Đề cương ôn tập lịch sử 11

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP LỊCH SỬ 11 – HK1
Câu 1: Tầm quan trọng và bài học của CMT10 Nga
Có nhiều cách tiếp cận để chỉ ra mối liên hệ giữa Cách mạng Tháng Mười với những nhiệm vụ
cách mạng hiện nay, trong đó có việc rút ra những bài học to lớn của nó. Từ những bài học được nhìn
nhận một cách đúng đắn sẽ giúp ích cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động thế giới nói chung và
Việt Nam nói riêng sáng tỏ phương hướng, nhiệm vụ trong giai đoạn đầy phức tạp, thử thách hiện nay.
Trước hết, Cách mạng Tháng Mười Nga là một đột phá đầu tiên, tiến công, lật đổ chế độ tư bản và giành
thắng lợi hoàn toàn trên phạm vi cả nước Nga. Công xã Paris mới chỉ diễn ra ở thủ đô, bị bao vây cô lập
bởi chế độ tư bản khắp nước Pháp, cho nên chỉ tồn tại được 72 ngày.
Trái lại, Cách mạng Tháng Mười là cuộc tiến công lật đổ chế độ tư bản và giành thắng lợi trên khắp
nước Nga. Cách mạng Tháng Mười Nga nổ ra và thắng lợi cho ta một nhận thức quý giá rằng, không phải
chế độ tư bản là bất diệt, không phải chủ nghĩa tư bản là vĩnh hằng. Cách mạng Tháng Mười Nga là kết
quả của sự vận dụng phát triển lý luận tuyệt vời những nguyên lý chủ nghĩa Mác của V.I. Lê-nin. Trong
điều kiện chủ nghĩa tư bản đang phát triển, chủ nghĩa Mác một mặt khẳng định, tiến bộ lịch sử vĩ đại của
nó so với thời đại phong kiến, nhưng mặt khác đã vạch rõ mâu thuẫn sẽ dẫn chủ nghĩa tư bản đến chỗ tất
yếu diệt vong, và cách mạng vô sản nhất định nổ ra, chủ nghĩa xã hội nhất định thay thế chủ nghĩa tư bản.
Ðó là kết quả tư duy uyên bác của V.I. Lê-nin.
Tuy nhiên, trong điều kiện chủ nghĩa tư bản đang độ phát triển, đang tỏ rõ sức sống, C.Mác dự báo
cách mạng vô sản chỉ có thể nổ ra cùng lúc ở hầu hết các nước công nghiệp. Chính V.I. Lê-nin là người
đầu tiên vận dụng thành công trên cơ sở phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác. Trong điều kiện chủ nghĩa tư
bản đầu thế kỷ 20, V.I. Lê-nin đã chỉ ra rằng: "Sự phát triển không đồng đều về kinh tế và chính trị là quy
luật tuyệt đối của chủ nghĩa tư bản. Do đó, chúng ta thấy rằng CNXH có thể thắng trước hết là trong một
số ít nước tư bản chủ nghĩa hoặc thậm chí chỉ trong một nước tư bản chủ nghĩa, tách riêng ra mà nói" (*).
Nước Nga vào năm 1917 đã bộc lộ là một khâu yếu trong hệ thống chủ nghĩa đế quốc. Cách mạng Tháng
Mười Nga nổ ra trên cơ sở hoạt động cách mạng sôi sục của quần chúng công- nông Nga và trên cơ sở
trực tiếp của lý luận đầy sáng tạo của V.I. Lê-nin.
Có thể nói, đột phá tiến công lật đổ chế độ tư bản và giành thắng lợi trên cả nước Nga rộng lớn,
Cách mạng Tháng Mười Nga đã thức tỉnh nhân loại, vạch thời đại, chỉ dẫn con đường phát triển trong kỷ
nguyên mới của xã hội loài người. Chính trong điều kiện mới đó, trên con đường mới đó, mà nhân dân
Việt Nam do Ðảng Cộng sản Việt Nam đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo, đã làm cuộc Cách
mạng Tháng Tám thành công, tiến hành các cuộc kháng chiến cứu nước thắng lợi.

Ngày nay, chúng ta bước vào thời kỳ đẩy mạnh CNH, HÐH xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
XHCN, quá độ lên CNXH. Ðột phá tiến công lật đổ chế độ tư bản trong một mắt xích yếu của chủ nghĩa
tư bản thế giới, đồng thời Cách mạng Tháng Mười Nga đã đem lại bài học "chân lý là cụ thể, cách mạng
là sáng tạo". Cách mạng Tháng Mười chủ yếu sử dụng sức mạnh bạo lực của quần chúng để tiến công lật
đổ chế độ tư bản.
Vận dụng tinh thần cách mạng sáng tạo của Cách mạng Tháng Mười Nga trong điều kiện cụ thể
của nước ta, từ khi bước vào công cuộc đổi mới, Ðảng ta lãnh đạo phát triển nền kinh tế nhiều thành phần
định hướng XHCN để xây dựng CNXH, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với CNXH. Ở nước
ta, Ðảng nhất quán thực hiện chính sách khuyến khích phát triển các thành phần kinh tế, trong đó có kinh
tế tư nhân, đồng thời nhìn nhận rõ chủ nghĩa tư bản không phải là tương lai của loài người. Ðó chỉ là hình
thức quá độ thích hợp để đưa đất nước ta từ tình trạng kém phát triển tiến lên CNXH.
Bài học to lớn của Cách mạng Tháng Mười Nga là ngay sau khi lật đổ chính phủ tư sản thì lập tức thiết
lập chính quyền của nhân dân lao động, dưới hình thức Xô-viết công-nông-binh. Kể từ khi xã hội loài
người phân chia giai cấp, có nhà nước, thì đây là lần đầu tiên có một nhà nước của nhân dân lao động, nhà
nước kiểu mới, chưa từng có trong lịch sử.
Chính phủ công-nông-binh do V.I. Lê-nin đứng đầu đã long trọng công bố hai sắc lệnh nổi tiếng về
1


hòa bình và ruộng đất, công bố những chính sách cơ bản như quốc hữu hóa nhà máy, công xưởng và do
công nhân làm chủ; thực hiện ngày làm việc tám giờ, giáo dục không mất tiền, chữa bệnh không mất tiền,
nam nữ bình quyền, các dân tộc bình đẳng, bảo hiểm xã hội, tự do tín ngưỡng... Ðó là những hình ảnh đầu
tiên của chế độ mới, tạo nên động lực to lớn trong bảo vệ và xây dựng nước Nga Xô-viết.
Mặc dù đó mới chỉ là những chấm phá đầu tiên, nhưng giá trị tuyệt vời, cho ta thấy CNXH vô cùng
tốt đẹp và thật là tinh tế mà các thế hệ ngày nay tiếp tục tìm tòi, phấn đấu theo mục tiêu đó. Chúng ta tiếp
tục tìm tòi, phát triển, hoàn thiện con đường đi lên CNXH dưới ánh sáng của Cách mạng Tháng Mười
Nga. V.I. Lê-nin đã từng nói, giành chính quyền đã khó, giữ vững chính quyền càng khó hơn.
Ðó là bài học vô cùng quý giá của Cách mạng Tháng Mười Nga. Chính sau Cách mạng Tháng
Mười, nhân dân Xô-viết đã vô cùng gian khổ hy sinh tiến hành cuộc chiến chống lại bọn phản động trong
nước và sự can thiệp vũ trang của 14 nước đế quốc bên ngoài, đã thắt lưng buộc bụng để gấp rút thực hiện

