Nghiên cứu công nghệ và thiết bị để trích ly dầu từ quả bơ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN THỊ THÚY THANH

NGHIÊN CỨU CÔNG NGHỆ VÀ THIẾT BỊ
ĐỂ TRÍCH LY DẦU TỪ QUẢ BƠ

NGÀNH: CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY - 605204

S K C0 0 3 7 5 1

Tp. Hồ Chí Minh, 2012


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN THỊ THÚY THANH

NGHIÊN CỨU CÔNG NGHỆ VÀ THIẾT BỊ
ĐỂ TRÍCH LY DẦU TỪ QUẢ BƠ

NGÀNH: CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY – 605204

HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐẶNG THIỆN NGÔN

Tp. Hồ Chí Minh, 2012


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN THỊ THÚY THANH

NGHIÊN CỨU CÔNG NGHỆ VÀ THIẾT
BỊ ĐỂ TRÍCH LY DẦU TỪ QUẢ BƠ

NGÀNH: CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY – 605204

HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐẶNG THIỆN NGÔN

Tp. Hồ Chí Minh, 2012


LÝ LỊCH KHOA HỌC
I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC
Họ và tên: Nguyễn Thị Thúy Thanh

Giới tính: Nữ

Ngày tháng năm sinh: 11/11/1981

Nơi sinh: Long An

Quê quán: Long An

Dân tộc: Kinh

Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: 57, tổ 7, khu phố 2, P. Phước Long B, Q.9,
Tp.HCM.
Điện thoại cơ quan:
Fax :

Điện thoại riêng: 0904531505
E-mail: thuythanh.nguyen

II . QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO:
1. Trung học chuyên nghiệp:
Hệ đào tạo :

Thời gian đào tạo từ …../…..đến…../……..

Nơi học (trường ,thành phố):
Ngành học :
2. Đại học :
Hệ đào tạo: chính quy

Thời gian đào tạo từ 09/1999 đến 04/2004

Nơi học (trường ,thành phố): Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật .Tp HCM
Ngành học: Kỹ Thuật Công Nghiệp .
Môn thi tốt nghiệp: Vi mạch , Matlab

III . QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI
HỌC :
Thời gian

Nơi công tác

Công việc đảm nhiệm

Từ 05/2004 đến 02/2008

Công ty Shyang Hung Cheng

Nhân viên văn phòng

Từ 05/2008 đến 05/2011

Trường THCS Trường
Thạnh

Giáo Viên

Trường CĐ Công Thương
TPHCM

Giảng Viên

Từ 06/2011 đến nay


LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứ u của tôi, được thực hiện trên cơ sở nghiên
cứu lý thuyết, kiến thức kinh điển và thực hiện các thí nghiệm ly tâm dưới sự hướng
dẫn khoa học của Thầy TS. Đặng Thiện Ngôn.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố
trong bất kỳ công trình nào khác

Tp. Hồ Chí Minh , ngày 02 tháng 10 năm 2012

Nguyễn Thị Thúy Thanh


LỜI CẢM ƠN
Qua thời gian thực hiện luận văn: “Nghiên cứu công nghệ và thiết bị để trích ly
dầu từ quả bơ”, ngoài những cố gắng nổ lực của bản thân, tôi đã nhận được sự khích lệ
rất nhiều từ nhà trường, Thầy, Cô, gia đình và bạn bè.
Để tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, trước tiên tôi xin chân thành gởi lời
cảm ơn đến Thầy hướng dẫn khoa học TS. Đặng Thiện Ngôn, thầy đã dành nhiều thời
gian, tâm huyết, nhiệt tình hướng dẫn, định hướng, góp ý và động viên tôi trong suốt
quá trình thực hiện luận văn.
Cảm ơn quý Thầy, Cô trường Đại học Sư Phạm Kỹ Thuật TP.HCM, đã tận tình
giảng dạy, truyền đạt những kiến thức nền tảng và chuyên môn cho tôi trong thời gian
qua. Cảm ơn quý Thầy, Cô trong khoa cơ khí đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong
quá trình làm đến khi hoàn thành.
Cảm ơn Ban Giám Hiệu, cùng quý Thầy, Cô Trường Cao Đẳng Công Thương
TP.HCM đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành khóa học của mình.
Cảm ơn gia đình, bạn bè, những người luôn bên tôi động viên và giúp đỡ tôi
trong quá trình học tập và thực hiện luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn.

