Luận án tiến sĩ hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật trong thi hành án dân sự ở việt nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƢ PHÁP

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

NGUYỄN TUẤN AN

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT TRONG THI
HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

HÀ NỘI - 2014


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƢ PHÁP

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

NGUYỄN TUẤN AN

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT TRONG THI
HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Chuyên ngành: Lí luận và lịch sử nhà nƣớc và pháp luật
Mã số: 62.38.01.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. HOÀNG THẾ LIÊN

HÀ NỘI - 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của cá nhân tôi.
Nội dung cũng như các số liệu trình bày trong Luận án hoàn toàn trung thực.
Những kết luận khoa học của Luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ
công trình nào khác./.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Tuấn An


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

STT

Từ viết tắt

Nghĩa đầy đủ

1

QPPL

Quy phạm pháp luật

2

THA

Thi hành án

3

THADS

Thi hành án dân sự

4

TNPL

Trách nhiệm pháp lý

5

VPPL

Vi phạm pháp luật

6

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

7

XLVPPL

Xử lý vi phạm pháp luật


MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU

1

Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
1.1. Nội dung các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án

6

1.2. Đánh giá kết quả các công trình nghiên cứu liên quan trực tiếp đến đề
tài luận án

10
23

Chƣơng 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA HOÀN THIỆN PHÁP LUẬ VỀ
XỬ LÝ VI PHẠ PHÁP LUẬT TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ

26

2.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của xử lý vi phạm pháp luật trong thi
hành án dân sự

26

2.2. Khái niệm, đặc điểm, nội dung và hình thức thể hiện của pháp luật về
xử lý vi phạm pháp luật trong thi hành án dân ự

38

2.3. Khái niệm, ý nghĩa và các tiêu chí hoàn thiện pháp luật về xử lý vi
phạm pháp luật trong thi hành án dân sự

70

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT TRONG THI HÀNH ÁN
DÂN SỰ

86

3.1. Thực trạng pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật trong thi hành án dân
sự

86

3.2. Thực trạng hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật trong thi
hành án dân sự

106

Chƣơng 4: GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ 126
XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT TRONG THI HÀNH ÁN DÂN Ự
4.1. Các nguyên tắc hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật trong 126
thi hành án dân sự
4.2. Giải pháp về thực hiện xây dựng, hoàn thiện pháp luật

131

4.3. Giải pháp về nhận thức tư tưởng

150

4.4. Giải pháp về tổ chức thực hi n
KẾT LUẬN
NHỮNG CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

156
162
165
166


6

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước đã đẩy mạnh công cuộc xây
dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, cải cách tư pháp và chú trọng xây dựng, hoàn
thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Mục tiêu là tạo được một hệ thống pháp luật
đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh
tế, xã hội của đất nước [9].
háp luật về XLV

L trong TH DS là một bộ phận quan trọng của pháp

luật Việt Nam. Bởi vậy, xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam cần
chú trọng đến vấn đề xây dựng và hoàn thiện pháp luật về XLV
Hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS.

L trong TH DS sẽ góp phần vào việc hoàn thiện

pháp luật về TH DS nói riêng, pháp luật Việt Nam nói chung.
Thực ti n hiện nay cho thấy, pháp luật về XLV

L trong TH DS đang có

những hạn chế, bất cập nhất định. Nhiều quy định pháp luật chưa đầy đủ, nhiều
vướng mắc trong cơ chế thực thi chưa được tháo gỡ kịp thời. Đặc biệt, thực ti n
XLV

L trong TH DS đang bộc lộ những mâu thuẫn, chồng chéo, không phù hợp

với thực ti n và yêu cầu của đời sống xã hội, vì vậy, hiệu quả đạt được chưa
cao, tính nghiêm minh của pháp luật còn là vấn đề lớn hiện nay. Nhiều vấn đề phát
sinh trong thực ti n XLV

L trong TH DS chưa được điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung

kịp thời.
Có thể nói, pháp luật về XLV

L trong TH DS ở nước ta chưa hoàn thiện,

thiếu đồng bộ, còn mang tính chất tình thế, chắp vá và chưa đáp ứng được yêu cầu
của thực ti n. Thực tế đó đặt ra yêu cầu cần phải hoàn thiện pháp luật về XLV

L

trong TH DS nhằm tạo ra sự tương thích, phù hợp giữa pháp luật và thực tế
XLV

L, đảm bảo tính toàn diện, đồng bộ, khoa học, khả thi và nghiêm minh của

pháp luật, đảm bảo các quy định của pháp luật được thực hiện hiệu quả trong thực
tế, tránh sự tùy tiện trong áp dụng pháp luật và gây oan sai trong thực ti n XLV
Vấn đề XLV

L nói chung và XLV

L.

L trong TH DS nói riêng hiện nay

có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống xã hội. Việc XLV

L không nghiêm, kém

hiệu quả sẽ gây dư luận xấu ảnh hưởng trực tiếp đến lòng tin của nhân dân đối với
tính nghiêm minh của pháp luật, kỷ cương phép nước bị xem thường.
Do vậy, hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS nhằm bảo đảm

tính nghiêm minh của pháp luật, nâng cao hiệu quả trong thực ti n XLV
cầu cấp bách đặt ra trong hoạt động tư pháp ở nước ta hiện nay.

L là yêu


Bên cạnh đó, hiện nay, công tác TH DS đang ngày càng được chú trọng,
đang dần được xã hội hóa. Trong đó, số lượng các vụ việc TH DS cần giải quyết
ngày càng tăng, mức độ phức tạp ngày càng cao. hạm vi công tác TH DS lúc đầu
chỉ giới hạn ở việc tổ chức thi hành các bản án dân sự, hôn nhân và gia đình, phần
dân sự trong bản án hình sự thì đến nay đã mở rộng đối với các loại việc mới như
thi hành các bản án, quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp, lao động, hành
chính, các bản án, quyết định của Tòa án và Trọng tài nước ngoài... Cùng với đó,
các vụ việc V

L trong TH DS xảy ra ngày càng nhiều, đa dạng và phức tạp hơn.

Bởi vậy, yêu cầu xây dựng và hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong

TH DS càng ngày càng trở nên cấp thiết. Theo đó, pháp luật cần được hoàn thiện
theo hướng bảo đảm tính đồng bộ, đầy đủ, khả thi và dự liệu được các loại V
trong thực ti n hoạt động TH DS, đặc biệt là những loại V

L

L mới có thể xảy ra.

háp luật về XLV

L trong TH DS hoàn thiện sẽ góp phần xử lý nghiêm cũng

như hạn chế các V

L trong TH DS.

