phân tích nhân vật Ông giáo-Lão hạc-Nam Cao

Xây dựng hình tượng một nhân vật đã khó, để nhân vật có sức lay động và chiếm trọn trái tim ng
đọc lại càng khó hơn.Công việc ấy cũng giống như người họa sĩ toàn tâm toàn lực vẽ một bức
tranh có “hồn” và nếu được mọi người đón nhận nồng nhiệt thì còn tuyệt vời hơn? Ấy thế, nhà
văn Nam Cao đã làm được điều đó. Nhân vật “ông giáo” bước ra từ những trang văn của Nam
Cao là một tri thức trẻ, có tấm lòng nhân ái, có cái nhìn sâu sắc, là hình ảnh tiêu biểu cho lớp
người tri thức nghèo trong xã hội cũ trước năm 1945.
Chạm tay trên những dòng văn đầu tiên của tp ta bắt gặp ngay h.ảnh ông giáo-một người chẳng
rõ họ rõ tên là gì.Ấy vậy,hai tiếng “ông giáo” đã khẳng định thật rõ vị thế của một con người
giữa làng quê trước năm 1945 “nhiều chữ nghĩa,nhiều lí luận,người ta kiêng nể”. Cũng dễ hiểu
thôi,khi mà người ta tôn kính ông giáo, yêu ông giáo…thời thế lúc bấy giờ ăn không no thì kiếm
đâu ra tiền mà đọc sách, thời giờ đâu mà đọc sách khi cái cớ sinh nhai cứ đè nặng lên vai người.
Chỉ Hai tiếng “ông giáo” từ miệng Lão Hạc nói ra, nghe sao đượm vẻ thân tình quá,cung
kính,trọng vọng :”Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ!”…”Vâng,ông giáo dạy phải ! Đối với chúng
mình thì thế là sung sướng”…”Tôi cắn rơm,cắn cỏ tôi lạy ông giáo !…”.
Ngược thời gian về những năm 1945, đập vào mắt ta là những ấn tượng thật đẹp của ông giáo
thời trai trẻ. Một chàng thanh niên đang tuổi thanh xuân chăm chỉ, đam mê, sống với bao mộng
tưởng đang chờ đón. Gây dựng sự nghiệp trên mảnh đất Sài Gòn, ông mang theo một va-li sách
được người thanh niên nâng niu, cất giữ cẩn thận, là đầy những say mê đẹp và cao vọng về một
tương lai sáng lạn. và giờ đây, khi đã có gia đình, ông vẫn giữ khư khư cái “vali toàn những
sách ấy” dẫu chăng không còn như xưa. Nhưng đối với ông, 5 quyển sách là quá đủ.
Tự dặn lòng sẽ giữ mãi đến lúc xuống mồ nhưng nào có làm được? Đời là vậy, những điều ta
suy nghĩ, ta đặt ra có bao giờ làm được tất cả. rồi cũng đến khi ông bán nốt những vốn liếng
cuối cùng mà ông coi nó là kỉ niệm, là cả cuộc đời của người tri thức nghèo khi con gái ông bị
bệnh lị gần kiệt sức mà nhà thì chẳng còn một xu một hào. Như ông nói:” đời người ta không
chỉ khổ một lần”. Cả lời u sầu,phiền não rằng:”Lão Hạc ơi ! Ta có quyền giữ cho ta một tí gì đâu
?”,lời than ấy cất lên nghe thật não nuột,đã thể hiện một nhân cách đẹp trước sự khốn cùng.
Nghẫm nghĩ cho sâu mới cảm nhận được thâm thúy trong từng lời nói của ông. Đời mà, đôi khi
ta sống vì người và chết cũng vì người. Ta chẳng có quyền hạn gì để giữ, để níu kéo một cái gì
quanh ta. Đường đời đầy khó khan, thử thách nên ta cứ phải trơ lưng ra mà sống. Nhưng nói vậy
cũng nào phải là sống tiêu cực!
Cuộc đời ông giáo có lẽ rằng chẳng mấy suôn xẻ khi niềm đam mê tưởng chừng như bất diệt

