bai 37 sinh học 11 cơ bản

Bộ môn: Sinh học 11 CB
Thảo
Ngày soạn:
Tiết dạy:

Người soạn: Nguyễn Thị Thu
Lớp dạy:

B. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT
Bài 37: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT
I.Mục tiêu:
1.Kiến thức:
-Nêu được khái niệm sinh trưởng và phát triển ở động vật. Lấy ví dụ.
- Nêu được khái niệm biến thái.
- Phân biệt được phát triển qua biến thái và không qua biến thái.
- Phân biệt được phát triển qua biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn.
- Lấy được các ví dụ về phát triển qua biến thái và không qua biến thái, phát triển qua
biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn.
2.Kĩ năng:
-Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh.
-Kỹ năng ứng dụng các kiến thức về sinh trưởng và phát triển vào trong đời sống và sản
xuất chăn nuôi nhằm mang lại hiệu quả kinh tế cao.
3.Thái độ:
-Có thái độ yêu quý và bảo vệ thiên nhiên
-Phòng trừ và tiêu diệt một số động vật có hại.
-Có thế giới quan khoa học khi giải thích các hiện tượng trong tự nhiên.
II.Chuẩn bị:
1.Giáo viên:
-Giáo án
2.Học sinh:
-Xem lại bài sinh trưởng và phát triển ở thực vật, các giai đoạn phát triển của động vật ở

lớp 10.
-Đọc trước bài.
-Chuẩn bị nội dung phiếu học tập.
III.Tiến trình tiết dạy :
1.Ổn định lớp:
-Kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ:
- Phát triển của cơ thể thực vật là gì? Ví dụ?
- Sự ra hoa của cây được chi phối bởi những nhân tố nào?
3.Bài mới:
Ở chương III- SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN các em đã được tìm hiểu về sinh
trưởng và phát triển ở thực vật, những nhân tố nào ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát
triển ở thực vật. Vậy sinh trưởng và phát triển ở động vật có gì giống và khác? Để biết
được điều đó chúng ta cùng tìm hiểu sang phần mới:


B. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT
Hôm nay chúng ta sẽ cùng nghiên cứu bài đầu tiên của phần này.
Bài 37: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT
TL Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh Nội dung
HĐ 1: Tìm hiểu khái niệm
I.Khái
niệm
sinh
sinh trưởng và phát triển ở
trưởng và phát triển ở
động vật.
động vật:
PP

DH: TQ+VĐ
1.Khái niệm
a.Khái niệm sinh
trưởng
Slide 4 yêu cầu học sinh quan
sát hình “Sự biến đổi từ gà con
thành gà trưởng thành” và trả
lời câu hỏi:
-Nhận xét sự biến đổi từ trứng -tăng kích thước, tăng
thành gà trưởng thành về kích khối lượng.
thước và khối lượng?
3
ph
út

-Nguyên nhân dẫn đến sự biến -Do tăng và kích thước
đổi đó?
và số lượng tế bào.
Hiện tượng đó người ta gọi là
sinh trưởng của cơ thể động vật.
Vậy sinh trưởng của cơ thể HS trả lời.
-Sinh trưởng của cơ thể
động vật là gì?
động vật là quá trình tăng
kích thước của cơ thể do
tăng số lượng và kích
thước tế bào.
-Nêu một số ví dụ về sinh
trưởng ở động vật?(slide 3,4)
HS đưa ra ví dụ.

Ví dụ: Chó 1 tháng tuổi
năm tuổi cao 60cm. Mèo
1 tháng tuổi nặng 0,5kg
đến 1 năm tuổi nặng 2kg.
b.Khái niệm phát
Slide 5, yêu cầu học sinh quan
triển
sát hình “Sự phát triển của phôi
-Phát triển của cơ thể
gà” và trả lời câu hỏi:
động vật là quá trình biến
-Phát triển là gì?
-Phát triển của cơ thể đổi bao gồm sinh trưởng,
động vật là quá trình phân hoá (biệt hoá) tế
biến đổi bao gồm sinh bào và phát sinh hình
trưởng, phân hoá (biệt thái các cơ quan và cơ
hoá) tế bào và phát sinh thể.
hình thái các cơ quan và Ví dụ: sự phát triển của


cơ thể.
.
-Sự phát triển ở động vật chia
thành mấy giai đoạn? Và đó là
những giai đoạn nào?

HS trả lời.

