giáo án Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

GIÁO ÁN GIẢNG DẠY
CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN (2 TIẾT)
( Trích Truyền kì mạn lục)
- Nguyễn Dữ A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Giúp học sinh:
1.Kiến thức:
- Biết một số đặc trưng cơ bản của thể loại truyền kì.
- Thấy được cốt truyện giàu kịch tính; kết cấu chặt chẽ, logic; cách dẫn chuyện
khéo léo, kể chuyện linh hoạt…của truyện truyền kì.
2. Kĩ năng:
- Đọc, tóm tắt một tác phẩm tự sự trung đại.
- Phân tích nhân vật trong truyện truyền kì.
3. Thái độ:
- Tự nhận thức, xác định giá trị chân chính của con người trong cuộc sống và
sống có bản lĩnh, cứng cỏi, dám đương đầu trước thử thách.
B. CHUẨN BỊ BÀI HỌC
1. Giáo viên:
- Sách giáo khoa Ngữ Văn 10- tập 2 (chuẩn), NXB giáo dục
- Sách giáo viên Ngữ Văn 10- tập 2 (chuẩn), NXB giáo dục
- Bài tập Ngữ Văn 10-tập 2 (chuẩn), NXB giáo dục
- Sách thiết kế bài giảng Ngữ Văn 10 tập 2, Nguyễn Văn Đường (chủ biên), NXB
Hà Nội.
- Phiếu học tập
- Dặn dò học sinh chuẩn bị:
+ Tất cả học sinh đọc và trả lời câu hỏi bài “Chuyện chức phán sự đền Tản
Viên” SGK trang 60, 61.
1


2. Học sinh:
+ Sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 10- tập 2 (chuẩn), NXB giáo dục.

+ Soạn các câu hỏi mà giáo viên yêu cầu chuẩn bị ở nhà “ Chuyện chức phán sự
đền Tản Viên” SGK trang 60, 61
C. PHƯƠNG PHÁP- PHƯƠNG TIỆN
1. Phương pháp:
Sử dụng phối hợp các phương pháp: đọc – hiểu, phát vấn, diễn giảng, hình thức
thảo luận nhóm.
2. Phương tiện:
Bài trình chiếu Power Point
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định lớp: (1p)
2. Kiểm tra bài cũ: Không kiểm tra
3. Bài mới: (1-2p)
Lời vào bài: Trong chương trình ngữ văn lớp 9 - THCS, các em đã được học tác
phẩm Chuyện người con gái Nam Xương, là một trong hai mươi câu chuyện trong
Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ. Hôm nay, chúng ta lại cùng tìm hiểu về một
câu chuyện nữa trong tập truyện kì của ông.
Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt

2


HĐ1:Hướng dẫn HS tìm hiểu
chung.

I. Tiểu dẫn

1. Tìm hiểu tác giả (3p)

1. Tác giả

- GV hỏi: Sau khi đọc xong phần - Nguyễn Dữ sống ở thế kỉ XVI, quê ở Hải
tiểu dẫn, em hãy nêu những nét Dương. Là học trò của trạng trình Nguyễn Bỉnh
chính về tác giả Nguyễn Dữ?

Khiêm, đã từng đỗ hương tiến sĩ (cử nhân), từng

- HS đọc phần tiểu dẫn và nêu ý làm quan nhưng không bao lâu thì lui về ẩn dật.
chính.

- Ông để lại tác phẩm nổi tiếng là Truyền kì mạn

- GV nhận xét, bổ sung, cho HS lục thể hiện rõ quan điểm sống và tấm lòng của
gạch nội dung chính trong SGK
Tìm hiểu tác phẩm (5p)

ông với cuộc đời.
2. Tác phẩm.

- GV hỏi: Qua phần tiểu dẫn em a.Thể loại truyền kì
biết gì về thể loại truyền kì?