TÓM TẮT
Đề tài: “Nghiên cứu công nghệ vàhiết
t
bị để trích ly dầu từ quả bơ ”
nghiên
cứu đề xuất công nghệ sản xuất dầu từ quả bơ bằng phương pháp ly tâm và thiết
kế máy ly tâm với năng suất đầu ra là 1000 lít dầu/8h. Đề tài đã triển khai, nghiên
cứu và khảo sát các loại bơ ở Tây Nguyên, tìm hiểu về nguồn gốc, vùng phân bố
cũng như các sản phẩm chế biến từ quả bơ. Trên cơ sở đó nghiên cứu hàm lượng
dầu có trong các loại bơ phổ biến ở Tây Nguyên để xác định loại bơ có hàm lượng
dầu cao. Tác giả đã xây dựng mô hình máy ly tâm để thực hiện các thí nghiệm ly
tâm trích ly dầu từ quả bơ. Dựa vào kết quả thí nghiệm này, tác giả đã đề xuất
công nghệ sản xuất dầu từ quả bơ bằng phương pháp ly tâm. Từ đó tính toán, thiết
kế máy ly tâm dầu bơ hoàn chỉnh phục vụ cho sản xuất công nghiệp.

SUMMARY
Subject: "Research on the technology and equipment to extract avocado oil
": research on the avocado oil technology with the centrifugation method and
design the centrifuge machine with output capacity is 1000 liters / 8h. Threads
deployed by the research, a survey of the avocado in

Tay Nguyen, research

about the origins, distribution areas, as well as products made from avocados. In
addition, the subjects research oil content of the avocado in Tay Nguyen to
determine the type of butter with a high oil content. The author has built centrifuge
model experiments and performed experiments centrifugal oil from the avocados.
Based on the results of this experiment, the authors research on the avocado oil
technology with the centrifugation method.
From that calculation, design the centrifuge machine service for industrial

production.


MỤC LỤC
Trang tựa
Trang
Quyết định giao đề tài


Lý lịch cá nhân .......................................................................................................... i
Lời cam đoan............................................................................................................. iii
Lời cảm ơn ................................................................................................................ iv
Tóm tắt ...................................................................................................................... v
Mục lục ..................................................................................................................... vi
Danh sách các bảng ................................................................................................... x
Danh sách các hình.................................................................................................... xi
Chƣơng 1

MỞ ĐẦU......................................................................................... 1

1.1

Đặt vấn đề ........................................................................................ 1

1.2

Phạm vi nghiên cứu.......................................................................... 3

1.3

Ý nghĩa của đề tài về khoa học và thực tiễn...................................... 3

1.3.1

Ý nghĩa về khoa học......................................................................... 3

1.3.2

Ý nghĩa về thực tiễn ......................................................................... 3

Chƣơng 2

TỔNG QUAN ................................................................................. 4

2.1

Tổng quan chung về lĩnh vực nghiên cứu ......................................... 4

2.1.1

Giới thiệu về cây bơ ......................................................................... 4

2.1.2

Thành phần dinh dưỡng và tính chất hóa học của quả bơ.................. 7

2.1.3

Hàm lượng dầu của các giống bơ ở Việt Nam .................................. 9

2.1.4

Lợi ích của quả bơ............................................................................ 11

2.1.5

Các sản phẩm từ quả bơ ................................................................... 11

2.2

Tình hình nghiên cứu ....................................................................... 12

2.2.1

vi ..................................................... 12
Tình hình nghiên cứu tron g nước


2.2.2

Tình hình nghiên cứu nước ngoài .................................................... 17

2.3

Mục đích của đề tài .......................................................................... 19

2.4

Nhiệm vụ và giới hạn của đề tài ....................................................... 19

2.4.1

Nhiệm vụ của đề tài.......................................................................... 19

2.4.2

Giới hạn của đề tài ........................................................................... 19

2.5

Phương pháp nghiên cứu .................................................................. 19

Chƣơng 3

CƠ SỞ LÝ THUYẾT

3.1

Quá trình lắng ly tâm và lọc ly tâm................................................... 20

3.1.1

Lắng ly tâm ...................................................................................... 20

3.1.2

Lọc ly tâm ........................................................................................ 21

3.2

Phân loại máy ly tâm ........................................................................ 22

3.2.1

Máy ly tâm lọc ................................................................................. 23