-Nghiên cứu SGK và cho biết
quá trình sinh trưởng và phát

triển của động vật còn có đặc
điểm gì?

3
ph
út

-Biến thái là gì? Dựa vào biến
thái người ta phân chia phát
triển của động vật thành các
kiểu nào?

HS trả lời.

slide 6
-Rắn lột bỏ da có phải là biến -Không
thái không?
Rắn lột bỏ da không phải là
biến thái vì rắn thay lớp da cũ
bằng lớp da mới không có sự
biến đổi về hình thái, cấu tạo và
sinh lí.
HĐ 2: Các kiểu phát triển ở
động vật.
PP: TQ+VĐ

phôi gà.
2.Đặc điểm của quá
trình sinh trưởng và
phát triển:

-Sự phát triển ở động vật
gồm 2 giai đoạn chính
sau:
-Đối với động vật đẻ
trứng: Giai đoạn phôi và
giai đoạn hậu phôi.
-Đối với động vật đẻ
con: Giai đoạn phôi và
giai đoạn sau sinh.
-Phát triển của động vật
gồm:
+Phát triển không qua
biến thái.
+Phát triển qua biến thái:
Phát triển qua biến thái
hoàn toàn và phát triển
qua biến thái không hoàn
toàn.
- Biến thái là sự thay đổi
đột ngột về hình thái, cấu
tạo và sinh lí động vật
sau khi sinh ra hoặc nở
từ trứng ra.

II.Các kiểu phát triển ở
động vật:
1.Phát triển không
qua biến thái:
-Nghiên cứu SGK và cho biết -Đại diện: Đa số động -Đại diện: Đa số động
phát triển không qua biến thái vật có xương sống và vật có xương sống và

gặp ở những đại diện nào? Diễn một số động vật không một số động vật không


6
ph
út

ra theo mấy giai đoạn?

xương sống.
-Sự phát triển ở người
diễn ra theo 2 giai đoạn:
giai đoạn phôi thai và
giai đoạn sau khi sinh.

slide 7 HS xem hình minh họa
“Giai đoạn phôi thai ở người và
“Giai đoạn sau khi sinh ở
người”.
Quan sát hình và nc sgk cho
biết nơi diễn ra, diễn biến và kết
quả của từng giai đoạn?

Ở giai đoạn phôi thai hợp tử
phân chia nhiều lần hình thành
phôi. Các tế bào của phôi phân
hóa và tạo thành các cơ quan
nên thai phụ cần ăn đầy đủ chất
dinh dưỡng, tránh tiêu xúc với
các chất độc hại và tránh vận

động mạnh.
-Có nhận xét gì về hình thái,
cấu tạo và sinh lí của trẻ mới -Hình thái, cấu tạo tương
sinh so với người trưởng thành? tự người trưởng thành.
Quá trình phát triển như thế của
động vật người ta gọi là phát
triển không qua biến thái.
Phát triển của động vật không
qua biến thái là gì?

HS trả lời.

xương sống.
-Sự phát triển ở người
diễn ra theo 2 giai đoạn:
giai đoạn phôi thai và
giai đoạn sau khi sinh.
a.Giai đoạn phôi thai:
-Diễn re trong tử cung
người mẹ
-Hợp tử phân chia nhiều
lần hình thành phôi. Các
tế bào của phôi phân hóa
và tạo thành các cơ quan
-Kết quả hình thành thai
nhi
b.Giai đoạn sau sinh:
-Diễn ra ngoài môi
trường sống
-Cơ thể sinh trưởng và

phát triển, hình thái và
cấu tạo giống người
trưởng thành.
-Kết quả:người trưởng
thành

-Khái niệm: Phát triển
của động vật không qua
biến thái là kiểu phát
triển mà con non có các
đặc điểm hình thái, cấu
tạo và sinh lí tương tự
với con trưởng thành.

ví dụ về phát triển không qua
biến thái một số động vật có
xương sống: cá, kì nhông, rùa,
thỏ.(slide 8)
2.Phát triển qua biến


slide 9: Nghiên cứu phát triển
biến thái hoàn toàn
-Phát triển qua biến thái hoàn
toàn gặp ở những đại diện nào?
Quá trình phát triển có mấy giai
đoạn?