công nghiệp hóa đất nước trong vòng vây kinh tế của chủ nghĩa đế quốc; lại anh hùng vô song tiến hành
cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại chống chủ nghĩa phát-xít thế giới, góp phần quyết định giải phóng loài
người.
Ðảng Cộng sản Liên Xô và nhân dân Xô-viết đã kiên cường đấu tranh chống lại các khuynh hướng
cơ hội chính trị, nhằm bảo vệ và trung thành thực hiện Cương lĩnh XHCN, kiên định theo con đường mà
Cách mạng Tháng Mười đã vạch ra. Trải qua ba phần tư thế kỷ, chính quyền Xô-viết - một thành quả trực
tiếp của Cách mạng Tháng Mười- được bảo vệ, Liên Xô trở thành cường quốc, đóng vai trò tích cực và
quyết định đối với cục diện thế giới. Song, do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, nguyên nhân
chủ quan là chính, vào cuối những năm 80 của thế kỷ 20, Liên Xô đã tan vỡ. Cải tổ là tất yếu, nhưng để
xảy ra đổ vỡ Liên Xô là bài học đắt giá cho sự xa rời chủ nghĩa Mác- Lê-nin và lý tưởng Cách mạng
Tháng Mười Nga.
Dưới sự lãnh đạo của Ðảng, chúng ta đã vận dụng thắng lợi các bài học kinh nghiệm của Cách
mạng Tháng Mười Nga vào hoàn cảnh cụ thể của nước ta. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, nhân
dân ta trải qua cuộc đấu tranh quyết liệt và khéo léo chống thù trong giặc ngoài, đã trải qua các cuộc
kháng chiến thần kỳ chống xâm lược, đã tiến hành công cuộc đổi mới để bảo vệ và phát huy thành quả của
Cách mạng Tháng Tám, bảo vệ và phát triển sự nghiệp xây dựng CNXH. Trong công cuộc đổi mới, chúng
ta, dưới sự lãnh đạo của Ðảng, vừa chống giáo điều, vừa chống cơ hội chính trị, vừa kiên trì các nguyên
tắc, để bảo đảm đất nước ta, xã hội ta đi đúng định hướng XHCN theo con đường Cách mạng Tháng Mười
đã vạch ra.
Tinh thần cách mạng tiến công nắm vững thời cơ, vượt qua thách thức là bài học lịch sử của Cách
mạng Tháng Mười Nga. Vào năm 1917 tình hình của đế quốc Nga rất bi đát, tham gia chiến tranh thế giới
thứ nhất của chủ nghĩa đế quốc nhưng liên tiếp thua trận, thiếu vũ khí, thiếu lương thực trầm trọng, đẩy
nhân dân vào con đường đói khổ. Nhân dân Nga chán ghét chiến tranh đế quốc, chán ghét chế độ Nga
hoàng. Công nhân, nông dân, binh sĩ đã nổi dậy. Khí thế cách mạng sục sôi, ở nhiều nơi đã lập ra Xô-viết
công-nông-binh.
Tháng 2 theo lịch Nga (tức tháng 3 dương lịch) năm 1917, Nga hoàng bị lật đổ. Nhưng, giai cấp tư
sản đã phản bội nhân dân, những người làm nên thắng lợi của cuộc cách mạng đó. Chúng lập ra chính phủ
tư sản do Kê-ren-ski cầm đầu, tuyên bố quản lý đất nước. Thành thử, lúc này ở nước Nga tồn tại song
song hai chính quyền: chính quyền của nhân dân lao động và chính quyền của tư sản. Trước đó, phái "dân
túy", những phần tử cơ hội chính trị ở Nga đã tung ra thứ lý luận thụt lùi: hãy để cho chủ nghĩa tư bản

phát triển đã, hãy để cho giai cấp tư sản nắm chính quyền đã, hãy làm cách mạng tư sản đã, sau này khi
chủ nghĩa tư bản Nga phát triển hết mức hãy đặt ra vấn đề cách mạng vô sản,v.v. và.v.v...!
Trong khi ấy, V.I. Lê-nin cùng Ðảng Cộng sản (bôn-sê-vích) Nga, một mặt chống lại thứ tư tưởng,
lý luận cách mạng nửa vời của những kẻ cơ hội chính trị và giai cấp tư sản, vạch bộ mặt giả dối, phản
động của chính phủ tư sản Kê-ren-ski; mặt khác đẩy tới khí thế cách mạng của các Xô-viết công-nôngbinh ở cơ sở, nhằm lúc tình thế nhân dân không thể sống như cũ, chính phủ tư sản Kê-ren-ski không thể
2


tiếp tục lừa dối nhân dân để tham gia chiến tranh thế giới thối nát như cũ, đã tổ chức và lãnh đạo khắp nơi
khởi nghĩa.
Chính phủ công- nông do V.I. Lê-nin đứng đầu đã ra đời. Nước Nga do nhân dân làm chủ dưới sự
lãnh đạo của Ðảng Cộng sản rút khỏi cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất của chủ nghĩa đế quốc. Nhưng,
hậu quả của chiến tranh quá nặng nề, lại xuất hiện tình huống mới chống lại bọn bạch vệ và sự can thiệp
vũ trang của các nước đế quốc muốn bóp chết nhà nước Xô-viết non trẻ, cho nên nước Nga đã phải áp
dụng chính sách cộng sản thời chiến, đồng cam cộng khổ, để giành thắng lợi. Chính quyền Xô-viết được
bảo vệ. Nước Nga xóa bỏ chính sách cộng sản thời chiến, cùng các nước trong Liên Xô thực hiện chính
sách kinh tế mới, làm cho nền kinh tế Liên Xô phục hồi nhanh chóng, đời sống nhân dân được cải thiện,
kinh tế Nga nói riêng, kinh tế Liên Xô nói chung phát triển chưa từng thấy, đạt những thành tựu kỳ diệu.
Bài học quý giá này đang được vận dụng sáng tạo ở Việt Nam, Trung Quốc và các nước XHCN
khác. Bài học bao trùm lên tất cả, đó là Cách mạng Tháng Mười Nga nổ ra và giành thắng lợi vĩ đại gắn
liền với vai trò tổ chức và lãnh đạo của Ðảng Cộng sản do V.I. Lê-nin đứng đầu. Ðảng Cộng sản (bôn-sêvích) Nga đã có cuộc đấu tranh oanh liệt về tổ chức thực tiễn, về tư tưởng, lý luận trong quá trình hình
thành và trưởng thành, để bảo đảm tính cách mạng và khoa học, sáng tạo, lần đầu tiên thể hiện một chính
đảng kiểu mới của giai cấp công nhân. Ðảng Cộng sản (bôn-sê-vích) Nga có mối liên hệ chặt chẽ với nhân
dân, trước hết là quần chúng công, nông. Bài học xây dựng Ðảng Cộng sản (bôn-sê-vích) Nga đủ sức
chiến đấu và năng lực lãnh đạo cuộc Ðại Cách mạng Tháng Mười vẫn còn nguyên giá trị và mang tính
thời sự nóng hổi ở thời điểm hiện nay. Không xây dựng Ðảng vững mạnh thì không thể nói đến bất cứ
một thắng lợi nào của cách mạng vì lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Cho dù CNXH tạm thời lâm vào thoái trào, thì thời đại do Cách mạng Tháng Mười vạch ra- thời
đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới- vẫn không thay đổi. Cách
mạng Tháng Mười soi sáng con đường chúng ta đi tới mục tiêu cao cả: dân giàu, nước mạnh, xã hội công