- Là một thể loại văn xuôi tự sự thời trung đại

- HS đọc phần tiểu dẫn trả lời

phản ánh hiện thực qua những yếu tố li kì, hoang

- GV nhận xét, bổ sung, cho HS đường

gạch nội dung chính trong SGK
b. Tác phẩm “ Truyền kì mạn lục”
- GV hỏi: Em hãy nêu vài nét - Truyền kì mạn lục là tác phẩm viết bằng chữ
chính về tác phẩm Truyền kì mạn Hán, gồm 20 truyện, ra đời vào nửa đầu thế kỉ
lục.

XVI.

- HS dựa vào phần tiểu dẫn, suy - Nội dung:
nghĩ trả lời.

+ Vạch trần, phê phán hiện thực xã hội đương

GV nhận xét, bổ sung, cho HS thời
gạch nội dung chính trong SGK

+ Số phận bi thảm của con người nhỏ bé trong xã
hội
+ Tinh thần dân tộc, niềm tự hào về nhân tài, văn
hóa nước Việt.

3


- Nghệ thuật: Có sự tham gia của yếu tố hoang
đường, kì ảo.
=> Truyền kì mạn lục vừa có giá trị hiện thực,
vừa có giá trị nhân đạo -> là Thiên cổ tuỳ bút,
được dịch ra nhiều thứ tiếng nước ngoài.
II. Đọc – hiểu văn bản.

1. Bố cục
Gồm 3 phần : mở đầu, nội dung và kết thúc.
Nội dung: Chia làm 4 đoạn:
+ Đoạn 1: Ngô Tử Văn và hành động đốt đền .
+ Đoạn 2: Từ “ Đốt đền xong” đến “ khó lòng
HĐ2: Hướng dẫn đọc – hiểu tác thoát nạn”. Tử Văn gặp hồn ma tên Bách hộ Thôi
phẩm

và Thổ thần.

1.Bố cục: ( 10p)

+ Đoạn 3: “ Tử Văn vâng lời” đến “ không bệnh

GV nhận xét, bổ sung, chốt lại mà chết”. Tử Văn bị bắt và cuộc đối chất ở Minh
những ý chính

ti trước Diêm Vương

Mở đầu : giới thiệu nhân vật Ngô + Đoạn 4: Phần còn lại: Tử Văn thắng lợi trở về,
Tử Văn.

nhận chức Tản Viên .
Kết thúc: cuộc gặp gỡ giữa quan phán sự và

- GV hỏi: Em hãy nêu chủ đề của người quen cũ.
truyện?
- HS suy nghĩ, dựa vào phần chuẩn
bị bài ở nhà để trả lời câu hỏi
-GV nhận xét, bổ sung, chốt ý.

- Chủ đề: Miêu tả người trí thức Tử Văn với tính
tình cương trực, khảng khái, dũng cảm đấu tranh
4


chống lại cái ác trừ hại cho dân; đồng thời thể
hiện niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ
chiến thắng gian tà.
2. Hình tượng nhân vật Ngô Tử Văn.
2. Tìm hiểu nhân vật Ngô Tử
Văn.

 a. Nguồn gốc và hành động đốt đền

a. Nguồn gốc và hành động đốt
 Cách giới thiệu nhân vật Ngô Tử Văn
đền (12p)

- Tên họ : Ngô Tử Văn tên là Soạn.

- Gv hỏi: Ngay từ đầu truyện, tác - Quê quán: huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang.
giả đã giới thiệu Ngô Tử Văn như - Tính tình: Khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà
thế nào? Em có nhận xét gì về không chịu được => từ ngữ mang tính khẳng
cách giới thiệu đó của tác giả?

định.

- HS dựa vào phần chuẩn bị bài ở  Cách mở đầu trực tiếp, ngắn gọn theo phương
nhà để trả lời.

pháp truyền thống của văn học trung đại
Ngô Tử Văn – người đốt đền tà

-Vì sao Ngô Tử Văn đốt đền ?-

- Nguyên nhân đốt đền:

-: Hành động đốt đền của Tử Văn + Đền là nơi thờ người có công với nước, với dân.
diễn ra như thế nào? Có ý thức hay Bách hộ họ Thôi là tên tướng giặc bại trận, đi
vô thức? Đáng trách hay không cướp nước thì không đáng phải thờ -> Tức giận
đáng trách?

trước việc “hưng yêu tác quái” của tên hung thần

- Qua hành động đốt đền, em có Bách hộ họ Thôi.
suy nghĩ gì về nhân vật Ngô Tử + Muốn trừ hại cho dân.
Văn?

