Phân Lớp Ngọc Lan Và Các Họ, Bộ



Thảo luận nhóm môn Phân loại học thực vật

(Magnoliidae)




Lớp CSS13
* Đỗ Nguyễn Như Nguyệt
* Nguyễn Thị Bích Phượng
* Đỗ Thị Phương
* Võ Thị Thắm


Đề tài thảo luận:

Những đặc
điểm nào
chứng tỏ
phân lớp
Ngọc lan
kém tiến
hóa nhất?

Từ bộ Ngọc
lan đã hình
thành nên
những dòng
tiến hóa

nào?


Đặc điểm chung của phân lớp Ngọc lan
- Gồm những đại diện là những cây gỗ thường xanh. Lá đơn,
nguyên, mọc cách, thường có lá kèm.
- Trong cấu tạo gỗ chưa có mạch thông. Ở những đại diện
thấp chỉ có quản bào.
- Hoa thường đơn độc, đế hoa lồi, thành phần nhiều. Bao hoa
chưa phân hóa thành đài và cánh hoa. Thành phần hoa
thường xếp vòng hoặc xoắn - vòng.


Đặc điểm chung của phân lớp Ngọc lan
- Nhị ở một số đại diện còn mang hình bản dẹp, chưa phân
hóa thành chỉ nhị và trung đới. Bộ nhụy có lá noãn rời.
- Một số đại diện có lá noãn chưa khép kín hoàn toàn. Vỏ hạt
phấn một rãnh. Hạt có nội nhũ lớn, phôi bé.


N. Ngọc lan

N. Thông

Dương xỉ có hạt
Nguyên đại trung sinh

Dương xỉ có hạt
Nguyên đại cổ sinh

N. Dương xỉ
N. rêu
N. Thông đá N. Lá thông
N. Cỏ tháp bút

N. Dương xỉ
trần thủy sinh

Tổ tiên dương xỉ
Kỷ Devon
N. Dương xỉ trần
Tảo

Sơ đồ phân loại các ngành thực vật bậc cao



Sự kém tiến hóa của PL Ngọc lan:
1
Các bộ đầu tiên
của phân lớp
gồm toàn cây
thân gỗ, đôi khi
chưa có mạch
thông hoặc
mạch thông với
bản ngăn
xiên,hình thang

2

Phần lớn
chúng có hoa
với bộ nhụy
lá noãn rời,
thành phần
hoa nhiều,
xếp xoắn hay
xoắn-vòng

3
Mang hạt
phấn thuộc
kiểu một
rãnh nguyên
thủy.


I. Bộ Ngọc lan (Magnoliales)
Có 10 nhưng ta chỉ xét 2 họ lớn nhất:
+ Họ Ngọc lan: Có lá kèm, bao hoa chưa phân hóa, đế hoa kéo
dài hình nón, nội nhũ trơn.
+ Họ Na: Không có lá kèm, bao hoa phân hóa thành đài và
tràng, đế hoa thu ngắn lại, nội nhũ xếp nếp.


I. Bộ Ngọc lan (Magnoliales)
1. Họ Ngọc lan (Magnoliaceae)

Gồm những cây
gỗ lớn, đôi khi cây

bụi. Lá mọc cách,
thường xanh, có lá
kèm bao lấy chồi,
sớm rụng để lại
vết sẹo trên cành.


I. Bộ Ngọc lan (Magnoliales)
1. Họ Ngọc lan (Magnoliaceae)

Bao hoa xếp vòng. Nhị nhiều
xếp xoắn. Nhị ở một số loài chưa
phân hóa thành chỉ nhị và trung
đới. Bao phấn xếp thành từng đôi,
bên trong bao phấn chưa liền
nhau. Bộ nhụy gồm nhiều lá noãn
rời, xếp xoắn, số lượng chưa ổn
định, có núm nhụy mang theo vòi
(tính chất nguyên thủy).
Thường tạo thành quả kép. Nội
nhũ trơn, nhẵn .

C«ng thøc hoa:  P4+4+4 A∞ G∞


Ngọc lan trắng (Michelia alba L.)

Dạ hợp (Magnolia coco DC.)

Vàng tâm (Manglietia fordiana Oliv)

Giổi lông ( Michelia alba L.)