cũng tàn lụi vì cái “ nghèo”. Vì chữ nghèo mà người cha yêu con đã túng quẫn mà bán những
cuốn sách cuối cùng như kẻ cùng đường bán máu lấy tiền. Nhưng không ! ông không là một con
người vô tâm, hận đời, hận người, hận những gì đã vùi dập đam mê ấy. ông là là một trí thức có
trái tim nhân hậu rất đáng quý. Ông là chỗ dựa tinh thần,là niềm an ủi,tin cậy của Lão Hạc.Ông
giáo là điểm tựa để lão Hạc san sẻ bao niềm đau,nỗi buôn . thậm chí là nhờ đọc hộ một lá thư,
viết hộ một lá thư cho đứa con trai đi phu đồn điền.Tâm sự về mảnh vườn và chuyện đứa con trai
“phẫn chí” không lấy được vợ vì nghèo khổ mà bỏ nhà đi làm đồn điền cao su.San sẻ về nỗi đau
sau khi bán cậu Vàng cho thằng Mục,thằng Xiên,…Có lúc là một điếu thuốc lào,một bát nước
chè xanh,một củ khoai lang khi lão hạc u sầu, nhưng đôi khi những hành động thật nhỏ lại ẩn
chứa thật nhiều sức mạnh cho lão hạc-người cha đngá thương. Ông giáo đã đồng cảm,đã thương


xót,đã san sẻ với lão Hạc với tất cả tình người.Ông giáo đã thương lão Hạc “như thể thương
thân”.Không chỉ an ủi,mà còn tìm mọi cách để “ngấm ngầm giúp” khi biết lão Hạc đã nhiều ngày
ăn rau,ăn khoai,ăn củ ráy…Trong lúc đàn con của ông giáo cũng đang đói;cái nghĩa cử “lá lành
đùm lá rách” ấy mới cao đẹp biết bao !.
Ông giáo nghèo mà tốt lắm.Trước khi ăn bả chó mà tự tử lão Hạc đã gửi ông giáo ba mươi đồng
để phòng khi chết “gọi là của lão có tí chút”…,gửi lại ông giáo ba sào vườn cho đứa con trai…
Tình tiết ấy nói lên lão Hạc rất tin ông giáo.Ông giáo là người để lão Hạc “chon mặt gửi
vàng”.Giữa các xã hội đen bạc thời ấy,một bà cô dành cho đứa cháu nội bát nước cháo đã vữa ra
như một sự bố thí (“Những ngày thơ ấu”),vợ tên địa chủ bắt bí,bóp nặn người đàn bà khốn cùng
để mua rẻ đứa con gái lên bảy tuổi và ổ chó (“Tắt đèn”),một tên quan phụ mẫu ăn bẩn đồng hào
của chị nhà quê (“Đồng hào có ma”). Chỉ một cái bánh đúc giữa thời loạn lạc cũng có được vợ
( Vợ nhặt). Cũng có câu thơ phản ánh thực trạng sai nha tham ô, mục ruỗng lúc bấy giờ:
“ Một ngày lạ thói sai nha
Làm cho khốc liệt chẳng qua vì tiền “
Lúc này, ta mới thấy niềm tin,sự kính trọng của kẻ khốn cùng đối với ông giáo thật là thánh
thiện. Thật đáng thương cho lão hạc và càng căm ghét hơn cái gọi là xã hội cũ. Xã hội đã vùi dập
bao số phận, mảnh đời bi ai! Tức giận bao nhiêu ta lại càng thấy cảm phục ông giáo, một tri thức
chân chính mang theo lòng nhân ái dẫu cho xã hội có loạn lạc, mục ruỗng đến nhường nào!

