ĐỀ BÀI: NHÂN CÁCH NHÀ NHO CHÂN CHÍNH TRONG BÀI THƠ BÀI CA NGẮN ĐI TRÊN BÃI CÁT CỦA CAO BÁ QUÁT

VĂN MẪU LỚP 11
BÀI VIẾT SỐ 2 ĐỀ 3
ĐỀ BÀI: NHÂN CÁCH NHÀ NHO CHÂN CHÍNH TRONG BÀI THƠ BÀI CA
NGẮN ĐI TRÊN BÃI CÁT CỦA CAO BÁ QUÁT
BÀI LÀM:
Bãi cát lại bãi cát dài
Đi 1 bước như lùi 1 bước.
Mặt trời đã lặn chưa dừng được.
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.
Ẩn dụ về con đường duy nhất để "lên đời" trong xã hội pk thối nát. Ngay từ đầu bài
thơ ta đã bắt gặp hình ảnh lộ- đồ- con đường. Đường đi trên cát mang ý nghĩa biểu tượng
cho con đường đời, con đường ấy dài vô cùng tận, đầy rẫy những khó khăn, chông gai,
mờ mịt ko biết chọn ngả nào, hướng nào. Để đạt được chân lí của cuộc đời, nta phải vượt
qua muôn ngàn khó khăn
Người đi đg là nv trữ tình, là người kẻ sĩ đi tìm chân lí giữa cuộc đời mờ mịt, hay
đó chính là hiện thân ủa Cao bá Quát
Không học được tiên ông phép ngủ
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Điển tích (SGK có) Đây là lời tự bạch, nỗi cay đắng, những suy nghĩ đầy mâu
thuẫn giữa mơ ước khát vọng sống cao đẹp vs hiện thực mờ mịt, giữa tinh thần xông pha
trên con đường đi tìm lí tưởng vs nhu cầu hưởng lạc cầu an lúc bấy giờ, Ngưòi đi đg hiểu
rằng phải học để đi thi, nhưng khi đỗ đạt làm quan như bao phường danh lợi khác thì học
và thi để làm gì? Tác giả những mong mình học được tiên ông cái phép ngủ, cái phép
"thụy du" như thái độ Ng Công Trứ
Được mất dương dương người thái thượng
Khen chê phơi phới ngọn đông phong


Không quan tâm đến người đời nói gì, nghĩ gì, sống thảnh thơi nhàn hạ, vô ưu, thì
may ra mọi nỗi thống khổ mới chấm dứt. Tiếc thay phép thụy du đối với những người
vốn đã quá tỉnh lại chẳng có chút gì hiệu lực. Vì thế, càng đi trong sự tỉnh táo thì mọi nỗi

oán hận trong lòng người đi chỉ càng thêm chất chồng.
Xưa nay phường danh lợi
Tất tả trên đường đời.
Ý muốn nói vs ta rằng cuộc đời đầy những bọn danh lợi chen chúc, chúng mưu
sinh, hưởng thụ say sưa và ko ai đi cùng m trên con đường mờ mịt trên cát, chỉ có 1 mình
đơn độc biết bao!
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?
Chuyện mưu cầu danh lợi cũng như chyện thưởng thức rượu ngon, ít ai tránh được
sự cám dỗ
Cách nói ấy nhằm mục đích làm nổi rõ m` vs đông đảo những người chạy theo
danh lợi và để khẳng định m` ko thể hòa trộn vs chúng
Cách nói ấy chứng tỏ người đi đg đã tỏ thái độ khinh thường vs phường danh lợi.
Ông là kẻ cô đơn ko có đồng hành và sự thực ấy làm người đi đg rất cay đắng.
Sự đối lập thức / ngủ và tỉnh / say thực ra chỉ là những biện pháp loại trừ nhằm giới
hạn dần và soi tỏ từng bước đặc trưng loại biệt của đối tượng.
Trước hoàn cảnh ấy, người đi đường đặt ra câu hỏi day dứt: Đi tiếp hay dừng lại?
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi !
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Và dĩ nhiên ông đã ko dừng lại mà tiếp tục bước đi...
Thế rồi ở phần cuối, bài thơ kết thúc bằng một câu vần bằng và ba câu vần trắc bảy
chữ, báo hiệu một cái gì đang thắt lại trong tư tưởng, là cái tuyên ngôn “cùng đường” của
nhà thơ. Phép điệp âm ở đây lại được sử dụng tiếp, cài vào nhau, đan chéo nhau, đẩy cảm
giác nhức nhối đến cùng tột:
Hãy nghe ta hát khúc " đường cùng ",
Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phái nam núi Nam, sóng dào dạt.

Người đi đg nhận ra rằng m ko chỉ cô độc trên đg đời mà còn đang đi trên con đg
cùng, sự bế tắc trên đg đời, nhìn về phía bắc thì thấy núi non muôn trùng, nhìn về phía
nam thì núi sau lưng, sông trước mặt, khó khăn và gian nan, nguy hiểm.Và đến đây, cảm
hứng về một con người lầm lũi đi không biết tháng biết năm, đi mà không bao giờ tới
đích, đi nhưng vẫn cứ như dẫm chân tại chỗ… ở đầu bài thơ được tiếp thêm bởi cái cảm
hứng về sự cô đơn tuyệt đối của chính người bộ hành ấy, đã nâng hình tượng trữ tình của
bài thơ lên mức một ẩn dụ có sức ám ảnh ghê gớm: người hành nhân ấy vẫn cứ đang mải
miết đi, nhưng nhìn lên phía Bắc thì muôn ngọn núi lớp lớp đã sừng sững chắn mất lối;
ngoảnh về Nam, núi và sóng hàng muôn đợt cũng đã vây phủ lấy mình. Và nhìn khắp bốn
phía, thì nào có còn ai, chỉ còn độc một mình mình đứng trơ trên bãi cát. Đi tiếp hay lùi
lại? Tiến thoái lưỡng nan! Người đi đg chỉ còn biết đứng chôn chân trên cát
Anh đứng làm chi trên bãi cát? ( Câu hỏi mở, gần giống với câu: Sống trên đời, kẻ
ko học thức cả kẻ có học đều tự biến mình thành ra 1 lũ bò sáng ăn, tối ngủ, chỉ khư khư
làm theo lời chủ và cây roi. Như Thế có phải là cách sống đúng nghĩa đối với 1 con
người? )
=> Hình ảnh kết đọng cao nhất là một con người đã mất hết ý niệm về thời gian vì
những cuộc đi, lại mất luôn cả ý niệm về phương hướng vì không còn có không gian
xoay trở. Đấy là con người mất ý thức về lẽ tồn tại. Nhưng câu cuối cùng của bài thơ là
một câu hỏi, cho nên cần hiểu: trong cảnh ngộ tuyệt vọng, con người này vẫn luôn luôn
băn khoăn thắc mắc mà không giải đáp nổi vì sao và do đâu mình lại tự đánh mất lý do
tồn tại của mình.
Thêm: Cao Bá Quát đã từng chia trí thức ra làm ba loại, ứng với ba loài chim. Loại
thứ nhất là hồng hộc bay giữa trời xanh. Loại thứ hai là hạc đen ẩn mình bên sườn núi.
Loại thứ ba là hoàng yến luẩn quẩn ở chốn lâu đài của kẻ quyền quý. Khỏi phải nói con
người cả đời chỉ biết bái tạ cành hoa mai như Cao Bá Quát thích loại chim nào và khinh
loại nào. ==> Quan điểm của ông ==> Nhân cách của ông