


tích luỹ kinh nghiệm qua các trò chơi,các em khám phá ra những hiện tượng rồi liên
hệđến từ,trò chơi kích thích mạnh mẽ đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.Trong trò
chơi,trẻ em có quan hệ thường xuyên với đồ chơi,cho nên các cô cần tổ chức tốt các
hoạt động chơi,cung cấp đồ dùng,đồ chơi đểtrẻ có điều kiện tăng cường hoạt động
ngôn ngữ,cô giáo đóng vai trò tổ chức hướng dẫn,theo dõi trò chơi,cung cấp cho trẻ

những từ mới,nói chuyện với trẻ,làm phong phú ngôn ngữ cho trẻ.Vui chơi đã tạo
điều kiện dể cho trẻ vận dụng tốt vốn ngôn ngữ của mình vào việc giao tiếp với bạn
bè,với người xung quanh.
Luyện nói cho trẻ thông qua trò chơi bao gồm nhiều nội dung:Chơi tự do,chơi đóng
kịch,…
Ví dụ:Trò chơi :Ô tô và chim sẻ ,trẻ được làm chim sẻ đi mổ thóc tốc tốc,và làm
tiếng còi ô tô nữa.Hay trong các giờ hoạt động góc của trẻ,khi trẻ đang chơi với đồ
chơi,tôi lại gần hỏi trẻ:con đang chơi gì đấy,con có đồ chơi gì? Đồ chơi có màu gì?
con sử dụng nó để làm gì trong trò chơi này?theo con đồ chơi này con có thể sử
dụng trong trò chơi gì nữa?...
*Phát triển ngôn ngữ qua hoạt động lao động:
Trong trường Mầm non,trẻ được tham gia vào các hoạt động lao động:lao động
trong thiên nhiên,lao động tự phục vụ.Ở gia đình trẻ được hoà vào lao động,cách
thức sử dụng một số công cụ lao động,đồng thời giúp trẻ tiến hành lao động,trong lao
động người lớn cần đặt ra yêu cầu cung cấp cho trẻ những từ chỉ sự vật,hiện tượng,từ
12


chỉ các dụng cụ lao động,đồ vật các hoạt động lao động.Tất cả các hình thức trên phù
hợp với trẻ đều tạo ra những khả năng làm phong phú thêm ngôn ngữ cho trẻ.
Ví dụ:Khi trẻ thực hiện lao động tự phục vụ như rửa tay trước khi ăn:trong khi giúp
đỡ trẻ thực hiện thao tác rửa tay tôi sẽ trò chuyện với trẻ:để rửa được tay thì cần phải
có những gì?Khi rửa con sẽ rửa như thế nào?Vì sao con lại phải rửa tay?con rửa tay
vào những lúc nào?,…
*Phát triển ngôn ng ữ cho trẻ trong dạo ch ơi,tham quan:
Dạo chơi,tham quan có tác dụng rất tốt đối với việc mở rộng tầm hiểu biết của
trẻ.Vì vậy,dạo chơi,tham quan có tác dụng to lớn đối với sự phát triển ngôn ngữ cho
trẻ.
Ví dụ: Quan sát hiện tượng :Thời tiết.Tôi cho trẻ hát và vận động bài “Trời nắng,trời
mưa”,trò chuyện vể bài hát và tôi cũng cố dẫn dắt trẻ vào nội dung quan sát,bằng

những câu hỏi gợi mở tôi khuyến khích đểtrẻ nói lên được các hiểu biết của mình về
thời tiết như:Các con thấy thời tiết hôm nay như thế nào?bầu trời hôm nay ra sao?khi
các con nhìn lên bầu trời các con có nhìn thấy gì không?Vì sao con không nhìn thấy
được?Với thời tiết này các con sẽ mặc quần áo như thế nào cho phù hợp với thời tiết
này?,…Điều đó giúp trẻ suy nghĩ mạch lạc và biểu hiện những ấn tượngcủa mình
bằng lời nói trôi chảy.

