Người lái đò sông đà nguyễn tuân

Khóa LUYỆN THI THPT QG 2016 – GV: Vũ Thị Dung

Facebook: DungVuThi.HY

BÀI 20: NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ (NGUYỄN TUÂN)
Chuyên đề: LUYỆN THI THPT QUỐC GIA MÔN NGỮ VĂN

VIDEO và LỜI GIẢI CHI TIẾT chỉ có tại website MOON.VN
[Truy cập tab: Ngữ Văn – Khoá học: LUYỆN ĐỀ THI THPT QUỐC GIA 2016]
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Về kiến thức
- Cảm nhận được vẻ đẹp của con sông Đà và hình tượng người lái đò. Từ đó, hiểu được tình
yêu, sự đắm say của Nguyễn Tuân đối với thiên nhiên và con người lao động ở miền Tây Bắc Tổ quốc;
- Thấy được sự tài hoa, uyên bác của nhà văn và hiểu được những nét đặc sắc nghệ thuật của
thiên tùy bút.
2. Về kĩ năng
Đọc – hiểu tùy bút theo đặc trưng thể loại.
3. Về thái độ
Biết yêu mến, trân trọng thiên nhiên và con người lao động.
B. NỘI DUNG BÀI HỌC
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
- Nguyễn Tuân là một nghệ sĩ chân chính suốt đời đi tìm cái đẹp. Ông có một vị trí quan trọng
và đóng góp không nhỏ cho văn học Việt Nam hiện đại: thúc đẩy thể tùy bút, bút kí văn học đạt tới
trình độ nghệ thuật cao; làm phong phú thêm ngôn ngữ văn học dân tộc; đem đến cho nền văn xuôi
hiện đại Việt Nam một phong cách tài hoa, độc đáo.
- Trước Cách mạng, Nguyễn Tuân tập trung viết về vẻ đẹp vang bóng một thời, cảnh sắc thiên
nhiên và những cảnh sinh hoạt với những nét độc đáo khác nhau ở nhiều vùng quê trên đất nước ta.
Sau cách mạng, sáng tác của ông hướng vào đề tài ngợi ca đất nước và con người Việt Nam trong
chiến đấu và trong lao động sản xuất.
- Nguyễn Tuân là nhà văn có phong cách độc đáo: nhìn sự vật, hiện tượng thiên về phương

diện văn hóa thẩm mĩ, nhìn con người thiên về phương diện tài hoa nghệ sĩ. Ông là một cây bút tài
hoa, uyên bác; có sở trường ở thể tùy bút và là bậc thầy của ngôn ngữ văn xuôi nghệ thuật. Sau
cách mạng, phong cách Nguyễn Tuân có sự biến chuyển rõ rệt: đi tìm cái đẹp trong cuộc sống hiện
tại, khám phá chất tài hoa nghệ sĩ trong nhiều lĩnh vực của đời sống và trong đại chúng nhân dân.
2. Văn bản
- Người lái đò Sông Đà được in trong tập tùy bút Sông Đà (1960) của nhà văn Nguyễn Tuân,
gồm 15 bài tùy bút và một bài thơ phác thảo đứng vào hàng kiệt tác của Văn học Việt Nam hiện
đại. Bài văn mới đầu có tên là Sông Đà, sau đó khi in vào tập 2 Tuyển tập Nguyễn Tuân thì tác giả
đổi lại là Người lái đò Sông Đà.

