TRUYỆN KIỀU CHÍ KHI ANH HÙNG

Ngày soạn:

Ngày dạy:
Ngày dạy:
Ngày dạy:

Lớp dạy: 10

Tiết 83 Đọc văn:

CHÍ KHÍ ANH HÙNG
(Trích Truyện Kiều)

- Nguyễn Du-

1 Mục tiêu
a, Về kiến thức: Giúp HS thấy được:
- Cảm nhận được vẻ đẹp chí khí anh hùng mang tầm vóc vũ trụ của nhân vật Từ
Hải
- Hiểu được cảm hứng ngợi ca và bút pháp ước lệ của Nguyễn Du khi xâydựng
nhân vật người anh hùng trong Truyện Kiều.
- Lưu ý bài học tập trung vào:
+ Khai thác làm nổi bật chí khí anh hùng của nhân vật Từ Hải.
+ Ngôn ngữ kể, tả, đối thoại, bút pháp ước lệ, hình ảnh không gian mang tầm
vóc vũ trụ và cảm hứng ngợi ca, khuynh hướng lí tưởng hóa nhân vật của nhà
thơ thể hiện trong đoạn trích.
b, Kĩ năng
- Có kĩ năng đọc hiểu một tác phẩm thơ Trung Đại.
- Nắm được kĩ năng phân tích nhân vật
c, Thái độ
- Thấy được thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến

- Niềm khao khát hạnh phúc lứa đôi
2 Chuẩn bị của GV và HS
a, Chuẩn bị của GV
- SGK, SGV, giáo án
- Thiết kế bài giảng Ngữ Văn 10
b, Chuẩn bị của HS
- SGK, vở ghi, vở soạn...
3 Tiến trình bài dạy:
a, Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra vở soạn của HS (5`)
* Lời vào bài mới: (1`)
Trong cuộc đời của Thúy Kiều trải qua biết bao sóng gió, chia tay với Kim
Trọng mối tình đầu của nàng, chia tay với Thúc Sinh trong tâm trạng cô đơn.
Còn đối với Từ Hải, Thúy Kiều sẽ như thế nào bài học hôm nay thầy và trò
chúng ta cùng nhau tìm hiểu "Chí khí anh hùng"
b, Dạy nội dung bài mới:


Hoạt động của GV
GV yêu cầu HS tìm hiểu
chung
? Dựa vào phần tiểu
dẫn trong sgk em hãy
nêu vị trí đoạn trích?
GV bổ sung: Đây là
cuộc đối thoại giữa Thúy
Kiều và Từ Hải. Sau nửa
năm hương lửa đương
nồng, Từ Hải không chấp
nhận cuộc sống êm đềm
bên Thúy Kiều tài sắc,

chàng muốn có sự nghiệp
lớn nên sau nửa năm đã
từ biệt Thúy Kiều ra đi.
Đoạn trích cho thấy chí
khí anh hùng của Từ Hải.
GV hướng dẫn HS cách
đọc
Đọc to rõ ràng thể hiện
chí khí của người anh
hùng
? Theo em bố cục đoạn
trích trên c ó thể chia
thành mấy phần?

Hoạt động của HS
HS tìm hiểu vị trí
đoạn trích
+ Từ câu 2213 đến
câu 2230 trong tác
phẩm Truyện Kiều.

Nội dung ghi bảng
I Tìm hiểu chung
1, Vị trí đoạn trích
- Từ câu 2213 đến câu 2230
Thuộc phần gia biến và lưu
lạc

2 Đọc, giải thích từ khó

Chia làm 3 phần
+ Phần 1: 4 câu thơ
đầu. Cuộc chia tay
giữa Từ Hải với
Thúy Kiều
+ Phần 2: 12 câu
tiếp theo. Cuộc đối
thoại của Thúy Kiều
và Từ Hải
phần 3: 2 câu thơ
cuối. Từ Hải rứt áo
ra đi

GV hướng dẫn HS tìm
hiểu đoạn trích
? Các em hãy chú ý vào HS trả lời:
2 câu thơ đầu tiên Hoàn
cảnh chia tay diễn ra
như thế nào?
? Theo em từ "Hương
+ "Hương lửa

3 Bố cục
- Chia làm 3 phần
+ Phần 1: 4 câu thơ đầu.
Cuộc chia tay giữa Từ Hải
với Thúy Kiều
+ Phần 2: 12 câu tiếp theo.
Cuộc đối thoại của Thúy
Kiều và Từ Hải

phần 3: 2 câu thơ cuối. Từ
Hải rứt áo ra đi
II Đọc hiểu văn bản
1, 4 câu thơ đầu. Cuộc
chia tay giữa Từ Hải với
Thúy Kiều
- Hoàn cảnh chia tay

+ Tình cảm vợ chồng đang


lửa đương nồng" là như đương nồng": hạnh
thế nào?
phúc vợ chồng.