Từ những vấn đề nêu trên, có thể nhận thấy, việc nghiên cứu, tổng kết, đánh
giá pháp luật về XLV

L trong TH DS cả về lý luận và thực ti n, để từ đó đề ra

những quan điểm và giải pháp hoàn thiện là rất cần thiết.
Với những lý do đó, tôi chọn đề tài "
u t tr

gt

dâ sự ở V t Na

t

u tv

v

ay" làm đề tài luận án tiến sĩ.

2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án
Đối tượng nghiên cứu của luận án là các quan điểm, tư tưởng về XLV
trong THADS, thực trạng pháp luật về XLV
thiện pháp luật về XLV

L

L trong lĩnh vực TH DS và hoàn

L trong TH DS.

hạm vi nghiên cứu của đề tài là tập trung tổng hợp, hệ thống hóa cũng như
lý giải r

những vấn đề lý luận về XLV

L và pháp luật về XLV

L trong

TH DS; đánh giá mặt ưu điểm, mặt hạn chế của pháp luật và hoàn thiện pháp luật

về XLV

L trong TH DS; đề xuất các quan điểm, giải pháp nhằm tiếp tục hoàn

thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS ở Việt Nam hiện nay.

3. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án
Để giải quyết các nhiệm vụ đặt ra, luận án được thực hiện trên cơ sở lý luận
khoa học và phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
về nhà nước và pháp luật, các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về Nhà nước
pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; về cải cách tư pháp; về
xây dựng và hoàn thiện pháp luật XHCN....


Luận án được thực hiện trên cơ sở vận dụng phương pháp duy vật biện
chứng của triết học Mác - Lênin kết hợp với việc sử dụng các phương pháp nghiên
cứu khoa học khác nhau để đáp ứng yêu cầu làm r những nội dung nghiên cứu.
hương pháp phân tích - tổng hợp được sử dụng xuyên suốt để nêu, phân
tích, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực ti n trong luận án.
hương pháp so sánh, thống kê được sử dụng để cung cấp các số liệu cần
thiết, đối chiếu, so sánh, làm r các nội dung liên quan, đặt trong tổng thể hệ thống
pháp luật về XLV

L trong TH DS cũng như lịch sử phát triển của nó.

hương pháp mô tả được sử dụng để nêu, làm sáng tỏ những vấn đề về hình
thức thể hiện của pháp luật XLV

L trong TH DS.

hương pháp lịch sử - cụ thể được sử dụng để phân tích, đánh giá, bình luận
thực trạng pháp luật về XLV

L trong TH DS.

hương pháp khái quát hóa được sử dụng để nêu và phân tích, kết luận về
những vấn đề có tính chất chung, bao quát như thành tựu của các công trình nghiên
cứu liên quan đến đề tài luận án, những thành tựu đạt được trong quá trình xây
dựng, hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS...

hương pháp khảo sát thực tế được sử dụng để góp phần tổng kết thực ti n
sâu sắc về pháp luật XLV

L trong TH DS, quá trình tổ chức thực hiện pháp luật

và hiệu quả của nó trong thực ti n.
hương pháp kết hợp nghiên cứu lý luận với thực ti n cũng được sử dụng
trong tiến trình thực hiện luận án để đưa ra những bình luận, quan điểm, kết luận về
những nội dung nghiên cứu...
Trên thực tế, hoạt động XLV

L trong TH DS ở nước ta khá phức tạp,

pháp luật về XLV

L trong TH DS khá đa dạng, còn có nhiều nhược điểm, hạn

chế nên để thấy r

bản chất, khuynh hướng vận động và phát triển của pháp luật

cũng như cơ chế thực thi XLV

L trong TH DS nói chung cần phải sử dụng kết

hợp nhiều phương pháp khác nhau nhằm làm r các khía cạnh khác nhau của vấn đề
đặt ra.
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
Thông qua việc nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực ti n của pháp luật
về XLV

L trong TH DS, luận án đặt mục tiêu là đề xuất các giải pháp nhằm tiếp

tục hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS ở Việt Nam.

Để đạt được mục đích trên, luận án tập trung giải quyết những nhiệm vụ
nghiên cứu sau đây:


hân tích, làm sáng tỏ khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của XLV

L trong

TH DS; khái niệm, đặc điểm, nội dung và hình thức thể hiện của pháp luật về

XLV

L trong TH DS; khái niệm, đặc điểm, nội dung, mục tiêu, ý nghĩa của hoàn

thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS; nêu r các tiêu chí xác định mức độ

hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS.

Đánh giá khách quan, toàn diện, có hệ thống về thực trạng pháp luật và
hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS nhằm làm r những ưu điểm, thành

tựu và những nhược điểm, hạn chế, nguyên nhân của những ưu điểm, thành tựu và
những nhược điểm, hạn chế của pháp luật và hoàn thiện pháp luật về XLV

L

trong TH DS cũng như cơ chế thực thi.
hân tích các nguyên tắc của việc hoàn thiện pháp luật về XLV L trong TH
DS
và đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS.

5. Những điểm mới của luận án

Luận án là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu toàn diện, có hệ thống
về xây dựng và hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS ở Việt Nam, có

những đóng góp mới về khoa học như sau:
Thứ nhất, luận án đã đưa ra được khái niệm, chỉ r đặc điểm, nội dung, ý
nghĩa của XLV

L trong hoạt động TH DS.

Thứ hai, xây dựng được khái niệm, phân tích đặc điểm, nội dung và hình
thức thể hiện của pháp luật về XLV

L trong TH DS.

Thứ ba, xây dựng được khái niệm, xác định được mục tiêu, nội dung, ý
nghĩa của hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS; nêu lên được các tiêu

chí xác định mức độ hoàn thiện của pháp luật về XLV

L trong THADS.

Thứ tư, phân tích, làm r thực trạng của pháp luật và hoàn thiện pháp luật
về XLV

L trong TH DS, đánh giá được ưu điểm, thành tựu cũng như nhược

điểm, hạn chế và nguyên nhân của nó.
Thứ năm, nêu lên được các nguyên tắc và đề xuất các giải pháp góp phần
hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS.

6. Ý nghĩa l luận và thực tiễn của luận án
Các kết quả nghiên cứu của luận án góp phần bổ sung vào lý luận về TH
cũng như pháp luật về TH DS và pháp luật về XLV

L trong TH DS.

