SỨ MỆNH LỊCH sử của GIAI cấp CÔNG NHÂN NGÀY NAY

CHỦ ĐỀ BT LỚN:
SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GCCN NGÀY NAY
A. Mở bài
Trong giai đoạn hiện nay, trước sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên
Xô và Đông Âu, người ta lại thấy không ít những luận thuyết, những
quan điểm khác nhau tấn công chủ nghĩa Mác - Lê nin, hy vọng có thể
hạ bệ và thay thế chủ nghĩa Mác - Lênin. Những luận thuyết phủ nhận
sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân lại được nở rộ ở nhiều nơi.
Người ta cố tình lập luận rằng, C. Mác đã gắn cho giai cấp công nhân
cái sứ mệnh mà nó không có chỉ bởi vì ông thương đó là giai cấp nghèo
khổ; rằng, chủ nghĩa tư bản đã thay đổi về chất, đã trở thành “chủ nghĩa
tư bản nhân dân”, nhà nước tư bản đã là “nhà nước phúc lợi chung”, nó
không còn dựa trên sự bóc lột lao động làm thuê nữa; rằng, công nhân ở
các nước tư bản không còn bị bóc lột nữa, địa vị của họ đã có sự thay
đổi căn bản, cho nên không còn sứ mệnh lịch sử nữa! … Có đúng là
ngày nay giai cấp công nhân đã mất vai trò lịch sử? Đó là câu hỏi không
ít người đã và đang tự hỏi về cái sứ mệnh lịch sử mà Mác và Lênin đưa
ra cho giai cấp công nhân kia.
Và đề trả lời cho câu hỏi đó em đã chọn đề tài : “ Giai cấp công nhân và
sứ mệnh lịch sử của mình trong thời đại ngày nay” để có thể nhìn nhận
vấn đề này một cách đúng đắn nhất.
B. Nội dung
1.Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Để đi sâu vào tìm hiểu sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là gì?
Trước hết ta cần nắm rõ khái niệm giai cấp công nhân.
- Giai cấp công nhân là giai cấp của những người lao động hoạt động
sản xuất trong các ngành cộng nghiệp thuộc các trình độ kĩ thuật khác
nhau, mà địa vị kinh tế xã hội của họ phụ thuộc vào chế độ xã hội
1

đương thời, ở các nước tư bản. Họ là những người không có hoặc về cơ
bản không có tư liệu sản xuất phải làm thuê cho giai cấp tư sản và bị
giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư ở các nước xã hội chủ nghĩa, họ
là những người đã cùng nhân dân lao động làm chủ những tư liệu sản
xuất chủ yếu và cùng nhau hợp tác lao động cho mình
- Sau khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông âu sụp đổ. Các
thế lực phản động đả kích chủ nghĩa Mac-Lênin phủ nhận sứ mệnh lịch
sử của giai cấp công nhân đến ngày nay giai cấp công nhân có còn tồn
tại hay ko?
Để làm rõ điều này chúng ta cần căn cứ vào 2 thuộc tính sau đây để
nhận diện:
+Thứ nhất nói về phương thức lao động, phương thức sản xuất: Mác và
Ăng-ghen cho rằng công nhân là tất cả những người lao động trực tiếp
hay gián tiếp có sử dụng công cụ lao động trong lĩnh vực sản xuất cộng
nghiệp ngày càng hiện đại.
+ Thứ hai nói về vị trí trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa: công
nhân là những người ko có tư liệu sản xuất phải làm thuê, phải bán sức
lao động cho nhà tư bản và bị nhà tư bản bóc lột giá trị thặng dư MácĂngghen gọi họ là giai cấp vô sản.
Lấy hai tiêu chí trên để phân biệt và xác định rằng giai cấp công nhân
ngày nay ko hề bị biến mất mà trái lại ngày càng không ngừng phát
triển về số lượng.
Cụ thể theo tổ chức lao động quốc tế 1900, toàn thế giới có 80 triệu
công nhân, đến 1990 có hơn 600 triệu, đến 1998 tăng đến 800 triệu.
Đối với giai cấp công nhân hiện nay mặc dù cơ cấu ngành nghề ở các
nuớc tư bản dịch vụ chiếm 50-70% sản xuất đã được tự động hoá với
một trình rất cao,nhưng trong lao động kể cả trực tiếp hay gián tiếp
ngừơi lao động điều phải sử dụng công cụ lao động của cộng nghiệp
hiện đại và họ điều là những nguời ko có tư liệu sản xuất. Do đó xét về
2