3.2.2

Máy ly tâm lắng ............................................................................... 26

3.3

Tính toán thiết kế máy ly tâm thường ............................................... 29

3.3.1

Xác định các thông số công nghệ của máy ....................................... 29

3.3.2

Xác định năng suất máy ly tâm......................................................... 31

3.3.3

Công suất máy ly tâm....................................................................... 32

3.4

Đánh giá phân tích các loại máy ly tâm ............................................ 34

3.5.1

Chọn máy ly tâm .............................................................................. 34

3.5.2

Chọn kiểu ly tâm .............................................................................. 35

Chƣơng 4

ĐỀ XUẤT CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT DẦU TỪ QUẢ BƠ

4.1

Công nghệ sản xuất dầu từ quả bơ bằng phương pháp ép ................. 36

4.2

Đề xuất công nghệ sản xuất dầu từ quả bơ bằng phương
pháp ly tâm ................... ................................................................... 37


4.2.1

Chuẩn bị hổn hợp bơ trấu ................................................................. 37

4.2.2

Thí nghiệm....................................................................................... 41

4.2.3

Đề xuất công nghệ sản xuất dầu từ quả bơ bằng phương
pháp ly tâm ...................................................................................... 47

4.2.3.1

Phân loại .......................................................................................... 48

4.2.3.2

Rửa .................................................................................................. 48

4.2.3.3

Bóc vỏ và hạt ................................................................................... 48

4.2.3.4

Xay .................................................................................................. 49

4.2.3.5

Sấy ................................................................................................... 49

4.2.3.6

Trộn trấu .......................................................................................... 49

4.2.3.7

Gia nhiệt .......................................................................................... 50

4.2.3.8

Ly tâm.............................................................................................. 50

4.2.3.9

Lọc thô, tinh ..................................................................................... 50

4.2.3.10

Lọc ly tâm ........................................................................................ 50

Chƣơng 5

TÍNH TOÁN THIẾT KẾ MÁY LY TÂM DẦU TỪ QUẢ BƠ .... 51

5.1

Các yêu cầu thiết kế ........................................................................ 51

5.2

Chọn phương án thiết kế .................................................................. 51

5.3

Sơ đồ máy thiết kế ........................................................................... 51

5.4

Nguyên lý hoạt động của máy thiết kế.............................................. 52

5.5

Các công việc tính toán thiết kế........................................................ 52

5.6

Tính toán thiết kế các bộ phận của máy ............................................ 52

5.6.1

Tính toán xác định các thông số công nghệ của máy ........................ 53

5.6.2

Tính công suất động cơ .................................................................... 54

5.6.3

Tính toán bộ truyền đai t ừviii
động cơ đến trục rô-to............................. 57


5.6.4

Tính trục .......................................................................................... 60

5.6.5

Tính gối đỡ trục................................................................................ 65

5.6.6

Tính then.......................................................................................... 67

5.6.4

Thiết kế bộ phận nạp liệu ................................................................. 69

Chƣơng 6

KẾT LUẬN ĐỀ NGHỊ ................................................................... 72

6.1

Kết luận .......................................................................................... 72

6.2

Đề nghị ............................................................................................ 73

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 74
PHỤ LỤC

......................................................................................................... 77