- Hành động:
+ Chuẩn bị: tắm gội sạch sẽ, khấn trời…-> thái độ

- GV gọi bất kì một em HS trong tôn kính, nghiêm túc
nhóm trình bày, sau đó nhận xét,
chốt lại kiến thức.

+ Châm lửa đốt đền : mọi người lắc đầu lè lưỡi,
Tử Văn vung tay không cần gì…-> một thái độ
5

dứt khoát, bất chấp hậu quả xấu cho bản thân.

 Ngô Tử Văn là một kẻ sĩ tính tình khảng khái,
b. Cuộc đối mặt với Bách hộ và cương trực, dũng cảm vì dân trừ hại. Có tinh thần
Thổ công (15p)

dân tộc mạnh mẽ.

- GV: Sau khi đốt đền Tử Văn gặp b. Cuộc đối mặt với Bách hộ và Thổ công
hậu quả gì?

Hậu quả sau khi Tử Văn đốt đền: Ngô Tử Văn

- HS dựa vào phần chuẩn bị để trả đã mơ gặp hồn ma Bách hộ và thổ công
lời.

- Cuộc đối mặt với Bách hộ và Thổ công

- GV nhận xét, bổ sung.
Ngoại
-Ngoại hình, phong thái của Bách

Bách hộ
Thổ công
hình, - Khôi ngô, - Ông già áo

phong thái

cao lớn.

vải nhà quê

hộ được miêu tả như thế nào? Mục

- Đầu đội mũ - Áo vải mũ

đích gặp Tử Văn?

trụ, giọng nói đen, phong độ

-Ngoại hình, phong thái của Thổ

quần áo giống nhàn nhã, vái

công được miêu tả như thế nào?

người phương chào Tử Văn

Mục đích gặp Tử Văn ? -

Bắc. Tự xưng và nói tên họ

-Thái độ của Ngô Tử Văn trong

là cư sĩ, mắng

hai cuộc gặp gỡ trên? Qua đó em

Tử Văn
Đòi lại đền

có nhận xét gì về con người Ngô

Mục đích

Văn

Tử Văn?

những

điều cần làm

- HS dựa vào phần chuẩn bị bài ở

khi đối phó

nhà, bàn bạc, thảo luận để trả lời
câu hỏi

Căn dặn Tử

với tên Bách
hộ
Thái độ của - Mặc kệ cứ - Ngạc nhiên
Tử Văn

ngồi
ngưỡng,
nhiên.

ngất sao nhiều thần
tự quá vậy
- Bức xúc cho

- Điềm tĩnh, thổ công, sao
6


không nhượng ngài

không

bộ cái ác, cái kiện
xấu, bày tỏ sự
thách thức.

c. Ngô Tử Văn bị bắt và cuộc đối chất dưới âm
c. Ngô Tử Văn bị bắt và cuộc đối
chất dưới âm phủ (15p)
- GV hỏi: Quang cảnh dưới âm
phủ như thế nào? Thái độ của Ngô
Tử Văn trước quang cảnh đó?
- HS: dựa vào phần chuẩn bị ở nhà
trả lời câu hỏi của GV.
- GV: nhận xét, chốt ý
- GV hỏi: Em có nhận xét gì về

phủ
 Quang cảnh dưới âm phủ:

+ Sông lớn, cầu dài, gió tanh sóng xám, hơi lạnh
thấu xương
+ Hai bên cầu có mấy vạn quỷ Dạ Xoa mắt xanh
tóc đỏ, hình dạng nanh ác.
 Tác giả đã miêu tả thế giới cõi âm ấn tượng,
ghê sợ. Ngô Tử Văn: gan dạ, khảng khái, quyết
liệt kêu oan .

cách miêu tả của tác giả?
- HS: dựa vào phần chuẩn bị ở nhà
trả lời câu hỏi của GV.
- GV: nhận xét, chốt ý và cho HS
ghi bài.
- -Ở âm phủ, thái độ của hồn ma

 Cảnh xử kiện

Bách hộ diễn biến như thế nào?
-Thái độ của Diêm Vương ra sao
đối với hồn ma Bách hộ và Tử

Hồn ma

Diêm

Bách hộ

Vương

Tử văn

Văn?
-Thái độ của Ngô Tử Văn trong
phiên tòa xử kiện của Diêm
Vương? Kết quả của cuộc xử kiện
7


như thế nào?