địa vị xã hội họ vẫn là người làm thuê. nếu như trước kia người công
nhân chỉ bán sức lao động cơ bắp là chủ yếu, thì ngày nay họ còn bán
luôn cả sức lao động trí óc và đôi khi bán chất xám lại là điều chủ
yếu.Trong xã hội ngày nay có phải cuộc sống của công nhân được trung
lưu hóa? Để trả lời câu hỏi này chúng ta cần xét hai xã hội:
+ Ở các nước tư bản, phần đông họ ko càn là những người vô sản trần
trụi với hai bàn tay trắng, một số có tư liệu sản xuất phụ mà họ có thể
cùng gia đình làm thêm ở nhà để sản xuất một số công đoạn phụ cho
nhà máy, xí nghiệp. Một số ít có cổ phần nhưng rất bé và bản thân họ
cũng chỉ là những người lao động làm thuê. Và trên thực tế ko phải
người công nhân nào cũng có thể mua được cổ phần.
+ Đối các nước xã hội chủ nghĩa sau khi giành được chính quyền họ trở
thành giai cấp lãnh đạo, tư liệu sản xuất là của chung. Họ vẫn là giai
cấp công nhân nhưng ko còn là vô sản như trước nữa. Như vậy về địa vị
kinh tế xã hội của giai cấp công nhân ở các nước xã hội chủ nghĩa căn
bản đã khác so với trước đây nhưng trong thời kì quá độ lên xã hội chủ
nghĩa như ở nước ta hiện nay thì còn có một bộ phận công nhân làm
thuê trong các doanh nghiệp tư nhân và họ vẫn là người bị bóc lột.
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Sứ mệnh đó
trong thời đại ngày nay.
a. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Ph. Ăngghen viết: “ thực hiện sự nghiệp giải phóng thế giới ấy - đó là
sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản hiện đại”
V.I .Lênin cũng chỉ rõ: “Điểm chủ yếu trong học thuyết của Mác là ở
chỗ nó làm sáng rõ vai trò lịch sử thế giới của giai cấp vô sản là người
xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa”.
Nói một cách khái quát, nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân là xoá bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa, xoá bỏ chế độ người bóc lột
người, giải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn thể

3


nhân loại khỏi sự áp bức, bóc lột, nghèo nàn lạc hậu, xây dựng xã hội
cộng sản chủ nghĩa văn minh.
Một câu hỏi nữa được đặt ra đó là: “ Tại sao giai cấp công nhân hiện đại
có thể thực hiện sứ mệnh lịch sử ấy ?”
- Giai cấp công nhân hiện đại có thể thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử
ấy của mình là do địa vị kinh tế - xã hội của nó quy định.
+ Sự phát triển của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa đã làm xuất
hiện đội ngũ giai cấp công nhân, họ đại diện cho lực lượng sản xuất tiên
tiến của xã hội và là nhân tố quyết định trong việc thủ tiêu quan hệ sản
xuất tư bản chủ nghĩa.
+ Trong xã hội tư bản chủ nghĩa, giai cấp công nhân không có tư liệu
sản xuất, nếu có thì chỉ là một phần rất nhỏ mà thôi, vì thế họ phải bán
sức lao động và bị bóc lột nặng nề. Nhưng họ là lực lượng xã hội ngày
càng lứon mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng.Họ là điều kiện tồn tại
của giai cấp tư sản và xã hội tư bản.
+ Giai cấp công nhân có lợi ích cơ bản nhất trí với lợi ích của toàn thể
nhân dân lao động nên có thể thu hút được đông đảo quần chúng nhân
dân trong quá trinh thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình.
- Địa vị kinh tế - xã hội của giai cấp công nhân quy định một cách
khách quan những đặc điểm nổi bật của giai cấp công nhân hiện đại.
- Những đặc điểm đó là:
+ Giai cấp công nhân hiện đại là giai cấp tiên tiến nhất.
+ Là giai cấp có tinh thần triệt để cách mạnh.
+ Là giai cấp có tính tổ chức và kỉ luật cao.
+ Là giai cấp có bản chất quốc thế.
b. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong giai đoạn ngày nay
Trong điều kiện ngày nay, cơ cấu của giai cấp công nhân hiện đại rất đa

dạng, có nhiều trình độ khác nhau và không ngừng biến đổi theo hướng
không thuần nhất: Công nhân kỹ thuật ngày càng tăng công nhân ngày
4


