Bệnh học ngoại khoa: Bong gân

BONG GÂN
Bs Hồ Huy Cường


KHÁI NIỆM
Bong gân là từ ngữ dân gian (đã được ngành Y Việt Nam
chấp nhận là từ ngữõ khoa học) chỉ các tổn thương chủ yếu
của các dây chằng giữ vững khớp.


CƠ CHẾ
Thường là chấn thương gián tiếp theo chiều hướng vặn
xoắn hoặc gập góc làm khe khớp bị toác rộng và dây chằng
bò kéo căng quá mức.


TRIỆU CHỨNG
• Đau tự nhiên điển hình theo ba giai đoạn:
+ Đau chói “như điện giật” khi bò chấn thương.
+ Tê bì (giảm đau) độ một vài giờ.
+ Đau nhức trở lại càng tăng, mặc dù khớp đã được bất
động .
• Phu:ø nếu có sớm là bong gân nặng
• Nghe tiếng “rắc” khi tai nạn là đứt hoàn toàn dây chằng


TRIỆU CHỨNG
• Đôi khi có kèm theo bầm tím do máu tụï
khu trú ở nơi dây chằng bò tổn thương,
• Đau khó chòu khi ấn vào vùng dây chằng
bò thương tích hoặc đau dọc toàn bộ dây

chằng hoặc chỉ đau chói khi ấn ở nơi dây
chằng bám vào xương.
• Đau tăng lên khi ta làm toác khe khớp
bên phía dây chằng bò thương tích.


TRIỆU CHỨNG


TRIỆU CHỨNG


PHÂN LOẠI
• Bong gân độ l là các tổn thương chỉ rách một số
tối thiểu các thớ sợi của dây chằng, nên có khi
được coi là dây chằng chỉ bò giãn dài ra thôi.
Tổn thương giải phẫu coi như không đáng kể.
• Bong gân độ 2 có rách nhiều thớ sợi của dây
chằng hơn, nên có khi được coi là rách dây
chằng
• Bong gân độ 3 dây chằng bò đứt hoàn toàn mất
sự liên tục và gây tình trạng chênh vênh khớp.


Các điều nên làm:
• Để vùng chi có bong gân nằm yên.
• Chườm đá lạnh (nếu không có thì chườm nước lạnh)
gián cách nhau 20-30 phút, trong 4 giờ liền sau chấn
thương .
• Băng ép liên tục ít nhất 48 giờ

• Kê cao chi bò thương để kích thích lưu thông tónh
mạch thuận lợi và làm tiêu hút nhanh chóng máu tụ.
• Dùng các thuốc chống viêm như các loại thuốc phong
bế, chống tiết prostaglandin (như Indomethacine,
Ibuprofen ...) ngay sau khi bò chấn thương hoặc chậm
nhất trong vòng 24 giờ để hạn chế hình thành phù nề.


Các điều khơng nên làm:
• Không được đắp nóng (bất kỳ bằng cách nào), ít nhất trong vòng 4278giờ đầu sau chấn thương. Vì nóng cũng làm dòu đau, nên nhiều
người thường mắc sai lầm. Nóng sẽ làm giãn mạch và cũng làm
tăng sự thoát máu ra ngoài mạch và làm tăng phù nề .
• Không được cho bệnh nhân uống rượu, cũng là thứ làm giãn mạch.
• Không được tiêm các loại steroid, hyaluronidase hoặc hổn hợp các
chất đó vào vùng bong gân vì không có cơ sở sinh học . Các thuốc
nói trên đặc biệt là các steroid, có thể làm chậm sự phục hồi
collagen (Oakes). Nếu tiến hành kém vô trùng lại dễ gây nhiễm
trùng .
• Không được xoa bóp, tập vận động vùng bò bong gân ở giai đoạn
viêm tấy cấp tính. Làm như vậy chỉ gây thêm tổn thương, làm chảy
máu và phù nề thêm.