Gi ải thích và ch ứ
ng minh câu t ục ng ữ
: Tay làm hàm nhai, tay
quai mi ệng tr ễ
Ca dao là nh ững l ời tâm tinh giàu cung b ậc. Bên c ạnh đó , t ục ng ữl ại là nh ữ
ng khuôn vàng th ư
ớc
ng ọc, là túi khôn c ủa nhân lo ại. Th ự
c v ậy , kinh nghi ệm th ự
c t ếđã giúp ông cha ta rút ra m ột chân
lý, m ột nguyên t ắc công b ằng nh ất:
“Tay làm hàm nhai, tai quai mi ệng tr ễ”
Ta tìm hi ểu ý ngh ĩa câu t ục ng ữtrên, ta càng hi ểu giá tr ị c ủa l ờ
i d ạy ấy .
Qua cách nói ẩn d ụ, câu t ục ng ữnêu lên nh ữ
ng hình ản h gi ản d ị mà g ợ
i đ
ư
ợ c ý ngh ĩa sâu s ắc.
Hình ản h tay làm nói đ
ế n nh ữ
ng con ng ư
ờ i ch ăm ch ỉ hay làm, tay quai ch ỉ con ng ư
ời l ư
ờ i bi ếng,
ham ch ơi. Hàm và mi ệng giúp con ng ư
ờ i ăn u ống. Hàm nhai ý nói là có ăn , là có thu nh ập đ
ể s ống
còn tai quai mi ệng tr ễ ngh ĩa là n ếu không ch ịu lao đ
ộ n g, n ếu l ư
ờ i bi ếng thì không có cái ăn , không
có gì đ
ể s ống, cu ộc s ống s ẽkh ổs ở, thi ếu th ốn. Qua hình ản h gi ản d ị “ hàm nhai” và “mi ệng tr ễ”, câu
t ục ng ữ mói v ề cu ộc s ống đ
ầy đ
ủ và cu ộc s ống thi ếu th ốn c ủa con ng ư
ờ i và nhân đó , khuyên ta
ph ải ch ịu khó lao đ
ộ n g, siêng n ăng làm vi ệc đ
ể t ạo cho mình cu ộc s ống ấm no. Đó là l ờ
i khuyên th ật
xác đá ng. Th ự
c t ế cho th ấy m ọi th ức ủa c ải v ật ch ất, m ọi ph ư
ơ n g ti ện sinh ho ạt c ủa ta dùng đ
ều
được t ạo ra b ằng quá trình lao độn g c ủa con ng ười . mu ốn có cu ộc s ống đầy đủ sung túc ta ph ải làm
vi ệc,ph ải c ật l ự
c lao đ
ộ n g ngày đê m., ph ải ch ịu th ư
ơ n g ch ịu khó, m ột n ắng hai s ư
ơ n g nh ư m ọi
ng ư
ờ i m ới t ạo ra đ
ư
ợ c . b ằng ng ư
ợ c l ại, n ếu ta l ư
ờ i bi ếng, không làm thì cu ộc s ống c ủa ta s ẽthi ếu
th ốn, g ặp khó kh ăn, túng b ần.
Trong xã h ội có nhi ều k ẻl ư
ờ i bi ếng không ch ịu làm thì xã h ội đó s ẽl ạc h ậu, không th ểti ến b ộđ
ư
ợ c.
H ơn n ữ
a, câu t ục ng ữđã nêu lên m ột nguyên t ắc phân ph ối thành qu ảlao đ
ộ n g c ủa ng ư
ời x ư
a th ật
h ợp lý. Có làm thì có h ư
ở n g,không làm thì không h ư
ở n g, đi ều đó th ật là công b ằng.