càng được nâng cao về trình độ, đóng vai trò chính trong quá trình phát
triển, công nhân truyền thống giảm dần.
Ở các nước tư bản phát triển “công nhân áo xanh” chỉ chiếm 12 - 15%
tổng số công nhân .Ở Italia công nhân kỹ thuật cao “công nhân áo
trắng” chiếm 53% tổng số công nhân.Ở Nhật 90% công nhân có trình
độ đại học. Ở Tây Ban Nha công nhân kỹ thuật chiếm 53%. Công nhân
làm việc trong các ngành dịch vụ tăng lên xấp xỉ 50% tổng số công
nhân.
Mặc dù một số ít trong giai cấp công nhân có cổ phần trong các xí
nghiệp của tư bản, nhưng về cơ bản giai cấp công nhân vẫn bị bóc lột,
mâu thuẫn giữa tư bản và lao động, sự phân biệt giàu nghèo và tình
trạng bất công xã hội vẫn tăng lên, bản chất bóc lột giá trị thặng dư vẫn
tồn tại, dù được biểu hiện dưới hình thức tinh vi hơn. Cả sự bần cùng
hóa tuyệt đối lẫn bần cùng hóa tương đối của giai cấp công nhân vẫn
đang tồn tại.
Tuy đại bộ phận tầng lớp trí thức và lao động có kỹ năng đang có việc
làm được cải thiện mức sống và gia nhập vào tầng lớp trung lưu, nhưng
vẫn không xóa được sự phân hóa giàu nghèo. Chính những nhà xã hội
học tư sản tiến bộ đã chứng minh ở các nước tư bản hiện nay sự bóc lột
còn cao hơn và với cơ chế càng tinh vi hơn thời Mác.
Do tính quy định của sản xuất hiện đại, giai cấp công nhân ngày nay có
một số biểu hiện mới: trình độ văn hóa - tay nghề cao hơn; một số công
nhân đã có cả tư liệu sản xuất, cổ phiếu, đời sống một bộ phận được cải
thiện v.v... Song, những biểu hiện đó không làm thay đổi địa vị cơ bản
của công nhân trong chủ nghĩa tư bản. Họ vẫn đang là lực lượng chủ

yếu làm ra của cải cho xã hội và lợi nhuận cho các nhà tư bản; là lực
lượng đối lập trực tiếp với giai cấp tư sản, bị bóc lột nhiều nhất và
khoảng cách về mức thu nhập giữa họ với giới chủ ngày càng lớn. Công
nhân trong các nước tư bản phát triển được trí tuệ hóa, lao động bớt
5


nặng nhọc hơn, có chút ít cổ phần trong doanh nghiệp... thì họ càng bị
ràng buộc chặt chẽ hơn vào guồng máy sản xuất của tư bản, càng bị bóc
lột nặng nề và tinh vi hơn. Theo Tổ chức lao động quốc tế (ILO) tỷ suất
bóc lột giá trị thặng dư trung bình ở thế kỷ XIX là 20, thì hiện nay là
300, cá biệt có nơi, như tập đoàn Microsoft tỷ suất này lên tới 5000. Từ
một chiều cạnh khác, hiện nay sự tăng lên lượng tri thức khoa học và
văn hóa của công nhân lại cũng là một tiền đề quan trọng để giúp họ
nhận thức và cải tạo xã hội. Họ đang phê phán chủ nghĩa tư bản và đến
với chủ nghĩa xã hội như đến với cái đúng và do sự thôi thúc của lý trí
chứ không chỉ do nghèo đói. Với tri thức và khả năng làm chủ công
nghệ cao, với năng lực sáng tạo và ý thức về sứ mệnh, giai cấp công
nhân hiện đại đang có thêm điều kiện để tự giải phóng.
Như vậy dù mức sống có cao hơn trước, dù công nhân có được tham gia
quản lý thông qua đại biểu trong hội đồng xí nghiệp theo “chế độ tham
dự” và “chế độ ủy nhiệm”' nhưng họ vẫn là người làm thuê bán sức lao
động, ý chí của chủ nghĩa tư bản vẫn là quyền lực chi phối, tầng lớp
“nhà quản lý” vẫn chỉ là kẻ phụ thuộc vào giới chủ. Giai cấp công nhân
vẫn luôn là lực lượng sản xuất cơ bản và trực tiếp, vẫn là giai cấp tiên
phong trong xã hội. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không thể
chuyển vào tay một giai cấp hay tầng lớp xã hội nào khác: Những chỉ
dẫn cơ bản về đặc trưng bản chất của giai cấp công nhân của Mác Ăngghen - Lênin đưa ra vẫn là cơ sở phương pháp luận để xem xét,
phân tích giai cấp công nhân hiện đại trong các quốc gia tư bản chủ
nghĩa phát triển hay trong những nước đang tiếp tục con đường cách

mạng xã hội chủ nghĩa, các nước thế giới thứ ba và toàn thế giới nói
chung, trước đây cũng như hiện nay.
Giai cấp công nhân là giai cấp của những người lao động ra của cải vật
chất trong lĩnh vực công nghiệp với trình độ kỹ thuật và công nghệ ngày
càng hiện đại. Sản phẩm thặng dư do họ làm ra là nguồn gốc chủ yếu
6