Moon.vn - Học để khẳng định mình

1

Hotline: 0432 99 98 98


Khóa LUYỆN THI THPT QG 2016 – GV: Vũ Thị Dung

Facebook: DungVuThi.HY

II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Hình tượng con sông Đà
- Sông Đà được nhà văn xây dựng thành một nhân vật có mặt suốt từ đầu đến cuối thiên tùy
bút, góp phần không nhỏ tạo nên giá trị độc đáo của tác phẩm. Dưới ngòi bút tài hoa và uyên bác
của Nguyễn Tuân, sông Đà không còn là một con sông vô tri, vô giác như trăm ngàn con sông
khác mà là một nhân vật có cá tính, có tâm trạng, có hoạt động thật phong phú và phức tạp. Tác
giả đã có nhận xét khái quát: đây chính là con sông Tây Bắc hung bạo và trữ tình. Khi hung bạo thì
nó vừa giống như một loài thủy quái vừa như kẻ thù số một của con người; còn khi thơ thơ mộng,
trữ tình thì nó lại đẹp hoang dại như thời tiền sử và thân thiết với con người như một cố nhân.

- Dòng sông hiểm trở, hùng vĩ đến dữ dội, hung bạo:
+ Sông Đà thể hiện tính cách đó ở cái vẻ ngoài đầy sức mạnh hoang dã. Đó là những khúc
sông hẹp chảy xiết giữa hai bờ đá dựng vách thành, sâu, tối và lạnh, mặt sông lúc ấy chỉ lúc đúng
ngọ mới có mặt trời. Có chỗ vách đá chẹt lòng Sông Đà như một cái yết hầu. Đứng bên này bờ nhẹ
tay ném hòn đá qua bên kia vách. Có quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bờ này sang bờ kia.
Thậm chí, khi ngước nhìn lên ta có cảm giác đang đứng vào cái ngõ hẹp mà ngó vọng lên một
khung cửa sổ nào trên cái tầng nhà thứ mấy nào vừa tắt phụt đèn điện. Để rồi khi đột ngột được
giải phóng thì dòng sông ấy lại tạo thành những mặt ghềnh dài hàng cây số nước xô đá, đá xô
sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ xuýt bất cứ
người lái đò Sông Đà nào tóm được qua đấy. Bằng cấu trúc của câu văn trùng điệp, Nguyễn Tuân
đã vẻ nên trước mắt người đọc những quãng sông như không có phút giây nào bình lặng mà nó cứ
cuồn cuộn chảy như trong cơn bão tố.
+ Cái dữ dội, hung bạo của dòng sông Đà còn được toát lên từ những cái hút nước khủng
khiếp, tạo thành dòng những cái bay nguy hiểm chết người. Để miêu tả sự dữ dội của những cái
hút nước, nhà văn đã huy động nhiều thủ pháp nghệ thuật như nhân hóa, so sánh,... kết hợp với
ngôn ngữ của nhiều ngành nghệ thuật, khoa học như điện ảnh, hội họa,... Qua đó, người đọc có thể
hình dung, tưởng tượng sức mạnh khủng khiếp của những cái hút nước. Chúng như biết đe dọa
bằng những âm thanh dữ tợn: khi thở và kêu như cửa cống cái bị sặc, khi lại ặc ặc lên như vừa rót
dầu sôi vào. Những cái hút nước được ví như quãng đường mượn cạp ra ngoài bờ vực chênh vênh,
nguy hiểm. Những con thuyền qua đây chỉ cần chút sơ ý là sẽ bị cái hút nó hút xuống, thuyền trồng
ngay cây chuối ngược rồi vụt biến đi, bị dìm và đi ngầm dưới lòng sông đến mười phút sau mới
thấy tan xác ở khuỷnh sông dưới. Có thể nói, Nguyễn Tuân đã huy động của một hệ thống hình
ảnh so sánh để giúp người đọc hình dung một cách trọn vẹn, đầy đủ về sức tàn phá của những cái
hút nước. Chúng xoay tròn như khi người ta thả cái giếng bê tông thả xuống sông để chuẩn bị làm
móng cầu. Chúng cuồn cuộn như cái cốc pha lê không lồ vừa rút lên cái gậy đánh phèn. Hơn nữa,
nhà văn còn mượn cả ngôn ngữ của điện ảnh khi tưởng tượng có một người quay phim táo tợn dám
ngồi trên thuyền thúng tuột xuống đáy hút nước, lia ống kính quay ngược lên. Anh ta sẽ thu được
hình ảnh một cái giếng xây toàn bằng nước sông xanh ve một áng thủy tinh khối đúc dày, khối pha
lê xanh,... và khi chiếu những thước phim đó lên thì khối đúc dày này như sắp vỡ tan ụp vào cả
máy cả người quay phim cả người đang xem.

Moon.vn - Học để khẳng định mình

2

Hotline: 0432 99 98 98


Khóa LUYỆN THI THPT QG 2016 – GV: Vũ Thị Dung

Facebook: DungVuThi.HY

+ Nhưng có lẽ hiểm trở, hùng vĩ nhất trên dòng sông này là những thác nước. Nguyễn Tuân đã
mô tả bằng trí tưởng tượng tạo hình phong phú, gây cảm giác mạnh về những thác nước. Cảnh thác
nước được miêu tả từ xa đến gần, bằng cả âm thanh và hình ảnh: lúc còn xa đã thấy tiếng nước réo
[...] nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọng gằn mà chế
nhạo, khi đến gần thì nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu
rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng
bùng. Nhà văn đã dùng sức mạnh dễ nhìn thấy của lửa để diễn tả sức mạnh vô cùng khủng khiếp
mà vô hình của nước và chúng ta cũng hiếm thấy nhà văn nào lại dùng lửa tả nước như Nguyễn
Tuân. Ông mượn tiếng gầm rống trong cơn tuyệt vọng kinh hoàng của đàn thú hoang sung sức để
người đọc cảm nhận cái hung bạo, dữ tợn của thác nước sông Đà. Và khi đến gần trước mắt con
người, ta thấy sóng bọt đã trắng xóa cả một chân trời đá. Con sông ở đoạn này giống như một loài
thủy quái khổng lồ khôn ngoan, mưu trí, nham hiểm và hung ác: đá ẩn nấp mai phục trong lòng
sông để vồ lấy thuyền, đá bày thạch trận trên sông như đòi ăn chết cái thuyền, một cái thuyền đơn
độc không còn biết lùi đi đâu để tránh một cuộc giáp lá cà có đá dàn trận địa sẵn. Với thủ pháp
nhân hóa, tác giả đã mô tả đoạn sông Đà thực sự là một đối thủ ghê gớm của con người: phối hợp
với đá, nước thác reo hò làm thanh viện cho đá, những hòn đá bệ vệ oai phong lẫm liệt. Một hòn
ấy trông nghiêng thì y như là đang hất hàm hỏi cái thuyền phải xưng tên tuổi trước khi giao chiến.
Một hòn khác lùi lại một chút và thách thức cái thuyền có giỏi thì tiến gần vào. Dưới ngòi bút của

Nguyễn Tuân, đám đá hòn đá tảng kia không còn là những vật vô tri vô giác, nhà văn đã thổi linh hồn
vào cho từng hòn đá khiến cho hòn nào cũng mang vẻ dữ tợn, sẵn sàng chiến đấu với con người.
- Bên cạnh vẻ hung bạo, dữ ác thì sông Đà còn là một dòng sông thơ mộng, trữ tình:
+ Để tô đậm nét đẹp này, Nguyễn Tuân đã chọn điểm nhìn từ trên cao - từ trên máy bay. Chính
điểm này nó đã giúp ông bao quát và tái hiện vóc dáng mềm mại của con sông dài gần 500 cây số.
Qua con mắt của nhà văn, sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn
hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo
đốt nương xuân. Và có lúc lại như một áng tóc mun dài ngàn ngàn vạn vạn sải. Ở đây, Nguyễn
Tuân không dùng từ mái tóc mà dùng áng tóc, chữ áng được dùng để chỉ sự vật có vẻ đẹp lộng lẫy
và rực rỡ. Khi nói sông Đà như một áng tóc trữ tình, nhà văn đã gợi ra được nhiều cảm xúc cho
con người đang chiêm ngưỡng sông Đà. Những câu văn của Nguyễn Tuân co duỗi nhịp nhàng, âm
điệu uyển chuyển, hình ảnh hết sức thơ mộng, mơ màng. Tác giả đã lồng cảnh vào cảnh, đan dệt
tình vào tình để thú nhận với chính mình về nỗi say đắm, phải lòng trước vẻ đẹp duyên dáng, tuyệt
mĩ của sông nước Đà giang và mây trời Tây Bắc.
+ Vẻ đẹp của sông Đà còn được miêu tả trong những khoảng không gian và thời gian khác
nhau. Bằng sự am hiểu tường tận về sông Đà, nhà văn đã phát hiện, miêu tả một cách tinh tế sự
biến đổi màu sắc của dòng sông theo từng mùa: mùa xuân về thì xanh ngọc bích, một màu xanh
tuyệt đẹp chứ không phải là màu xanh canh hến hay xanh đục như của sông Gâm, sông Lô. Khi
thu sang thì lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa, một màu đỏ giận dữ ở một người
bất mãn bực bội một chuyện gì đó. Mặt sông cứ loang loáng như chiếu gương vào mắt mình và
sáng lóe lên một màu nắng tháng ba Đường thi “Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”. Và chính
tình yêu đối với cái đẹp trữ tình của sông Đà khiến nhà văn không nén nổi sự bực tức: chưa hề bao
giờ tôi thấy dòng Sông Đà đen như thực dân Pháp đã đè ngửa con sông ta ra đổ mực Tây vào mà
gọi bằng một cái tên Tây láo lếu, rồi cứ thế mà phiết vào bản đồ.

Moon.vn - Học để khẳng định mình

3

Hotline: 0432 99 98 98

Khóa LUYỆN THI THPT QG 2016 – GV: Vũ Thị Dung

Facebook: DungVuThi.HY

+ Con sông Đà rất gợi cảm đối với những ai đã từng qua lại, mỗi người một cách. Riêng với
Nguyễn Tuân, đã có lần ông nhìn sông Đà như một cố nhân. Tác giả dùng những hình ảnh nên thơ,
trong sáng, dịu dàng khi viết về sông Đà. Bờ Sông Đà, bãi Sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm trên
Sông Đà. Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại
chiêm bao đứt quãng. Đi rừng dài ngày rồi lại bắt ra Sông Đà, đúng thế, nó đằm thắm ấm ấm như
gặp lại cố nhân, mặc dầu người cố nhân ấy mình biết là lắm bệnh lắm chừng, chốc dịu dàng đấy,
rồi chốc lại bẳn tính và gắt gỏng thác lũ ngay đấy. Những trang văn tài hoa như thế này thật khó
phân biệt đâu là tả ngoại cảnh, đâu là tiếng lòng của thiên nhiên mĩ lệ hòa với tiếng lòng yêu
thương của người nghệ sĩ đang đắm say trước dòng sông đẹp.
+ Ngòi bút của Nguyễn Tuân thật tinh tế, gợi cảm khi miêu tả tính cách trữ tình của sông Đà ở
những quãng hoang sơ, lặng tờ. Bằng những hình ảnh đẹp đẽ, thơ mộng, giọng văn mượt mà, êm
đềm, tác giả đã dựng nên một bức tranh rất nên thơ: thuyền tôi trôi trên Sông Đà. Cảnh ven sông ở
đây lặng tờ. Hình như từ đời Lí đời Trần đời Lê, quãng sông này cũng lặng tờ đến thế mà thôi.
Thuyền tôi trôi qua một nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa. Mà tịnh không có một bóng
người. Có gianh đồi núi đang ra những nõn búp. Một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm
sương đêm. Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích
tuổi xưa. Chính tác giả cũng ngạc nhiên vì cảnh vật hoang sơ, tĩnh lặng ở quãng sông Đà này và
thốt lên niềm mong ước: chao ôi, thấy thèm được giật mình vì một tiếng còi xúp lê của một chuyến
xe lửa đầu tiên đường sắt Phú Thọ - Yên Bái - Lai Châu. Ở đoạn này, Nguyễn Tuân đã huy động
cả một hệ thống từ ngữ so sánh độc đáo để miêu tả khung cảnh này. Bờ sông hoang dại như một
bờ tiền sử - như thể từ khi khai thiên lập địa đến giờ chưa từng in dấu chân của con người. Thời
gian cũng như đang ngừng lại trong không gian bởi từ đời Trần, đời Lí nơi đây cũng vẫn lặng tờ,
im vắng. Giữa khung cảnh sông nước, đồi núi đẹp như trong truyện cổ tích đó, Nguyễn Tuân lại
tưởng tưởng ra những âm thanh, hình ảnh tưởng chừng chỉ có trong truyện cổ tích: con hươu thơ

