Ý thức pháp luật và ý thức giáo dục chấp hành luật an toàn giao thông đường bộ cho học sinh trung học phổ thông ở thành phố đà nẵng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

ĐINH THỊ LAN ANH

Ý THỨC PHÁP LUẬT VÀ GIÁO DỤC Ý THỨC CHẤP HÀNH
LUẬT AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ CHO HỌC
SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

Chuyên ngành: Triết học
Mã số: 60.22.03.01

TÓM TẮT LUẬN VĂN
THẠC SĨ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Đà nẵng, 2015


Công trình được hoàn thành tại
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN HỒNG LƯU

Phản biện 1: TS. TRẦN NGỌC ÁNH
Phản biện 2: PGS.TS. NGUYỄN NGỌC HÒA

Luận văn đã được bảo vệ tại Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp
Thạc sĩ Khoa học Xã hội và Nhân văn họp tại Đại học Đà Nẵng.
Vào ngày...........tháng........năm 2015.

Có thể tìm hiểu luận văn tại:

- Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng
- Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng


1
MỞ ĐẦU
1.

TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI:

Trong đời sống xã hội pháp luật giữ vai trò đặc biệt quan trọng,
đó là phương tiện không thể thiếu để đảm bảo sự tồn tại và phát triển
của xã hội. Pháp luật vừa là phương tiện để Nhà nước quản lí xã hội,
vừa là phương tiện để công dân thực hiện, bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của bản thân. Do đó, việc giáo dục cho học sinh ý thức
thực hiện pháp luật là điều vô cùng quan trọng mang tính chất sống
còn cho sự tồn tại và phát triển của xã hội, mà trong đó giáo dục ý
thức chấp hành pháp luật an toàn giao thông đường bộ cho học sinh
chính là một phần của việc giáo dục ý thức trách nhiệm đối với bản
thân, gia đình và xã hội. Hiểu pháp luật, sống và làm việc theo pháp
luật, đó là lối sống văn minh của một xã hội hiện đại, là biểu hiện của
nếp sống đạo đức, thẩm mĩ đầu tiên của mỗi người.
Trong số người tham gia giao thông hằng ngày phải kể đến đối
tượng khá đông và gây ra nhiều tai nạn nhất đó chính là thanh niên,
học sinh, do đó cần phải tăng cường các biện pháp giáo dục, phố
biến kiến thức pháp luật giao thông đường bộ nhằm tăng sự hiểu biết
làm giảm thiểu thương vong do tai nạn giao thông gây ra..
Lúc sinh thời Bác Hồ thường nói:“Một năm bắt đầu từ mùa
xuân, đời người bắt đầu từ tuổi trẻ”, đúng vậy, chỉ có thanh niên học
sinh hiện nay là thế hệ tương lai của đất nước, nếp sống văn hóa giao

thông có được xây dựng trong đời sống cộng đồng hay không đó
chính là thế hệ trẻ - những thanh niên học sinh chủ nhân tương lai
của đất nước. Vì vậy, chúng tôi cho rằng việc giáo dục ý thức tuân
thủ pháp luật Giao thông đường bộ cho học sinh ở nhà trường phổ
thông là vấn đề hết sức cần thiết hiện nay. Bản thân tôi là giáo viên
giảng dạy môn Giáo dục công dân đã nhiều năm, cũng đã đau biết


2
bao nỗi đau khi mà tai nạn giao thông đã cướp đi tính mạng của một
đồng nghiệp, của những học sinh thân yêu mà họ chủ yếu là những
nạn nhân của sự cẩu thả, thiếu ý thức khi tham gia giao thông. Trong
quá trình giảng dạy bộ môn ở nhà trường trung học phổ thông mặc
dù không phải là nội dung chính khóa nhưng chúng tôi cũng đã cố
gắng hết mình trong khả năng có thể giáo dục lồng ghép để cung cấp
kiến thức hiểu biết về pháp luật ATGT, văn hóa giao thông cần có
nhằm nâng cao trình độ văn hóa giao thông cho học sinh của mình
góp phần hưởng ứng “Thập kỷ hành động vì an toàn giao thông
đường bộ toàn cầu giai đoạn 2011 – 2020” . Chính từ yêu cầu bức
thiết đó, chúng tôi chọn chủ đề “Ý thức pháp luật và vấn đề giáo
dục ý thức pháp luật an toàn giao thông đường bộ cho học sinh
trung học phổ thông ở Thành phố Đà Nẵng” làm nội dung nghiên
cứu của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
2.1. Mục đích:
Trên cơ sở nghiên cứu và làm rõ ý thức pháp luật và vai trò của
ý thức pháp luật đối với đời sống xã hội, từ đó, vận dụng vào việc
giáo dục ý thức pháp luật ATGT đường bộ cho học sinh THPT ở
Thành phố Đà Nẵng, góp phần xây dựng đời sống văn hóa – văn
minh đô thị của Thành phố.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để thực hiện được mục đích nói trên, đề tài tập trung vào những vấn
đề sau:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về pháp luật, ý thức pháp luật và vai
trò của ý thức pháp luật trong đời sống xã hội.