bằng, dân chủ, văn minh.
Câu 2: Giá trị và ý nghĩa thời đại của Cách mạng Tháng Mười Nga
Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 đã đi vào lịch sử nhân loại như là một sự kiện vĩ đại có tiếng vang
và tầm ảnh hưởng sâu rộng, làm rung chuyển, đảo lộn trật tự thế giới. Kết quả của cuộc cách mạng ấy là
hình thái kinh tế - xã hội mới, hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa được xác lập. Về giá trị và ý
nghĩa thời đại của Cách mạng Tháng Mười, Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Việt Nam, đã khẳng
định: “Giống như mặt trời chói lọi, Cách mạng Tháng Mười chiếu sáng khắp năm châu, thức tỉnh hàng
triệu người bị áp bức, bóc lột trên trái đất. Trong lịch sử loài người chưa từng có cuộc cách mạng nào có ý
nghĩa to lớn và sâu xa như thế”
Cuộc cách mạng 10 ngày đã làm rung chuyển cả thế giới, phá vỡ mắt xích yếu nhất trong sợi dây chuyền
của chủ nghĩa đế quốc, đánh dấu bước ngoặt lịch sử vô cùng quan trọng. Đây cũng là lần đầu tiên liên
minh công nhân - nông dân - binh lính, dưới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân, đã đồng loạt đứng lên lật
đổ chế độ Nga hoàng, lập ra nhà nước Nga Xôviết - Nhà nước công nông đầu tiên trên thế giới.
Khác với mọi cuộc cách mạng xã hội đã diễn ra trong lịch sử, Cách mạng Tháng Mười Nga là cuộc cách
mạng xã hội đầu tiên thực hiện được mục tiêu: giải phóng nhân dân lao động khỏi áp bức, bóc lột, bất
công, nâng họ lên địa vị làm chủ chế độ xã hội mới, thực hiện được khát vọng giải phóng con người, giải
phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội và tiến tới giải phóng toàn nhân loại.
Có thể khẳng định rằng, thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga không chỉ là động lực mạnh mẽ cổ vũ
các dân tộc thuộc địa đứng lên đấu tranh chống lại ách áp bức, bóc lột của giai cấp phong kiến, tư sản, tự
3


cứu lấy mình và giải phóng mình mà còn là xung lực mạnh mẽ, thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc,
cũng như phong trào cộng sản và công nhân quốc tế phát triển; nhờ đó, giai cấp vô sản vững tin bước lên
vũ đài chính trị với tư cách là giai cấp trung tâm của thời đại, “hạt nhân” của phong trào cách mạng thế
giới, đưa thời kỳ “bão táp cách mạng” từ châu Âu lan tỏa nhanh và mạnh sang châu Á, châu Phi và khu
vực Mỹ Latinh, làm cho giai cấp thống trị run sợ, buộc phải lùi bước, xuống thang và thay đổi chính sách.
Thực tế, Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại đã chứng minh vai trò to lớn, quyết định của Đảng Cộng sản
Nga dưới sự lãnh đạo thiên tài của V.I. Lênin – Người đã vận dụng linh hoạt và phát triển sáng tạo chủ
nghĩa Mác vào điều kiện cụ thể của nước Nga, biến CNXH từ lý tưởng, niềm tin, học thuyết lý luận thành

hiện thực. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga đã chứng minh một cách sinh động nhất tính chất
triệt để, sâu sắc và toàn diện của cách mạng XHCN so với bất kỳ cuộc cách mạng xã hội nào trước đó
trong lịch sử nhân loại.
Từ Cách mạng Tháng Mười, lịch sử cách mạng Nga đã ghi thêm những trang mới: xóa bỏ hoàn toàn ách
áp bức bóc lột của CNTB cùng với những tàn tích của chế độ chuyên chế Nga hoàng. Lần đầu tiên trong
lịch sử nước Nga, chính quyền Xôviết – chính quyền của công nông và những người lao động – ngay từ
những ngày đầu thành lập đã tuyên bố những sắc lệnh nổi tiếng: Sắc lệnh về hòa bình và Sắc lệnh về
ruộng đất; đồng thời đã công bố hàng loạt chính sách ưu việt: ngày làm 8 giờ, giáo dục không mất tiền,
bảo hiểm xã hội, tự do tín ngưỡng, nam nữ bình đẳng, tách nhà thờ khỏi nhà trường, xóa bỏ ngay các hiệp
ước mà Nga hoàng đã ký kết với các nước…
Cách mạng Tháng Mười không chỉ đánh dấu sự ra đời của nhà nước vô sản đầu tiên trên thế giới mà còn
đặt nền móng cho một chế độ phù hợp với lợi ích căn bản của con người. Thắng lợi của Cách mạng Tháng
Mười đã khai phá con đường đi lên CNXH, con đường dẫn đến khả năng sáng tạo to lớn và triệt để nhằm
giải phóng đông đảo quần chúng bị áp bức bóc lột. Cách mạng Tháng Mười chứng minh sức mạnh sáng
tạo của con người, của giai cấp vô sản và nhân dân lao động trong cuộc đấu tranh tự giải phóng và mở đầu
sự nghiệp kiến tạo xã hội mới chưa từng có trong lịch sử. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười đã mở ra
những trang mới trong lịch sử thế giới, ghi những thành tựu to lớn của công cuộc xây dựng CNXH ở Liên
Xô, từ một nước Nga tiểu nông, lạc hậu, chỉ trong thời gian ngắn đã trở thành một cường quốc trên các
lĩnh vực kinh tế, khoa học – kỹ thuật và quốc phòng.
Dưới tác động ảnh hưởng to lớn của Cách mạng Tháng Mười và chế độ XHCN ở Liên Xô, sau Chiến
tranh thế giới lần thứ hai, CNXH đã trở thành một hệ thống trên thế giới. Phong trào giải phóng dân tộc,
phong trào đấu tranh cho tiến bộ hoà bình, được Cách mạng Tháng Mười thức tỉnh, cổ vũ, đã trở thành
những làn sóng to lớn trong thế kỷ XX. Thành công của Cách mạng Tháng Mười Nga đã ảnh hưởng to lớn
đối với sự phát triển của cách mạng thế giới, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Đầu năm 1919,
Quốc tế thứ ba được thành lập, đánh dấu sự thắng lợi của chủ nghĩa Mác - Lênin đối với khuynh hướng cơ
hội hữu khuynh và chủ nghĩa sô-vanh của Quốc tế thứ hai.
Cách mạng Tháng Mười đã có ảnh hưởng lớn đối với Nguyễn Ái Quốc. Tháng 7-1920, Người đã đọc
được Sơ thảo lần thứ nhất những Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin. Luận
cương đã vạch ra đường lối cơ bản cho phong trào cách mạng ở các nước thuộc địa và phụ thuộc, giải đáp
cho Người về con đường giành độc lập dân tộc và tự do cho đồng bào Việt Nam mà Người đang tìm kiếm

bấy lâu nay. Luận cương Lênin như luồng ánh sáng mới đầy hy vọng và tin tưởng về một tương lai tươi
sáng cho các dân tộc bị áp bức. Người viết: “Luận cương của Lênin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi,
sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên
như đang nói trước quần chúng đông đảo: "Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho
chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta!”.. Qua đó, Người hoàn toàn tin theo Lênin, đi theo con
4