cho sự giàu có và sự phát triển của xã hội.
Giai cấp công nhân vừa là người lãnh đạo, đồng thời cùng với nông
dân, trí thức và các giai cấp, tầng lớp lao động khác họp thành lực
lượng tổng hợp của quá trình thực hiện sứ mệnh lịch sử đó.
Nhờ có những điều chỉnh lớn và tận dụng được thành tựu của cách
mạng khoa học và công nghệ, đặc biệt là qua toàn cầu hóa kinh tế, chủ
nghĩa tư bản đang còn khả năng tiếp tục kéo dài sự tồn tại nhưng không
thể tránh được “định mệnh” mà Mác đã vạch ra từ sứ mệnh lịch sử thế
giới của giai cấp công nhân. Quá trình toàn cầu hoá kinh tế hiện nay là
biểu hiện tập trung của xu thế xã hội hóa lực lượng sản xuất và cũng
làm sâu sắc thêm mâu thuẫn cơ bản trong lòng chủ nghĩa tư bản.Nó
khai triển mâu thuẫn cơ bản của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa
đến mọi ngõ ngách của thế giới qua những biểu hiện xã hội đa dạng. Đó
là mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân hiện đại đang bị chủ nghĩa tư bản
toàn cầu bóc lột giá trị thặng dư với một giai cấp “ngày càng trở nên là
giai cấp thừa” trong sản xuất và phản động về chính trị; Đó là mâu
thuẫn giữa các nước phát triển với các nước đang phát triển, hay
“phương Bắc và phương Nam”, giữa “trung tâm và ngoại vi”...; là mâu
thuẫn của lợi ích từng quốc gia - dân tộc với lợi ích của các tập đoàn tư
bản; giữa những nước phát triển và đang phát triển; giữa chủ quyền
quốc gia - dân tộc với xu thế đồng hóa cưỡng bức; giữa văn hoá dân tộc
với cuộc xâm lăng bằng tư tưởng, lối sống của những nước đế quốc

trong môi trường toàn cầu đang vận hành theo những cơ chế bất bình
đẳng; Đó còn là mâu thuẫn giữa các nước tư bản xung quanh việc tranh
giành vị trí, thế lực và ảnh hưởng thông qua việc chiếm lĩnh ưu thế về
khoa học và công nghệ, những nguồn tài nguyên...
Nhìn chung từ thực tiễn hiện đại, nhu cầu có một toàn cầu hóa với chất
7


lượng mới đang hiện rõ. Và, mầm mống của một phương thức sản xuất
mới cũng đang lớn dần, chủ yếu là theo cách này. Sứ mệnh lịch sử thế
giới của giai cấp công nhân mang bản chất quốc tế và không hề xa lạ
với những hiện tượng quốc tế phản ánh tiến bộ xã hội. Chủ động, tích
cực hội nhập quá trình toàn cầu hóa kinh tế; tận dụng những thời cơ,
tranh thủ ngoại lực từ quá trình toàn cầu hoá hiện nay và làm biến đổi
nó theo hướng tích cực là một tiến trình hợp quy luật và là con đường
để thực hiện sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân.
3. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá gắn với kinh tế tri thức và giữ
vững định hướng xã hội chủ nghĩa là nội dung cơ bản của sứ mệnh lịch
sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay. Sứ mệnh của giai cấp
công nhân Việt Nam là giải phóng dân tộc và phát triển đất nước theo
định hướng xã hội chủ nghĩa; qua đó giải phóng giai cấp, giải phóng
người lao động, xây dựng một “xã hội dân giàu, nước mạnh, công bằng,
dân chủ, văn minh”...Hiện nay, để sớm đưa đất nước khỏi tình kém phát
triển, nội dung trọng tâm là đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá
gắn với kinh tế tri thức và giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã khẳng định đẩy mạnh công nghiệp
hoá, hiện đại hoá hiện nay là “Rút ngắn quá trình công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa gắn với phát triển
kinh tế tri thức, coi kinh tế tri thức là yếu tố quan trọng của nền kinh tế

và công nghiệp hoá, hiện đại hoá”. Theo đó phát triển giai cấp công
nhân cũng chính là phát triển, hoàn thiện chủ thể của sứ mệnh lịch sử
hiện đại - cơ sở xã hội quan trọng nhất bảo đảm cho sự lãnh đạo của
Đảng, khối đại đoàn kết toàn dân tộc vì mục tiêu độc lập dân tộc gắn
liền với chủ nghĩa xã hội.
8


Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam cũng chỉ có thể thực
hiện thắng lợi khi quyền lãnh đạo cách mạng của giai cấp công nhân,
thông qua vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, được giữ vững
và không ngừng tăng cường; Nhà nước xã hội chủ nghĩa và chế độ dân
chủ xã hội chủ nghĩa, quyền làm chủ của nhân dân lao động nước ta
không ngừng được hoàn thiện và phát triển.
Giai cấp công nhân Việt Nam có những đặc điểm chung của giai cấp
công nhân: Là giai cấp tiên tiến, là giai cấp có tinh thần cách mạng triệt
để nhất, là giai cấp có tinh thần đoàn kết, ý thức tổ chức kỷ luật và có
tinh thần quốc tế vô sản.
Nhưng do hàn cảnh lịch sử giai cấp công nhân Việt Nam còn có
những đặc điểm riêng như sau:
+ Ra đời trước g/c tư sản dân tộc, bị ba tầng áp bức nặng nề ngay từ
mới ra đời đã chịu ảnh hưởng của cách mạng Tháng10 Nga, tiếp thu
chủ nghĩa Mác-Lênin, ko bị ảnh hưởng của các trào lưu tư tưởng tiểu tư
sản, giai cấp công nhân Việt Nam từ khi có đảng lãnh đạo, đã nhanh
chóng bước lên vũ đài chính trị với tư cách là một lực lượng chính trị
độc lập với mục tiêu: Giải phóng dân tộc xây dựng thành công xã hội
chủ nghĩa và chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam. Giai cấp công nhân khi
sinh ra đã kế thừa truyền thống đấu tranh bất khuất chống giặc ngoại
xâm của dân tộc, tinh thần đó lại được nhân lên gấp bội khi có sự lãnh
đạo của Đảng.

+ Sinh ra và trưởng thành ở một nước phong kiến nửa thuôc địa, nông
nghiệp lạc hậu nên hạn chế lớn nhất của giai cấp công nhân Việt Nam là
còn chịu ảnh hưởng tư tưởng nho giáo phong kiến, tác phong của nền
sản xuất nhỏ tiểu nông, câu nệ với sách vở, xa rời quần chúng, thoát ly
sản xuất, chúng ta đừng có ảo tưởng những tàn dư tâm lý sản xuất nhỏ
ấy có thể một ngày, hai ngày bị quét sạch ra khỏi đời sống xã hội.
9


Giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay gồm người lao động chân tay,
lao động trí óc, hoạt động sản xuất trong các ngành công nghiệp thuộc
các. Doanh nghiệp nhà nước, hợp tác xã, khu vực tư nhân, hợp tác liên
doanh với nước ngoài, họ đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến có
tri thức.Họ là lực lương đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, là hạt
nhân vững chắc trong liên minh công nhân, nông dân trí thức.
Nhược điểm của giai cấp công nhân Việt Nam: như số lượng còn ít,
chưa được rèn luyện nhiều trong công nghiệp hiện đại, trình độ văn hoá
và tay nghề còn thấp. Nhưng điều đó ko thể là lý do để phủ nhận sứ
mệnh lịch sử chủ nghĩa giai cấp công nhân Việt Nam. Xét về bản chất
thì chưa thể có và ko thể có tổ chức chính trị nào, giai cấp nào có thể
thay thế được giai cấp công nhân trong sự nghiệp xây dựng một xã hội
mới, trong đó nhân dân lao động được làm chủ, đất nước độc lập và
phồn vinh xóa bỏ áp bức bất công, mọi người đều có điều kiện phấn đấu
cho cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc.
Đối với giai cấp công nhân cần phải “ coi trọng phát triển về sồ lượng
và chất lượng nâng cao giác ngộ, bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn và
nghề ngiệp, thực hiện” trí thức hoá công nhân “ nâng cao năng lực ứng
dụng và sang tạo công nghệ mới, lao động đạt năng suất, chất lượng và
hiệu wả ngày càng cao, xứng đáng là một lực lượng đi đầu trong sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và vai trò lãnh đạo trong

thời kì mới…”
Xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh, có giác ngộ giai cấp và bản lĩnh
chính trị vững vàng; có ý thức công dân, yêu nước, yêu chủ nghĩa xã
hội, tiêu biểu cho tinh hoa văn hóa của dân tộc; nhạy bén và vững vàng
trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới và những biến đổi
của tình hình trong nước; có tinh thần đoàn kết dân tộc, đoàn kết, hợp
tác quốc tế; thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp lãnh đạo cách mạng
10


thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam (...).
Xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh, phát triển nhanh về số lượng,
nâng cao chất lượng, có cơ cấu đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước;
ngày càng được trí thức hóa; có trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng
nghề nghiệp cao, có khả năng tiếp cận và làm chủ khoa học-công nghệ
tiên tiến, hiện đại trong điều kiện phát triển kinh tế tri thức; thích ứng
nhanh với cơ chế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế; có giác ngộ
giai cấp, bản lĩnh chính trị vững vàng, có tác phong công nghiệp và kỷ
luật lao động cao ”.
Cùng với việc triển khai thực hiện chiến lược xây dựng giai cấp công
nhân lớn mạnh gắn với chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, công nghiệp
hóa, hiện đại hóa, cần tập trung chỉ đạo giải quyết có hiệu quả những
vấn đề bức xúc, cấp bách của giai cấp công nhân. Đó là vấn đề bổ sung,
sửa đổi, xây dựng và thực hiện nghiêm hệ thống chính sách, pháp luật
để bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân; chăm
lo cải thiện đời sống vật chất, tinh thần, đặc biệt là về tiền lương, thu
nhập, nhà ở, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội..., tương xứng với những
thành quả của công cuộc xây dựng, phát triển đất nước và những đóng
góp của giai cấp công nhân. Xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn
định, tiến bộ trong các loại hình doanh nghiệp. Tạo chuyển biến mạnh