3
- Làm rõ thực trạng vi phạm pháp luật và ý thức chấp hành pháp
luật ATGT đường bộ ở Thành phố Đà Nẵng nói riêng và trên phạm
vi cả nước trong thời gian qua.
- Đề xuất những biện pháp nhằm tăng cường giáo dục ý thức
chấp hành pháp luật ATGT đường bộ cho học sinh THPT ở Thành
phố Đà Nẵng hướng đến xây dựng ý thức văn hóa giao thông cộng
đồng.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
- Vì thời gian và điều kiện nghiên cứu có hạn, nên bản thân tôi
chỉ đi sâu nghiên cứu lý luận về ý thức pháp luật và vai trò của ý
thức pháp luật trong đời sống xã hội. Trên cơ sở đó, nghiên cứu và
làm rõ thực trạng vi phạm pháp luật an toàn giao thông đường bộ của
học sinh trung học phổ thông ở Thành phố Đà Nẵng, đồng thời đề
xuất những biện pháp giáo dục ý thức chấp hành pháp luật an toàn
giao thông đường bộ trong học sinh một cách có hiệu quả, xây dựng
văn hóa giao thông học đường – góp phần xây dựng văn hóa giao
thông Thành phố.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Để hoàn thành đề tài luận văn này, tôi đã sử dụng phương
pháp duy vật biện chứng kết hợp với phương pháp duy vật lịch sử.
Đồng thời kết hợp một số phương pháp khác như: phương pháp
logic, phân tích, quy nạp, diễn dịch, tổng hợp, nhận xét rút ra kết

luận. Phương pháp trực quan, điều tra, khảo sát và liên hệ thực tiễn
làm sáng tỏ đề tài nghiên cứu.
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
- Từ lý luận cũng như thực tiễn, đề tài góp phần làm rõ lý luận
chung về pháp luật, ý thức pháp luật, giáo dục ý thức pháp luật, ý
thức công dân và đặc biệt là giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật giao


4
thông đường bộ cho học sinh trung học phổ thông ở thành phố Đà
Nẵng.
- Đề tài đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao ý thức
tuân thủ pháp luật giao thông đường bộ cho học sinh trung học phổ
thông ở Thành phố Đà Nẵng, góp phần xây dựng văn hóa giao thông
học đường.
- Khi đã hoàn thành đề tài có thể được dùng làm tư liệu định
hướng cho việc giáo dục trực tiếp hoặc tích hợp lồng ghép giáo dục
luật giao thông đường bộ cho học sinh ở nhà trường phổ thông. Nâng
cao ý thức thực hiện pháp luật an toàn giao thông.
6.

Bố cục đề tài nghiên cứu:

Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn
gồm có ba
7.

chương và 12 tiết.

Tình hình nghiên cứu.

Chương 1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÁP LUẬT, Ý
THỨC PHÁP LUẬT VÀ GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP LUẬT
1.1. Ý THỨC PHÁP LUẬT – HÌNH THÁI QUAN TRỌNG
CỦA Ý THỨC XÃ HỘI.
1.1.1. Khái niệm pháp luật và ý thức pháp luật.
a.

Pháp luật là gì?

- Pháp luật được hiểu là: “pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự
do Nhà nước đặt ra hoặc thừa nhận, thể hiện ý chí của giai cấp nắm
quyền lãnh đạo xã hội nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội”.
- Hệ thống quy phạm pháp luật đó do nhà nước đặt ra và được
nhà nước bảo đảm thực hiện, được bảo vệ bằng các biện pháp tổ
chức, giáo dục, thuyết phục và cưỡng chế của bộ máy nhà nước. Ở


5
nước ta, hiện nay đang xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa, do đó, các hệ thống pháp luật do Nhà nước Việt Nam – đại
diện quyền lực của giai cấp công nhân liên minh với giai cấp nông
dân và tầng lớp trí thức đặt ra, thể hiện ý chí, nguyện vọng và lợi ích
của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, có tính chất bắt buộc
chung đối với toàn xã hội nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội trong
quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
b.

Ý thức pháp luật:

- Ý thức pháp luật là tổng thể những học thuyết, tư tưởng, quan
điểm, quan niệm pháp lý tồn tại trong xã hội, thể hiện mối quan hệ
của con người đối với pháp luật, đối với quá trình điều chỉnh pháp
luật, sự đánh giá về tính hợp pháp hay không hợp pháp trong xử sự
của cá nhân, cũng như trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan
nhà nước, các tổ chức xã hội.
- Ý thức pháp luật là một hình thái của ý thức xã hội và có tính
độc lập tương đối, với tư cách là một bộ phận của ý thức xã hội, ý
thức pháp luật xuất hiện nảy sinh trên nền tảng tồn tại xã hội nhất
định. Vì thế tồn tại xã hội và ý thức pháp luật có mối quan hệ biện
chứng với nhau.
1.1.2. Các loại ý thức pháp luật và cấp độ biểu hiện của ý
thức pháp luật.
a.

Các loại ý thức pháp luật.

Trong đời sống xã hội, mỗi người một trình độ nhận thức, cách
nhận định vấn đề, quan điểm sống, lập trường, lý tưởng và mục đích
phấn đấu khác nhau, làm cho xã hội phức tạp, đa dạng và ý thức của
mỗi người hoàn toàn khác nhau. Tùy vào cấp độ, giới hạn nhận thức
và các căn cứ khoa học có 3 loại ý thức pháp luật, cụ thể:


6
Một là, ý thức pháp luật thông thường: phản ánh mối liên hệ bên
ngoài ở mức độ cần thiết cho cuộc sống thường nhật của các tổ chức
và cá nhân.
Hai là, ý thức pháp luật lý luận: phản ánh sâu sắc, đầy đủ mối

liên hệ bên trong, bản chất, vai trò, cơ chế điều chỉnh của pháp luật.
Ba là, ý thức pháp luật nghề nghiệp: là ý thức có tính chuyên
biệt rất sâu theo từng lĩnh vực nghề nghiệp đặc biệt là của những
người làm nghề luật. Đây là bộ phận ý thức pháp luật sử dụng pháp
luật như là phương tiện hành nghề.
Căn cứ vào chủ thể pháp luật có 3 loại ý thức pháp luật, cụ thể:
- Ý thức pháp luật cá nhân: đó là các quan điểm, tư tưởng, tình
cảm, tâm lý, thái độ của từng con người cụ thể đối với pháp luật và
chịu sự tác động của hoàn cảnh, điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa,
xã hội và khả năng của từng người.
- Ý thức pháp luật nhóm: gồm những quan điểm, tư tưởng, tình
cảm của một nhóm xã hội nhất định về pháp luật.
- Ý thức pháp luật xã hội: là ý thức pháp luật của một bộ phận
cầm quyền trong xã hội, đại diện cho cả xã hội, chứa đựng các tư
tưởng, quan điểm pháp lý về vấn đề cơ bản nhất của pháp luật và
thường được thể hiện trong nội dung pháp luật của đất nước .
b.

