Soạn bài lớp 9: Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh

Soạn bài: Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh
CHUYỆN CŨ TRONG PHỦ CHÚA TRỊNH
(Trích Vũ Trung tuỳ bút)
Phạm Đình Hổ
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Thói ăn chơi xa xỉ, vô độ của chúa Trịnh và các quan lại hầu cận trong phủ được được
miêu tả thông quan những cảnh và những việc cụ thể:
- Việc xây dựng đình đài và thú ngao du vô độ;
- Miêu tả tỉ mỉ những cuộc bài trí dạo chơi của chúa Trịnh;
- Việc thu sản vật, thứ quý; việc bày vẽ trang trí trong phủ gây phiền nhiễu, tốn kém.
Tác giả kín đáo bộc lộ thái độ chủ quan của mình trước việc ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh
khi miêu tả cảnh vườn trong phủ Chúa: “Mỗi khi đêm thanh cảnh vắng, tiếng chim kêu
vượn hót ran khắp bốn bề, hoặc nửa đêm ồn ào như trận mưa sa gió táp, vỡ đổ tan tành,
kẻ thức giả biết đó là triệu bất tường.”. Cảm nhận của tác giả về cái “triệu bất tường”
mang ý nghĩa như sự phê phán, cảnh báo về thói ăn chơi, hưởng lạc sa hoa trên mồ hôi,
xương máu của nhân dân sẽ dẫn đến cảnh suy tàn, tan vỡ tang thương.
2. Bọn quan lại hầu cận trong phủ Chúa đã “nhờ gió bẻ măng”, nhũng nhiễu, vơ vét của
dân bằng những thủ đoạn trơ tráo, trắng trợn, vừa ăn cướp vừa la làng: “Họ dò xem nhà
nào có chậu hoa cây cảnh, chim tốt khiếu hay, thì biên ngay hai chữ “phụng thủ” vào.
Đêm đến, các cậu trèo qua tường thành lẻn ra, sai tay chân đem lính đến lấy phăng đi, rồi
buộc cho tội đem giấu vật cung phụng để dậm doạ lấy tiền. Hòn đá hoặc cây cối gì to lớn
quá thì thậm chí phải phá nhà huỷ tường để khiêng ra. Các nhà giàu bị họ vu cho là giấu
vật cung phụng, thường phải bỏ của ra kêu van chí chết, có khi phải đập bỏ núi non bộ,
hoặc phá bỏ cây cảnh để tránh khỏi tai vạ.”.
Kết thúc bài tuỳ bút, tác giả ghi lại việc có thực đã từng xảy ra trong nhà mình: “Nhà ta ở
phường Hà Khẩu, huyện Thọ Xương, trước nhà tiền đường có trồng một cây lê, cao vài
mươi trượng, lúc nở hoa, trắng xoá thơm lừng; trước nhà trung đường cũng trồng hai cây
lựu trắng, lựu đỏ, lúc ra quả trông rất đẹp, bà cung nhân ta đều sai chặt đi”. Câu chuyện
thực xảy ra ở chính gia đình tác giả có tác dụng làm tăng thêm tính xác thực, sinh động
cho những chứng cứ lên án chúa Trịnh và quan lại.
3. So sánh đặc điểm của thể tuỳ bút với thể truyện qua Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miến phí


và Chuyện người con gái Nam Xương, có thể rút ra nhận xét về sự khác nhau giữa hai thể
văn này như sau:
- Tuỳ bút là thể văn dùng để ghi chép những con người và sự việc cụ thể, có thực, qua đó
người viết chú trọng bộc lộ thái độ, cảm xúc, suy tư, nhận thức đánh giá của mình về con
người và cuộc sống. Truyện là thể văn phản ánh hiện thực qua bức tranh mở rộng của đời
sống qua các sự kiện, biến cố xảy ra trong cuộc đời con người.
- Truyện thường phải có cốt truyện và nhân vật; cốt truyện được trình bày có mở đầu,
diễn biến, kết thúc; nhân vật được xây dựng có đặc điểm ngoại hình, chi tiết miêu tả nội
tâm, diễn biến tâm lí,… Tuỳ bút là sự ghi chép tuỳ hứng, có khi tản mạn, không theo một
cốt truyện nào mà chủ yếu nhằm bộc lộ tình cảm, thái độ của tác giả.
II. RÈN LUYỆN KỸ NĂNG
Nói tuỳ bút là thể văn ghi chép sự việc một cách cụ thể, sinh động nhưng tuỳ hứng không
có nghĩa là bài văn được sắp xếp lộn xộn, không theo trật tự nào. Thực ra, điều đó chỉ có
nghĩa rằng văn tuỳ bút không phụ thuộc vào một khuôn mẫu cố định nào đó (ví dụ như
thơ Đường luật). Tuỳ theo từng hoàn cảnh cụ thể, tác giả lựa chọn, sắp xếp các chi tiết, sự
kiện theo những trật tự nhất định nhằm làm nổi bật vấn đề.
Trong bài văn này, phần đầu tác giả miêu tả cung cách ăn chơi xa hoa của đám quan quân
trong phủ chúa Trịnh, phần sau tác giả đề cập đến nỗi khổ sở của dân chúng trước sự
nhũng nhiễu của đám quan quân. Phần cuối, tác giả điểm qua một vài ý về gia đình mình.
Mọi chi tiết đều có tác dụng phơi bày sự mục rỗng của chính quyền phong kiến Lê - Trịnh
ở vào thời kì sắp suy tàn.
Cách đọc:
Trong bài văn này có nhiều từ cổ khó đọc (trân cầm, dị thú, cổ mộc, quái thạch, trượng,
phụng thủ...), cần tập đọc nhiều lần từng từ, sau đó đọc cả đoạn văn rồi mới đọc cả bài.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miến phí