đằm thắm, nồng nàn

? Theo em từ "trượng
phu" ở đây có nghĩa là
thế nào?
GV bổ sung: Các em có
thể so sánh với chí làm
trai của Phan Bội Châu
như trong bài Lưu biệt
khi xuất dương:
" Làm trai phải lạ ở trên
đời, Há để càn khôn tự
chuyển dời
? Vậy theo em từ
"Thoắt" thể hiện điều

gì?

+ "Trượng phu": nói + Tôn xưng, chỉ người đàn
về Từ Hải là từ chỉ
ông có chí khí lớn.
người đàn ông có
chí khí, bậc anh
hùng với hàm nghĩa
khâm phục ca ngợi.

?Em hiểu từ "Động
lòng bồn phương" là
như thế nào?

+ "Động lòng bồn
phương" : chỉ chí
làm trai (Chí làm
trai Nam Bắc Dông
Tây..,) tung hoành
thiên hạ.

+ "Thoắt": Ra đi
+Dứt khoát, mau lẹ, kiên
nhanh nhanh chóng quyết
bất ngờ và dứt khoát
+ Cách nói ước lệ: -> khát
vọng tạo lập công danh sự
nghiệp.

GV bổ sung: Đây cũng

chính là lí tưởng thời
Trung Đại, không bị rằng
buộc bỏi vợ con, gia đình
để ở bốn phương trời, ở
không gian rộng lớn,
quyết mưu sự nghiệp phi
thường
? Qua đây em có nhận
-> Hai câu thơ đầu
-> Là con người của sự
xét gì về con người Từ
cho thấy Từ Hải
nghiệp lớn, không chấp
Hải?
không phải là con
nhận sự gò bó.
người có những đam
mê thông thường,
mà là con người sự
nghiệp anh hùng.
GV bổ sung: Người xưa
thường nói: "Anh hùng
không qua ải mĩ nhân"
nhưng Từ Hải đã gác lại
hạnh phúc riêng tư đó, để
quyết chí lên đường.


Nhà văn Hoài Thanh đã
nhận xét: "Từ Hải không

phải là người một nhà,
một họ, một làng mà là
người của bốn phương",
- Hình ảnh Từ Hải ra đi:
? Các em chú ý vào câu
3,4 Từ Hải đã ra đi như
thế nào?
? Hình ảnh "Trời bể
mênh mang" là hình
ảnh như thế nào?
? Còn về ngoại hình và
hành động của Từ Hải
được miêu tả qua
những từ ngữ nào?

+"Trời bể mênh
mang" : không gian
rộng lớn.

+ Không gian ước lệ: ->
Nhấn mạnh tính chất phi
phàm, mang tầm vóc vũ trụ.

+ Ngoại hình: Ánh
mắt "Trông vời",
dáng dấp "Thanh
gươm yên ngựa" ,
hành động "Lên
đường thẳng dong"

+ Tư thế hiên ngang, thái độ
dứt khoát, quyết tâm lập
nên sự nghiệp lớn.

GV bổ sung: các em có
thể so sánh với tư thế của
thời Trần trong Thuật
hoài của Phạm Ngũ Lão
? con người của Từ Hải -> Là một con người -> Thể hiện chí khí anh
thể hiện trong câu
hiên ngang, một con hùng của Từ Hải
3,4,này ntn?
người anh hùng.
? Qua đây em có rút ra
nhận xét gì về 4 câu thơ
đầu này?

=>Từ Hải là một
con người anh hùng
con người của sự
nghiệp

? Em hãy chú ý vào câu
thơ 5,6 em hãy cho biết
lời nói của Thúy Kiều
như thế nào?
? em hãy cho biết lời lẽ
của Kiều như thế nào?

HS chú ý vào câu

5,6

?Với lời lẽ đó thể hiện
mục đích gì của Thúy

HS suy nghĩ và trả
lời
+ "Phận gái chữ
tòng": phận gái thì
phải theo chồng
+ Mục đích: Một
lòng xin đi, muốn

=> Từ Hải là một con người
có chí khí, là con người của
sự nghiệp lớn.
2, 12 câu tiếp theo. Cuộc
đối thoại của Thúy Kiều
và Từ Hải

a Lời của Thúy Kiều:
+ Lời lẽ của Kiều dựa vào
đạo phu thê
+ Mục đích: Chia sẻ khó
khăn cùng Từ Hải


Kiều?
? Qua đây em thấy
Thúy kiều là một người

như thế nào?