Kiện

- GV gọi bất kì một em HS trong

Văn ở âm mắng Tử run

nhóm trình bày, sau đó nhận xét,

phủ

Tử Trách

Không

Văn, bênh kêu

chốt lại kiến thức.

sợ,
oan,

vực

hồn kể lại sự

ma

việc bằng

Diễn biến

lời

lẽ

cứng cõi.
Đổi giọng Nghi ngờ, Đề
nhân

cử người Diêm

nghĩa

đến

nghị

đền Vương

Tản Viên

đến

đền

Tản Viên
Kết quả

Bị

nhốt Mắng,

Được ban

vào ngục trừng phạt thưởng
Cửu U

Bách hộ

d. Ngô Tử Văn nhận chức Phán sự.
+ Diệt trừ tận gốc thế lực xâm lược tàn ác, làm
sáng tỏ nỗi oan khuất và phục hồi danh dự cho Thổ
d. Ngô Tử Văn nhận chức Phán
sự (7p)
- GV hỏi: Chi tiết Ngô Tử Văn
thắng kiện và được nhậm chức

thần nước Việt.
+ Sự thưởng công xứng đáng để cho đời sau noi
theo, khích lệ mọi người dũng cảm đấu tranh

chống cái ác,bảo vệ công lí.

8


phán sự ở đền Tản Viên có ý nghĩa
gì?

e. Lời bình cuối truyện
- Vạch trần bản chất xảo quyệt, hung ác của hồn
ma tướng giặc họ Thôi;
e. Lời bình cuối truyện (8p)

 Là kẻ sĩ, biết đấu tranh đến cùng để chống lại

GV hỏi: Qua tác phẩm và lời bình

cái xấu, cái ác. Chỉ có đấu tranh dũng cảm mới

ở cuối truyện, em cho biết tác giả

đem lại phần thắng cho chính nghĩa.

muốn nhắn nhủ điều gì?
- HS suy nghĩ, dữa vào phần chuẩn
bị ở nhà để trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại ý.
Bài học :

III. Tổng kết

1. Nội dung
- Qua hình tượng nhân vật người trí thức Ngô
Tử văn và tên giặc ngoại xâm, tác giả đã ca ngợi

HĐ3: Hướng dẫn tổng kết (5p)

chính nghĩa và thái độ kiên quyết diệt trừ gian tà

GV hỏi: Qua tác phẩm, em hãy của con người.
cho biết nội dung chính của bài là

- Bài học nhân sinh về chính- tà; thiện – ác.

gì?
-HS suy nghĩ, dựa vào phần chuẩn
bị bài ở nhà, những kiến thức vừa 2. Nghệ thuật
học để trả lời.

- Dẫn dắt truyện khéo léo, nhiều chi tiết gây sự

-GV nhận xét, bổ sung, chốt ý chú ý, hấp dẫn.
chính.

- Sử dụng nhiều yếu tố kì ảo, nhưng vẫn mang
những nét hiện thực.

9


4. Củng cố: (6p)

GV yêu cầu: HS gấp hết SGK lại, GV sẽ phát cho mỗi HS 1 phiếu học tập, cho HS
điền vào phiếu học tập trong 5p để nhằm hệ thống lại kiến thức của bài học và
kiểm tra mức độ tiếp nhận của HS. Sau đó GV thu bài đem về chấm.
5. Dặn dò: (2p)
- Học bài cũ với câu hỏi: Nhận xét về con người Ngô Tử Văn qua tác phẩm
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên ?

10