mẽ trong công tác đào tạo, nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ
năng nghề nghiệp; chú trọng đào tạo nghề cho công nhân xuất thân từ
nông dân và nữ công nhân; từng bước trí thức hóa giai cấp công nhân.
Tăng cường giáo dục, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chính trị, ý thức giai
cấp, tinh thần dân tộc, kiến thức pháp luật, tác phong công nghiệp và kỷ
luật lao động, xây dựng lối sống lành mạnh trong công nhân, nhất là
công nhân trẻ. Quan tâm xây dựng, phát triển và nâng cao chất lượng
hoạt động của cơ sở Đảng trong các loại hình doanh nghiệp; đổi mới
nội dung và phương thức hoạt động của tổ chức Đảng tại doanh nghiệp
phù hợp với từng thành phần kinh tế. Đẩy mạnh phát triển đoàn viên và
11


tổ chức gắn với nâng cao chất lượng hoạt động của Công đoàn, Đoàn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt
Nam trong các loại hình doanh nghiệp phù hợp với Điều lệ và quy định
của pháp luật. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò của
tổ chức Công đoàn và các tổ chức chính trị-xã hội khác trong việc xây
dựng giai cấp công nhân.
Xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh là trách nhiệm của cả hệ thống
chính trị, của toàn xã hội và sự nỗ lực vươn lên của bản thân mỗi người
công nhân, sự tham gia đóng góp tích cực của người sử dụng lao động;
trong đó, sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước có vai trò
quyết định, Công đoàn có vai trò quan trọng trực tiếp trong việc chăm
lo xây dựng giai cấp công nhân. Xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh
phải gắn liền với xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư
tưởng và tổ chức, cùng với xây dựng tổ chức Công đoàn, Đoàn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức chính trị-xã hội khác trong
giai cấp công nhân vững mạnh. Xây dựng giai cấp công nhân nước ta
phát triển toàn diện xứng đáng là giai cấp lãnh đạo cách mạng, tích cực

phát huy vai trò nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với giai
cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng, có tầm
quan trọng chiến lược và quyết định đối với công cuộc xây dựng thành
công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa.
C. Kết luận
Trở lại với câu hỏi đầu tiên: “ Có đúng là giai cấp công nhân ngày nay
mất đi sứ mệnh lịch sử của mình hay không?’’
Để làm rõ vấn đề này cần phải dựa trên cơ sở luận chứng địa vị kinh tế xã hội của giai cấp công nhân hiện nay gắn với việc làm sáng tỏ bản
chất của chủ nghĩa tư bản hiện đại.
+ Phương pháp luận trong xem xét vai trò lịch sử của một giai cấp là
phải dựa trên cơ sở địa vị kinh tế - xã hội của giai cấp đó trong xã hội,
12


chứ không phải xuất phát từ ý muốn chủ quan của bất kỳ một cá nhân
hoặc một lực lượng xã hội nào. Trong lịch sử, chế độ tư bản chủ nghĩa
đã từng chiến thắng chế độ phong kiến bởi vì giai cấp tư sản đại diện
cho lực lượng sản xuất hiện đại, đại diện cho phương thức sản xuất mới,
dựa trên nền đại công nghiệp, tiến bộ hơn hẳn phương thức sản xuất lạc
hậu của chế độ phong kiến.
Đối với giai cấp công nhân, “Vấn đề là ở chỗ tìm hiểu xem giai cấp vô
sản thực ra là gì, và phù hợp với tồn tại ấy của bản thân nó, giai cấp vô
sản buộc phải làm gì về mặt lịch sử”. Trên cơ sở luận giải địa vị kinh tế
- xã hội của giai cấp công nhân trong xã hội tư bản, C.Mác và Ph.Ăng
ghen đã đưa ra kết luận khoa học: sự sụp đổ của giai cấp tư sản và sự
thắng lợi của giai cấp vô sản đều là tất yếu như nhau.
Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
không phải giai cấp này là giai cấp nghèo khổ, mà điều quyết định là do
địa vị kinh tế - xã hội của chính nó. Trong xã hội tư bản, các giai cấp

khác đều suy tàn và tiêu vong cùng với sự phát triển của đại công
nghiệp; trái lại, giai cấp công nhân là sản phẩm của nền đại công
nghiệp, là lực lượng sản xuất tiên tiến đại diện cho phương thức sản
xuất tiên tiến, phương thức sản xuất cộng sản chủ nghĩa. Đây là điều
quyết định giai cấp công nhân là giai cấp duy nhất có sứ mệnh thủ tiêu
chủ nghĩa tư bản, xây dựng chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản.
Lấy sự nghèo khổ làm cơ sở để luận giải sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân là một lập luận phản khoa học và là mưu đồ hòng xuyên tạc
chủ nghĩa Mác - Lênin.
+ Lại có quan điểm cho rằng, hiện nay ở các nước tư bản phát triển, giai
cấp công nhân không còn bị bóc lột như trước nữa; nó đã trở nên “trung
lưu hoá” thậm chí trở thành “nhà tư bản” khi đã có cổ phiếu trong các xí
nghiệp, công ty. Đúng là hiện nay, việc thực hiện cổ phần hoá ở các
nước tư bản phát triển đang diễn ra với quy mô ngày càng rộng khắp.
Người dân hễ có tiền tích luỹ là có thể mua cổ phiếu ở xí nghiệp, công
13


ty cổ phần nào đó (ở Mỹ 10%, ở Anh 12% người lao động có cổ phần)
với hy vọng thu lợi tức cổ phần và lãi vốn.
Tuy nhiên, cần khẳng định rằng, việc bán cổ phiếu cho công nhân
không những không động chạm đến quyền lợi của giới chủ, mà trái lại
càng làm tăng thêm quyền lực kinh tế cho bọn tư bản. Một chủ tư bản
không cần một số lượng tư bản lớn cũng có thể chi phối cả công ty,
hoặc nhiều công ty trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh hết sức lớn. Bán
cổ phiếu cho người lao động chỉ diễn ra trong chừng mực không tổn hại
đến quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, đến lợi ích của giới chủ. Khi đã
có cổ phiếu, dù người công nhân có được những quyền lợi nhất định
gắn với tình hình sản xuất của Công ty và lợi tức do kết quả hoạt động
sản xuất, kinh doanh đem lại, nhưng thực chất nguồn lợi nhuận ấy

chẳng qua là một phần giá trị thặng dư do chính công nhân làm ra, chứ
không phải bớt đi giá trị thặng dư mà giới chủ tư bản đã bỏ túi. Vậy là,
người công nhân không phải đã trở thành nhà “nhà tư bản” theo cái
cách người ta nói, mà là “thành nhà tư bản đối với chính mình”.
Như vậy, công nhân hiện nay dù có cổ phiếu với giá trị cao hơn trước
cũng chẳng vì thế mà thay đổi địa vị làm thuê và bị bóc lột trong xã hội
tư bản. Chế độ cổ phiếu thật sự là phương pháp hữu hiệu cột chặt người
lao động là bắt họ lệ thuộc hơn nữa vào giới chủ. Hy vọng thay đổi địa
vị người lao động trở thành người chủ thật sự ở các nước tư bản chủ
nghĩa, do đó chỉ là ảo tưởng, hoặc đó là hành động tự lừa dối mà thôi.
Giai cấp công nhân nếu đã trở nên “trung lưu hoá”, thì cái sự “trung lưu
hoá” ấy là sự phản ánh mức sống của họ trong điều kiện mới chứ không
phải làm thay đổi bản chất cách mạng của giai cấp công nhân; đó là do
tiến bộ chung của sự phát triển xã hội và là kết quả đấu tranh liên tục,
bền bỉ của chính giai cấp công nhân trong đấu tranh chống giai cấp tư
sản suốt nhiều thế kỷ qua. Sự phát triển của lực lượng sản xuất và phân
công lao động xã hội, cũng như sự biến đổi cơ cấu xã hội, mức sống cao
về vật chất, tinh thần của giai cấp công nhân làm cho diện mạo của giai
14


cấp công nhân hiện đại trong xã hội tư bản không còn giống như những
mô tả của C.Mác trong thế kỷ XIX. Đó là sự thật.Thế nhưng, từ những
biến đổi đó mà đi đến kết luận giai cấp công nhân không còn bản chất
cách mạng nữa, thì đó là sai lầm cả về chính trị và khoa học.
+ Trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, C.Mác và Ph.Ăngghen nhận
định: chủ nghĩa tư bản đã tạo ra lực lượng sản xuất hùng hậu hơn các
thế kỷ trước cộng lại. Trong điều kiện cách mạng khoa học - công nghệ
hiện đại, lực lượng sản xuất đó càng được tăng lên nhanh chóng với
những bước tiến nhảy vọt.Chính những yếu tố đó là cơ sở vật chất giúp