13


Thăm quan là con đường đưa trẻđến gần vật thể,hiện tượng,thăm quan đi từ những
vật thể liên quan đến sinh hoạt cá nhân hàng ngày,ra thế giới rộng lớn hơn.
*Phát triển ngôn ng ữ cho trẻ trong sinh ho ạt hàng ngày:
Ngoài các giờ học,giờ chơi,giờ lao động,…trẻ còn có giờ ăn,giờ ngủ,giờ vệ sinh.Ở
những giờ này,cô giáo cũng có thể dạy nói cho trẻ.Trong khi giúp trẻ tiến hành công
việc hàng ngày,cô giáo cần lựa chọn nội dung thích hợp,cần nói tên những công việc
hàng ngày của mình nói tên các sự vật liên quan đến công việc đó cho trẻ biết.
Ví dụ: Trong giờ ăn ,trong khi cô xới cơm,chia thức ăn cô cho trẻ đọc bài thơ “giờ
ăn” 2-3 lần,khi cô giới thiệu thức ăn mời trẻ ăn cơm trẻ biết mời cô,mời bạn ăn cơm.
Còn trong giờ ngủ khi trẻ nằm ngay ngắn cô cho trẻđọc bài thơ “giờ ngủ”,và cô có
thể hát ru,hay kể chuyện cho trẻ nghe đểtrẻđến giấc ngủ nhanh hơn,ngủ sâu giấc
hơn .và kích thích được sự hưng phấn trong ngôn ngữ nói của trẻ.
*Phát triển ngôn ng ữ trong các gi ờ đón -trả trẻ:
Trong giờ đón trẻ – trả trẻ tôi luôn nhắc trẻ biết chào ông bà, bố mẹ, các cô giáo.
Như vậy kích thích trẻ trả lời nói câu chọn vẹn và bên cạnh đó trẻ có thói quen lễ
phép biết vâng lời. Và trao đổi với phu huynh về tình hình của trẻ trong ngày ở lớp,ở
trường,hay nghững trẻ hay nói đớt,nói ngọng tôi cũng trao đổi thêm đểphụ huynh có
thể uốn nắn thêm cho trẻ.
14

Và trong giờ đón trả trẻ tôi cho trẻ xem phim,băng hình,đĩa VCD:là cách thức sử
dụng máy móc thiết bị vào quá trình dạy học cho phép,nhằm tạo điều kiện cho trẻ
quan sát.Ví dụ:Xem phim các con vật sống trong rừng,hoặc dưới biển,…
c.phương pháp phối kết hợp với phụ huynh
Một điều tôi rất phấn khởi là phụ huynh lớ tôi rất quan tâm đến con em mình,và
thường xuyên trao đổi với các cô về tình hình con em mình ở nhà .Nên đây là điều
kiện cho chúng tôi khi trao đổi với phụ huynh về vấn đề của các cháu.Và tôi luôn
xem giữa phụ huynh và giáo viên phối hợp với nhau đã được cũng là một phương
pháp giáo dục.
Đây là phương pháp dạy trẻ kết hợp giữa gia đình và nhà trường,là một việc làm
rất quan trọng,đó là nguồn thông tin hai chiều để hiểu được đặc điểm tâm sinh lý của
trẻ.Để cùng tạo tâm thế hào hứng phấn khởi cho trẻ bước vào học tập và sưu tầm
trang bị thêm đồ dùng đồ chơi cho trẻ.
Ở các giờ đón -trả trẻ,tôi đã trao đổi trực tiếp về tình hình hoạt động của trẻ trong
ngày,vấn đề trong chủ điểm đang học và một số nội dung cần rèn luyện thêm ở nhà
để trẻ có tâm thế,vốn hiểu biết,các kỹ năng và khắc sâu hơn bài dạy.
Ví dụ :Hôm nay học ở lớp về nhận biết “ô tô,tàu hoả”,tổi trao đổi phụ huynh về nhà
hãy chỉ các phương tiện này có ở trong tranh,lịch treo tường sách báo nhà mình để
trẻ nhận biết và ghi nhớ,đồng thời gọi tên các phương tiện đó,và nói phụ huynh rõ do
độ tuổi nhà trẻ còn nhỏ các cháu chưa thể nhận biết rõ và được nhiều về các phương
tiện,nên tàu hoả cũng được gọi là phương tiện giao thông đường bộ.Đồng thời nhắc
phụ huynh nhắc lại cho trẻ biết ích lợi của các phương tiện và nhất là giáo dục trẻ
ngồi ngay ngắn trên các phương tiện giao thông.
Không những thế ở góc “cô và bố mẹ cùng quan tâm”.Tôi dán những hình ảnh
về hoa-lễ giáo,các chuyên đề trong năm học,và bên cạnh tôi luôn ghi những thông
tin cần thiết cần phản ánh với phụ huynh về tình hình của trẻ,vấn đề của lớp cũng
15