DANH SÁCH CÁC BẢNG
TRANG
Bảng 2.1
6

Đặc điểm phân biệt 3 loại bơ

Bảng 2.2
6

Bảng so sánh giữa 3 loại bơ

Bảng 2.3
9

Giá trị dinh dưỡng trong thịt quả bơ

Bảng 2.4

Đặc điểm và hàm lượng dầu của các giống bơ

10

Bảng 3.1

Đánh giá, phân tích các loại máy ly tâm

34

Bảng 3.2

Đánh giá, phân tích các loại máy ly tâm thường

35

Bảng 4.1

Kết quả thí nghiệm 1

44

Bảng 4.2

Kết quả thí nghiệm 2

45

Bảng 4.3

Kết quả thí nghiệm 3

46

Bảng 5.1

Các thông số ban đầu để tính toán, thiết kế máy ly tâm dầu bơ

52

DANH SÁCH CÁC HÌNH
x
TRANG
Hình 1.1

Quả bơ

1

Hình 1.2

Dầu bơ

2

Hình 2.1

Cây bơ

4

Hình 2.2

Tỉ lệ các thành phần trong quả bơ

8

Hình 2.3

Quan hệ giữa hàm lượng dầu và độ chín

10

Hình 2.4

Máy ép thủy lực

12

Hình 2.5

Máy ép trục vít

13

Hình 2.6

Máy ly tâm tách béo

14

Hình 2.7

Máy ly tâm tách vi sinh vật

15

Hình 2.8

Máy ly tâm tách dầu Thompson 900E

15

Hình 2.9

Máy ly tâm đường

16

Hình 2.10 Máy ly tâm dầu bơ Pieralisi SPI 444 ở California – Mỹ

17

Hình 2.11 Sản phẩm dầu bơ của công ty Avoro Avocado oil

17

Hình 2.12 Máy ly tâm Alpha Laval của công ty Olivad - New Zealand

18

Hình 2.13 Sản phẩm dầu bơ của công ty Olivado – NewzeaLand

18

Hình 3.1

Sơ đồ nguyên lý làm việc của máy ly tâm

20

Hình 3.2

Sơ đồ quá trình lắng ly tâm

21

Hình 3.3

Quá trình lọc ly tâm bằng lưới lọc (vách ngăn lọc)

22

Hình 3.4

Máy ly tâm ba chân tháo bã bằng dao

23

Hình 3.5

Sơ đồ nguyên lý máy ly tâm lọc làm việc liên tục có piston đẩy pha rắn

25
Hình 3.6

Máy ly tâm liên tục rô to hình nón tự tháo bã

25

Hình 3.7

Máy ly tâm lắng liên tục tháo bã bằng vít

26

Hình 3.8

Máy ly tâm lắng phân ly nhũ tương kiểu dĩa

27

Hình 3.9

Máy ly tâm siêu tốc loại ống

28

Hình 4.1

Sơ đồ công nghệ sản xuất dầu từ quả bơ bằng phương pháp ép

36


Hình 4.2

Quả bơ sáp sử dụng cho thí nghiệm

37
Hình 4.3

Rửa bơ

38
Hình 4.4

Bóc tách vỏ và hạt

38

Hình 4.5

Công đoạn xay bơ

39

Hình 4.6

Công đoạn sấy bơ

39

Hình 4.7

Công đoạn trộn trấu

40

Hình 4.8

Công đoạn gia nhiệt

40

Hình 4.9

Máy ly tâm thí nghiệm

41

Hình 4.10 Cân điện tử

42

Hình 4.11 Biến tần Siemens MicroMaster 420

42

Hình 4.12 Máy đo tốc độ vòng quay DT – 1236L

43

Hình 4.13 Ly tâm hổn hợp bơ trấu

43

Hình 4.14 Công nghệ sản xuất dầu từ quả bơ bằng phương pháp ly tâm

47

Hình 5.1

Sơ đồ máy thiết kế

51

Hình 5.2

Bộ truyền đai từ động cơ đến trục của rô-to

57

Hình 5.3

Sơ đồ kích thước bộ truyền đai

59

Hình 5.4

Sơ đồ trục chính của máy ly tâm

61

Hình 5.5

Sơ đồ phân bố lực, biểu đồ mômen và kết cấu trục

62

Hình 5.6

Sơ đồ bố trí ổ trên trục

65

Hình 5.7

Kết cấu then trên trục

67

Hình 5.8

Vít nạp liệu

69

Hình 5.9

Kích thước thùng nạp liệu

71


Chƣơng 1

MỞ ĐẦU

1.1 Đặt vấn đề
Cây bơ – tên khoa học Persea americana và tên tiếng Anh là Avocado – là một
loại cây ăn quả nhiệt đới và cận nhiệt đới, được trồng nhiều ở quốc gia Mêxicô, Mỹ,
Colombia, Brazin, New Zealand, … Ở nước ta, cây bơ được trồng rộng rãi tại các
tỉnh Đồng Nai, Lâm Đồng, Đăk Lăk, Gia Lai, ... Chỉ riêng ở Đăk Lăk, hiện nay đã
có diện tích bơ 4200ha, sản lượng đạt trên 300.000 tấn bơ quả trong năm [3].
Quả bơ thuộc nhóm quả mọng, quả có chiều dài khoảng 7-20cm, khối lượng
200-400g, cá biệt có quả chỉ nặng 100g, có quả nặng tới 1kg. Trên thế giới, tại các
nước như Mỹ, Mexico, Úc, ... quả bơ được đánh giá cao và được sử dụng vào nhiều
mục đích khác nhau như ăn quả tươi, chế biến nhiều món ăn ngon, tinh chiết dầu ăn
và được sử dụng rất nhiều trong công nghiệp. Những công dụng này mang lại tiềm
năng phát triển lớn cho sản xuất và tiêu dùng.