Luận án là sự nhìn nhận, đánh giá khoa học về những ưu điểm, hạn chế, bất
cập của pháp luật về XLV

L trong TH DS. Kết quả của luận án cung cấp các

luận cứ khoa học và thực ti n có giá trị tham khảo cho quá trình xây dựng và hoàn


thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS, góp phần thúc đẩy cải cách tư pháp

cũng như công cuộc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam.
Luận án có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho hoạt động nghiên cứu
giảng dạy và học tập trong các cơ sở đào tạo luật và nghề tư pháp.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung của luận án gồm 4 chương:

Chương 1: Tổng quan về tình hình nghiên cứu đề tài.
Chương 2: Cơ sở lý luận của hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp
luật trong thi hành án dân sự.
Chương 3: Thực trạng pháp luật và hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm
pháp luật trong thi hành án dân sự.
Chương 4: Giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp
luật trong thi hành án dân sự.


C ươ g 1
TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

Hoàn thiện pháp luật là một đòi hỏi khách quan trong hoạt động tư pháp của
bất cứ nhà nước nào. Ở nước ta, trong xu thế hội nhập quốc tế và thực hiện chủ
trương xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, tăng cường quản lý xã hội bằng
pháp luật cũng đang đặt ra nhu cầu bức xúc về hoàn thiện pháp luật nói chung và
hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS nói riêng.

Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII tại Đại
hội VIII đã đưa ra quan điểm chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật như sau:
Ban hành các đạo luật cần thiết để điều chỉnh các lĩnh vực của
đời sống xã hội. Ưu tiên các luật về kinh tế, về các quyền công dân và
các luật điều chỉnh các hoạt động văn hóa, thông tin. Coi trọng tổng kết
thực ti n Việt Nam, nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật, ban hành
các văn bản luật với những quy định cụ thể, d hiểu, d thực hiện. Giảm
dần các luật, pháp lệnh chỉ dừng lại ở những nguyên tắc chung, muốn
thực hiện được phải có nhiều văn bản hướng dẫn thi hành [1].
Tại Đại hội IX, Đảng ta tiếp tục nhấn mạnh vai trò lập pháp của Quốc hội:

"Kiện toàn tổ chức, đổi mới phương thức và nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc
hội, trọng tâm là công tác lập pháp, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đổi mới quy trình
ban hành và hướng dẫn thi hành luật" [2]. Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành
Trung ương Đảng khóa IX tại Đại hội X của Đảng cũng chỉ r : "Hoàn thiện hệ
thống pháp luật, tăng tính cụ thể, khả thi của các quy định pháp luật" và "Đổi mới
hơn nữa quy trình xây dựng luật, giảm mạnh việc ban hành pháp lệnh" [3].
Báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng lần thứ XI tiếp tục khẳng định chủ
trương đẩy mạnh hoàn thiện pháp luật [4]. Bên cạnh đó, các Văn kiện Đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ VI, VII, VIII, IX, X và XI của Đảng đã khẳng định nhất quán
chủ trương xây dựng, hoàn thiện bộ máy nhà nước cũng như hệ thống pháp luật Việt
Nam cùng với quá trình thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng
đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Đặc biệt, Nghị quyết số 48NQ/TW ngày 24/5/2005 về chiến lược xây dựng và hoàn thiện pháp luật Việt Nam
đến năm
2010, định hướng đến năm 2020 [10] và Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005
về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 [11] của Bộ Chính trị ra đời có ý
nghĩa vô cùng quan trọng, là định hướng và cơ sở chính trị quan trọng để xây dựng,
hoàn


thiện pháp luật, đáp ứng yêu cầu của thực ti n xây dựng Nhà nước pháp quyền, phát
triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và đẩy mạnh hội nhập quốc tế.
Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị đã đánh giá một
cách khái quát về công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật ở nước ta.
Theo đó, sau gần hai mươi năm tiến hành sự nghiệp đổi mới, dưới sự lãnh đạo của
Đảng, công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đã có những tiến bộ quan
trọng. Tuy nhiên, nhìn chung, hệ thống pháp luật nước ta vẫn chưa đồng bộ, thiếu
thống nhất, tính khả thi thấp, chậm đi vào cuộc sống. Trước thực trạng đó, Nghị
quyết đã đặt ra mục tiêu:
Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất,
khả thi, công khai, minh bạch, trọng tâm là hoàn thiện thể chế kinh tế thị

trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; đổi
mới căn bản cơ chế xây dựng và thực hiện pháp luật; phát huy vai trò và
hiệu lực của pháp luật để góp phần quản lý xã hội, giữ vững ổn định
chính trị, phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, xây dựng Nhà nước trong
sạch, vững mạnh, thực hiện quyền con người, quyền tự do, dân chủ của
công dân, góp phần đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng
hiện đại vào năm 2020 [10].
Có thể nói, Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị đã
định hướng r

cho công cuộc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nước ta.

Những quan điểm chỉ đạo cơ bản của Nghị quyết là cơ sở và nền tảng để xây dựng,
hoàn thiện pháp luật Việt Nam nói chung, pháp luật về XLV

L trong TH DS nói

riêng.
Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị đã xác định
mục tiêu của cải cách tư pháp là "Xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân
chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng
sự Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa..." [11]. Nghị quyết cũng đã đề ra nhiều quan
điểm tiến bộ, toàn diện, tổng thể và có tính đột phá cho tiến trình xây dựng và hoàn
thiện hệ thống pháp luật và cải cách tư pháp. Trong đó, một trong những nhiệm vụ
cơ bản được đề ra là cải cách tổ chức và hoạt động các cơ quan TH . Nghị quyết
xác định: Chuẩn bị điều kiện về cán bộ, cơ sở vật chất để giao cho Bộ Tư
pháp giúp Chính phủ thống nhất quản lý công tác thi hành án. Xác định
r trách nhiệm của Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn và của cơ quan
chuyên môn của Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trong việc thi hành các

hình phạt không phải là hình phạt tù để thực hiện nghiêm túc các bản án
của tòa án. Từng bước thực hiện việc xã hội hóa và quy định những hình
thức, thủ tục để giao cho tổ chức không phải là cơ quan nhà nước thực
hiện một số công việc thi hành án [11].
Như vậy, Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị đã
xác định là cần đổi mới tổ chức và hoạt động cơ quan TH . Đây cũng chính là cơ
sở chính trị quan trọng để hoàn thiện pháp luật về TH DS nói chung, pháp luật về
XLVPPL trong THADS nói riêng.
Bên cạnh đó, vấn đề xây dựng và hoàn thiện pháp luật Việt Nam được đề
cập trong nhiều công trình nghiên cứu khoa học, đáng chú ý là một số công trình,
bài viết như sau:
Cuốn "Nghiên cứu tư tưởng Hồ chí Minh về nhà nước và pháp luật" 1993
của Viện khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp đã nghiên cứu và phân tích những nội
dung cơ bản về tư tưởng Hồ Chí Minh trong vấn đề xây dựng nhà nước và hệ thống
pháp luật Việt Nam, trong đó, những kết quả nghiên cứu đã làm sáng tỏ và cho thấy
những giá trị có tính chất nền tảng trong tư tưởng Hồ chí Minh về xây dựng và hoàn
thiện nhà nước cũng như hệ thống pháp luật nước ta [12].
Cuốn "Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam - Những vấn
đề lý luận và thực tiễn" 2003 của tác giả Lê Minh Tâm đã nghiên cứu và làm sáng
tỏ những nội dung chủ yếu về xây dựng và hoàn thiện pháp luật Việt Nam. Trong
đó, tác giả đã tập trung phân tích những vấn đề lý luận cơ bản về pháp luật như: Bản
chất, chức năng, giá trị xã hội, hình thức, hiệu lực của pháp luật và những tiêu chí cơ
bản để xác định mức độ hoàn thiện của pháp luật, xây dựng và hệ thống hóa pháp
luật. Đồng thời, tác giả cũng đã phân tích quá trình hình thành và phát triển của hệ
thống pháp luật Việt Nam từ năm 1945 đến nay. Trên cơ sở đó, tác giả nêu lên
những phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt
Nam [82].
Cuốn "Góp phần bàn về cải cách pháp luật ở Việt Nam hiện nay" (2008)

của tác giả Ngô Huy Cương đã đề cập đến vấn đề xây dựng, hoàn thiện pháp luật
một cách khái quát, trong đó, tác giả đã phân tích và trình bày có hệ thống những
vấn đề cơ bản về cải cách pháp luật trên cơ sở lý luận và từ thực ti n Việt Nam [43].
Cuốn "Xây dựng và hoàn thiện pháp luật nhằm bảo đảm phát triển bền
vững ở Việt Nam hiện nay" 2010 do tác giả Nguy n Văn Động chủ biên đã phân
tích, làm sáng r nhiều vấn đề quan trọng và cấp thiết đối với việc xây dựng, hoàn
thiện pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững như: Cơ sở khoa học trong


các quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về phát triển bền vững và định hướng của
việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật bảo đảm phát triển bền vững; mối quan hệ
phụ thuộc lẫn nhau giữa phát triển bền vững với xây dựng, hoàn thiện pháp luật;
cách thức xác định các yếu tố phát triển bền vững trong nội dung pháp luật và lồng
ghép chúng vào quá trình xây dựng, ban hành các văn bản Q

L; tiêu chuẩn đánh

giá mức độ bảo đảm yêu cầu phát triển bền vững trong xây dựng, hoàn thiện pháp
luật; hài hòa hóa pháp luật quốc gia với pháp luật quốc tế trong xây dựng, hoàn
thiện pháp luật trước yêu cầu phát triển bền vững [54]. Đồng t hời, tác giả Nguy n
Văn Động cũng công bố hai bài nghiên cứu trên Tạp chí Luật học số 3 năm 2010
(Hoạt động xây dựng pháp luật trước yêu cầu phát triển bền vững của Việt Nam
hiện nay) [55] và Tạp chí Luật học số 5 năm 2010 (Cách thức xác định các yếu tố
phát triển bền vững của pháp luật và lồng ghép chúng vào quá trình xây dựng
pháp luật) [56]. Hai bài viết này đã tập trung phân tích vấn đề xây dựng, hoàn
thiện pháp luật trước yêu cầu phát triển bền vững; làm r cách thức xác định các
yếu tố phát triển bền vững của pháp luật và vấn đề lồng ghép các yếu tố này vào
quá trình xây dựng pháp luật.
Cuốn "Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam trong bối cảnh
xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa" 2011 của tác giả Nguy n Minh

Đoan đã nghiên cứu và làm sáng tỏ những nội dung chủ yếu về xây dựng và hoàn
thiện hệ thống pháp luật Việt Nam, gắn với điều kiện xây dựng Nhà nước pháp
quyền XHCN. Trong đó, tác giả đã tập trung phân tích những vấn đề lý luận cơ bản
về xây dựng pháp luật, xem xét tính hệ thống của pháp luật, làm r những nội dung
chủ yếu của hệ thống pháp luật XHCN, phân tích những vấn đề cơ bản về văn bản
Q

L, đánh giá tác động của văn bản Q

L, nêu lên những yêu cầu đối với hoạt

động xây dựng pháp luật, đánh giá chất lượng hoạt động xây dựng pháp luật và chất
lượng hệ thống pháp luật Việt Nam, đặt ra vấn đề trách nhiệm của người xây dựng
pháp luật và vai trò của các nhà khoa học trong hoạt động xây dựng pháp luật, vấn
đề phản biện xã hội đối với công tác xây dựng pháp luật, từ đó, nêu lên những nội
dung chủ yếu của việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam gắn với
điều kiện xây dựng, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN [53].
Giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật của Trường Đại học Luật Hà Nội
cũng đã đề cập đến vấn đề xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, nêu lên
những yêu cầu và biện pháp cơ bản nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật nước ta,
đáp ứng yêu cầu của thực ti n [93].


Bên cạnh đó, một số công trình khác như: Cuốn "Hồ Chí Minh toàn tập"
tập 5 [73]; Hồ Chí Minh, "Nhà nước - pháp luật" [74]; Cuốn "Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam" của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia [91]; Cuốn
"Cải cách hành chính và công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa Việt Nam" của GS.TS Đoàn Trọng Truyến [88].... đều có những nghiên cứu,
đánh giá mang tính tổng thể, toàn diện về nhà nước và pháp luật, nêu lên những yêu
cầu, phương hướng, biện pháp nhằm xây dựng, hoàn thiện bộ máy nhà nước và hệ

thống pháp luật, đặc biệt là trong điều kiện cải cách hành chính và xây dựng Nhà
nước pháp quyền XHCN hiện nay. Đây đều là những tài liệu có giá trị tham khảo
quan trọng trong việc nghiên cứu các giải pháp nhằm xây dựng và hoàn thiện bộ
máy nhà nước và hệ thống pháp luật Việt Nam.
Có thể nói, vấn đề xây dựng và hoàn thiện pháp luật Việt Nam nói chung đã
được đề cập trong những công trình nghiên cứu khoa học và đã được nhìn nhận một
cách tổng thể, toàn diện, khoa học, trên cơ sở lý luận và thực ti n, gắn với điều kiện
phát triển kinh tế, xã hội cũng như trước những yêu cầu của thực ti n đang đặt ra ở
nước ta. Việc kế thừa và tiếp thu những kết quả nghiên cứu này có ý nghĩa đặc biệt
quan trọng trong việc xây dựng luận án, là cơ sở để phân tích và làm sáng tỏ những
vấn đề lý luận, thực trạng cũng như xây dựng những giải pháp góp phần hoàn thiện
pháp luật theo mục đích xác định của đề tài. Tuy nhiên, đây là những công trình
nghiên cứu khoa học về vấn đề xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt
Nam nói chung nên nhìn chung, các vấn đề được đề cập đều trên diện rộng và tổng
quát. Trong khi đó, vấn đề hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong TH DS mang

tính chuyên sâu về một lĩnh vực, cần thiết phải nghiên cứu, tìm hiểu những nội dung
cụ thể và sâu hơn.
1.1. NỘI DUNG CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ
TÀI LUẬN ÁN

hù hợp với định hướng nghiên cứu đề tài, việc xem xét, đánh giá kết quả
các công trình nghiên cứu liên quan trực tiếp đến đề tài luận án được tiến hành tập
trung ở các nội dung sau: XLV

L trong TH DS, pháp luật về XLV

TH DS và hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong

L trong TH DS.

1.1.1. Xử l vi phạm pháp luật trong thi hành án dân sự
Cho đến nay, chưa có công trình khoa học nghiên cứu độc lập nào đề cập
riêng biệt đến vấn đề XLV

L trong lĩnh vực TH DS. Do đó, hiện nay, chưa có

các quan điểm riêng nêu lên khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của XLV

L đối với


hoạt động TH DS. Trên thực tế đã có một số công trình nghiên cứu, bài viết liên
quan nhưng mới chỉ dừng lại ở việc nêu những vấn đề chung về XLV
sống xã hội chứ chưa đề cập đến hoạt động XLV
Chẳng hạn, trong vấn đề XLV

L trong đời

L trong lĩnh vực TH DS.

L hành chính nói chung, có thể kể đến bài viết

"Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính - thực trạng quy định, thực tiễn áp dụng
và hướng hoàn thiện" của tác giả Trần Minh Hương đăng trên Tạp chí Luật học số 8
năm 2008, đã nêu lên những vấn đề cơ bản về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành

chính trên cơ sở phân tích thực trạng các quy định pháp luật cũng như thực trạng
của việc áp dụng pháp luật trong thực ti n, trên cơ sở đó, tác giả đã đưa ra một số
quan điểm nhằm hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính
nói chung [63]; Bài viết "Hệ thống chế tài xử phạt vi phạm hành chính: những bất
cập, hạn chế và phương hướng hoàn thiện" - Tạp chí Luật học số 1 năm 2009 của
tác giả Bùi Xuân Đức đã phân tích và làm sáng tỏ một số vấn đề về thực trạng hệ
thống xử phạt vi phạm hành chính, làm r những bất cập, hạn chế và nêu lên một số
quan điểm nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về hệ thống chế tài xử phạt vi phạm
hành chính [57]... Trong vấn đề xử lý tội phạm hình sự có thể kể đến cuốn "Một số
vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam" (2006) của tác giả

hạm Văn

Tình, đã phân tích và nêu lên những vấn đề lý luận cơ bản và thực trạng về tình hình
tội phạm, góp phần quan trọng trong việc nghiên cứu, tìm hiểu vấn đề tội phạm nói
chung [85]... Trong vấn đề xử lý kỷ luật, có thể kể đến bài viết "Một số bất cập của
pháp luật về xử lý kỷ luật công chức" - Tạp chí Luật học số 11 năm 2012 của tác giả
Cao Vũ Minh và tác giả Nguy n Thị Thiện Trí đã tập trung phân tích và làm sáng rõ
những bất cập của pháp luật hiện hành về vấn đề xử lý kỷ luật công chức hiện nay
và nêu lên một số giải pháp khắc phục [72]...
Có thể nhận thấy, cho đến nay mới chỉ có các công trình nghiên cứu tổng
thể về vấn đề XLV

L và từng biện pháp XLV

L trong đời sống xã hội nói

chung. Trong đó, hầu hết các quan điểm hiện nay đều cho rằng XLV

L là một

vấn đề có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống xã hội và hoàn thiện pháp luật về
XLV

L là một vấn đề có tính cấp thiết. Về mặt khái niệm XLV

đều cho rằng XLV

L, các quan điểm

L là hoạt động áp dụng pháp luật của các cơ quan nhà nước và

cá nhân có thẩm quyền nhằm xử lý đối với chủ thể thực hiện hành vi V
nhiều biện pháp khác nhau tương ứng với mỗi loại V

L, là hoạt động có tính chất

cưỡng chế và thể hiện quyền lực nhà nước. Các biện pháp XLV
xã hội được phân loại theo từng V
sự, XLV

L dân sự,

L, bao gồm: XLV

L bằng

L trong đời sống

L hành chính, xử lý hình

xử lý kỷ luật, bồi thường thiệt hại trong thi hành công vụ, XLV

L gây thiệt hại về

vật chất trong cơ quan, tổ chức. Đây là những quan điểm đúng đắn, phù hợp với quy
định pháp luật hiện hành và cần được tiếp thu trong quá trình nghiên cứu vấn đề
XLV

L trong lĩnh vực TH DS, đặc biệt là trong quá trình xây dựng khái niệm

XLVPPL trong TH DS và phân loại các biện pháp XLV

L trong TH DS...

Tuy nhiên, như đã nói ở trên, hiện nay, chưa có công trình nghiên cứu độc
lập nào về vấn đề XLV

L trong TH DS, do đó, việc tìm hiểu, nghiên cứu về vấn

đề này là rất cần thiết. Đề tài luận án "Hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp
luật trong thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay" sẽ tập trung nghiên cứu những
vấn đề lý luận chung về XLV
của XLV

L trong TH DS, nêu bật khái niệm, đặc điểm

L trong TH DS, đề cập và nêu lên các khái niệm về V

trong TH DS, từ đó, nêu và phân tích ý nghĩa của việc XLV

L, TNPL

L trong TH DS.

Những nội dung này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần bổ sung về lý luận
đối với vấn đề XLV

L trong lĩnh vực TH DS.

1.1.2. Pháp luật về xử l vi phạm pháp luật trong thi hành án dân sự
Trên thực tế, các công trình liên quan đến pháp luật về XLV

L trong

TH DS được nghiên cứu tách biệt ở hai nội dung là pháp luật về TH DS và pháp
luật về XLV

L nói chung, cụ thể như sau:

Các công trình nghiên cứu về pháp luật THADS chủ yếu liên quan đến vấn
đề lý luận về TH DS, tổ chức TH DS và thủ tục TH DS :
Về vấn đề lý luận TH DS, có thể kể đến một số công trình như: Đề tài
khoa học cấp nhà nước độc lập "Luận cứ khoa học và thực tiễn của việc đổi mới tổ
chức, hoạt động thi hành án ở Việt Nam trong giai đoạn mới" 2003 do TS Nguy n
Đình Lộc làm Chủ nhiệm và

GS.TS Hoàng Thế Liên làm

hó Chủ nhiệm đã

nghiên cứu một cách khá toàn diện, khoa học về từng nội dung liên quan đến tổ
chức và hoạt động TH

nói chung, thực trạng công tác TH

ở nước ta, trên cơ sở

đó, nêu lên các quan điểm, yêu cầu và giải pháp nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động
TH

trong thời gian tới [21]. Đề tài KX.04.06 thuộc Chương trình khoa học xã hội

cấp nhà nước 2001-2005) "Cải cách các cơ quan tư pháp, hoàn thiện hệ thống các
thủ tục tư pháp, nâng cao hiệu quả và hiệu lực xét xử của Tòa án trong Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân" do Bộ Tư pháp chủ trì đã
nghiên cứu TH

trong mối quan hệ với hệ thống tư pháp và việc thực hiện quyền tư

pháp, trong đó đã đề xuất một số nội dung cải cách tổ chức và hoạt động của cơ
quan TH

trong điều kiện cải cách tư pháp [22]. Số chuyên đề "Xã hội hóa hoạt


động thi hành án dân sự - một số vấn đề lý luận và thực tiễn" (2001) - Thông tin
khoa học pháp lý, Viện khoa học pháp lý đã đề cập đến vấn đề xã hội hóa hoạt động
TH DS ở nước ta trên cơ sở lý luận và thực ti n, những kinh nghiệm tiếp thu từ

thực ti n ở các nước, nêu lên một số quan điểm nhằm xã hội hóa hoạt động TH DS
[18]. Cuốn Tổng thuật kết quả nghiên cứu đề tài "Một số vấn đề hoàn thiện pháp
luật thi hành án dân sự" 2004 của Trường Đại học Luật Hà Nội đã nêu, tổng hợp
kết quả nghiên cứu đề tài "Một số vấn đề hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự",
trong đó, các tác giả đã tập trung đánh giá và làm r những vấn đề cơ bản của pháp
luật TH DS hiện hành, từ đó nêu lên được những phương hướng, giải pháp cơ bản
nhằm hoàn thiện pháp luật TH DS ở nước ta [92]. Đề tài khoa học cấp bộ năm
2005 "Bình luận Pháp lệnh thi hành án dân sự năm 2004" do Viện khoa học pháp
lý - Bộ Tư pháp chủ trì đã phân tích và làm r một số vấn đề về khái niệm, bản chất
TH DS, đồng thời, kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về
TH DS [23]. Luận án tiến sĩ luật học "Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự
ở Việt Nam hiện nay" (2008 của tác giả Nguy n Thanh Thủy, Học viện Chính trị
Quốc gia Hồ Chí Minh đã nghiên cứu trực tiếp và toàn diện về vấn đề hoàn thiện
pháp luật TH DS, trong đó, tác giả đã phân tích và làm r những vấn đề lý luận về
TH DS như: Khái niệm, đặc điểm, nội dung, vai trò của pháp luật TH DS, các tiêu
chí hoàn thiện pháp luật TH DS, phân tích lịch sử và thực trạng pháp luật TH DS,
từ đó, đưa ra các quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật TH DS, nâng
cao hiệu quả hoạt động TH DS [84]. Số chuyên đề về Luật THADS - Tạp chí Nghề
luật số 2 năm 2009 đã tập trung phân tích và đánh giá những nội dung cơ bản của
Luật TH DS năm 2008, nêu lên những điểm mới, tiến bộ và thành tựu của Luật
trên cơ sở so sánh, đối chiếu với các văn bản pháp luật về TH DS trước đây, trong
đó tập trung chủ yếu về những vấn đề như: Ra quyết định TH ; thông báo TH ;
xác minh điều kiện TH ; tự nguyện và thỏa thuận trong TH ; hoãn, tạm đình chỉ,
đình chỉ, trả lại đơn yêu cầu TH ; chuyển giao quyền và nghĩa vụ trong TH ; ủy
thác THADS; phí THA; các biện pháp bảo đảm TH ; cưỡng chế TH ; xử lý tài
sản, vật chứng trong TH ; áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời; quyết định giám
đốc thẩm, tái thẩm; quyết định phá sản; TH
trong TH

lao động; giải quyết khiếu nại, tố cáo

[62]. Bài viết "Những điểm mới cơ bản của Luật Thi hành án dân sự"

của tác giả Nguy n Văn Nghĩa đăng trên Tạp chí Luật học số 5 năm 2009 đã phân
tích và làm sáng tỏ một số điểm mới cơ bản của Luật TH DS năm 2008 so với
háp lệnh TH DS năm 2004 cũng như những văn bản liên quan trước đó [79]. Số


chuyên đề về TH DS - Tạp chí Dân chủ và pháp luật hàng năm từ năm 2006 đến
năm 2012 đã tập trung nghiên cứu các nội dung cơ bản về TH DS, những vấn đề
lý luận và thực ti n, những quy định của pháp luật về TH DS, hoạt động áp dụng
pháp luật về TH DS trong thực ti n, những tồn tại, vướng mắc trong tổ chức và
hoạt động TH DS, đồng thời, đã nêu được những giải pháp cơ bản, trên cơ sở lý
luận và thực ti n nhằm đổi mới tổ chức và nâng cao hiệu quả công tác TH DS.
Thành tựu nổi bật trong các số chuyên đề này là đã phản ánh được khá đầy đủ và
chi tiết những vấn đề cơ bản về TH DS ở từng giai đoạn nhất định, cả thể chế và
thực ti n, đồng thời, đã nêu được những đề xuất, kiến nghị nhằm khắc phục khó
khăn, vướng mắc trong tổ chức và hoạt động TH DS, góp phần quan trọng vào quá
trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật về TH DS [26-33]. Giáo trình Luật TH DS
năm 2009 của Trường Đại học Luật Hà Nội cũng đã trình bày những vấn đề cơ bản
về pháp luật TH DS cũng như hệ thống tổ chức, hoạt động và thủ tục TH DS ở
nước ta hiện nay [97].
Bên cạnh đó, một số công trình nghiên cứu về pháp luật TH DS ở các
nước trên thế giới đã có những đánh giá và rút ra kinh nghiệm quan trọng cho nước
ta, trong đó có thể kể đến cuốn "Tài liệu tham khảo về thừa phát lại và thi hành án"
dịch từ "L’Hussier de la justice" do Hội đồng thừa phát lại háp ấn hành tháng
2/1994 đã đề cập đến những vấn đề cơ bản về thừa phát lại và TH , trong đó chủ
yếu đã nêu và làm sáng r những nội dung cơ bản về tổ chức TH

tư nhân và quy

chế Chấp hành viên Thừa phát lại . Đó là những kinh nghiệm cần thiết cho việc đổi
mới tổ chức và hoạt động TH DS ở nước ta [75].... Đề tài "Thi hành án dân sự thực trạng và hướng hoàn thiện" 1998 của Dự án VIE/98/01 do Bộ Tư pháp phối
hợp với Dự án VIE thực hiện cũng đã có những đánh giá quan trọng về thực trạng
và kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về TH DS ở
Việt Nam [16]. Báo cáo đề xuất "Bình luận của STAR Việt Nam về dự thảo Bộ luật
thi hành án của Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" (2005 của tác giả
Jame F. Harigan [64] và Báo cáo tại Hội thảo góp ý dự thảo Bộ luật TH

"Các yêu

cầu của Hiệp định thương mại WTO và khuyến nghị của Dự án STAR - Việt Nam về
dự án Bộ luật thi hành án" 2006 của tác giả John Bently [65] đã có những bình
luận mang tính khoa học cao về các quy định trong Dự thảo Bộ luật TH , đồng
thời, kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về TH

ở

Việt Nam. Bài viết "Vài nét về thi hành án dân sự ở Singapore" của tác giả Nguy n
Công Bình đăng trên Tạp chí Luật học số 5 năm 1999 đã tập trung phân tích và


đánh giá những nét mang tính đặc trưng của pháp luật về TH DS ở Singapore [8].
Cuốn "Nghiên cứu tổ chức và hoạt động của hệ thống tư pháp một số nước trên thế
giới" 2011 của Bộ Tư pháp cũng đã có những phân tích và đánh giá về tổ chức và
hoạt động tư pháp của một số nước trên thế giới, trong đó có đề cập đến vấn đề tổ
chức và hiệu quả hoạt động của TH

ở các nước này. Đây là những nội dung có

tính chất tham khảo quan trọng đối với Việt Nam [26]. Cùng với đó, các báo cáo
của Bộ Tư pháp nghiên cứu, khảo sát về pháp luật TH DS của một số nước tiên
tiến trên thế giới như: Báo cáo của Cục Quản lý TH DS - Bộ Tư pháp về kết quả
tọa đàm Luật TH DS của Thụy Điển từ ngày 28-29/10/1997 [14], Báo cáo của
Đoàn khảo sát liên ngành - Bộ Tư pháp về kinh nghiệm TH DS tại Cộng hòa Liên
bang Đức từ ngày 15/4/1998 đến ngày 25/4/1998 [15], Báo cáo của Vụ

háp luật

Dân sự, Kinh tế - Bộ Tư pháp về kết quả tọa đàm pháp luật TH DS Nhật Bản từ
ngày 2-3/10/2000 và ngày 6-7/10/2000 [17], về kết quả tọa đàm pháp luật TH DS
Thụy Điển từ ngày 11-13/12/2002 [19], Báo cáo của Đoàn khảo sát liên ngành Bộ
Tư pháp về kết quả khảo sát, tìm hiểu Luật TH

tại Hoa kỳ từ ngày 27/9/2005 đến

ngày 06/10/2005 [21]... đã có sự nghiên cứu, tìm hiểu, đánh giá sâu về pháp luật
TH DS của một số nước như Thụy Điển, Hoa kỳ, Đức, Nhật Bản... từ đó nêu lên
những kinh nghiệm quan trọng trong việc xây dựng, hoàn thiện và thực hiện pháp
luật về TH DS cho Việt Nam. Năm 2011, được sự hỗ trợ của UND , một nhóm
chuyên gia của Bộ Tư pháp do GS.TS Hoàng Thế Liên chỉ đạo đã biên soạn và
cho công bố cuốn "Nghiên cứu tổ chức và hoạt động của hệ thống tư pháp của năm
quốc gia: Trung Quốc, Inđônêxia, Nhật Bản, Hàn Quốc và Nga". Cuốn sách đã
cung cấp đầy đủ các thông tin về TH

hình sự và dân sự của năm nước nêu trên,

làm r loại TH , tổ chức, mô hình, nhiệm vụ chức năng, quan hệ quy trình, các cơ
chế của TH hình sự và dân sự [26].
Qua việc tìm hiểu những công trình nêu trên có thể nhận thấy, trong những

năm qua, đã có nhiều công trình, bài viết nghiên cứu những vấn đề lý luận về
TH DS, trong đó, chủ yếu tập trung vào những nội dung cơ bản như: Đổi mới tổ
chức và hoạt động TH DS; khắc phục những tồn tại, khó khăn, vướng mắc trong
TH DS; nâng cao hiệu quả hoạt động TH DS; xã hội hóa hoạt động TH DS; kinh
nghiệm về TH DS của một số nước tiên tiến trên thế giới... Nhìn chung, những kết
quả nghiên cứu này đã góp phần đáng kể trong quá trình xây dựng và hoàn thiện
pháp luật về TH DS, thực hiện và áp dụng pháp luật về TH DS, đóng góp quan
trọng cho việc nghiên cứu về TH DS, là quá trình tổng kết pháp luật về TH DS.


Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu những vấn đề lý luận về TH DS, những
công trình này chưa đề cập đến vấn đề V
xét XLV

L và XLV

L trong TH DS, chưa xem

L dưới góc độ một bộ phận quan trọng của pháp luật TH DS. Điều này

là không tương thích với vai trò, ý nghĩa của việc XLV

L trong TH DS. Đây có

thể nói là một khoảng trống cần được bổ sung kịp thời.
Về vấn đề tổ chức TH DS, có thể kể đến một số công trình như: Đề tài
khoa học cấp bộ số 96-98-027/ĐT năm 1996 "Về mô hình quản lý thống nhất công
tác thi hành án" do Bộ Tư pháp chủ trì đã phân tích, đánh giá khá r nét cơ chế
quản lý trong công tác TH DS, đặt trong mối quan hệ giữa quản lý TH DS với
quản lý các lĩnh vực TH

khác hình sự, hành chính… , đồng thời, nêu ra một số

kiến nghị về mô hình quản lý thống nhất công tác TH

[13]. Luận văn thạc sĩ luật

học "Một số vấn đề về tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự Việt Nam" (1996)
của tác giả Trần Văn Quảng đã nêu lên khá đầy đủ và r ràng thực trạng tổ chức,
hoạt động TH DS và kiến nghị một số giải pháp kiện toàn tổ chức cũng như nâng
cao hiệu quả hoạt động TH DS [80]. Số chuyên đề "Một số vấn đề về tổ chức và
hoạt động thi hành án hiện nay" (2002) - Thông tin khoa học pháp lý, Viện Khoa
học pháp lý đã phân tích và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực ti n trong tổ
chức và hoạt động TH , từ đó nêu lên một số quan điểm nhằm đổi mới tổ chức và
hoạt động TH