đường cách mạng mà Lênin đã lựa chọn. Người đã có những nhận xét rất sâu sắc, toàn diện về cách mạng
Tháng Mười Nga: “Trong thế giới bây giờ chỉ có cách mệnh Nga là đã thành công, và thành công đến nơi,
nghĩa là dân chúng được hưởng cái hạnh phúc tự do, bình đẳng thật, không phải tự do và bình đẳng giả
dối như đế quốc chủ nghĩa Pháp khoe khoang bên An Nam. Cách mệnh Nga đã đuổi được vua, tư bản, địa
chủ rồi, lại ra sức cho công, nông các nước và dân bị áp bức các thuộc địa làm cách mệnh để đập đổ tất cả
đế quốc chủ nghĩa và tư bản trong thế giới”.
Những bài học mà Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp thu từ Cách mạng Tháng
Mười Nga, đã được vận dụng một cách sáng tạo vào điều kiện cụ thể của Việt Nam. Hồ Chí Minh và
Đảng khẳng định cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc phải đi theo con đường cách mạng vô sản mà “không
có con đường nào khác”, song phải sáng tạo. Cách mạng Việt Nam đã liên tiếp giành được nhiều thắng
lợi, trong đó có những chiến công mang ý nghĩa lịch sử và tầm vóc thời đại như Cách mạng Tháng Tám
năm 1945, với việc thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đó là thắng lợi của các cuộc kháng
chiến chống xâm lược oanh liệt để giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, đánh thắng chủ nghĩa thực dân cũ
và mới, hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, thực hiện thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước đi
lên chủ nghĩa xã hội. Đó là thắng lợi của sự nghiệp đổi mới và nâng cao vị thế của Việt Nam trong khu
vực và trên thế giới.
Một sự thật lịch sử không thể phủ nhận được là Cách mạng Tháng Mười đã trở thành một sự kiện bước
ngoặt của sự phát triển xã hội loài người, mở ra một con đường đúng đắn cho sự nghiệp giải phóng nhân
dân lao động khỏi ách áp bức, bóc lột, xây dựng một thế giới mới công bằng, dân chủ, văn minh và tiến
bộ. Đó là việc biến ý tưởng tốt đẹp của CNXH không tưởng thành hiện thực, khi nó không thể thực hiện
được vì không chủ trương xóa bỏ chế độ TBCN. Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 đã hiện thực hóa
những quan điểm tư tưởng của CNXH khoa học, là một bước tiến lớn trong sự phát triển tư tưởng của loài

người nên đã thực sự thu hút, hấp dẫn hàng triệu người đi theo ánh sáng tư tưởng của cuộc cách mạng và
tham gia đấu tranh trực tiếp hoặc gián tiếp cho độc lập, tự do của dân tộc mình.
Kiên định theo con đường và phát huy bài học sáng tạo của Cách mạng Tháng Mười Nga, từ cuối thế kỷ
XX đến nay, các lực lượng cộng sản và dân chủ thế giới tích cực đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức và
cải cách chính sách phát triển trên mọi lĩnh vực. Những nguyên lý và các giá trị của chủ nghĩa Mác Lênin được nhận thức đúng đắn hơn; những kinh nghiệm thành công và những hạn chế, vấp váp của chủ
nghĩa xã hội được xác định một cách chân thực hơn; xu thế vận động của thế giới hiện đại được lĩnh hội
kịp thời, khách quan hơn.
Gần một thế kỷ đã qua kể từ khi cuộc Cách mạng XHCN Tháng Mười Nga thắng lợi (7-11-1917), nhân
loại đã chứng kiến biết bao biến cố thăng trầm, phức tạp. Nhưng Cách mạng Tháng Mười vẫn là một trong
những sự kiện trọng đại nhất của lịch sử thế giới hiện đại. Cách mạng Tháng Mười đã chứng tỏ rằng, bất
cứ một chế độ nào đi ngược lại lợi ích chân chính của nhân dân, của dân tộc, cản trở tiến bộ xã hội thì tất
yếu sẽ bị đào thải, bị thay thế bởi một chế độ xã hội khác tốt đẹp hơn. Tiếp tục cuộc đấu tranh xoá bỏ mọi
sự lạc hậu, lỗi thời, áp bức bất công cũng chính là sự tiếp tục sự nghiệp cao cả của Cách mạng Tháng
Mười.
Do đó, lý tưởng và con đường Cách mạng Tháng Mười vẫn tiếp tục toả sáng, soi rọi cuộc đấu tranh tự giải
phóng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, tiếp thêm nguồn sinh lực cho phong trào XHCN hiện
nay trên thế giới kiên định vượt qua những khó khăn, thử thách, không ngừng đổi mới, sáng tạo cả về lý
luận và hoạt động thực tiễn nhằm vươn tới mục tiêu cao cả của mình.
5


Ngày nay, mặc dù CNXH hiện thực vẫn đang đứng trước nhiều khó khăn thử thách lớn, nhưng con đường
được mở ra từ Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 với giá trị và ý nghĩa trọng đại của nó vẫn là một
xu thế vận động tất yếu của lịch sử nhân loại.
Câu 3: Ảnh hưởng của CMT10 Nga đối với cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và XDCNXH ở Việt
Nam?
- CMT10 Nga thắng lợi mở ra con đường giải phóng dân tộc cho giai cấp công nhân và nhân dân các nước
thuộc địa. Đó là con dường Cách mạng vô sản. ( Điều này bạn có thể thấy rất rõ bằng cách tìm hiểu
nguyên nhân mà Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước, cũng như khi đi nhiều nơi trên Thế giới,
làm nhiều ngành nghề để kiếm sống và hoạt động cách mạng thì Người thấy rằng ở đâu thì giai cấp công

nhân và nhân dân lao động cũng bị áp bức bóc lột. Trước đó thì ở nước ta, cuối thế kỉ XIX, các sĩ phu Nho
học có tư tưởng tiến bộ như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Hoàng Hoa Thám đã cố gắng tổ chức và vận
động cuộc đấu tranh của dân tộc theo mục tiêu và ph\ưng pháp mới. Nhưng chủ trương "cầu ngoại viện,
dùng bạo lực Cách mạng của PBC thất bại, tư tưởng " ỷ Pháp cầu tiến" của PCT không thành công. Con
đường khởi nghĩa của HHT còn mang nặng "cốt cách phong kiến". Và Người nhận định: Để giành độc lập
dân tộc, đem lại tự do, hạnh phúc cho nhân dân không còn con đường nào khác ngoài con đường Cách
mạngvôsản!
- CMT10 Nga trước tiên ảnh hưởng tới lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, người Việt Nam yêu nước tiêu biểu đầu
thế kỉ XX. Từ đó, làm cho người đi theo Chủ nghĩa Mác - Lê nin và tìm thấy con đường cứu nước đúng
đắn cho dân tộc ta. Việc Nguyễn Ái Quốc tìm thấy con đường cứu nước đã mở ra thời kì chấm dứt tình
trạngkhủnghoảngvềđườnglốicứunước.
- CMT10 Nga đã làm bùng nổ phong trào đấu tranh của Giai cấp công nhân ở các nước tư bản phương
Tây và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa phương Đông và có mối quan hệ mật thiết với
nhau vì cùng chống kẻ thù chung là Chủ nghĩa đế quốc. Nếu như ở các nước phương Tây, giải phóng là
giai cấp là nhiệm vụ thiết yếu thì ở các nước thuộc địa phương Đông giải phóng dân tộc là nhiệm vụ cấp
bách.
CÂU 4: NHỮNG SỰ KIỆN NÀO CHỨNG TỔ CUỐI THỂ KỈ 19, NHẬT BẢN ĐÃ CHUYỂN
SANG GIAI ĐOẠN ĐẾ QUỐC CHỦ NGHĨA
- Sau chiến tranh Trung - Nhật ( 1894 - 1895 ) , kinh tế Nhật phát triển manh mẽ. Nhiều công ty
độc quyền xuất hiện như Mitxui, Míubisi.. có vai trò quan trọng, bao trùm đời sống Kinh Tế,
Chính Trị nước Nhật
- Đầu thế kỷ 20: Nhật tiến hành xâm lược hiếu chiến, bành trướng thế lực. Chẳng hạn chiến tranh
Nga - Nhật (1904-1905), Nhật thắng. Năm 1914, Nhật dùng vũ lực mở rộng ảnh hưởng ở Trung
Quốc và chiếm Sơn Đông. Nhật trở thành đế quốc hùng mạnh ở Châu Á
- Cùng với sự phát triển của CNTB là sự bần cùng của quần chúng nhân dân lao động
- Chủ nghĩa đế quốc Nhật được gọi là đế quốc phong kiến quân phiệt
CÂU 5: VÌ SAO CUỘC CẢI CÁCH MINH TRỊ MANG Ý NGHĨA NHƯ 1 CUỘC CMTS?
- Cuộc cải cách Minh Trị 1868 đã tạo ra mầm mống cho KTTBCN phát triển
- Sau cải cách, hình thành giai cấp tư sản công thường, phát triển kinh tế hàng hoá
- Minh Trị tiến hành cải cách có tính chất như 1 cuộc CMTS trong tất cả các mặt: Kinh tế, chính

trị, xã hội..
- Sau cải cách, Minh Trị đẩy mạnh công nghiệp hoá theo hướng tập trung công nghiệp, thương
6


nghiệp và ngân hàng, nhiều công ty độc quyền ra đời
=> Kết luận: Cải cách Minh Trị mở đường cho CNTB phát triển ở Nhật, là lý do giúp Nhật thoát
khỏi số phận bị các nước phương Tây xâm lược. Vì những lý do trên mà cuộc cải Minh Trị có ý
nghĩa như 1 cuộc CM Tư sản
CÂU 6: NGUYÊN NHÂN SỤP ĐỖ CỦA CHẾ ĐỘ MẠC PHỦ TOKUGAOA
* Nguyên Nhân xâu xa
- Do mâu thuẫn giữa nhân dân lao động, chủ yếu là nông dân với chế đô phong kiến - đại diện là
chính quyền Sogun
- Mâu thuẫn giữa Tư sản, quý tộc mới với chính quyền Sogun đang cảng trở sự phát triển của
kinh tế TBCN
- Mâu thuẫn giữa Thiên Hoàng và Tướng Quân
* Nguyên Nhân Trực Tiếp
Chính quyền Tokugaoa kí các hiệp ước bất bình đẳng với Mĩ và các nước Tư bản khác, khơi dậy
truyền thống yêu nước của Nhân dân, đấu tranh để bảo vệ nền độc dân tộc, làm cho nước nhà
cường thịnh.
CÂU 7: TRONG CUỘC CẢI CÁCH MINH TRỊ, CẢI CÁCH NÀO ĐƯỢC ĐÁNH GIÁ LÀ
NHÂN TỐ CHÌA KHOÁ ĐỂ ĐƯA NƯỚC NHẬT PHÁT TRIỂN
TRẢ LỜI:
- Cuộc cải cách Minh Trị ở Nhật 1868 là 1 cuộc cải cách toàn diện trên các lĩnh vực Hành CHính,
KT-XH, quân sự, giáo dục. Trong các lĩnh vực đó, cải cách giáo dục được đánh giá là cải cách
mang tính chất " chìa khoá" bởi
- Chỉ có cải cách giáo dục mới mở đường cho con người Nhật đủ bản lĩnh nắm bắt được tri thức
tiên tiến của các nước phương Tây
- Từ sự nắm bắt tri thức tiên tiến sẽ đưa Nhật Bản trở thành 1 nước nông nghiệp lạc hậu thành 1
nước tư bản hùng mạnh, sau đó sẽ trở thành 1 nước đế quốc ở Châu Á

CÂU 8: CS THỐNG TRỊ CỦA ANH ĐÃ GÂY RA NHỮNG HẬU QUẢ GÌ CHO XH VÀ
NDAD?
- Tình trạng bần cùng, chết đói của quần chúng Nhân Dân, cơ sở ruộng đất bị công xã nông thôn
phá vỡ, nền thủ công nghiệp bị suy sụp, nền văn minh lâu đời bị phá hoại
- Sự xâm lược của Thực Dân Anh đã chà đạp quyền dân tộc , quyền tín ngưỡng thiên liêng của
nhân dân Ấn Độ -> Mâu thuẫn xã hội gay gắt giữa ND Ấn Độ >< Thực Dân Anh
=> Phong trào đấu tranh của dân tộc là 1 điều thiết yếu.
CÂU 9: TẠI SAO GỌI CUỘC CHIẾN TRANH XÂM LƯỢC CỦA THỰC DÂN ANH VÀO
TRUNG QUỐC LÀ CHIẾN TRANH THUỐC PHIỆN?
- Để tiến hành xâm lược TQ, thực dân Anh đòi chính quyền Mãn Thanh mở cửa, để tự do mua
bán thuốc phiện
7


- Nạn thuốc phiện phá hoại đời sống xã hội 1 cách trầm trọng
- Nhân dân Trung Quốc bất bình, kiên quyết chống nạn thuốc phiện
- Lâm Tắc Từ dựa vào quần chúng nhân dân, yêu cầu thương nhân Anh nộp toàn bộ thuốc phiện
và không bao giờ được đem vào lại Trung Quốc
- Không chịu mất nguồn lợi, Thực Dân Anh cấu kết quan lại phong kiến => Chiến tranh xâm lược
CÂU 10: THẾ NÀO LÀ NƯỚC NỬA THUỘC ĐỊA, NỬA PHONG KIẾN?
- Là chế độ xã hội còn tồn tại chế độ phong kiến , được độc lập về chính trị , nhưng thực tế chịu
ảnh hưởng , chi phối về kinh tế , chính trị của một hay nhiều nước đế quốc
- Nước thuộc địa : Nước bị bọn thực dân xâm lược và thống trị , áp bức , bốc lột , mất hoàn toàn
quyền độc lập về chính trị , kinh tế
CÂU 11: TẠI SAO CÁC NƯỚC ĐẾ QUỐC TRANH NHAU XÂM LƯỢC TRUNG QUỐC MÀ
KHÔNG PHẢI LÀ 1 NƯỚC?
-Trung Quốc tuy là nước phong kiến lạc hậu nhưng Trung Quốc lại là nước lớn, dân số đông, có
hệ thống phòng vệ khá tốt (Vạn Lí trường thành, cảng biển) nên khó tấn công mà tấn công cũng
chưa chắc đã thắng
-Lãnh thổ Trung Quốc quá lớn nên nếu như chiếm được thì rất khó quản lí => sẽ có nhiều phong

trào khởi nghĩa.
-Mảnh đất Trung Quốc khá màu mỡ(tài nguyên nhiều,dân số đông => thị trường tiêu thụ lớn)
nên có nhiều nước đế quốc nhòm ngó vì thế nếu có nước nào dám độc chiếm thì sẽ bị các nước đế
quốc khác đánh ngay.
=> Phải chia nhỏ Trung Quốc đễ dễ cai trị, tránh xung đột với các nước kia
CÂU 12: NHỮNG ĐIỂM TIẾN BỘ VÀ HẠN CHẾ CỦA TRUNG QUỐC ĐỒNG MINH HỘI
TRẢ LỜI
- Tiến bộ: Nếu được mục tiêu, nhiệm vụ phù hợp nguyện vọng phần lớn nhân dân: độc lập, tự do,
có ruộng cày
- Hạn chế: Chưa thể hiện tính triệt để, chưa nêu kẻ thù của CM là chủ nghĩa đế quốc và toàn bộ
giai cấp địa chủ phong kiến
CÂU 13: NHỮNG CẢI CÁCH CỦA RAMA 5 CÓ Ý NGHĨA NHƯ THẾ NÀO ĐỐI VỚI SỰ
PHÁT TRIỂN CUẢ THÁI LAN
- Đưa nước Xiêm phát triển theo con đường TBCN, có ý nghĩa tích cực trong bảo vệ độc lập
- Song, Xiêm cũng không thoát khỏi sự lệ thuộc về Chính trị, kinh tế vào Anh, trở thành " nước
đệm" của 2 thực dân: Anh, Pháp
CÂU 14: EM CÓ NHẬN XÉT GÌ VỀ HÌNH THỨC ĐẤU TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC Ở
ĐNÁ CUỐI THẾ KỶ 19 ĐẦU THẾ KỶ 20
- Cuối thể kỷ 19, hình thức đấu tranh của nhân dân các nước Đông Nam Á diễn ra bằng khởi
8