-Trình bày đặc điểm từng giai
đoạn sinh trưởng và phát triển ở

bướm

Đại diện: Đa số các loài
côn trùng (bướm, ruồi,
ong,...) và lưỡng cư,...
-Quá trình phát triển qua
biến thái hoàn toàn chia
làm 2 giai đoạn: giai
đoạn phôi và giai đoạn
hậu phôi
HS trả lời.

thái:
a.Phát triển qua biến
thái hoàn toàn:
-Đại diện: Đa số các loài
côn trùng (bướm, ruồi,
ong,...) và lưỡng cư,...
-Quá trình phát triển qua
biến thái hoàn toàn chia
làm 2 giai đoạn: giai
đoạn phôi và giai đoạn
hậu phôi.
+Phôi: hợp tử phân chia
nhiều lần hình thành
phôi,các tế bào của phôi
phân hóa và hình thành
các cơ quan của sâu non.
+Hậu phôi:
++Tằm: -Dạng hình sâu,

không có cánh, có chi, có
hàm. Ăn lá cây.
-Có đặc điểm, hình thái,
cấu tạo sinh lí rất khác
bướm trưởng thành, lột
xác nhiều lần thành
nhộng.
++Nhộng: -Bao trong
kén, không có chi, hàm.
Ở trạng thái tiềm sinh
không cử động, không
ăn.
-Là giai đoạn tu chỉnh
toàn bộ cơ thể.
-Mô, cơ quan cũ tiêu
biến,cơ quan mới hình
thành.
-Hình dạng cấu tạo khác
sâu bướm.
++Bướm trưởng thành:
-Có cánh vẩy,có 6 chi, có
vòi hút.
-Sống bằng mật hoa,
trong ống tiêu hoá chỉ có


enzim saccaraza tiêu hóa
đường saccarozo.
-Nhiệm vụ là giao cấu,
đẻ trứng và chết.

7
ph
út

Giai đoạn sâu và nhộng có vai
trò rất quan trọng đối với sự tồn
tại của loài:
-Sâu ăn lá cây nên không cạnh
tranh về thức ăn với bướm
(bướm ăn mật hoa)
-Giai đoạn nhộng giúp động vật
sống qua được điều kiện sống
khắc nghiệt (mùa đông lạnh giá,
khan hiếm thức ăn).
-Có nhận xét gì về hình thái, - Hình dạng, cấu tạo,
cấu tạo và sinh lí của sâu bướm sinh lí khác với con
và bướm trưởng thành?(Slide trưởng thành.
10)
HS trả lời.
Kiểu phát triển có đặc điểm
như vậy người ta gọi là phát
triển qua biến thái hoàn toàn.
Phát triển của động vật qua biến
thái hoàn toàn là gì?

-Phát triển qua biến thái không
hoàn toàn gặp ở những đại diện
nào?Quá trình phát triển có mấy
giai đoạn?

slide 11 cho HS quan sát hình
“Sơ đồ phát triển qua biến thái
không hoàn toàn ở châu chấu”.

-Phát triển của động vật
qua biến thái hoàn toàn
là kiểu phát triển mà ấu
trùng có hình dạng, cấu
tạo và sinh lí rất khác với
con rưởng thành,trải qua
giai đoạn trung gian (ở
côn trùng là nhộng) ấu
trùng biến đổi thành con
trưởng thành.
b.Phát triển qua biến
thái không hoàn toàn:
-Đại diện: Một số loại
côn trừng như: châu châu
, cào cào, gián,...
-Quá trình phát triển qua
biến thái hoàn toàn chia
làm 2 giai đoạn: giai
đoạn phôi và giai đoạn
hậu phôi.
+Phôi: Hợp tử phân chia
nhiều lần hình thành
phôi, các tế bào phôi

-Trình bày đặc điểm từng giai
đoạn sinh trưởng và phát triển ở
châu chấu

HS trả lời.

phân hóa thành các cơ
quan của ấu trùng.
+Hậu phôi:
++Ấu trùng: Tương tự
con trưởng thành nhưng
phát triển chưa hoàn
thiện, chưa có cánh.
-Ấu trùng lột xác nhiều
lần mới thành con trưởng
thành.
-Ăn lá cây, có đủ enzim
tiêu hoá lipit, protein,
cacbonhiđrat.
++Châu chấu trưởng
thành:
Phát triển hoàn thiện, có
cánh.
-Ăn nhiều lá cây.
-Ống tiêu hoá có đầy đủ
enzim tiêu hoá protein,
lipit, cacbonhiđrat.