Các cấp độ biểu hiện của ý thức pháp luật:

Ý thức pháp luật là cơ sở hình thành văn hóa pháp lý của chủ
thể pháp luật, tạo cho chủ thể có khả năng và kỹ năng sử dụng cơ chế
điều chỉnh pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bản
thân mình, cho Nhà nước và cho xã hội, nhằm xử sự đúng đắn và
phù hợp trong các mối quan hệ. Do đó, ý thức pháp luật được tạo nên
bởi hệ tư tưởng pháp luật và tâm lý pháp luật, cụ thể:


7
Thứ nhất, Tư tưởng pháp luật là toàn bộ những tư tưởng, quan

điểm và học thuyết về pháp luật còn được gọi là nhận thức pháp lý,
bao gồm các tri thức của con người về pháp luật, các hiện tượng liên
quan đến pháp luật và quá trình điều chỉnh pháp luật…được khái
quát hóa thành lý luận, học thuyết về nhà nước và pháp luật. Tư
tưởng pháp luật là kết quả của sự phản ánh một cách tự giác, có mục
đích, có tính tổ chức cao của các hoạt động tư duy lý luận. Chính vì
vậy, mà tư tưởng pháp luật là bộ phận chủ yếu của ý thức pháp luật,
được hình thành một cách tự giác, phản ánh tồn tại xã hội một cách
sâu sắc, khách quan mang tính hệ thống và khoa học có tác dụng soi
sáng, định hướng cho tâm lý pháp luật. Những chủ thể có tri thức
pháp luật cao sẽ có khả năng nhận thức pháp luật chính xác và có ý
thức tuân thủ tốt các quy định của pháp luật. Ví dụ như: khi lưu
thông trên đường theo quy định của luật giao thông đường bộ Việt
Nam đi về bên tay phải, đi đúng làn đường quy định, tuân thủ tín
hiệu giao thông…sẽ góp phần đảm bảo an toàn cho bản thân mình,
với những người xung quanh và toàn xã hội. Bởi hạt nhân của tư
tưởng pháp luật là những tri thức pháp luật(sự nhận thức, hiểu biết
khoa học và nắm bắt các quy định pháp luật) được biểu hiện thông
qua hành vi, hành động của con người trong cuộc sống. Trong đời
sống xã hội, tri thức pháp luật giữ vai trò vô cùng quan trọng đặc biệt
đối với mỗi cá nhân, đó là yếu tố tạo thành nhân cách, năng lực và
trình độ hiểu biết, đối với xã hội có tác dụng phát huy sức mạnh và
năng lực sáng tạo của mỗi thành viên, đối với quốc gia là động lực
thúc đẩy tiến bộ xã hội.
Ở Việt Nam, các tư tưởng pháp luật là sự kế thừa và kết hợp hài
hòa của nhiều quan niệm, quan điểm pháp luật khác nhau. Bao gồm
các quan niệm, quan điểm pháp luật dựa trên nền tảng của chủ nghĩa


8

Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh được củng cố và phát triển,
các quan điểm pháp luật tiến bộ của các đối tác trong quan hệ song
phương, đa phương và với quốc tế lẫn các quan niệm quan điểm vẫn
còn tồn tại làm cho tư tưởng pháp luật Việt Nam thêm phong phú, đa
dạng. Vì vậy, trong quá trình củng cố, phát triển các tư tưởng pháp
luật của đất nước cần phải: “Tiếp tục đổi mới tư duy, tăng cường
tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, kịp thời làm sáng tỏ hơn
những vấn đề bức xúc về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ
nghĩa xã hội ở nước ta; về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa; về Đảng cầm quyền và công tác xây dựng Đảng; về xây dựng
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân,
vì nhân dân; về tổ chức và hoạt động của Mặt trận và các đoàn thể
nhân dân…”[18; tr. 58, 59]. Phấn đấu xây dựng và phát triển các
quan niệm, quan điểm pháp luật ở Việt Nam trở thành một hệ tư
tưởng pháp luật tiên tiến, phù hợp nhất với điều kiện phát triển của
đất nước trong quá trình hội nhập xu thế quốc tế hóa toàn cầu, nhằm:
“Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc,
đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội và con người trong điều kiện
đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc
tế”[18; tr. 59].
Thứ hai, tâm lý pháp luật là sự phản ánh những tâm trạng, cảm
xúc, thái độ, tình cảm đối với pháp luật và các hiện tượng pháp lý cụ
thể khác. Tâm lý pháp luật bị chi phối bởi hệ tư tưởng pháp luật, nó
phụ thuộc rất nhiều vào đặc điểm và trình độ nhận thức lý luận của
cá nhân. Nhưng đồng thời cũng là tiền đề thúc đẩy quá trình hình
thành và phát triển các quan điểm, tư tưởng pháp luật phù hợp. Tâm
lý pháp luật có ảnh hưởng rất lớn tới việc thực hiện hành vi pháp luật
hợp pháp của chủ thể và góp phần nâng cao phẩm giá, nhân cách con