nghĩa vũ trang, tự phát. Lực lượng khởi nghĩa gồm đông đảo nông dân
- Đầu thế kỷ 20, hình thức đấu tranh bước đầu có tổ chức, lãnh đạo phát triển theo khuynh hướng
tư sản
CÂU 15: VÌ SAO XIÊM LÀ NƯỚC DUY NHẤT TRONG KHU VỰC ĐNA KHÔNG TRỞ
THÀNH THUỘC ĐỊA CỦA CÁC NƯỚC PHƯƠNG TÂY?
- 1892: Rama 5 cải cách hoàng loạt theo khuôn khổ các nước phương tây: Tài chính, hành chính,
quân đội, trường học... => Xiêm phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa (chính sách SGK)
- Ra ma 5 đặc biệt quan tâm ngoại giao. Nhờ chính sách ngoại giao mềm dẻo, nước Xiêm vừa lợi

dụng vị trí nước đệm giữa 2 thế lực đế quốc Anh, Pháp, vừa cắt nhượng 1 số vùng đất phụ thuộc
=> Xiêm không bị rơi vào tình trạng thuộc địa như các nước trong khu vực, vẫn giữ được độc lập
dân tộc dù chịu lệ thuộc CT, KT
CÂU 16: NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI CỦA CÁC CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC
DÂN XÂM LƯỢC CỦA NHÂN DÂN CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á?
- Kẻ thù đang trong giai đoạn phát triển, cực thịnh
- Chính quyền phong kiến nhiều nước thoả hiệp, làm tay sai cho giặc
- Cuộc đấu tranh nổ ra thiếu liên kết chặt chẽ, thiếu cơ sở vật chất thiết bị
CÂU 17: VÌ SAO MĨ THAM CHIẾN MUỘN?
- Ban đầu Mĩ giữ thái độ trung lập, nhưng khi các nước tham chiến suy yếu, cách mạng nổ ra nhiều
nước, Mĩ quyết định tham chiến => Thu lợi nhuận, ngăn chặn phong trào Cách mạng lan rồng
đến Mĩ. => Trên cơ sở đó Mĩ sẽ vươn lên đứng đầu thế giới
- Để Mĩ bí mất buôn bán vũ khí cho các nước kiếm lời và theo dõi diễn biến của chiến tranh
CÂU 18: PHÂN TÍCH TÍNH CHẤT CỦA CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ 1 ? HAY VÌ SAO
CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ 1 LÀ CHIẾN TRANH PHI NGHĨA ?
- Chiến tranh thế giới thứ 1 là 1 cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa cả 2 phe tham chiến
- Nhằm tranh giành, cướp đoạt lãnh thổ, thuộc địa đối phương
- Chỉ đem lại lợi ích cho giai cấp tư sản thống trị
- Để lại nhiều hậu quả nặng nề ( Bạn dẫn thêm số liệu người chết, người bị thương...)
CÂU 19: VÌ SAO GỌI LÀ CHIẾN TRANH THẾ GIỚI ?
- Quy mô của cuộc chiến này không chỉ dừng lại ở 1 nước, 1 khu vực mà lan rộng ra phạm vi toàn
thế giới. Ban đầu từ 5 nước tham chiến sau đó lôi kéo 38 nước tham gia , gây ảnh hưởng nghiêm
trọng đến cả các nước trung lập và thuộc địa
( Bạn có thể dẫn thêm việc Việt Nam bị ảnh hưởng: Pháp khai thác hết vốn ngân hàng Đông
Dương, tăng cường bốc lộc Việt Nam...)
CÂU 20: NÊU 1 SỐ LUẬN ĐIỂM CƠ BẢN TRONG TƯ TƯỞNG CỦA MÁC, ĂNGHEN,
9


LÊNIN VỀ SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

- Đấu tranh giai cấp là động lực phát triển của xã hội có giai cấp đối kháng
- Khẳng định giai cấp công nhân là giai cấp năm lấy sứ mệnh lịch sử lãnh đạo phong trào đấu
tranh cách mạng giải phóng giai cấp và giải phóng dân tộc
- Muốn lãnh đạo cách mạng thắng lợi, giai cấp công nhân phải thành lập chính đảng của giai cấp
mình, đó là Đảng Cộng Sản
CÂU 21: CMTS CÓ TÁC ĐỘNG NHƯ THẾ NÀO ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN LỊCH SỬ ?
- Tích cực:
+ Xoá bỏ chế độ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển
+ Tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế, khoa học - kĩ thuật
+ Đưa loài người bước vào nền văn minh mới: Văn minh công nghiệp
- Hạn chế:
+ Thay thế hình thức bốc lột này bằng hình thức bốt lột khác
+ Làm nảy sinh những mâu thuẫn trong xã hội. Các cuộc đấu tranh giai cấp tiếp tục diễn ra giữa
các nước tư bản chủ nghĩa
CÂU 22: VÌ SAO NĂM 1917, NƯỚC NGA LẠI DIỄN RA 2 CUỘC CÁCH MẠNG?
- Cuộc CM thứ 1 bùng nổ vào tháng 2 .1917 đã lật đổ chế độ Nga Hoàng và dẫn đến tình trạng 2
chính quyền song song tồn tại. Đó là cuộc cách mạng dân chủ tư sản
- Cuộc CM thứ 2 do Lênin và Đảng Bônsevich lãnh đạo, lật đổ chính phủ lâm thời tư sản, thiết lập
chính quyền thống nhất trong toàn quốc của Xô Viết. Đó là cuộc CM vô sản đầu tiên trên thế giới
- Sở dĩ nước Nga có 2 cuộc cách mạng như vậy vì : ở Nga năm 1917, có 2 chính quyền cồn tồn tại:
Chính Phủ Nga Hoàng và chính phủ lâm thời của Tư Sản. CM tháng 2 đã lật đổ chế độ Nga
Hoàng, xoá bỏ chế độ phong kiến tồn tại lâu đời trên nước Nga; tiếp theo là cách mạng tháng 10
Nhằm lật đỏ chính phủ Lâm thời tư sản, đưa nước Nga bước vào thời kì cách mạng XHCN
CÂU 23: LUẬN CƯƠNG THÁNG 4 CỦA LÊNIN CÓ Ý NGHĨA NHƯ THẾ NÀO ĐỐI VỚI
THẮNG
LỢI
CỦA
CÁCH
MẠNG
THÁNG