Trước cái chết “dữ dội” của Lão Hạc,cái chết “đau đớn và bất thình lình”,chỉ có ông giáo và
Binh Tư hiểu…Ông giáo khẽ cất lời than trước vong linh người láng giềng”sáng đèn tắt lửa có
nhau” quá đỗi hiền lành tội nghiệp.Trong giọt lệ là những lời hứa của một nhân cách cao
đẹp,đáng trọng: “Lão Hạc ơi ! Lão Hạc ơi ! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt ! Lão đừng lo gì cho
cái vườn của lão.Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão.Đến khi con trai lão về,tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo
hắn : Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn;cụ thà chết chứ
không chịu bán đi một sào…” Từng câu chữ, lời nói ông thốt lên là bao tình yêu thương ông
dành cho lão hạc, là bao lời hứa hẹn của lòng nhân ái. Và có chăng đó còn là lời tiếc thương cho
cái chết đột ngột, đớn đau của lão!
Chưa dừng lại ở đó, ông giáo còn cho người đọc những ấn tượng sâu sắc về cách nhìn đời của
ông. "Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ
gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao gi ờ ta thấy
họ là những người đáng thương; không bao giờ ta thương... Vợ tôi không ác, nhưng th ị khổ quá r ồi.
Một người đau chân có lúc nào quên được cái chân đau của mình để nghĩ đến một cái gì khác đâu?
Khi người ta khổ quá thì người ta chẳng còn nghĩ gì đến ai được nữa. Cái bản tính tốt của ng ười ta
bị những nỗi lo lắng, buồn đau, ích kỉ che lấp mất. Tôi biết vậy, nên tôi chỉ buồn chứ không nỡ giận."
một lần nữa tác phẩm lại làm người đọc phải thốt lên vì ấn tượng, vì những âm vang dư vị mà tp đã
tạo nên.nhân vật ông giáo đã đúc kết một tư tưởng thật đúng đắn. Trong cuộc sống chúng ta phải
nhìn người, nhìn đời bằng đôi mắt bao dung, độ lượng, phải sống bằng tình thương, lòng nhân ái.
Quả là một quan niệm đúng đắn và có ý nghĩa sâu sắc đối với cuộc sống của chúng ta.
Khép lại truyện ngắn “Lão hạc” của Nam Cao, hình ảnh ông giáo trong truyện “Lão Hạc” thức sự

kết tinh cái tâm và cái tài của Nam Cao trong nghệ thuật xây dựng nhân vật-nhà văn nghèo,ông


giáo khổ trường tư-trong xã hội thực dân nửa phong kiến, người nhân dân cùng khổ sống trong
cảnh “một cổ hai tròng”.Đó là những con người nghèo mà trong sạch,hăm hở và nhiệt tâm từng
ôm ấp bao mộng đẹp,sống nhân hậu,vị tha.Có người đã cho rằng,ông giáo là một nhân vật tự
nguyện,mang dáng dấp hình bóng Nam Cao.Ý kiến ấy rất lí thú. Ông giáo – một nhân vật thật
xuất sắc và quá đỗi dặc biệt!

Nói như Nguyễn Hải:” Qua một cuộc đời, một số phận,một nhân vật, nhà văn muốn đối thoại với
ng đọc một vấn đề nhân sinh” thì tác phẩm là một minh chứng tiêu biểu. đóng lại những trang
sách đặc sắc, lòng tôi vẫn không hết xao xuyến, xao xuyến vì những lời nói, suy nghĩ,
hành động, việc làm của nhân vật Ông giáo. Đã cho tôi quá nhiều những điều
tốt đẹp, bao thông điệp sống ý nghĩa! Sống trong đời sống có lòng nhân ái, có cái nhìn bao dung
độ lượng, biết yêu đời sống lạc quan yêu ng yêu mình để cs thêm tốt đẹp bạn nhé! Thương
người, thương đời khi còn có thể, hiến dâng tất cả cho cuộc đời dẫu là bé mọn!
Trong truyện “Lão Hạc”,ông giáo vừa là nhân vật,vừa là người dẫn chuyện.Không phải là nhân
vật trung tâm,nhưng sự hiện diện của ông giáo đã làm cho bức tranh làng quê ngày xa xưa ấy
thêm sáng tỏ.Bên cạnh sự thành công trong nghệ thuật miêu tả, khắc họa nhân vật Lão hạc,nhân
vật ông giáo còn là chiếc gương soi sáng cuộc đời và tâm hồn lão, đã góp phần tô đậm giá trị
nhân đạo của truyện ngắn đặc sắc này, thể hiện sâu sắc cái nhìn cảm thông với số phận đau
hương của lão hạc. Có người đã cho rằng,ông giáo là một nhân vật tự nguyện,mang dáng dấp
hình bóng Nam Cao.Ý kiến ấy rất lí thú. Ông giáo – một nhân vật thật xuất sắc và quá đỗi dặc
biệt!Quả là một tác phẩm xuất sắc. Xứng danh là một mốc son chói lọi trong nền văn học hiện
đại Việt Nam! Cảm ơn tác phẩm “lão hạc”, cảm ơn nhiều nhà văn Nam Cao đã để lại cho đời
một tác phẩm hay