ngộ ngẩng đầu nhung khỏi áng cỏ sương, chăm chăm nhìn tôi lừ lừ trôi trên một mũi đò. Hươu
vểnh tai, nhìn tôi không chớp mắt mà như hỏi tôi bằng cái tiếng nói riêng của con vật lành: “Hỡi
ông khách Sông Đà, có phải ông cũng vừa nghe thấy một tiếng còi sương ?”. Đàn cá dầm xanh
quẫy vọt lên mặt sông bụng trắng như bạc rơi thoi. Tiếng cá đập nước sông đuổi mất đàn hươu vụt
biến. Tác giả đã dùng âm thanh để cực tả những gì là yên tĩnh, mặt khác, những dòng viết ấy còn
là sự phối kết rất nhiều cảm giác: có những cảm nhận về thị giác (bụng trắng như bạc), lại có
những cảm nhận về thính giác (tiếng cá đập nước),...
2. Hình ảnh người lái đò sông Đà
- Tạo hóa đã tạo ra dòng sông Đà với tất cả những gì là hung bạo và dữ ác để rồi con sông Đà
lại tạo ra những con người của sông nước, của sóng thác. Đến lượt Nguyễn Tuân, nhà văn lại dùng
ngôn ngữ để tạc dựng hình ảnh người lái đò sông Đà. Có thể nói, Nguyễn Tuân như đã chạm khắc
một tượng đài về người lao động bình dị, vô danh. Không ai nhớ mặt đặt tên nhưng chính họ từng
ngày bằng bàn tay lao động đã làm giàu đẹp cho Tổ quốc.
- Nguyễn Tuân đã gọi người lái đò sông Đà là ông đò. Hai từ này đã tạo sự hòa quyện giữa
người và nghề. Và dường như ta thấy ở đây là cuộc sống của ông sẽ gắn chặt với nghề sông nước.
Đó đâu phải là cuộc sống bình thường mà đó là cuộc chiến đấu hằng ngày với thiên nhiên. Mỗi
ngày ông phải đối mặt với những gì là khắc nghiệt, dữ dội nhất của những con thác ở sông Đà.
Hằng ngày, ông phải giành giật sự sống từ tay những con thác dữ. Sông Đà quả có lúc nên thơ, trữ
tình nhưng Nguyễn Tuân đã nhấn mạnh sông Đà với diện mạo và tâm địa giống như kẻ thù số một
của con người mà ông lái đò phải giao đấu.

