Hướng dẫn sử dụng mỏ hàn chì

Hướng dẫn sử dụng mỏ hàn chì
Mỏ hàn là thiết bị không thể thiếu với dân điện tử, việc sử dụng mỏ hàn điện đúng cách
sẽ giúp cho mối hàn đẹp và thẩm mỹ, như thế sản phẩm tạo ra có tính chuyên nghiệp
hơn. Mình sưu tầm được một bài viết hướng dẫn sử dụng mỏ hàn chì một cách rất chi
tiết và có hình ảnh minh họa rất rõ ràng, mong rằng bài viết này sẽ giúp các bạn biết
cách sử dụn mỏ hàn một cách thành thạo nhất

Một
số
dụng
cụ
không
thể
thiếu
với
dân
điện
tử
Mỏ
hàn:
- Dùng mỏ hàn điện sử dụng điện trở đốt nóng. Công suất thông thường của mỏ hàn
khoảng 40W. Dùng mỏ hàn có công suất lớn hơn 40W có thể gặp phải các trở ngại như
sau:
+ Nhiệt lượng quá lớn phát ra từ mỏ hàn khi tiếp xúc vào linh kiện có thể gây hỏng linh
kiện.
+ Trong trường hợp dùng mỏ hàn có công suất lớn, nhiệt lượng phát ra nhiều lại dễ gây
ra tình trạng oxit hóa bề mặt các dây dẫn bằng đồng ngay lúc hàn, mối hàn lúc đó lại
càng khó hàn hơn. Trường hợp dùng nhựa thông làm chất tẩy nhẹ các lớp oxit tại mối
hàn, khi nhiệt lượng của mối hàn quá lớn có thể làm nhựa thông cháy và bám thành
lớp đen tại mối hàn, làm giảm độ bóng và tính chất mỹ thuật của mối hàn.
- Mỏ hàn chỉ để tiếp xúc nơi cần hàn, truyền nhiệt sao cho nhanh và cho hết (nhiệt độ

nơi
hàn
và
đầu
mỏ
hàn
bằng
nhau).
Khi mua mỏ hàn, bạn nên mua kèm theo đế hàn và 1 mũi hàn thay thế (theo kinh
nghiệm thì mũi thay thế sẽ hàn tốt hơn mũi bán kèm mỏ hàn)
Chì
hàn:
Chì hàn dùng trong quá trình lắp ráp các mạch điện tử là loại chì hàn dễ nóng chảy (ta
thường gọi là chì nhẹ lửa), nhiệt độ nóng chảy khoảng 60 ¸ 80°C (chì có pha 40 ¸ 60%
thiếc). Loại chì hàn thường gặp trong thị trường Việt Nam ở dạng sợi ruột đặc (cuộn
trong lõi hình trụ), đường kính sợi chì hàn khoảng 1mm. Sợi chì hàn này đã được bọc
một lớp nhựa thông ở mặt ngoài (đối với một số chì hàn của nước ngoài, nhựa thông
được bọc ở mặt trong của sợi chì và sợi chì hàn là loại hình trụ ruột rỗng ở giữa). Lớp
nhựa thông bọc trong sợi chì dùng làm chất tẩy ngay trong quá trình nóng chảy chì tại


điểm
cần
hàn.
Đối với những loại chì hàn có bọc sẵn nhựa thông, khi nhìn vào sợi chì ta cảm nhận
được độ sáng óng ánh của kim loại; với các loại chì hàn khác (ví dụ chì hàn cho các
loại cọc bình accu, chì hàn nối dây dẫn cáp điện truyền tải) là các loại chì hàn nóng
chảy ở nhiệt độ cao và thường không được pha trộn với nhựa thông khi chế tạo, các
loại chì này thường màu sáng và không có độ sáng óng ánh của kim loại khi quan sát
bằng

mắt.
Nhựa
thông:
Nhựa thông (là một loại diệp lục tố lấy từ cây thông) thường ở dạng rắn, màu vàng nhạt
(khi không chứa tạp chất). Khi hàn nên chứa nhựa thông vào hộp để tránh tình trạng vỡ
vụn. Trong quá trình hàn ta dùng thêm nhựa thông để tăng cường chất tẩy khi lớp nhựa
thông bọc trong chì hàn không đủ sử dụng, các trường hợp phải dùng thêm nhựa thông
bên ngoài thường gặp như xi chì trên dây dẫn, xi chì lên đầu của các mỏ hàn điện mới
trước khi sử dụng. Ngoài ra nhựa thông còn được pha với hỗn hợp xăng và dầu lửa
(dầu hôi) để tạo thành dung dịch sơn phủ bề mặt cho các lớp đồng của mạch in, tránh
oxit hóa đồng và đồng thời dễ hàn dính (sơn phủ để bảo vệ bề mặt trước khi hàn lắp
ráp
linh
kiện
lên
mạch
in).
Nhựa
thông
có
hai
công
dụng:
Rửa
sạch
(chất
tẩy)
nơi
cần
hàn