? Vậy theo em lời của
Tù Hải ra sao? Chấp
nhận cho Thúy Kiều đi
cùng hay không?
? Lời lẽ của Từ Hải với
Thúy Kiều ra sao?

? Vậy với những lời lẽ
như vậy nhằm thể hiện
mục đích gì?

? Qua đây em thấy Từ
Hải là con người như
thế nào?
? Em hãy chú ý câu 912,
? em hiểu như thế nào
là "Mười vạn tinh
binh"?
? Ở đây có nhưng hình
ảnh âm thanh nào xuất
hiện?

? Theo em "mặt phi
thường" ở đây thể hiện

san sẻ mọi khó khăn
cùng chồng
-> Thúy Kiều là một -> Vẻ đẹp nhân cách của

người tài sắc, biết
người vợ.
chăm lo cho chồng,
san sẻ khó khăn
cùng chồng
b Lời của Từ Hải:

+ Lời lẽ: "Tâm phúc
tương tri": Hai
người đã hiểu lòng
dạ nhau, tức đã hiểu
nhau sâu sắc.
+ Mục đích: "Nữ
nhi thường tình":
Khuyên Thúy Kiều
vượt lên chính mình
để trở thành vợ một
người anh hùng
-> Khẳng định niềm
tin tưởng vào sự
nghiệp tương lai.

+ Lời lẽ: Dựa vào tình tri kỉ

HS suy nghĩ và trả
lời
+"Mười vạn tinh
binh": thế lực lớn
mạnh

- Hình ảnh:

+ Những hình ảnh
âm thanh: "tiếng
chiêng dậy đất bóng
tinh rợp đường", "->
Khát vọng lớn lao,
mưu đồ vương bá,
tầm bóc vũ trụ lớn
lao của người anh
hùng Từ Hải.
+ "Mặt phi thường"
thể hiện ước mơ anh

+ Khát vọng xây dựng cơ
đồ, làm nên những điều lớn
lao.

+ Mục đích: Khuyên Kiều
để trở thành vợ của mình

-> Khẳng định niềm tin
tưởng vào sự nghiệp tương
lai.

+"Mười vạn tinh binh": thế
lực lớn mạnh

+ Sử dụng Hoán dụ: "Mặt
phi thường" tài năng xuất

điều gì?
? em hiểu "Rước nàng
nghi gia" là như thế
nào?
GV bình: Nguyễn Du đã
sử dụng một loạt các từ
ngữ hình ảnh thuộc
phạm trù không
gian"Mười vạn tinh
binh", "tiếng chiêng dậy
đất bóng tinh rợp đường"
gợi nên khát vọng lớn
lao tầm vóc vũ trụ của
người anh hùng Từ Hải,
để xây dựng một sự
nghiệp, công danh hơn
người. "Nghi ra" là nghi
thức đón người con gái
về làm vợ làm dâu
? Với những lời lẽ như
thế, thể hiện Từ Hải là
con người ra sao?

hùng tầm vóc vũ trụ chúng
+ "Rước nàng nghi + Hứa trở về đón Kiều
gia": Hứa trở về đón
Kiều cùng hưởng
hạnh phúc

-> thể hiện một
người anh hùng ,
một người phi
thường , khát vọng
xây dựng những
điều lớn lao

-> Lời lẽ thể hiện chí khí
anh hùng

- Lời hứa của Từ Hải
? Em hã cho biết 4 câu
thơ tiếp Từ Hải đã bày
tỏ điều gì với Thúy
Kiều?
? Em hiểu "Bốn bể
không nhà" là gì?

? Theo em hiểu từ "một
năm" ở đây là như thế
nào? Từ Hải đã hứa
hẹn trong bao lâu?
? Vậy từ những lời hứa
đó thể hiện Từ Hải là
con người ra sao?
? Em có nhận xét gì về
Từ Hải qua cuộc đối
thoại với Thúy Kiều?

+"Bốn bể không
nhà": khẳng định
thực tế gian nan vất
vả, khó khăn của
buổi đầu lập nghiệp
+" Một năm": Mốc
thời gian cụ thể
nhanh chóng

+ Sự nghiệp mới bắt đầu
còn gặp nhiều khó khăn.

-> Một người anh
hùng xuất chúng với
người chồng chân
thành gần gũi
=> Từ Hải không
chỉ người anh hùng
có khát vọng, chí
khí lớn mà còn rất

-> Người anh hùng xuất
chúng, người chồng chân
thành, gần gũi.

+ Lời hẹn ước rứt khoát tự
tin

=>Không chỉ người anh
hùng có khát vọng, mà rất

chí khí, tài năng.


tự tin vào tài năng
của mình.
Hs tìm hiểu 2 câu
Gv hướng dẫn HS tìm
thơ cuối
hiểu 2 câu thơ cuối
+ quyết lời
? Ở hai câu thơ cuối
+ Dứt áo ra đi
này cho thấy hành động -> Hành động dứt
gì của Từ Hải?
khoát, không hề do
dự, không để tình
cảm lung lay, cản
bước
+ Sử dụng hình ảnh
? Ở câu thơ cuối của bài Chim bằng tượng
có sử dụng nghệ thuật
chưng về người anh
gì? nghệ thuật đó có
hùng có lí tưởng cao
mục đích gì?
đẹp hùng tráng
-> Cảm hứng ca
ngợi, khẳng định, lí
tưởng hóa
Gv bình: Theo sách xưa

kể rằng chim bằng là một
giống chim rất lớn, đập
cánh làm động nước ba
ngàn dặm, cưới gió mà
bay kên chín nghàn
dặm.Chim bằng trong
thơ văn thường tượng
trưng cho khát vọng của
người anh hùng có bản
lĩnh phi thường, khát
khao làm nên sự nghiệp
lớn. Đem hình ành chim
bằng để ẩn dụ cho tư thế
ra đi của Từ Hải,
Nguyễn Du muốn khẳng
định Từ Hải chính là bậc
anh hùng cái thế có tầm
vóc phi thường, sánh
ngang trời đất, vũ trụ.
? Qua đây Nguyễn Du
đã gửi gắm điều gì qua
nhân vật Từ Hải?
GV bình: Trong Kim

3 2 câu thơ cuối. Từ Hải
rứt áo ra đi
- Dứt khoát mạnh mẽ,
không để tình cảm lung lay
ý chí
- Hình ảnh ẩn dụ: Khát

vọng xây sự nghiệp, khát
vọng tự do
-> Cảm hứng ca ngợi,
khẳng định, lí tưởng hóa

=> Thể hiện ước mơ => Thể hiện ước mơ về
về người anh hùng lí người anh hùng lí tưởng của
tưởng của Nguyễn
Nguyễn Du
Du


Vân Kiều truyện. Từ Hải
đơn thuần là một tên
tướng cướp từng thi hỏng
và đi buôn nhưng trong
Truyện Kiều, Nguyễn Du
đã nhận thức lại miêu tả
nhân vật với sự cảm phục
không che giấu, trao cho
nhân vật từ hải kí tưởng
anh hùng của ông, đó là
lí tưởng về con người có
phẩm chất, chí khí phi
thường, một khát vọng
làm nên sự nghiệp lớn.

III Tổng kết
+ Qua hình tượng
1 Nội dung

? Em nào có thể nêu nội nhân vật Từ Hải,
- Qua hình tượng nhân vật
dung của bài thơ?
Nguyễn Du thể hiện Từ Hải, Nguyễn Du thể
quan niệm về người hiện quan niệm về người
anh hùng lí tưởng và anh hùng lí tưởng và gửi
gửi gắm ước mơ
gắm ước mơ công kí.
công kí.
2 Nghệ thuật
? Em hãy nêu nghệ thật + Bút pháp lí tưởng - Bút pháp lí tưởng hóa,
của đoạn trích?
hóa, hình ảnh kì vĩ
hình ảnh kì vĩ ước lệ
ước lệ
c, Củng cố luyện tập (1`)
* Củng cố: Qua bài học các em cần nắm được:
- Cuộc đối thoại giữa Thúy Kiều và Từ Hải:
+ Thấy được lời lẽ của Thúy Kiều: Thể hiện nhân cách của người vợ
+ Thấy dược lời của Từ Hải: Không chỉ là một người chồng mà còn là một
người anh hùng xuất chúng
- Hình ảnh Từ Hải dứt áo ra đi
+ Thể hiện ước mơ người anh hùng lí tưởng của Nguyễn Du
* Luyên tập: không luyện tập
d, Hướng dẫn hs tự học ở nhà (1`)
* Học bài cũ:
Câu hỏi: Em hãy nêu cuộc đối thoại giữa Từ Hải và Thúy Kiều, cho thấy lời
lẽ của hai người như thế nào
* Chuẩn bị bài mới:
- Bài đọc thêm "Thề nguyền"

- Nội dung chuẩn bị:


+ không gian thơ mộng và thiêng liêng của cuộc thề nguyền giữa Thúy Kiều và
Kim trọng