9
người, từ đó hình thành trách nhiệm của mỗi người với bản thân, với
gia đình và với quê hương đất nước. Bởi tâm lý pháp luật chứa đựng
trong nó những rung động về tâm hồn của con người, điều chỉnh
hành vi bằng niềm tin, sự hiểu biết, sự trân trọng hay thù hằn, định
kiến, ác cảm….đối với pháp luật, quá trình điều chỉnh pháp luật do
ảnh hưởng của những giao tiếp trong đời sống thực tiễn xã hội.
Ở nước ta trong thời gian qua, chưa quan tâm đúng mức vai trò
quan trọng của tâm lý pháp luật, chúng ta chủ yếu tập trung vào xây
dựng hệ tư tưởng pháp luật mà chưa thật sự chú ý tới việc củng cố,
định hướng để hình thành thái độ, tình cảm pháp luật đúng đắn trong
đời sống xã hội. Do đó, mà tâm lý pháp luật ở nước ta diễn biến khá
phức tạp, biểu hiện một bộ phận không nhỏ dân cư chưa có thói quen
sống và làm việc theo pháp luật, thậm chí xem nhẹ hay coi pháp luật
chỉ là sự trói buộc hành vi của con người và tìm mọi cách để trốn
tranh, không tuân thủ các quy định của pháp luật trên mọi lĩnh vực
của đời sống, đặc biệt là vi phạm các quy định của pháp luật giao
thông đường bộ biểu hiện: trên những đoạn đường, tuyến đường
không có Cảnh sát giao thông cắm chốt thì chúng ta dễ dàng thấy tận
mắt thấy những hành vi vi phạm như không đội mũ bảo hiểm khi
điều khiển hay ngồi trên xe máy, vượt đèn đỏ, điều khiển xe máy
chưa đủ tuổi theo luật định chủ yếu là học sinh, đi ngược chiều,
không đi đúng làn đường quy định, chở quá số người quy định, vừa
điều khiển phương tiện giao thông vừa nghe điện thoại hay mang tai
phôn khi điều khiển xe máy…..Tất cả những hành vi đó nhằm thõa
mãn trạng thái tâm lý “không ai làm được gì mình” hoặc “để thể hiện
mình trước mọi người”.
Vì vậy, việc thay đổi những tình cảm, thái độ pháp lý không phù
hợp nhằm tạo dựng, củng cố tâm lý pháp luật đúng đắn là việc làm

10
hết sức khó khăn ở nước ta hiện nay. Bởi tính chất bền vững của tâm
lý trong ý thức của mỗi con người. Muốn làm được điều đó, phải
kiên trì, không ngừng nâng cao ý thức pháp luật, điều chỉnh hành vi
của con người theo đúng quy định của pháp luật.
1.2. Vai trò của ý thức pháp luật trong đời sống xã hội.
1.2.1. Ý thức pháp luật với sự tồn tại và phát triển của xã
hội.
Ý thức pháp luật ra đời từ những điều kiện xã hội nhất định,
phản ánh nhu cầu điều chỉnh cũng như quá trình điều chỉnh bằng
pháp luật đối với các quan hệ xã hội. Trong đời sống pháp lý, ý thức
pháp luật giúp chủ thể thực hiện đúng các quy định pháp luật, tránh
được các hành động thiếu suy nghĩ, đi ngược với lợi ích chung của
xã hội.
1.2.2. Ý thức pháp luật với sự hình thành nhân cách con
người.
- Ý thức pháp luật có tác dụng điều chỉnh hành vi con người
thông qua yếu tố tư tưởng, tâm lý.
- Ý thức pháp luật là một trong những nhân tố giúp chủ thể tự
điều chỉnh hành vi của mình sao cho phù hợp với các quy định pháp
luật.
1.3. NHỮNG NHẬN THỨC CÓ BẢN VỀ GIÁO DỤC
PHÁP LUẬT VÀ GIÁO DỤC Ý THỨC CÔNG DÂN TRONG
NHÀ TRƯỜNG PHỔ THÔNG.
1.3.1. Giáo dục và giáo dục pháp luật.
a.

Giáo dục là gì?

- Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt, bản chất của nó là
sự truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử - xã hội của các thế hệ
loài người, nhờ có giáo dục mà các thế hệ nối tiếp nhau phát triển,


11
tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại được kế thừa, bổ sung và trên
cơ sở đó mà xã hội loài người không ngừng tiến lên.
b.

Giáo dục pháp luật:

- Giáo dục pháp luật là một trong những nội dung quan trọng
của nền pháp chế xã hội chủ nghĩa.
- Mục tiêu cơ bản của giáo dục pháp luật, đó là sự hình thành ở
mỗi thành viên xã hội ý thức pháp luật.
- Hiệu quả của giáo dục pháp luật đối với lứa tuổi học sinh chỉ
có kết quả khi quá trình giáo dục được tiến hành lồng ghép giữa giáo
dục pháp luật với giáo dục chính trị.
1.3.2. Khái niệm ý thức công dân và nội dung giáo dục ý thức công
dân.
a.

Ý thức công dân là gì?

- Ý thức công dân là một phạm trù tinh thần, nói lên trình độ
nhận thức về quyền và nghĩa vụ của người dân đối với nhà nước và
được thể hiện bằng nhận thức và hành vi cụ thể trong cuộc sống của
mỗi người.
- Ý thức công dân là một sản phẩm tinh thần, được hình thành

nhờ có giáo dục và sự từng trải của từng cá nhân trong hoạt động
thực tiễn lâu dài, đó chính là một phẩm chất quan trọng của nhân
cách.
b. Nội dung giáo dục ý thức công dân.
Đó là giáo dục ý thức chính trị, ý thức pháp luật và ý thức đạo
đức. Bởi vì, cả ý thức chính trị, ý thức pháp luật và ý thức đạo đức là
hình thái của ý thức xã hội.
1.3.3. Con đường giáo dục ý thức pháp luật và giáo dục ý
thức chấp hành Luật giao thông đường bộ trong nhà trường phổ
thông.