Câu t ục ng ữcho th ấy ng ư
ời x ư
a quan ni ệm r ất đú ng đ
ắ n v ềlao đ
ộ n g.Bi ết r ằng lao đ
ộ n g là v ất v ả,
gian kh ổ nh ư
ng c ũng th ật t ốt đ
ẹ p , cao quý. “tay làm hàm nhai, tai quai mi ệng tr ễ” m ột chân lý th ật
đơn gi ản mà ai c ũng ch ấp nh ận. do v ậy, câu t ục ng ũcòn có tác d ụng độn g viên m ọi ng ười lao độn g
h ăng say đ
ể t ạo ra nhi ều s ản ph ẩm cho xã h ội, đ
ả m b ảo cu ộc s ống cho b ản thân và gia đì nh đ
ư
ợ c
no ấm , an vui. M ặc khác, câu t ục ng ữcòn có tác d ụng r ăn đe thói l ư
ờ i bi ếng s ẽd ẫn đ
ế n h ậu qu ả
th ảm h ại, ph ải ch ịu đó i nghèo. Ư
ớ c m ơm ột cu ộc s ống đ
ầy đ
ủ h ạnh phúc là ư
ớ c m ơc ủa m ọi ng ư
ời
nh ưng đ
ố i v ới k ẻl ư
ờ i bi ếng ch ỉ là đi ều vi ễn vông.
Th ực t ếcu ộc s ống đã cho ta th ấy rõ đi ều đó . Ng ư
ờ i nông dân c ần cù quanh n ăm lao đ
ộ ng c ự
c nh ọc
trên đ
ồ n g ru ộng. ng ư
ờ i công nhân trong nhà máy ngày đê m v ất v ả lao đ
ộ n g sáng t ạo đ
ẻ cho s ản
ph ẩm ngày càng m ột hoàn thi ện, đ
ư
ợ c nhi ều ng ư
ờ i ưa thích, cu ối cùng k ết qu ảt ốt đ
ẹ p đã m ỉm c ư
ời
v ới h ọ. Trong khi đó , nhà nông l ư
ờ i lao đ
ộ n g, ch ỉ lo ăn ch ơ
i ch ỉ chú ý đ
ế n ru ộng v ư
ờ n ; ng ư
ờ i công
nhân làm vi ệc ch ỉ trông cho chóng h ết gi ờthì r ất d ễnh ận l ấy h ậu qu ảtai h ại. Cu ộc s ống đó i nghèo
s ẽđe o đ
ẳ n g h ọ mãi. Trong xã h ội m ỗi ng ư
ờ i m ỗi vi ệc đ
ể t ạo ra s ản ph ẩm và trao đ
ổ i l ẫn nhau. T ừ
đó , h ọs ẽcó cu ộc s ống được phong phú, nâng cao.
Đến đâ y, ch ắc h ẳn ta đã hi ểu sâu s ắc l ời d ạy c ủa ông cha ta. Có lao độn g m ớ
i có cu ộc s ống đầy đủ,
ấm no. Lao độn g r ất c ần thi ết, đe m l ại cu ộc s ống h ạnh phúc cho con ng ười . Do v ậy, lao độn g là
th ướ
c đo đạo đức , ph ẩm ch ất, th ướ
c đo tình c ảm và n ăng l ự
c con ng ườ
i.
Càng hi ểu rõ giá tr ị c ủa câu t ục ng ữ
, ta càng ph ải rèn luy ện thói quen lao độn g, k ĩ n ăng lao độn g.
Ta ph ải ý th ứ
c rõ r ằng mu ốn t ồn t ại, mu ốn h ạnh phúc ph ải lao độn g. Th ật là v ẻvang cho nh ữ
ng ai
s ống b ằng chính s ức lao độn gc c ủa mình. Đó là l ẽcông b ằng c ủa m ột xã h ội lý t ưở
n g. Tóm l ại,câu
t ục ng ữ“tai làm hàm nhai,tay quai mi ệng tr ễ” là m ột chân lý muôn đời , dù cho khoa h ọc có th ểgi ải
phóng m ột ph ần s ức lao độn g con ng ườ
i thì nh ữ
ng roboot v ẫn không hoàn toàn có th ể thay th ế
được con ng ười lao độn g