để
chì
dễ
bám
chặt.
- Sau khi hàn nhựa thông sẽ phủ bề mặt của mối hàn một lớp mỏng đều giúp mối hàn
cách ly với môi trường xung quanh (nhiệt độ, oxy, độ ẩm, v.v…)
Cách
hàn
đẹp
thẩm
mỹ:
- Bước 1: đầu tiên bạn đặt mũi hàn vào footprint (lỗ cắm chân linh kiện) đễ làm nóng
xung quanh, chú ý chỉ chừng 8 – 10 giây thôi. ( Một số bạn thương dí mỏ hàn vào thiếc
cho chúng chảy ra, sau đó mới đưa thiếc nhão vào chân linh kiện như thế sẽ dẫn đến
việc thiếc không bám vào chân linh kiện, hàn đi hàn lại sẽ làm bong chân linh kiện.)
- Bước
2:
Sau khi xung quanh chân linh kiện đã đủ nóng, bạn bắt đầu đưa chì hàn vào, lúc này
chì
sẽ
chảy
đều
xung
quanh
chân
linh
kiện.
Chì đã lấp đầy bên trong lỗ cắm linh kiện.

1. Chọn mỏ hàn:
các bác nên có 2 mỏ hàn, một mỏ hàn xung (mỏ hàn đoản mạch - dùng để
hàn các linh kiện thường, LK to) và một mỏ hàn nung (mỏ hàn nung nhiệt
bằng dây maiso - dùng để hàn tranz trường, ic số, ic chân quá nhỏ...).
Mỏ hàn nung em không dùng nhiều nên mạn phép không có ý kiến gì.
Em chỉ xin chia sẻ về mỏ hàn xung. Em thấy mỏ hàn nào cũng được (em hàn
mỏ hàn xung có 75K mà vẫn OK) tuy nhiên nếu có điều kiện thì các bác
nên chọn mỏ hàn tốt (không bị nóng thân mỏ hàn, nhiệt độ ổn định và
không có từ dư nhiều). Khi mua các bác nên bấm thử nếu độ nóng vừa phải
(bấm 1 giây rùi thả ra xong dùng tay kiểm tra đầu mỏ hàn thấy nhiệt độ
ấm ấm cảm nhận rõ là được) không nên nóng quá hay nguội quá.
2. Đầu mỏ hàn và tráng thiếc cho lần đầu tiên dùng.
Đầu mỏ hàn không nên cứng nhắc cùng một cỡ cho tất cả các loại. Nên
lựa chọn đầu mỏ hàn phù hợp với mỏ hàn của mình. Nếu các bác thấy mỏ
hàn của mình đang dùng đầu 1 ly độ dài dây khoảng 6cm mà hàn thấy thiếu
nhiệt quá thì nên hạ chiều dài xuống còn 4cm nếu vẫn không được thì thay
bằng dây loại 0,8 ly. Sau khi cắt xong dây đầu mỏ hàn thì cạo sạch toàn
bộ dây (bỏ hết emay cách điện và oxy hóa) không nên bắt ốc vào mỏ hàn
luôn, dùng đồ dùng nào đó cạo sạch đầu tiếp xúc chỗ cọc dây đồng bắt dây
(2 cọc đồng từ mỏ hàn ra) sau đó mới bắt vào mỏ hàn.
Tráng
thiếc cho lần đầu tiên dùng: Sau khi bắt ốc xong các bác bấm mỏ hàn và
nhúng ngay vào cục nhựa thông. Sau khi nhựa thông đã chảy ra và bám vào
phần đầu của dây mỏ hàn thì thôi bấm và lấy mỏ hàn ra. Các bác tìm một
tấm PCB cũ có những nốt hàn to có sẵn thiếc (ví dụ như nốt hàn chân
nguồn mass hoặc nốt hàn tỏa nhiệt chẳng hạn) rùi bấm mỏ hàn vào những
nốt hàn này để tráng thiếc sao cho thiếc bám đều phần đầu dây mỏ hàn.
Đặc biệt không nên bấm 5-10 phút mà không tráng thứ gì như một số bác
nói vì như thế đầu mỏ hàn sẽ bị nhiệt độ cao làm oxy hóa sẽ không ăn