12
- Giáo dục thông qua việc dạy học các môn trong nhà trường
phổ thông
- Giáo dục thông qua hoạt động lao động và các hoạt động xã
hội
- Giáo dục bằng tuyên truyền, nâng cao trình độ nhận thức
- Giáo dục thông qua tổ chức các cuộc thi và hoạt động đoàn
thể...
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
Qua đó, chúng ta có thể nhận thấy rằng ý thức pháp luật có vai
trò quan trọng trong đời sống xã hội. Việc nâng cao ý thức pháp luật
trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền là cực kỳ quan trọng.
Bởi nếu ý thức pháp luật thấp thì khó có thể xây dựng và hoàn thiện
được một hệ thống pháp luật khoa học, phù hợp, đồng thời với ý thức
pháp luật thấp thì các chủ thể cũng khó có thể nhận thức, thực hiện
và áp dụng pháp luật chính xác, có hiệu quả được. Vì vậy, nâng cao
ý thức pháp luật ở nước ta hiện nay là việc hết sức cần thiết nhằm
hình thành thái độ, tình cảm, cảm xúc pháp lý phù hợp, đúng đắn, có

thói quen và ý thức sống, làm việc, lao động theo Hiến pháp và pháp
luật.
CHƯƠNG 2
Ý THỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIAO THÔNG
ĐƯỜNG BỘ Ở THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG HIỆN NAY.
2.1. TÌNH HÌNH THỰC HIỆN PHÁP LUẬT NÓI CHUNG
VÀ LUẬT GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ NÓI RIÊNG TRÊN
PHẠM VI CẢ NƯỚC TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY.


13
2.1.1.
-

Những điểm tích cực:

Trong những năm gần đây công tác phổ biến, giáo dục

pháp luật được Đảng và Nhà nước Việt Nam quan tâm, chú trọng
nhiều nên ý thức pháp luật và sự hiểu biết pháp luật của các tổ chức,
cá nhân được nâng lên rõ rệt. Việc ban hành các loại văn bản quy
phạm pháp luật ở nước ta trong thời gian qua đúng thẩm quyền, đúng
quy trình luật định và có chất lượng hơn trước.
-

Nội dung của pháp luật ngày càng phù hợp với điều kiện

kinh tế - xã hội của đất nước, kế thừa truyền thống, tập quán tốt đẹp
của dân tộc, hạn chế được ý muốn chủ quan, duy ý chí.
-

Xã hội càng văn minh, hiện đại thì các quy định pháp luật

của nhà nước sẽ được nhân dân ý thức chấp hành một cách nghiêm
chỉnh, tự giác. Sự tiến bộ trong nhận thức về pháp luật được biểu
hiện qua sự tôn trọng pháp luật và ý thức bảo vệ pháp luật của nhân
dân.
2.1.2.
-

Những điểm hạn chế:

Do ảnh hưởng nặng nề của nền sản xuất nông nghiệp lạc

hậu, manh mún, phân tán với những tập tục, tập quán phức tạp do
vậy ý thức của nhiều người dân còn rất thấp, một bộ phận dân cư
chưa có thói quen sống và làm việc theo pháp luật.
-

Tình trạng kém hiểu biết về pháp luật và luật giao thông

đường bộ của một số tổ chức, cá nhân chưa đáp ứng được nhu cầu
của công cuộc đổi mới đất nước.
2.2. Tình hình trật tự an toàn giao thông đường bộ ở thành
phố Đà Nẵng nói chung và trong học sinh trung học phổ thông.
2.2.1.

Tình hình thực hiện pháp luật An toàn giao thông

đường bộ trên toàn thành phố Đà Nẵng trong những năm gần đây.

14
-

Thành phố Đà Nẵng giữ vị trí quan trọng về an ninh quốc

phòng cho khu vực nam trung bộ cũng như của cả nước, là một trong
những cửa ngỏ của hành lang kinh tế Đông – Tây. Chính vì vậy, Đà
Nẵng là đầu mối giao thông quan trọng cho các tỉnh miền Trung, nơi
có tuyến đường Bắc – Nam đi qua, gồm nhiều loại hình giao thông
vận tải khác nhau như: đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường
sông, đường hàng không, cảng nước sâu và cảng hàng không.
-

Theo thống kê của Uỷ ban an toàn giao thông thành phố,

tình hình tai nạn giao thông đường bộ mặc dù năm sau so với năm
trước có giảm về con số của các vụ tai nạn giao thông nhưng tính
chất của từng vụ tai nạn giao thông đường bộ thì rất nguy hiểm và để
lại hậu quả nghiêm trọng.
2.2.2.

Tình hình chấp hành pháp luật An toàn giao thông

đường bộ của học sinh Trung học phổ thông ở Thành phố Đà
Nẵng
-

Quá trình thực hiện các quy định của pháp luật giao thông

đường bộ trong học sinh vẫn còn nhiều bất ổn, chưa thật sự ổn định,
cụ thể: kiến thức hiểu biết pháp luật giao thông đường bộ trong học
sinh còn mang tính chung chung, chưa chính xác; khi cần thiết để
vận dụng vào cuộc sống thì cứng nhắc, chưa linh hoạt; chưa thật sự
hiểu hết được những nguy hiểm của các hành vi vi phạm pháp luật an
toàn giao thông, thậm chí nhiều lúc, nhiều nơi còn coi thường; quá
trình thực hiện còn cảm tính, chủ quan.
2.3. Thực trạng và nguyên nhân vi phạm pháp luật An toàn
giao thông đường bộ của học sinh trung học phổ thông ở Thành
phố Đà Nẵng hiện nay .
2.3.1.