như của nhà trường.Phía dưới là mục tiêu chủ điểm,mạng nội dung,mạng hoạt
động,kế hoạch tuần,mà tôi đã lên kế hoạch và được nhà trường phê duyệt,đồng ý với
kế hoạch trên.Để phụ huynh biết được hôm nay con em của mình ngày hôm nay ở
trường được học những gí?chơi gì?,…Để phụ huynh và có thể kết hợp dạy trẻ tại gia
đình.Như vậy sẽ góp phần phát triển tư duy ,ngôn ngữ của trẻ được phát triển tăng
dần lên.sẽ tăng thêm.
*Đánh Giá Kết Quả Sau Khi Có Biện Pháp tác động.
Trong qua trình sử dụng các phương pháp tổ chưc thực hiện trên ,tôi đã sử dụng
một cách linh hoạt,nhẹ nhàng trong từng hoạt động,không dập khuôn máy móc,nhằm
mục đích phù hợp với nội dung giúp trẻ phát triển ngôn ngữ có vốn từ mạch lạc.Và
kết quả đạt được:
Tổng số trẻ được khảo sát là 40/40 cháu.Tỷ lệ:100%
Thời gian khảo sát: 20/03/2015
Kết quả khảo sát lần 2
ST

Nội dung Khảo Sát

T

1

Đạt
Tốt

Khả năng nghe và

Khá

TB

Số

TL

số Trẻ TL Số Trẻ TL

Trẻ

%

15/40

38

17/40

42

7/40

17

01/40

03

14/40

35

17/40

43

07/40

17

02/40

05

15/40

38

18/40

44

05/40

12

02/40

05

13/40

32

19/40

46

07/40

17

02/40

05

%

Số Trẻ

%

TL
%

hiểu lời nói
2

Khả năng hiểu và trả
lời chính xác câu nói
của cô.

3

Khả năng diễn đạt ý
tưởng

4

khả năng nói đúng

16


ngữ pháp
5

Khả năng đọc diễn

10/40

25

16/40

40

11/40

27

03/40

07

13/40

32

17/40

43

08/40

20

02/40

05

cảm các tác phẩm
văn học
6

Kết quả chung

Qua bảng khảo sát lần 2 tỷ lệ tốt khá tăng lên rõ rệt.cụ thể trong đó tỷ lệ tốt tăng :
-Khả năng nghe và hiểu lời nói tăng 11%%
-Khả năng hiểu và trả lời chính xác câu nói của cô tăng .10%
-Khả năng diễn đạt ý tưởng:08%

-Khả năng nói đúng ngữ pháp,nói rõ ràng,mạch lạc tăng:07%
-Khả năng đọc diễn cảm các tác phẩm văn học :03%
-Kết quả chung tăng :07%
C. KẾT THÚC VẤN ĐỀ
1.Kết luận chung:
Phát triển ngôn ngữ mạch lạc là rất quan trọng với trẻ.Trẻ em có thể giao tiếp bằng
từ,bằng câu nhưng chỉ nhờ đến ngôn ngữ mạch lạc thì trẻ mới có được cộng cụ vạn
năng,hữu hiệu để giao tiếp.Ngôn ngữ mạch lạc là hình thức cao nhất của ngôn ngữ.
tuổi như đã trình bày ở trên, tôi rút ra kết luận như sau:
- Phát triển ngôn ngữ cho trẻ giữ vai trò quan trọng trong cuộc sống giao
tiếp hàng ngày và hoạt động nhận thức của con người nói chung, sự phát triển tâm lý
nhận thức của trẻ nói riêng, đặc biệt là trẻ lứa tuổi 24 - 36 tháng, khả năng ngôn ngữ
phát triển rất nhanh.
Đặc biệt là cô giáo Mầm non, vì vậy cô giáo cần tỉ mỉ chu đáo và đáp ứng mọi câu
17