cho chủ nghĩa tư bản có thể tận dụng một cách hữu hiệu những thành
tựu khoa học - công nghệ mới để kéo dài tuổi thọ của mình.Trên thực
tế, chủ nghĩa tư bản đã và đang tìm mọi cách điều chỉnh để thích nghi
với điều kiện mới.
Mặc dù có những thay đổi và đạt được những thành tựu to lớn về kinh
tế trong những thập kỷ gần đây, nhưng trong lòng thế giới tư bản hiện
đại, mâu thuẫn vốn có của nó giữa lực lượng sản xuất hiện đại và quan
hệ sản xuất dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư
liệu sản xuất không những vẫn còn tồn tại, mà có mặt còn sâu sắc hơn
là lan ra phạm vi rộng hơn. Đại hội IX của Đảng Cộng sản Việt Nam
nhận định: chủ nghĩa tư bản hiện đại đang nắm ưu thế về vốn, khoa học
và công nghệ, thị trường, song không thể khắc phục nổi những mâu
thuẫn vốn có”.
Mâu thuẫn xã hội cơ bản giữa giai cấp những người vô sản và giai cấp
những người hữu sản; giữa những người nghèo và những người giàu
không chỉ còn trong phạm vi một quốc gia, nó đã phát triển ở tầm quốc
tế. Sự phát triển của các tập đoàn tư bản, các công ty tư bản xuyên quốc
gia tăng sự bòn rút tài nguyên và bóc lột nhân dân nhiều nước thuộc
“thế giới thứ ba”; các cuộc chiến tranh đẫm máu chống các quốc gia
độc lập có chủ quyền do chủ nghĩa đế quốc phát động... là nguyên nhân
chủ yếu khiến cho hơn 500 triệu người bị đe đoạ chết đói, 1,6 tỷ người
15


sống trong cảnh khốn cùng, 600 triệu người thất nghiệp, hơn 800 triệu
người mù chữ... Tất cả điều đó đã nói lên tính chất ăn bám, bóc lột,
phản động và tất yếu diệt vong của chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa đế
quốc.
Rõ ràng, chủ nghĩa tư bản niện đại dù có biến đổi, thích nghi thì về bản
chất vẫn là chủ nghĩa tư bản, là chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước ở

trình độ cao, chủ nghĩa tư bản độc quyền xuyên quốc gia, chứ không hề
có sự thay đổi bản chất; nó vẫn là chế độ bóc lột, bất công và đầy mâu
thuẫn.
+ Theo V.I.Lênin, chủ nghĩa đế quốc là “phòng chờ” đi vào chủ nghiã
xã hội. Như thế, phải chăng trong điều kiện mới, cùng với sự phát triển
và tác dộng của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại thì
“phòng chờ” đó càng được mở rộng hơn. Đúng như vậy, với sự mở
rộng “phòng chờ” đó, tất yếu sẽ diễn ra sự vùng dậy của lực lượng sản
xuất làm nổ tung toàn bộ cái quan hệ sản xuất đang trói buộc nó. Những
thành tựu của cách mạng khoa học công nghệ hiện đại, mà chủ nghĩa tư
bản đang lợi dụng để kéo dài tuổi thọ của nó, đang dần vượt ra khỏi “sự
kiểm soát của chính nó”. Do thực hiện chế độ cổ phiếu, nên giới chủ
không phải muốn làm gì cũng được mà không tính đến lực lượng cổ
đông đông đảo là giai cấp công nhân, tuy giá trị cổ phiếu của họ là nhỏ
bé.
Trong điều kiện đó, Đảng Cộng sản, công đoàn, các tổ chức, đoàn thể
của giai cấp công nhân được mở rộng và hoạt động ngày càng phong
phú hơn, tạo áp lực đối với giới chủ ngày càng mạnh mẽ hơn. Phong
trào cộng sản và công nhân ở các nước tư bản phát triển ngày càng gắn
bó chặt chẽ với cuộc đấu tranh của các nước đang phát triển trong một
mặt trận chung chống chủ nghĩa tư bản độc quyền, chủ nghĩa đế quốc.
Giai cấp công nhân ngày càng được rèn luyện và trưởng thành trong
đấu tranh chống giai cấp tư sản cả về chính trị và kinh tế trên quy mô
16


quốc gia và quốc tế.
Cần nhắc lại luận điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen trong Tuyên ngôn
của Đảng Cộng sản: “Giai cấp tư sản không những đã rèn những vũ khí
sẽ giết mình mà nó còn tạo ra những người sử dụng vũ khí ấy - những

công nhân hiện đại, những người vô sản”. Luận điểm nổi tiếng đó càng
trở nên có ý nghĩa trong điều kiện lịch sử mới.
Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu đối với những
người cộng sản, giai cấp công nhân và nhân loại tiến bộ trên thế giới,
quả là một thực tế nghiệt ngã và đau xót. Thế nhưng, điều đó không có
nghĩa là chủ nghĩa xã hội bị “tiêu vong”, giai cấp công nhân đã “mất vai
trò lịch sử”: cũng không làm mất đi ý chí phấn đấu và niềm tin vào
tương lai xã hội chủ nghĩa của giai cấp công nhân và nhân dân lao động
trên thế giới. Trái lại, giai cấp công nhân có thêm những bài học quý giá
về những vấn đề cơ bản của cách mạng, bài học sâu sắc về “cách mạng
phải biết tự bảo vệ”; càng nhận thức rõ hơn tính chất quyết liệt, gay go
của cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc trong thời đại ngày nay;
càng hiểu rõ hơn những bước thăng trầm, những khúc quanh trên con
đường thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình.

17