Hình 1.1: Quả bơ [11]
Ở nước ta quả bơ chỉ được dùng để ăn tươi và việc xuất khẩu quả bơ mang hiệu
quả kinh tế thấp. Bên cạnh đó việc thu hoạch, vận chuyển và bảo quản bơ chưa
được quan tâm nhiều. Người ta thường dùng lồng để hái quả, có khi rung mạnh cây
làm cho quả rơi xuống đất và bị trầy xước, gây hư hỏng đến phần thịt quả. Ở Tây
Nguyên việc thu hoạch quả thường vào mùa mưa nên việc thu hoạch và vận chuyển

-1-


gặp nhiều khó khăn. Những giống bơ có phần đầu quả dài rất dễ bị gãy nếu vật chứa
không thích hợp. Bơ khi về đến các chợ bán lẻ thì nhanh chín và cũng nhanh chóng
hư hỏng do nhiệt độ dự trữ tương đối cao (31-320C). Nhìn chung, tỉ lệ hao hụt sau
thu hoạch của quả bơ khá cao và việc bán quả tươi mang lại hiệu quả kinh tế thấp
[3]. Trong khi đó, bơ là loại quả có hàm lượng dầu khá cao và dầu bơ được xác
định là tốt cho sức khỏe vì chứa nhiều acid béo không bão hòa và thành phần
phytosterol HDL [2].

- Dầu quả bơ có rất nhiều giá trị trong việc tái tạo và giữ ẩm cho làn da, bảo vệ
làn da không bị khô và tăng khả năng đàn hồi của da. Đặc biệt là dầu bơ dùng cho
ngành công nghiệp mỹ phẩm và còn được sử dụng làm dầu ăn cũng giống như dầu
ô liu và tốt hơn dầu ôliu.
-

Dầu quả bơ có nhiệt độ sôi cao hơn 250o C vì thế rất phù hợp cho nấu ăn.

Dầu bơ còn được dùng cho việc giữ độ ẩm và làm lành vết thương (tái tạo tế bào),
một lượng dầu nguyên chất bổ sung có thể dùng làm nước rưới salát [2].
- Dầu quả bơ cung cấp các vitamin A, E, K, cùng với các khoáng chất kali,
phốtpho, lưu huỳnh và clo, đặc biệt nó rất giàu vitamin E. Hơn nữa, vitamin E trong
dầu bơ tồn tại chủ yếu ở dạng α-tocopherol là dạng có hoạt tính mạnh nhất. Vitamin
E là chất chống oxi hóa, làm chậm tiến trình lão hóa và bảo vệ cơ thể chống lại bệnh
tim cũng như các dạng ung thư phổ biến.
- Dầu bơ được đánh giá là một trong những loại dầu có giá trị dinh dưỡng cao
nhất, tốt cho sức khoẻ hơn dầu hướng dương và dầu ô liu. Hơn thế nữa, dầu bơ được
xếp hạng thứ 5 trong danh sách những loại dầu tuyệt hảo vì là tác nhân chống
cholesterol. Dầu bơ đã được Tổ chức Tim mạch Nam Phi cấp Nhãn hiệu Trái tim vì
ảnh hưởng tích cực của nó đến tim [2].

-2-


Hình 1.2: Dầu bơ [20]
Mặt khác, các kết quả nghiên cứu còn cho thấy dầu bơ có tác dụng tốt đến da
và tóc, do đó các công ty sản xuất mỹ phẩm đã sử dụng dầu bơ làm thành phần
trong nhiều loại kem dưỡng da và dưỡng tóc. Đã có nhiều quốc gia trên thế giới
thành công trong việc chiết xuất dầu từ quả bơ nhưng ở nước ta hiện nay vẫn chưa
có những nghiên cứu về công nghệ này.