I. Bộ Ngọc lan (Magnoliales)
2. Họ Na (Annonaceae)
-

-

-

Là họ thực vật có hoa bao
gồm các loại cây thân
gỗ, cây bụi hay dây leo.
Lá đơn, mọc so le (mọc
cách), có cuống lá và mép lá
nhẵn.
Vết sẹo nơi đính lá thường
nhìn thấy rõ các mạch dẫn.


I. Bộ Ngọc lan (Magnoliales)
2. Họ Na (Annonaceae)
-

-

Hoa đối xứng xuyên tâm

(hoa đều) và thường
là lưỡng tính. Phần lớn
thì 3 đài hoa nối với
nhau ở gốc hoa.
Có 6 cánh hoa có màu
nâu hay vàng, nhiều nhị
hoa mọc thành hình
xoắn ốc cũng như
nhiều nhụy hoa, mỗi
nhụy có bầu nhụy dạng
một ngăn chứa một hoặc
nhiều tiểu noãn.


I. Bộ Ngọc lan (Magnoliales)
2. Họ Na (Annonaceae)
Công thức hoa:  K3 C3+3 A∞ G∞

-

-

-

Lá noãn nhiều, rời,
xếp xoắn
Hoa đôi khi mọc trực
tiếp trên các cành lớn
hoặc trên thân cây.
Hạt có phôi nhỏ, nội

nhũ lớn và xếp nếp.


Mãng cầu xiêm (A. muricata L.)

Giẻ (Desmos cochinchinensis)

Móng rồng (Artabotrys hexapetalus)

Ngọc lan tây hay hoàng lan (Cananga
odorata (Lamk.) Hook.f.et Thoms)


II. Bộ Long não (Laurales)
Họ long não (Lauraceae)
Gồm những cây gỗ lớn, gỗ
nhỏ, cây bán ký sinh. Lá mọc
cách, nguyên, gân hình lông
chim, gốc lá có 3 gân, không
có lá kèm.
Hoa tập hợp thành cụm hoa
hình chùy, xim, tán giả, lưỡng
tính hay đơn tính. Bao hoa
gồm 6 mảnh xếp 2 vòng.


II. Bộ Long não (Laurales)
Họ long não (Lauraceae)

Bộ nhị gồm 9 - 12 nhị

xếp 3 - 4 vòng, có một
vòng thoái hóa, bao phấn
mở bằng nắp lưỡi gà.
Noãn thường có một lá
noãn có khi 3. Hợp thành
bầu một ô. Bầu trên, có
đài tồn tại hay đế hoa
phát triển bọc bầu.
Công thức hoa:  P3+3 A3+3+3 G(3-1)


Quế (C.casia BL.)

Dây tơ xanh (Casytha filiformis L.)


Màng tang (Litsea cubeba)

Bời lời đỏ (Machilus odoratissima Nees.)


III. Bộ sen (Nelumbonales)
-

Gồm một họ duy nhất là
Họ Sen Nelumbonaceae.
Thân cỏ thủy sinh, có thân
rễ to chìm dưới đáy nước.
Lá đơn, phiến lá lớn, hình
khiên, cuống dài.

Hoa mọc đơn độc, khá lớn,
lưỡng tính, đều.
Bao hoa chưa phân hóa,
gồm nhiều mảnh màu
hồng hay trắng xếp xoắn,
nhiều vòng, càng ở lớp
trong kích thước các mảnh
càng nhỏ dần.


III. Bộ sen (Nelumbonales)

-

-

-

Bộ nhị nhiều, các nhị xếp xoắn, một
số nhị biến thành cánh hoa.
Mỗi lá noãn có 1-2 noãn nhưng sau
chỉ có 1 phát triển thành hạt.
Hạt không có nội nhũ, phôi màu lục
mang 2 lá mầm dày và 4 lá non xếp
gấp ở trong.


Một số dòng tiến hóa khác nhau
trong phân lớp Ngọc lan:
1. Cây chủ yếu dạng thân gỗ nhưng có hoa

kiểu vòng, thành phần giảm dần và ổn
định lại (bộ Long não-Laurales).


- Long não ( Cinnamomum camphora (L) Presl) :
+ Cây lấy gỗ, cao 10-15m,lá có mùi thơm, 3 gân chính hình
cung, gốc mang hai tuyến nhỏ. Hoa nhỏ, màu vàng lục.
+ Cây mọc dại và cũng được trồng ở nhiều nơi để lấy bóng
mát, cải tạo môi trường.và để cất lấy tinh dầu.
Cây Long Não

Cành mang hoa

Hoa Long Não