Thực trạng ý thức thực hiện pháp luật giao thông

đường bộ ở Thành phố Đà Nẵng hiện nay.


15
-

Tình trạng vi phạm pháp luật giao thông đường bộ của mọi

tầng lớp dân cư vẫn là vấn đề nóng bỏng, đặc biệt là thanh niên học
sinh.
-

Tình trạng chen lấn, lạng lách, đánh võng, đùa giỡn trên

đường phố vẫn thường xuyên diễn ra, đặc biệt là trước cổng trường

giờ tan học.
2.3.2.

Nguyên nhân vi phạm Luật giao thông đường bộ

của xã hội nói chung và trong học sinh phổ thông ở Thành phố
Đà Nẵng
-

Rất nhiều nguyên nhân dẫn đến những hậu quả nói trên,

nhưng trong đó nguyên nhân sâu xa và cơ bản nhất vẫn là sự thiếu ý
thức, thiếu hiểu biết của người tham gia giao thông mà trong đó học
sinh, sinh viên chiếm số lượng rất lớn. Những đối tượng này tập
trung chủ yếu là chưa đủ kiến thức; chưa hoàn toàn có ý thức thực
hiện đúng theo quy định của pháp luật giao thông đường bộ.
2.3.3. Giải pháp kiềm chế tai nạn giao thông đường bộ và
giảm ùn tắc giao thông ở Thành phố Đà Nẵng.
-

Tăng cường công tác quản lí của Nhà nước bằng chính

sách, pháp luật
-

Đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục Luật giao thông đường

bộ cho học sinh trung học phổ thông.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
Tóm lại, thanh niên học sinh là một lực lượng đong đảo trong xã

hội, có vị trí và vai trò rất quan trọng trong công cuộc xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Niềm tin vào pháp luật của thanh niên, học
sinh là sự tin tưởng vào pháp luật, luôn tôn trọng các quy định của
pháp luật. Có thể nói niềm tin vào pháp luật là một thành tố rất cơ


16
bản, quan trọng cấu thành phẩm chất chính trị, phẩm chất trí tuệ, đạo
đức, lối sống và năng lực công tác của thanh niên, học sinh. Có niềm
tin vào pháp luật sẽ giúp thanh niên, học sinh có được những định
hướng đúng đắn trong tư duy, nhận thức và hành động, biết xem xét
đánh giá và giải quyết vấn đề trong thực tiễn cuộc sống có hiệu quả.
Đó chính là lòng tin vào công lí, lẽ công bằng và khả năng ổn định
trật tự xã hội được tạo lập nên bởi hệ thống pháp luật. Niềm tin pháp
luật được thể hiện ở sự tôn trọng, ủng hộ pháp luật, tuân thủ theo
đúng các quy định pháp luật, đảm bảo trật tự an toàn, an ninh trong
đời sống xã hội.
CHƯƠNG 3
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO Ý THỨC
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ CHO
HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở THÀNH PHỐ ĐÀ
NẴNG
3.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ GIÁO DỤC Ý THỨC TUÂN
THỦ PHÁP LUẬT AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở THÀNH PHỐ
ĐÀ NẴNG.
3.1.1. Sự cần thiết phải giáo dục ý thức chấp hành pháp luật
giao thông đường bộ cho học sinh trung học phổ thông.
- Tai nạn giao thông đã và đang là vấn đề được toàn thể xã hội
quan tâm sâu sắc, mang tính toàn cầu. Chính điều đó, biện pháp hữu

hiệu nhất nhằm đảm bảo trật tự an toàn giao thông đường bộ trong
đời sống cộng đồng không cách nào hơn là phải giáo dục ý thức cho
học sinh khi đang ngồi trên ghế nhà trường, như ông Tadamichi
Hoshi chuyên gia an toàn giao thông hàng đầu của Nhật Bản đã nói:


17
“Giáo dục là con đường ngắn nhất và hiệu quả nhất”, nhằm giúp
học sinh hiểu và nắm vững những kiến thức cơ bản về pháp luật giao
thông đường bộ, năng lực và kĩ năng ứng xử khi tham gia giao thông
góp phần xây dựng đời sống văn hóa giao thông trong học đường và
ngoài xã hội.
3.1.2. Thực trạng giáo dục ý thức thực hiện pháp luật an
toàn giao thông đường bộ cho học sinh trung học phổ thông.
a. Văn bản chỉ đạo.
Việc phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung ở nhà trường được
thực hiện từ những năm 1987 – 1988, và giáo dục an toàn giao thông
trong các trường học cũng được thực hiện từ đầu thập kỷ 90. Thực
hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, thể hiện sự phối hợp chặt
chẽ giữa Bộ tư pháp, Bộ Giáo dục và Đào tạo để đưa kiến thức pháp
luật vào môn học Giáo dục công dân ở nhà trường phổ thông. Qua
quá trình hơn 10 năm triển khai thực hiện, đến nay đã có hệ thống
pháp lí và tài liệu cho các cấp học được biên soạn, sửa đổi và triển
khai trong cả nước. Ngoài các văn bản chỉ đạo, hiện nay tài liệu
giảng dạy an toàn giao thông đã được biên soạn và tổ chức giảng dạy
cho các bậc học từ mầm non đến đại học.
b.