Nhằm đa dạng hóa các sản phẩm chế biến từ quả bơ, chiết xuất nguồn dầu có
khả năng sử dụng trong công nghiệp, được sự hướng dẫn của thầy TS. Đặng Thiện
Ngôn, khoa Cơ Khí Chế Tạo Máy, trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật TPHCM, tôi
tiến hành đề tài:“ Nghiên cứu công nghệ và thiết bị để trích ly dầu từ quả bơ” với
mong muốn đóng góp một phần công sức của mình vào việc làm tăng giá trị của
quả bơ giúp việc trồng và chế biến quả bơ ở các tỉnh Tây Nguyên phát triển mạnh
và bền vững.
1.2

Phạm vi nghiên cứu
Đề tài dừng lại ở việc nghiên cứu tổng quan về cây bơ, đề xuất công nghệ sản

xuất dầu bơ bằng phương pháp ly tâm và tính toán, thiết kế máy ly tâm dầu bơ.
1.3

Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

1.3.1 Về mặt khoa học:
- Đã đề xuất được công nghệ sản xuất dầu bơ bằng phương pháp ly tâm.
- Đã đề xuất được giải pháp kỹ thuật thay thế việc ép dầu bơ một cách thủ
c

ô

n

bằng thiết bị cơ khí bán tự động.

-3-

g


1.3.2 Về mặt thực tiễn
- Đã góp phần tạo ra một sản phẩm mới từ quả bơ là dầu bơ, có hàm lượng
dinh dưỡng cao dùng trong công nghiệp (ngành thực phẩm và mỹ phẩm). Góp phần
làm tăng giá trị của quả bơ và tạo công ăn việc làm cho nhiều người.
Đề tài gồm có các chương:
-

Chương 1: Mở đầu

-

Chương 2: Tổng quan

-

Chương 3: Cơ sở lý thuyết

-

Chương 4: Đề xuất công nghệ sản xuất dầu bơ

-

Chương 5: Tính toán, thiết kế máy ly tâm dầu bơ

-

Chương 6: Kết luận và kiến nghị

Chƣơng 2

TỔNG QUAN
2.1

Tổng quan chung về lĩnh vực nghiên cứu

2.1.1 Giới thiệu về cây bơ
Cây bơ là loại cây ăn quả cho dầu quí, thuộc loại cây gỗ cao tới 10-15m, lá
xoan, thuôn hay bầu dục, dài 6-25 cm, rộng 3,5-15cm, nhọn góc ngắn ở gốc, có mũi
nhọn hay tù ngắn ở chóp. Cụm hoa thành chuỳ dày đặc, hoa nhỏ có màu xanh lục
hay vàng vàng, đài hơi có lông mịn. Quả mọng lớn, nạc, dạng quả lê, hình trứng hay
hình cầu, màu lục hay màu mận tía khi chín, thịt mềm, màu vàng lục, có một hạt to
với lá mầm nạc. Nhiệt độ thích hợp cho cây là 250C bình quân các tháng nóng và
150C bình quân cho các tháng lạnh. Cây bơ cần lượng mưa bình quân là
1200mm/năm [11].

-4-


Đất trồng bơ cần có tầng sâu ít nhất là 1 mét. Bơ yêu cầu đất cát nhẹ và dễ thoát
nước, mực nước ngầm phải sâu trên 2 mét, độ pH thích hợp là 5- 6,5, cây bơ phát
triển tốt trên đất đỏ bazan.

Hình 2.1: Cây bơ [12]
a)

Nguồn gốc

Đa số các giống bơ đều xuất xứ từ vùng nhiệt đới Trung Mỹ như Mexico,

Guatemala và quần đảo Antilles. Bơ gồm rất nhiều giống thuộc loại Lauraceae.
Phần
lớn các giống có tính thương mại đều thuộc vào ba chủng: chủng Mexico, chủng
Guatemala và chủng Antilles hay West Indian. Chủng Guatemala và West
indian (Antilles) được xếp vào loài Persea americana Mill. Chủng Mexico được
xếp vào loài Persea drymyfolia. Đặc tính của 3 chủng loại bơ quan trọng:
-

Chủng Mexico: có lá thay đổi nhiều về kích thước, lá có màu xanh lục, mặt
d

ư

ớ

i

nhạt hơn mặt trên, đặc biệt khi vò lá ngửi có mùi hôi anique. Trái thường dài dạng
quả lê, dạng đu đủ. Chất lượng rất tốt do hàm lượng chất béo rất cao: 15-30% (trên
thị trường gọi là bơ sáp). Vỏ trái mỏng, thường trơn tru, khi chín có màu xanh, vàng
xanh, hay đỏ tím, đỏ sẫm tùy giống. Hạt hơi lớn, vỏ hạt mỏng, mặt ngoài hạt trơn

-5-