hỏi của trẻ dễ dàng, chính xác, dễ hiểu, luôn tạo điều kiện để trẻ được nói, được biết,
được tìm hiểu về thế giới diễn ra xung quanh trẻ, giúp trẻ được giao tiếp, qua đó trẻ
phát âm chuẩn tiếng việt ngay từ khi trẻ mới bước đầu học nói, góp phần tạo những
cơ sở đầu tiên cho trẻ về ngôn ngữ và nhân cách của trẻ theo sự phát triển của nền
kinh tế xã hội, đặc biệt là giai đoạn hiện nay.
2. Bài học kinh nghiệm:
Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý trẻ,về khả năng nhận thức để có biện pháp phù
hợp,khoa học.
Giáo viên cần phải nắm vững phương pháp dạy bộ môn,nắm bắt kịp thời các thay
đổi của bộ môn,thường xuyên đầu tư phương dạy linh hoạt,sáng tạo trong các hoạt
động.
Không ngừng học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn cũng như khả năng phát
âm chuẩn của bản thân,luôn tạo tình huống bất ngờ để thu hút sự chú ý của trẻ trong

giờ học.Cần nâng cao hơn nữa trình độ tin học để ứng dụng công nghệ thông tin vào
các hoạt động giáo dục một cách linh hoạt sáng tạo.
Tích cực tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên .
Làm tốt công tác tham mưu với nhà trường và phụ huynh để tạo điều kiện về cơ sở
vật chất,đồ dùng đồ chơi cũng như các trang thiết bị phục vụ cho môn học.
Khảo sát kỹ chất lượng đầu năm để nắm bắt được khả năng ngôn ngữ của trẻ và có
kế hoạch dạy trẻ phù hợp.
Kết hợp chặt chẽ giữa công tác chăm sóc và giáo dục để trẻ được phát triển về
mọi mặt,từ đó tạo được niềm tin yêu đối với phụ huynh.
3.Ý kiến đề xuất:
Để phát triển ngôn ngữ có tác động tốt đến trẻ.Tôi đề nghị Ban giám hiệu nhà
trường tham mưu kịp thời với chính quyền địa phương,tạo điều kiện tốt hơn về cơ sở
18


vật chất nhỗcây xong khu trường số 2 để đưa vào sử dụng trong thời gian tới,có màn
hình đèn chiếu,tranh ảnh trong-ngoài chương trình để phục vụ tốt cho phát triển
ngôn ngữ cũng như các môn học khác.Và đặc biệt quan tâm hơn đến cách bố trí,sắp
xếp khuôn viên sân trường ,trang bị đồ chơi ngoài trời để trẻ được vui chơi,và học
tập khi tiếp xúc với thiên nhiên.
-Đề nghị phòng giáo dục tiếp tục mở các chuyên đề về chương trình giáo dục mầm
non mới,để giáo viên học tập thêm những kiến thức mới,hỗ trợ cho quá trình chăm
sóc giáo dục trẻ.
-Đối với nhà trường,cần thường xuyên tổ chức các hoạt động để trẻ được đi tham
quan, giao lưu,gặp gỡ các bạn,các cô trong trường,tổ chức các cuộc thi cấp trường để
tuyên truyền với phụ huynh về các hình thức chăm sóc-giáo dục trẻ tại trường.Và
giúp trẻ được giao tiếp,để dần hoàn thiện vốn từ của mình.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân trong việc tổ chức cho trẻ 24-36
tháng tuổi phát triển tốt ngôn ngữ. Xong vì năng lực có nhiều hạn chế,nên đề tài
không tránh khỏi những thiếu sót.Vì vậy rất mong được sự đóng góp ý kiến của cấp

trên,đồng nghiệp,để giúp tôi nâng cao kiến thức,sự hiểu biết của mình,để góp phần
đáp ứng nhiệm vụ giáo dục mầm non trong thời uyf hiện nay.
Xác nhận của HĐKH
nhà trường

Tôi xin cam đoan nội dung bản sáng kiến này
là do tôi viết ,không có sự sao chép.Nếu có vấn
đề gì tôi xin chịu trách nhiệm trước cấp trên.

GV:Trịnh Thị Len

19


20