Những tồn tại và khó khăn trong quá trình giáo dục pháp

luật giao thông đường bộ trong học sinh Trung học phổ thông.
- Ý thức chấp hành các quy định về an toàn giao thông có nhiều
chuyển biến nhưng tính tự giác chưa cao, chưa bền vững. Một bộ
phận học sinh chưa tự giác chấp hành quy định của pháp luật an toàn
giao thông, tình trạng học sinh đi xe mô tô, xe gắn máy đến trường,
đi xe đạp điện, xe điện không đội mũ bảo hiểm vẫn còn tiếp diễn và
mức độ nguy hiểm hơn. Những học sinh đi học bằng xe đạp thì chở


18
2, chở 3 thậm chí chở 4, chở 5 người, đi hàng 2, hàng 3 thậm chí
hàng 4, hàng 5 trên đường phố.
- Nhiều phụ huynh đón con em cũng đã đậu, đỗ xe dưới lòng
đường, làm ách tắc giao thông đoạn đường trước trường giờ ta học.
Nhiều phụ huynh chưa thật sự hợp tác với nhà trường để giáo dục ý
thức chấp hành pháp Luật giao thông đường bộ cho con em mình, làm
cho sự phối hợp giữa nhà trường – gia đình – xã hội gặp nhiều khó
khăn.
- Mặt khác, thời lượng giảng dạy giáo dục trật tự an toàn giao
thông trong chương trình chính khóa còn hạn hẹp, chủ yếu là lồng
ghép thông qua các hoạt động hoặc trong môn Giáo dục công dân.
3.2. MỤC TIÊU CỦA VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC THỰC
HIỆN PHÁP LUẬT GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ CHO HỌC
SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.
- Nhằm cung cấp những hiểu biết cơ bản về kiến thức Luật giao
thông đường bộ, có thái độ và kỹ năng thực tế tham gia giao thông,
có trách nhiệm vào việc giải quyết các vấn đề về an toàn giao thông
ở mức độ phù hợp với từng loại đối tượng; tạo nên bước chuyển biến
tích cực trong ý thức, kỹ năng và hình thành văn hóa giao thông
trong học sinh góp phần kiềm chế tai nạn giao thông.

3.3. NGUYÊN TẮC VÀ PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC
- Giáo dục pháp luật an toàn giao thông được coi là phương
thức để xây dựng phát triển văn hóa pháp lý, văn hóa giao thông đảm
bảo sự ổn định và phát triển bền vững.
- Giáo dục an toàn giao thông phải nhằm định hướng hình
thành thái độ, quan điểm, niềm tin vào các quy định của pháp luật để
tự đó tự bản thân học sinh nhận thức và hành động phù hợp các quy


19
định của Luật giao thông đường bộ, góp phần hình thành văn hóa
giao thông thành phố.
3.4. MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC PHÁP LUẬT GIAO
THÔNG ĐƯỜNG BỘ CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG.
3.4.1.

Phương pháp tình huống

3.4.2.

Phương pháp điều tra, khảo sát và nghiên cứu thực địa

3.4.3.

Phương pháp dự án

3.4.4.

Phương pháp hoạt động thực tiễn

3.4.5.

Phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề

3.4.6.

Phương pháp nêu gương

3.5. ĐỊNH HƯỚNG NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH LỒNG
GHÉP GIÁO DỤC PHÁP LUẬT GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ
CÓ HIỆU QUẢ TRONG MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở
NHÀ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.
3.5.1.

Vị trí và mục tiêu môn Giáo dục công dân trong

chương trình trung học phổ thông.
a. Vị trí: Vị trí của môn Giáo dục công dân ở nhà trường phổ
thông đã được xác định trong Chỉ thị số 30/1998/CT – BGD&ĐT
của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 20 tháng 5 năm 1998:
Theo đó, “Môn Giáo dục công dân ở trường phổ thông có vị trí hàng
đầu trong việc định hướng phát triển nhân cách của học sinh thông
qua việc cung cấp hệ thống tri thức cơ bản về giá trị đạo đức – nhân
văn, đường lối chính sách lớn của Đảng, Nhà nước và pháp luật, kế
thừa truyền thống đạo đức, bản sắc dân tộc Việt Nam; trung thành
với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; tiếp thu những giá
trị tốt đẹp của nhân loại và thời đại”.
b.

Mục tiêu:


20
- Thứ nhất, trang bị tri thức công dân trên các lĩnh vực chính trị,
tư tưởng, đạo đức, kinh tế, pháp luật.
- Thứ hai, hình thành ý thức công dân, ý thức quyền và nghĩa
vụ, giáo dục tinh thần trách nhiệm, tình cảm lành mạnh của công
dân.
- Thứ ba, rèn luyện hành vi, thói quen, ý thức, tình cảm, đạo đức
phù hợp với chuẩn mực xã hội, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức
đã tích lũy, giải quyết những vấn đề trong thực tiễn cuộc sống.
3.5.2.

Định hướng nội dung chương trình lồng ghép giáo

dục giao thông đường bộ trong môn Giáo dục công dân.
3.6. KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT
3.6.1.

Với Ban An toàn giao thông Thành phố Đà Nẵng.
Để thực hiện tốt “Năm văn hóa, văn minh đô thị

2015”, Công an Thành phố cần phải phối hợp chặt chẽ giữa các cơ
quan ban ngành trong việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát và giám
sát nhằm đảm bảo an ninh, trật tự đô thị đặc biệt tại các chốt giao
thông quan trọng.
-

Tăng cường xử lý nghiêm với những hành vi vi phạm Luật

giao thông đường bộ.
-

Kịp thời khắc phục sữa chữa những đoạn đường bị hỏng,

xuống cấp nhằm đảm bảo an toàn cho mọi người lưu thông.
-

Luôn coi công tác an toàn giao thông là trọng tâm và xuyên

suốt.
3.6.2.
-

Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Đà Nẵng.

Tăng cường phổ biến, giáo dục, tuyên truyền nhằm nâng

cao ý thức thực hiện pháp luật khi tham gia giao thông trong học sinh
và xuyên suốt trong tất cả các cấp học.