Moon.vn - Học để khẳng định mình

4

Hotline: 0432 99 98 98


Khóa LUYỆN THI THPT QG 2016 – GV: Vũ Thị Dung

Facebook: DungVuThi.HY

- Nguyễn Tuân đã nói đến ông lái đò là người nắm chắc binh pháp của thần sông, thần đá. Ông
nhớ như đóng đanh vào lòng những trùng vi thạch trận của trận bát đồ. Chính điều này càng khiến
cho người lái đò vẫn ung dung, hiên ngang trước thác ghềnh cuồng bạo. Nét tài hoa trí dũng của
ông đò đã được Nguyễn Tuân thể hiện qua ba trận chiến vượt thủy trận và thạch trận mà mỗi lần
vượt sóng thác lại có một dáng vẻ riêng, dù vẫn mang nét chung là tô đậm nét tài hoa trí dũng của
người lái đò. Thoạt nhìn, đó là một cuộc chiến không cân sức bởi một bên là thiên nhiên lớn lao,
dữ dội và hiểm độc, với trùng vi thạch trận bủa vây, có sự hợp sức của nhiều sóng, nước, gió, đá,...
còn bên kia chỉ là những con người bé nhỏ trên một con thuyền đơn độc và vũ khí trên tay chỉ là
những chiếc cán chèo.
Trước mắt người lái đò là một trận địa nguy hiểm, toàn là những thác nước và đá ngầm. Để
tăng thêm thế áp đảo con thuyền, tiếng nước của con thác rống lên như tiếng một ngàn con trâu
mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa. Chúng hung hãn, dữ tợn bày thạch trận
trên sông. Khi thì chúng ẩn nấp mai phục, khi thì đánh lừa đanh du kích quay vòng tập hậu. Đá to,
đá nhỏ nham hiểm phối hợp với dòng nước dữ dội đòi ăn chết cái thuyền. Mặt nước hò la, xông tới
định bẻ gãy cán chèo - vũ khí của người lái đò. Nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe rõ
tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái. Điều đó chứng tỏ ông lái đò rất tỉnh táo, bình
tĩnh biết chừng nào. Ở vòng thứ nhất, mặt nước ùa vào bẻ gãy cán chèo võ khí trên cánh tay người
lái đò. Sóng nước như thể quân liều mạng vào sát nách má đá trái mà thúc gối vào bùng và hông
thuyền. Có lúc chúng đội cả thuyền lên [...] Sóng thác đã đánh đến miếng đòn độc hiểm nhất, cả
cái luồng nước cũng đã bóp chặt lấy hạ bộ người lái đò. Trong tình thế như vậy, ông lái đò đã cố
nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái [...] vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh
táo của ông. Như thế là ông đã phá xong trùng vi thạch trận thứ nhất. Không một phút nghỉ ngơi,
ông đã phá luôn vòng vây thứ hai và đổi chiến thuật. Ở vòng này đã tăng thêm nhiều cửa tử để
đánh lừa con thuyền vào, cửa sinh lại lệch ra phía bờ hữu ngạn nhưng ông đò vẫn bình tĩnh để ghì
cương lái, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh. Nguyễn Tuân đã thể hiện
ông đò chẳng khác gì một mãnh tướng đang điều khiển con ngựa bất kham. Ở trận này, ông đò có
những cử chỉ thật chính xác và mạnh mẽ khi phóng nhanh, lái miết con thuyền về phía cửa sinh, để
lại phía sau bọn đá tướng tiu nghỉu cái mặt xanh lè thất vọng. Còn ở vòng thứ ba, ít cửa tử hơn hai