-Có nhận xét gì về hình thái, -Hình dạng, cấu tạo, sinh
cấu tạo và sinh lí của ấu trùng lí của ấu trùng gần giống

và châu chấu trưởng thành?
với con trưởng thành.
Kiểu phát triển có đặc điểm như
vậy người ta gọi là phát triển
qua biến thái không hoàn toàn.
Phát triển của động vật qua biến
thái không hoàn toàn là gì?

GV chiếu slide 12 đưa ra một
số ví dụ về phát triển qua biến
thái không hoàn toàn ở ve,
chuồn chuồn, nhện, tôm. Yêu
cầu HS về nhà chọn hoặc tìm
một ví dụ khác và phân tích đặc

HS trả lời.

-Phát triển của động vật
qua biến thái không hoàn
toàn là kiểu phát triển mà
ấu trùng phát triển chưa
hoàn thiện trải qua nhiều
lần lột xác ấu trùng biến
đổi thành con trưởng
thành.


điểm các giai đoạn phát triển
tương tự như ở châu chấu.

9
ph
út

-Tại sao sâu bướm phá hoại cây
cối, mùa màng rất ghê gớm,
trong khi đó bướm trưởng thành
thường không gây hại cho cây
trồng ?
Sâu bướm ăn lá cây nhưng
không có enzim tiêu hoá
xenlulozo nên sự tiêu hoá và
hấp thụ thức ăn có hiệu quả rất
thấp. Vì vậy, sâu phải ăn rất
nhiều lá cây mới đáp ứng được
nhu cầu dinh dưỡng cho cơ thể.
Trong khi đó, hầu hết các loài
bướm chỉ ăn mật hoa nên không
phá hoại cây trồng mà còn giúp
cây trồng thụ phấn.
-Trong sản xuất nông nghiệp
hiểu biết về biến thái có ý nghĩa
như thế nào?
Đối với côn trùng (sâu bướm,
ấu trùng châu chấu,...) hại cây
trồng, biết được các giai đọan
phát triển để có biện pháp tiêu
diệt hiệu quả nhất.
-Ví dụ 1: Sâu bướm ta tiêu diệt
ở giai đoạn sâu non. Bằng các

biện pháo như: phun thuốc trừ
sâu, bắt sâu,...
-Ví dụ 2: Tiêu diệt muỗi ở giai
đoạn bọ gậy. Bằng các biện
pháp như: Thả cá vào chum, vại
nước để cá ăn bọ gậy. Cọ rửa,
úp dụng cụ đựng nước, dọn vệ
sinh môi trường, phát quang bụi
rậm, phun thuốc trừ muỗi.

HS trả lời.

HS trả lời.

4.Củng cố: (3 phút)
*Câu 1: Phân biệt phát triển qua biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn?
Các kiểu phát triển ở
Ví dụ
Đặc điểm


động vật
Phát triển không qua
biến thái
Phát triển qua biến thái
hoàn toàn
Phát triển qua biến thái
không hoàn toàn
Đáp án: (Bảng bên dưới)
Các kiểu

phát triển
ở động vật
Phát triển
không qua
biến thái
Phát triển
qua biến
thái hoàn
toàn
Phát triển
qua biến
thái không
hoàn toàn

Ví dụ

Đặc điểm

Người,
Voi,
chuột,...

-Con non có đặc điểm hình thái, cấu tạo sinh lý tương tự
con trưởng thành.
-Con non phát triển không qua biến thái để thành con
trưởng thành.
Bướm,
-Ấu trùng (sâu non) có hình thái, cấu tạo sinh lý khác con
tằm, ...
trưởng thành.

- Qua nhiều lần lột xác và giai đoạn trung gian, ấu trùng
biến đổi thành con trưởng thành.
Châu chấu, -Ấu trùng có hình thái, cấu tạo sinh lý gần giống con
bọ xít…
trưởng thành.
-Qua nhiều lần lột xác biến đổi thành con trưởng thành.

*Câu 2: Quan sát hình và cho biết: Phát triển của ếch thuộc kiểu biến thái hoàn toàn hay
không hoàn toàn? Tại sao?

(Đáp án: Quá trình phát triển của ếch thuộc loại biến thái hoàn toàn vì ấu trùng
(nòng nọc) rất khác ếch trưởng thành về hình thái,cấu tạo, sinh lí.)
5. Hướng dẫn học ở nhà:
-Hoàn thành các PHT vào vở học.
-Học bài.


- Trả lời các câu hỏi ở cuối bài.
- Xem trước bài 38.
IV.Rút kinh ngiệm: