27 cơ cấu tổ chức và những đặc điểm cơ bản của mô hình công ty mẹ công ty con

I/ LỜI MỞ ĐẦU
Hiện nay, nền kinh tế Việt Nam cũng như thế giới có nhiều biến động khó
lường, những công ty nhỏ lẻ, manh mún khó tồn tại trên thương trường kinh tế.
Khái niệm nhóm công ty quy định trong Luật Doanh nghiệp 2005 là một trong
những cơ sở để các công ty liên kết, tạo ra mô hình kinh tế phù hợp để tồn tại và
phát triển. Một trong những hình thức của nhóm công ty là mô hình công ty mẹ công ty con. Để hoạt động đạt hiệu quả cao, cần phải nắm được cơ cấu tổ chức và
những đặc điểm cơ bản của mô hình công ty mẹ - công ty con.
II/ NỘI DUNG
1. Luật Doanh nghiệp quy đinh như thế nào?
Nhóm công ty là tập hợp các công ty có mối quan hệ gắn bó lâu dài với nhau
về lợi ích kinh tế, công nghệ, thị trường và các dịch vụ kinh doanh khác.
Nhóm công ty bao gồm các hình thức :
- Công ty mẹ - công ty con;
- Tập đoàn kinh tế;
- Các hình thức khác
Theo điều 4 Luật Doanh nghiệp 2005, một công ty được coi là công ty mẹ của
công ty khác nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây :
a. Sở hữu trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần phổ thông đã phát hành của
công ty đó;
b. Có quyền trực tiếp hoặc gián tiếp bổ nhiệm đa số hoặc tất cả thành viên hội
đồng quản trị, giám đốc hoặc Tổng giám đốc của công ty đó;
c. Có quyền quyết định việc sửa đổi, bổ sung Điều lệ của công ty đó.
2. Đặc điểm mô hình công ty mẹ - công ty con
Có năm đặc điểm cơ bản trong quan hệ công ty mẹ - công ty con :
Thứ nhất, công ty mẹ - công ty con là hai thực thể pháp lí độc lập, có sản nghiệp
riêng ( pháp nhân kinh tế đầy đủ );
1


Thứ hai, công ty mẹ có lợi ích kinh tế nhất định liên quan đến hoạt động kinh tế
của công ty con;

Thứ ba, công ty mẹ chi phối đối với các quyết định liên quan đến hoạt động
của công ty con thông qua một số hình thức như quyền bỏ phiếu chi phối đối với
các quyết định của công ty con, ban lãnh đạo hoặc quyền tham gia quản lí, điều
hành.
Thứ tư, vị trí công ty mẹ và công ty con chỉ trong mối quan hệ giữa hai công ty
với nhau và mang tính tương đối; tức công ty con này có thể là công ty mẹ của
công ty khác.
Thứ năm, về mặt lí thuyết, mô hình quan hệ này sẽ tạo cho cơ cấu tổ chức của
các công ty trong nhóm có chiều sâu không hạn chế, tức công ty mẹ, con công ty
con, công ty cháu.
3. Cơ chế hoạt động của mô hình công ty mẹ - công ty con
Công ty mẹ và công ty con là hai thực thể pháp lí độc lập nhưng do mối quan
hệ có tính chất chi phối các quyết định của công ty con nên pháp luật nhiều nước
bắt buộc công ty mẹ phải chịu trách nhiệm liên đới về những ảnh hưởng của công
ty mẹ đối với công ty con. Cụ thể nếu công ty mẹ can thiệp ngoài thẩm quyền của
chủ sở hữu, thành viên hoặc cổ đông, buộc công ty con phải thực hiện hoạt động
kinh doanh trái với thông lệ kinh doanh bình thường của công ty con gây thiệt hại
trong năm tài chính đó thì công ty mẹ phải chịu thiệt hại.
Hợp đồng, giao dịch và quan hệ khác giữa công ty mẹ và công ty con được
thực hiện độc lập, bình đẳng theo điều kiện áp dụng đối với các chủ thể pháp lí độc
lập.
4. Mô hình công ty me – công ty con trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay
Ở nước ta hiện nay đã và đang thí điểm mô hình công ty mẹ - con ty con trên
một số doanh nghiệp ở các lĩnh vực dầu khí, điện lực và trên lĩnh vực thông tin.

2


Mô hình công ty mẹ - công ty con có nhiều ưu điểm cả về cơ cấu tổ chức và cơ chế
quản lí, được thể hiện qua bốn đánh giá sau:

Thứ nhất, theo mô hình này khi một đơn vị kinh doanh chiến lược của một
doanh nghiệp phát triển đến mức yêu cầu phải có sự tự chủ trong hoạt động thì các
doanh nghiệp có xu hướng tách đơn vị kinh doanh chiến lược này thành một thực
thể pháp lí độc lập, và về mặt pháp lí không chịu trách nhiệm liên quan đến hoạt
động của nó.
Thứ hai, với mô hình này, các doanh nghiệp có thể thực hiện được sự liên kết
với các doanh nghiệp khác nhằm giảm cạnh tranh, tăng độc quyền của thiểu số,
cùng phối hợp hay chia sẻ các nguồn lực, tận dụng các thế mạnh của các cổ
đông… bằng cách cùng nhau đầu tư lập các công ty con.
Thứ ba, mô hình công ty mẹ - công ty con cho phép các doanh nghiệp chủ
động hơn trong việc bố trí và tái bố trí lại cơ cấu đầu tư vào các lĩnh vực khác nhau
theo chiến lược phát triển của doanh nghiệp bằng việc mua bán cổ phần của mình
trong các công ty con.
Thứ tư, mô hình công ty mẹ - công ty con cho phép một doanh nghiệp huy
động vốn để mở rộng sản xuất, kinh doanh bằng cách thành lập một cách hữu hiệu
thông qua cổ phần khống chế, vừa không bị các nhà đầu tư chi phối đối với doanh
nghiệp cũ.
III/ KẾT LUẬN
Qua bài viết trên, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về mô hình công ty mẹ - công ty
con. Đây là mô hình về cơ bản giải quyết một số vấn đề vướng mắc mang tính
nguyên tắc trong quản lí hoạt động của nền kinh tế Việt Nam hiện nay. Sử dụng
mô hình công ty mẹ - công ty con là phương thức tốt nhất đảm bảo tính định hướng
xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế Việt Nam trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã
hội.

3


I/ LỜI MỞ ĐẦU
Hiện nay, nền kinh tế Việt Nam cũng như thế giới có nhiều biến động khó

lường, những công ty nhỏ lẻ, manh mún khó tồn tại trên thương trường kinh tế.
Khái niệm nhóm công ty quy định trong Luật Doanh nghiệp 2005 là một trong
những cơ sở để các công ty liên kết, tạo ra mô hình kinh tế phù hợp để tồn tại và
phát triển. Một trong những hình thức của nhóm công ty là mô hình công ty mẹ công ty con. Để hoạt động đạt hiệu quả cao, cần phải nắm được cơ cấu tổ chức và
những đặc điểm cơ bản của mô hình công ty mẹ - công ty con.

4