thiếc được nữa.
3. Cách hàn các linh kiện (LK) thường: Các bác nên vệ sinh PCB và chân LK (PCB và LK cũ) trước khi
hàn, có thể vệ sinh bằng axeton, dao dọc giấy ....
Em xin hướng dẫn hàn với PCB và LK đã được làm sạch hoặc là PCB, LK mới.
+ Các bác cắt chân LK sao cho cắm chặt LK vào PCB mà chân LK trồi ra 1mm là đẹp nhất.
+
Bấm mỏ hàn vào cục nhựa thông cho nhựa thông chảy ngập đầu mỏ hàn >
nhả mỏ hàn >nhấc mỏ hàn đến chỗ chân LK > Bấm mỏ hàn cho nhựa
thông ở đầu mỏ hàn chảy ra trùm kín chân LK và lỗ PCB > Đưa dây thiếc
vào tam giác quỷ: lỗ PCB - Chân LK - Đầu mỏ hàn để thiếc chạm đầu mỏ
hàn và chảy ra (cho ít thiếc thôi nhé nhiều nhìn ghê lắm) thường thì sau
khi chạm tam giác quỷ sẽ chảy ra và tráng đều lỗ pcb và chân LK, nếu
các bác thấy vẫn mối hàn vẫn chưa đẹp thì có thể di chuyển đầu mỏ hàn
cho đều hoặc thêm thiếc hoặc cho thêm nhựa thông để mối hàn đẹp.
4. Cách hàn chân IC hoặc dãy nhiều chân: Các bác hàn con IC có 2 hàng chân x20 = 40 chân có
mệt lắm không
Em xin chia sẻ các hàn cực kỳ nhẹ nhàng:
+ Dùng mỏ hàn bôi nhựa thông (như bên trêm em hướng dẫn) tới tất cả các chân của IC
+ Dùng một lượng thiếc khá to (bằng nửa đầu đũa) cho chân đầu tiên của
dãy. Bấm mỏ hàn cho thiếc nóng chảy và cứ thế di đến chân tiếp theo cho
đến chân cuối (chỉ di một chiều). Chân nào còn chạm nhau thì cứ di lại
(hoặc thêm nhựa thông) tiếp tục đến cuối là được. Trong quá trình di nếu
thiếu thiếc thì châm thêm. đến chân cuối nếu thừa thiếc thì vẩy đầu mỏ
hàn để loại bỏ bớt thiếc.
5. Cách hút thiếc để rút linh kiện: có 2 cách


+
Dùng Súng (pít tống) hút thiếc. Sau khi mua súng hút về các bác nên chế
lại một ít cho súng hiệu quả hơn. Các bác ra cửa hàng điện tử hỏi xin

cái vú cao áp bằng cao su. về cắt bỏ cái vú đi chỉ lấy cái ống cao su
dài khoảng 2Cm ở chân vú. Cái ống đó các bác bọc ngoài cái đầu súng. OK.
Cách hút: Có thể dùng nhựa thông hoặc không cần để nung nóng chảy
mối hàn cũ. Sau khi mối hàn đã nóng chảy các bác đưa đầu súng vào sát
tam giác quỷ và bấm nút...1-2-3 Buuùummmmm mối hàn sạch bong. Lúc này
cao su ở đầu súng mới phát huy tác dụng: Không bị chảy khi tiếp xúc với
đầu mỏ hàn và hạn chế không khi bị hút vào trong súng làm cho thiếc bị
hút sạch hơn.
+ Dùng bó dây đồng nhỏ để hút: Cách này có từ thời xa
xưa của ông cha ta rùi. Các bác kiếm một bó dây nhiều lõi nào đó lõi
càng nhỏ càn tốt (nhưng đừng nhỏ quá dễ đứt tại PCB là dễ tèo lắm nhé).
Các bác thấm nhựa thông kín dây hút thiếc rùi để nó ngay trên mối hàn
định hút rùi bấm mỏ hàn. Thiếc nóng chảy ra sẽ bị dây hút khá nhiều. Sau
đó bác nhấc dây hút thiếc ra rùi vẩy mạnh cho thiếc trong dây bị bắn ra
ngoài (báo hại cho anh nào đứng cạnh xem tát ao) sau đó lại nhúng nhựa
thông lại hút tiếp cho đến khi sao sạch thì thôi.