10
NGA?
- Tháng 4, 1917: Lênin trình bày trước TW đảng Bônsevich bản báo cáo quan trọng" Nhiệm vụ
của
giai
cấp
vô
sản
trong
cuộc
CM
hiện
nay"
- Luận cương tháng tư có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với thắng lợi của CM tháng 10 Nga
+ Luận cương đã chỉ ra mục tiêu và đường lối để chuyển từ CM dân chủ tư sản sang CMXHCN
+ Luận cương đã xác định cụ thể các bước chuyển từ CM tháng 2 sang CM tháng 10
CÂU 24: VÌ SAO CM THÁNG 10 NGA ĐƯỢC ĐÁNH GIÁ LÀ 1 SỰ KIỆN LỊCH SỬ VĨ ĐẠI
NHẤT TRONG LỊCH SỬ NƯỚC NGA VÀ LỊCH SỬ NHÂN LOẠI Ở THẾ KỈ 20
- CM tháng 10 Nga đã đưa đến việc thành lập nhà nước XHCN đầu tiên trên thế giới, có ý nghĩa
to
lớn
đối
với
nước
Nga
và
Thế
giới
*
Đối

với
Nga:
10


- Mở ra 1 kỉ nguyên mới cho nước Nga, làm thay đổi vận mệnh đất nước và số phận hàng triệu
con
người
ở
Nga
- Lần đầu tiên trong lịch sử, giai cấp công nhân, nhân dân lao động và các dân tộc được giải
phóng, thoát khỏi mọi xiềng xích nô lệ, làm chủ vận mệnh đất nước
- Sự ra đời của nhà nước XHCN đã đưa nhân dân lên nắm chính quyền ở 1 nước chiếm 1/6 diện
tích
thế
giới
*
Đối
với
thế
giới:
- Có ảnh hưởng đến phong trào cách mạng thế giới, đặc biệt phong trào đấu tranh giành độc lập
của
các
nước
thuộc
địa
và
phụ
thuộc

- Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế, cho ra chỉ ra con đường
đi đến thắng lợi trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản
CÂU 25: CHÍNH SÁCH KT MỚI CÓ TÁC ĐỘNG ĐẾN NỀN KINH TẾ NƯỚC NGA NHƯ
THẾ NÀO?
- Chính sách Kt mới đã xác định được những biện pháp đúng đắn, thiết thực nhằm thúc đẩy kinh
tế nước Nga phát triển. Đặc biệt là việc thực hiện chính sách thu thuế cố định thay cho trưng thu
lương thực thừa có tác dụng thúc đẩy nông nghiệp phát triển, vì nông dân yên tâm sản xuất hơn
- Với việc chuyển nền kinh tế nhà nước nắm độc quyền về mọi mặt sang nền kinh tế nhiều thành
phần dưới sự kiểm soát của nhà nước, đáp ứng và giải quyết được những yêu cầu của nền KT đất
nước khi mà chính sách cộng sản thời chiến không còn phù hợp
- Thực hiện chính sách kt mới góp phần thúc đẩy nền KT nông nghiệp, công nghiệp, thương
nghiệp phát triển nhanh chóng ( dựa theo sản lượng trong bản thống kê để CM )
- Thực hiện chính sách KT mới làm cho đời sống ND được nâng cao, đưa đất nước vượt qua
những khó khăn lớn về KT< CT góp phần hoàn thành công cuộc khôi phục kinh tế, chuẩn bị
những điều kiện cần thiết cho quá trình xây dựng CNXH ở LX
- CS KT mới thực sự là 1 chủ trương đúng đắn, kịp thời, sáng tạo của Lê nin và đảng Bôn Sê Vích
CÂU 26: VIỆC THÀNH LẬP LIÊN BANG XÔ VIẾT CÓ Ý NGHĨA NHƯ THÊ NÀO?
- Là sự kiện lịch sử vô cùng quan trọng, nó đánh dấu sức mạnh của nhà nước Xô Viết ngày càng được
tăng cường
- Khẳng định tính đúng đắn trong chính sách dân tộc của lênin, nhất là sự cần thiết phải đoàn kết trong
công cuộc xây dựng, bảo vệ tổ quốc ở Lx
- Góp phần chống lại sự chia rẽ dân tộc của các thế lực phản động trong và ngoài nước

CÂU 27: LX ĐÃ ĐẠT ĐƯỢC NHỮNG THÀNH TỰU GÌ TRONG QUAN HỆ NGOẠI GIAO
NHỮNG NĂM 1922-1933?
- Sau Cm tháng 10 Nga, chính quyền Xô viết từng bước xác l6p quan hệ ngoại giao với 1 số nước
láng giềng ở Châu á và Châu Phi
- Tuy nhiên, tồn tại trong vòng vây thù địch của chủ nghĩa tư bản thế giới, LX đã kiên trì và bền bĩ
đấu tranh trong quan hệ quốc tế, từng bước phá vỡ chính sách bao vậy, cô lập về Kt và ngoại giao
của các nước đế quốc

11


CÂU 28: NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA CHÍNH SÁCH KT MỚI
- Thay trưng thu lương thực thừa bằng thu thuế lương thực
- CHo phép tư nhân xây dựng xí nghiệp nhỏ, khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư kinh doanh
ở Nga
- Nhà nước nắm cách mạch máu Kt
- Tư nhân tự do buôn bán, trao đổi
CÂU 29: NHỮNG CHUYẾN BIỂN VỀ KT, CHÍNH TRỊ XÃ HỘI, VĂN HOÁ GIÁO DỤC CỦA
LIÊN XÔ SAU 2 KẾ HOẠCH 5 NĂM ĐẦU TIÊN
- Kinh tế:
+ CN: công cuộc C.Nghiệp hoá ngày càng mở rộng, đưa Lx từ 1 nước nông nghiệp lạc hậu thành
1 nước C.N xã hội chủ nghĩa. Năm 1937, sản lượng C.N chiếm 77,4% tổng sản phẩm quốc dân
+ Nông nghiệp: 90% số nông hộ với trên 90% diện tích canh tác đã được đưa vào nông nghiệp tập
thể hoá, quy mô sản xuất lớn, cơ sở kĩ thuật được cơ giới hoá
- CTXH: giữ vững, bảo vệ thành quả CM tháng 10, làm cho nhà nước LX phát triển ổn định
- VH-GD: thanh toán mù chữ, xây dựng hệ thống giáo dục thống nhất
- THành tựu góp phần khẳng định sự tồn tại vững chắc của Nhà nước XHCN ở Liên Xô
CÂU 30: NƯỚC NGA ĐÃ GẶP PHẢI NHỮNG KHÓ KHĂN GÌ VỀ KINH TẾ, CHÍNH TRỊ?
- Năm 1921: Nga Xô viết từng bước vào thời kì hoà bình xây dựng đất nước trong hoàn cảnh cực
kì khó khăn
- Gánh chịu hậu quả nặng nề do 4 năm chiến tranh đế quốc, 3 năm nội chiến.
- Nền Kt quốc dân bị tàn phá nghiêm trọng, tổng thiệt hại đến 39 tỉ rup
- Bên cạnh khó khăn Kt còn những thách thức về Chính trị: tình hình chính trị không ổn định, lực
lượng phản Cm điên cuồng chống phá, gây bạo loạn nhiều nơi. Tình trạng đói kém làm phân tán,
suy giảm tinh thần đội ngũ công nhân. Nông dân bất bình với chính sách trưng thu lương thực
thừa
- Nước Nga rơi vào tình trạng khủng hoảng về Kt- CT, đe doạ sự tồn tại của chính quyền xô viết
CÂU 31: EM CÓ NHẬN XÉT GÌ VỀ CHÍNH SÁCH KT MỚI ? THEO HIỂU BIẾT CÁ NHÂN,

ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM CÓ VẬN DỤNG CHÍNH SÁCH NÀY TRONG THỜI KÌ ĐỔI
MỚI KHÔNG?
- Chính sách Kt mới là 1 bước lùi nhưng là 1 bước lùi cần thiết để Liên Xô vượt qua khó khăn, thử
thách tạo đà vững bước vào thời kì xây dựng CNXH, thể hiện sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng
Bônsevich mà đứng đầu là Lenin
- Đảng ta đã vận dụng kinh nghiệm này vào điều kiện cụ thể của Việt Nam trong thời kì đổi mới
là phát triển kinh tế sản xuất hàng hóa nhiều thành phần có sự định hướng của nhà nước
Câu 32: ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ CỦA THIÊN HOÀNG MINH TRỊ ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN
THẦN KÌ CỦA NHẬT BẢN.
12