21
-

Xây dựng quy chế phối hợp với công an cùng cấp, phối

hợp giữa nhà trường với các cấp chính quyền ở địa phương để triển
khai thực hiện tốt công tác đảm bảo an ninh, trật tự an toàn giao

thông trường học.
-

Quán triệt chỉ đạo các trường xây dựng “cổng trường an

toàn”, đưa việc chấp hành Luật giao thông đường bộ làm một tiêu chí
để đánh giá thi đua của từng trường, đánh giá đạo đức của học sinh.
-

Coi trọng việc tích hợp lồng ghép giáo dục an toàn giao

thông trong môn Giáo dục công dân.
3.6.3.
-

Thành Đoàn Thành phố Đà Nẵng.

Phối hợp với các cơ quan ban ngành thường xuyên tổ chức

các hoạt động nhằm giáo dục, tuyên truyền nâng cao ý thức chấp
hành Luật giao thông đường bộ trong thanh niên học sinh trên toàn
thành phố.
-

Tổ chức các cuộc thì tìm hiểu quy định của Luật giao thông

đường bộ, thi tuyên truyền viên pháp luật về an toàn giao thông.
-

Phát động rộng rãi các hoạt động nhằm nâng cao ý thức

tuân thủ pháp luật giao thông đường bộ.
3.6.4.

Các trường THPT trên địa bàn Thành phố Đà

Nẵng.
-

Hưởng ứng “ Năm văn hóa, văn minh đô thị”, nhằm giảm

thiểu tai nạn giao thông một cách bền vững trên địa bàn thành phố,
các trường học phải xây dựng môi trường văn hóa giao thông lành
mạnh, đúng pháp luật.
-

Tăng cường các biện pháp giáo dục, tuyên truyền nhằm

nâng cao ý thức tự giác thực hiện pháp luật giao thông đường bộ của
học sinh trung học phổ thông như: tổ chức các cuộc thi tìm hiểu Luật


22
giao thông đường bộ, các hoạt động ngoại khóa và lồng ghép tích
hợp trong các môn học văn hóa đặc biệt là môn Giáo dục công dân.
-

Các trường học phải thành lập các đội thanh niên xung kích

làm nhiệm vụ phân luồng giao thông, kiểm tra và ghi tên kịp thời

những học sinh vi phạm để nhà trường có biện pháp xử lý kịp thời,
phù hợp.
-

Bản thân giáo viên phải gương mẫu chấp hành pháp luật về

an toàn giao thông, để qua đó giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật
trong học sinh.
-

Phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức Đoàn – Hội

trong việc giữ gìn trật tự an toàn giao thông, đẩy mạnh cuộc vận
động “Học sinh, sinh viên với văn hóa giao thông”; nhân rộng mô
hình “Cổng trường an toàn giao thông”
3.6.5.

Tổ chuyên môn Giáo dục công dân trên địa bàn

thành phố.
-

Tăng cường đổi mới phương pháp dạy học, tích cực lồng

ghép giáo dục nhằm cung cấp những kiến thức pháp luật giao thông
đường bộ cơ bản và cần thiết cho học sinh, nâng cao ý thức tuân thủ
pháp luật khi tham gia giao thông.
-

Có sự quan tâm và đầu tư đúng mức để góp phần xây dựng

văn hóa giao thông học đường.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
Như vậy, việc giáo dục ý thức trách nhiệm đối với bản thân, với
gia đình, với xã hội và đặc biệt ý thức chấp hành pháp luật pháp luật
giao thông đường bộ là công việc khẩn thiết nhằm thiết lập trật tự
trong tham gia giao thông, xây dựng nếp sống văn hóa gia thông


23
cộng đồng, giảm thiểu tổn thất do tai nạn giao thông gây ra góp phần
ổn định đời sống vật chất và tinh thần của xã hội.
KẾT LUẬN
Văn hóa giao thông chính là việc nâng cao tính tự giác, ý thức
chấp hành pháp luật giao thông đường bộ. Bởi lẽ, đa số những hành
vi vi phạm quy định pháp luật về an toàn giao thông đều bắt nguồn
tự sự tùy tiện, thiếu tự giác, cố tình vi phạm luật giao thông đường bộ
của người điều khiển phương tiện giao thông. Với thực trạng giao
thông hiện nay, chỉ một lần vượt đèn đỏ, uống rượu, bia quá mức, lấn
tuyến, chạy ngược chiều….đều có thể dẫn đến những cái chết oan
nghiệt, gây đau khổ, mất mát cho biết bao gia đình trong xã hội. Tại
sao hàng ngày các phương tiện thông tin đại chúng vẫn nêu ra các vụ
tai nạn giao thông trầm trọng, những con số người chết và người bị
thương rất cao nhưng ít có tác dụng trong việc giáo dục Luật lệ giao
thông? Phải chăng con người trong xã hội chúng ta đang ngày càng
sống vô cảm, vì nó xảy ra quá nhiều, chỉ có người trong cuộc mới
thấm thía hết nổi đau về hậu quả? Việc thực hiện an toàn giao thông
quá khó để đảm bảo an toàn cho bản thân, cho mọi người và cả tài
sản. Hậu quả của việc không tuân thủ các quy định của Luật giao
thông đường bộ là rất lớn, vì thế mỗi chúng ta cần phải nâng cao ý

thức thực hiện tốt Luật giao thông đường bộ, chấp hành hiệu lệnh an
toàn khi tham gia giao thông.
An toàn giao thông không chỉ là vấn đề chung của xã hội mà
còn là sự đóng góp của mỗi cá nhân. Mỗi chúng ta cần ý thức tốt khi
tham gia giao thông thì sẽ giảm thiểu tai nạn giao thông. Ngày nay,
văn hóa giao thông chính là phải chấp hành đúng, gương mẫu và tự
giác đối với Luật giao thông đường bộ. Theo đó, các hành vi ứng xử