vòng đầu nhưng dường như càng khó khăn hơn vì ông đò đã bị thương nhưng vẫn phải vượt qua
một cửa ải nữa. Vòng cuối cùng này thì bên phải và bên trái đều là luồng chết thì ông nhận thấy
luồng sống ở chặng ba này là ở ngay giữa bọn đá hậu vệ của con thác nên ông đã phóng thẳng
thuyền, chọc thủng cửa giữa. Thế là hết thác. Trong trận chiến này, người ta thấy ông đò trước
muôn vàn khó khăn đã biểu hiện biết bao điệu nghệ, tài năng của một người nghệ sĩ điều khiển con
thuyền đuôi én khéo léo vút qua khe hẹp của cổng đá cánh mở cánh khép. Trong khung cảnh ấy
dường như cho ta cảm nhận con thuyền chẳng khác gì một mũi tên vừa lái vừa xuyên lại vừa lượn
dù vẫn lao vun vút.
Ba lần vượt thác của ông đò thực sự là ba trận chiến gian nan, vất vả. Dòng sông càng hung dữ
thì càng tôn lên vẻ đẹp của con người lao động. Nguyễn Tuân đã viết nên một khúc tráng ca hào
hùng về vẻ đẹp của con người trong lao động. Con người đạp đầu sóng dữ, con người trong bất cứ
hoàn cảnh nào cũng tìm được lối thoát hiểm, tìm được đường sinh giữa những trùng trùng cạm bay
và đe dọa của thác đá sông Đà. Qua đó, ta thấy ông lái đò oai phong lẫm liệt như một vị danh
tướng, trí dũng song toàn, quyết đoán và quyết thắng. Đó là vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ của ông lái đò
mà Nguyễn Tuân đã khám phá và ca ngợi. Cảnh vượt thác là bài ca chiến trận hào hùng và ở đó,
nhà văn đã dùng cả kho ngôn từ giàu có của mình, vận dụng con mắt cũng như kĩ thuật của nhiều
ngành nghệ thuật khác nhau, đặc biệt là hội họa, điện ảnh, âm nhạc và cả khoa học quân sự, kiến
thức võ thuật,... để miêu tả cuộc vượt thác ngoạn mục của ông đò.

Moon.vn - Học để khẳng định mình

5

Hotline: 0432 99 98 98


Khóa LUYỆN THI THPT QG 2016 – GV: Vũ Thị Dung

Facebook: DungVuThi.HY

- Vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ của ông lái đò còn được thể hiện trong những lúc ngừng chèo nghỉ
ngơi. Sau một ngày giao tranh dữ dội với thác đá sông Đà, ông lái đò cùng các bạn chèo nghỉ trong
hang đá. Lúc ngừng chèo, họ chẳng bàn tán một lời nào về cuộc chiến thắng đã qua nơi cửa ải
nước đủ tướng dữ quân tợn vừa rồi. Rất ung dung, thanh thản, ông lái đò nướng ống cơm lam và
toàn bàn tán về cá anh vũ cá dầm xanh, về những cái hầm cá hang cá mùa khô nổ những tiếng to
như mìn bộc phá rồi cá túa ra tràn đầy ruộng. Dường như ngày nào cũng thế, họ phải chiến đấu
giành giật sự sống từ thác dữ nên họ cũng chẳng có gì là hồi hộp, đáng nhớ. Nguyễn Tuân đã nói
đến nét đẹp của những con người bình dị vô danh, những người không ai nhớ mặt đặt tên nhưng đã
làm nên bao điều kì diệu cho Tổ quốc.
- Người lái đò trí dũng và tài hoa trên dòng sông Đà hung bạo và trữ tình. Vẻ đẹp của những
người lái đò - vẻ đẹp bình dị, thầm lặng nhưng đầy trí tuệ và sức mạnh, đầy ý chí và nghị lực, tài
năng và tài hoa, có khả năng chinh phục thiên nhiên, bắt nó phải phục vụ con người, dựng xây đất
nước chính là chất vàng mười của con người Tây Bắc nói riêng và người lao động Việt Nam nói
chung trong thời kì mới.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung
- Tác phẩm đã giới thiệu, khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp của thiên nhiên và con người lao động ở
miền Tây Bắc của Tổ quốc; thể hiện tình yêu mến, sự gắn bó thiết tha của Nguyễn Tuân đối với
đất nước và con người Việt Nam.
2. Nghệ thuật
- Những ví von, so sánh, liên tưởng, tưởng tượng độc đáo, bất ngờ và rất thú vị;
- Từ ngữ phong phú, sống động, giàu hình ảnh và có sức gợi cảm cao;
- Câu văn đa dạng, nhiều tầng, giàu nhịp điệu, lúc thì hối hả, gân guốc, khi thì chậm rãi, trữ tình…

Moon.vn - Học để khẳng định mình

6

Hotline: 0432 99 98 98