Minh Trị Thiên Hoàng (l 852 - 1912) - biểu tượng cho niềm tự hào của người Nhật về một giai
đoạn có thể nói là huy hoàng nhất trong lịch sử nước Nhật. Trong 45 năm ông trị vì, Nhật Bản từ
một nước phong kiến đã lột xác thành một cường quốc có nền kinh tế hiện đại, đặt nền móng cho
sự phát triển tột bậc của nước Nhật ngày nay.
Có nhiều cách nhìn nhận và đánh giá khác nhau về các giai đoạn của lịch sử Nhật Bản, bởi có
thể mỗi người tiếp cận vấn đề theo một cách riêng và dưới nhiều góc độ khác nhau. Dù vậy đối
với cuộc Minh Trị Duy Tân do Thiên Hoàng Mutsuhito khởi xướng, hầu như mọi người đều có
chung nhận định: Kỷ nguyên hiện đại của lịch sử nước này được bắt đầu từ năm 1868 - năm mở
đầu của cuộc Minh Trị Duy Tân. Có thể nói, cuộc cải cách này đã tạo nên một thời đại mới cho
nước Nhật với những cải cách xã hội và chính trị phi thường. Nếu tính chính xác thì chỉ trong
vòng có hai thập kỷ, một cái khung hoàn chỉnh về một xã hội hiện đại đã được thiết lập. Và Nhật
Bản trên cơ sở của bộ khung đó cứ thêm da đắp thịt và ngày càng hoàn thiện. Từ một xã hội
phong kiến, nông nghiệp lạc hậu, suốt mấy thế kỷ liền tự cô lập với bên ngoài, Nhật Bản nhanh
chóng trở thành một trong những cường quốc trên thế giới.
Để giải thích cho hiện tượng Nhật Bản cuối thế kỷ 19, các nhà nghiên cứu đều khẳng định sự lãnh
đạo sáng suốt và tầm nhìn xa, trông rộng của các nhà lãnh đạo thời Minh Trị, và tinh thần ''Học
tập phương Tây, đuổi kịp phương Tây và vượt phương Tây'' của mọi người dân Nhật để tạo nên
cái gọi là Kỷ nguyên Minh Trị.

Trong tiềm thức nhân dân nước Nhật Minh Trị Thiên Hoàng là biểu tượng thiêng liêng của trí
tuệ, sức mạnh tự cường của dân tộc Nhật Bản trước sự xâm chiếm của phương Tây. Họ tự hào về
Minh Trị Thiên Hoàng cũng như người Việt Nam hãnh diện vì đã có Quang Trung Nguyễn Huệ.
Minh Trị Thiên Hoàng lên ngôi trong hoàn cảnh đất nước cực kỳ rối ren. Trong nước, phong trào
khởi nghĩa của nông dân và đấu tranh của thị dân nổ ra mạnh mẽ, bên ngoài các nước Anh, Mỹ,
Pháp lại đua nhau ép chính phủ Nhật, kí những điều ước bất bình đẳng. Lúc này tất cả mọi
quyền hành đều nằm trong tay Mạc Phủ - chế độ đại diện cho giai cấp quý tộc phong kiến Nhật
Bản, do tướng quân dòng họ To Kugawa cầm đầu. Với chính sách, đối nội thì đàn áp nhân dân
và các lực lượng chống đối, còn đối ngoại thì nhượng bộ với phương Tây khiến Mạc Phủ đã bị
mất đi lòng tin ở dân. Sự suy yếu toàn diện nội bộ lẫn đối ngoại đặt nước Nhật vào nguy cơ bị nô
dịch bởi các nước phương Tây như hầu hết các nước Châu Á thời đó. Năm 1868, ngay sau khi lên
ngôi, hoàng tử Mutsuhito lấy niên hiệu là Meiji (Minh Trị - nền chính trị sáng suốt), cùng với
những người theo chủ nghĩa dân tộc cấp tiến chủ trương làm nước Nhật hùng mạnh, lật đổ chế độ
Mạc Phủ và thay thế bằng một chính quyền thống nhất với quyền lực tối cao thuộc về hoàng đế.
Trước khi Minh Trị lên ngôi, nội bộ Nhật Bản đã diễn ra cuộc đấu tranh quyết liệt giữa những
người cho rằng đất nước phải về chế độ quân chủ trung ương tập quyền, quyền lực nằm trong tay
Hoàng đế và những người chủ trương rằng cần phải duy trì chế độ chính trị cổ truyền hay chính
sách phân quyền do Mạc Phủ điều khiển. Năm 1867, phái chống phân quyền tập trung binh lực
thảo phạt Mạc Phủ. Việc làm này khiến tướng quân Tokugawa Keiki buộc phải tuyên bố trao
quyền lại cho Minh Trị Thiên Hoàng để nhằm duy trì địa vị của mình, đồng thời để làm mất mục
tiêu cuộc thảo phạt ngày 14.10.1867. Nhưng ngay tháng 12 năm đó, phái muốn lật đổ Mạc Phủ
tuyên bố khôi phục chế độ nhà vua như xưa, kiên quyết phế bỏ Mạc Phủ, thành lập chính phủ
13


Thiên Hoàng, chế độ Mạc Phủ bị lật đổ hoàn toàn chấm dứt sự thống trị kéo dài hơn hai thế kỷ
rưỡi. Năm 1869, Minh Trị trở thành hoàng đế đầu tiên chuyển kinh đô về Tokyo thay cho kinh
đô cũ là Kyoto và xúc tiến mạnh mẽ công cuộc duy tân vĩ đại. Dưới thời cai trị của ông, chế độ
phong kiến bị bãi bỏ (1868 - 1869), chính sách thống nhất hành chính được thực hiện, các công
quốc phải trả cho Thiên Hoàng quyền quản lý đất đai và cư dân của minh, các giai cấp cũ bị xoá

bỏ và mọi người được thừa nhận quyền bình đẳng trước pháp luật. Tư tưởng, nghệ thuật, luật
pháp, phong tục, chế độ giáo dục, thương mại phương Tây được du nhập để làm giàu thêm cho
Nhật Bản về mọi phương diện. Năm 1889, bản Hiến pháp đầu tiên xây dựng trên nguyên tắc phân
quyền, biến Nhật Bản thành một quốc gia quân chủ lập hiến được ban bố. Nhờ những cải cách
quan trọng này, chỉ trong vòng mấy chục năm, Nhật Bản đã trở thành một cường quốc bậc nhất ở
Châu Á - Thái Bình Dương.
Dáng dấp đường đường, uy nghi trên gương mặt của Minh Trị Thiên Hoàng là biểu tượng cho
niềm tự hào của người Nhật đối với một giai đoạn có thể nói là huy hoàng nhất trong lịch sử
Nhật Bản. Bốn mươi lăm năm trị vì của Minh Trị Thiên Hoàng cũng là giai đoạn nước Nhật canh
tân, trở nên một cường quốc có nền công nghiệp hiện đại. Qua hai cuộc chạm trán với Trung
Quốc và Nga, nước Nhật đã tạo nên những chiến công vang dội. Dựa trên sức mạnh kinh tế
chính trị và quân sự, nước Nhật đã thành công trong việc sửa đổi những điều ước bất bình đẳng
với phương Tây. Đến cuối đời Minh Trị, nước Nhật đã trở thành một đế quốc với các cuộc thuộc
địa quan trọng ở Đài Loan, Triều Tiên và đặc quyền kinh tế ở Nam Mãn Châu. Công cuộc cải
cách vĩ đại do Minh Trị tiến hành còn tạo nền tảng vững chắc để Nhật Bản trở thành cường quốc
trên thế giới như ngày nay.

14