[20]. Bài viết "Nâng cao tính độc lập trong hoạt động của các cơ

quan thi hành án" của tác giả Mai Kim Liên đăng trên Tạp chí Dân chủ và pháp luật
- Số chuyên đề về TH

năm 2006, đã phân tích và làm r yêu cầu nâng cao tính

độc lập trong hoạt động TH , đồng thời, đề xuất các giải pháp nâng cao tính độc lập
trong hoạt động của cơ quan, cán bộ TH

nói chung [69]. Bài viết "Cải cách cơ

quan tiến hành tố tụng và cơ quan thi hành án dân sự trong giai đoạn xây dựng nhà
nước pháp quyền" đăng trên Tạp chí Nghề luật số 2 năm 2006 của tác giả Lê Cảm

đã nêu lên vấn đề cải cách cơ quan TH DS trong mối quan hệ với các cơ quan
tiến hành tố tụng cũng như trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN
của dân, do dân, vì dân [41]. Bài viết "Đổi mới công tác thi hành án dân sự theo
tinh thần cải cách tư pháp" - Tạp chí Nghề luật số 4 năm 2006 đã nêu lên một số
quan điểm nhằm đổi mới công tác TH

DS gắn với công cuộc cải cách tư pháp

[60]...
Một số công trình nghiên cứu về tổ chức TH

trên thế giới như: Kỷ yếu hội

thảo "Các mô hình tổ chức thi hành án trên thế giới" ngày 17-18/4/2006 của Nhà
pháp luật Việt - háp [76]; Bài viết "Mô hình tổ chức thi hành án một số nước trên
thế giới" - Tạp chí Nghề luật số 1 năm 2007 [61]; Các bài viết về TH DS của một


nước trên thế giới và các báo cáo khảo sát của Bộ Tư pháp về pháp luật TH DS ở
các nước Thụy Điển, Hoa Kỳ, Đức, Nhật Bản... như nêu trên đã có sự phân tích,
đánh giá về ưu, nhược điểm của một số mô hình tổ chức TH
hiện nay như: Mô hình tổ chức TH
hình tổ chức TH

cơ bản trên thế giới

công, mô hình tổ chức TH

bán công và mô

tư nhân. Đây chính là những kinh nghiệm quan trọng cho Việt

Nam trong quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật nhằm đổi mới tổ chức và nâng
cao hiệu quả hoạt động TH DS.
Nhìn chung, đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học, bài viết khác
nhau đề cập đến vấn đề tổ chức cơ quan TH

nói chung và cơ quan TH DS nói

riêng. Trong đó, thành tựu đáng kể là những công trình, bài viết này đã nêu lên khá
nhiều giải pháp nhằm cải cách và đổi mới tổ chức cơ quan TH , nâng cao vai trò,
tầm quan trọng cũng như tính độc lập của các cơ quan TH

trong thực ti n. Những

kết quả nghiên cứu này có ý nghĩa rất lớn, góp phần quan trọng trong việc xây dựng
mô hình cơ quan TH

nói chung và cơ quan TH DS nói riêng. Tuy nhiên, quá

trình nghiên cứu về tổ chức TH DS chưa đề cập đến vai trò, vị trí của cơ quan
TH DS, Chấp hành viên cũng như những cơ quan, cá nhân có thẩm quyền đối với
vấn đề XLV

L trong lĩnh vực TH DS. Đây cũng là một thiếu sót trong quá trình

nghiên cứu về tổ chức TH DS cần được bổ sung và làm r .
Về vấn đề thủ tục và hoạt động TH DS, có thể kể đến một số công trình
như: Luận văn thạc sĩ luật học "Đổi mới thủ tục thi hành án dân sự Việt Nam"
2005 của tác giả Lê

nh Tuấn đã đánh giá tương đối đầy đủ và r ràng thực trạng

pháp luật về thủ tục và thực ti n áp dụng trong TH DS, nêu ra một số giải pháp
nhằm hoàn thiện thủ tục về TH DS [86]. Bài viết "Vấn đề đổi mới các quy định về
thi hành án dân sự" của tác giả Nguy n Công Long đăng trên Tạp chí Dân chủ và
pháp luật - Số chuyên đề Bộ luật TH

dự thảo năm 2005 đã nêu lên một số vướng

mắc, bất cập trong thủ tục TH DS và kiến nghị giải pháp khắc phục [70]... Bên
cạnh đó, các số chuyên đề về TH DS hàng năm đăng trên Tạp chí Dân chủ và pháp
luật, Tạp chí Nghề luật, các bài viết liên quan trên Tạp chí Luật học, Thông tin khoa
học pháp lý... đều có những nghiên cứu, phân tích, đánh giá về thể chế cũng như
thực trạng công tác TH DS, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện
pháp luật, trên cơ sở đó, đề xuất và kiến nghị những biện pháp nhằm hoàn thiện quy
định pháp luật về thủ tục và nâng cao hiệu quả trong hoạt động TH DS. Ngoài ra,
các báo cáo tổng kết về TH DS hàng năm của Tổng cục TH DS và Bộ Tư pháp
đều có sự đánh giá, nhận xét sâu và cụ thể về hoạt động TH DS, các vụ việc V
cách thức

L,


xử lý và bài học kinh nghiệm [35-37]... Đây là những tư liệu quan trọng để đánh giá
thực trạng pháp luật về XLV

L trong TH DS trong quá trình thực hiện luận án.

Có thể nói, hoạt động TH DS nói chung đã được đề cập tương đối đầy đủ

trong những công trình nghiên cứu, bài viết khác nhau. Trong đó, các công trình,
bài viết này đã tập trung phân tích và làm r những vấn đề liên quan đến hoạt động
của các cơ quan TH DS, đặc biệt, đã phân tích và đánh giá khá đầy đủ, chi tiết về
thực trạng thủ tục TH DS hiện nay, từ đó, kiến nghị và đề xuất những giải pháp
quan trọng nhằm hoàn thiện thủ tục cũng như các quy định pháp luật liên quan đến
hoạt động TH DS. Những kết quả nghiên cứu này đã có đóng góp đáng kể trong
quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật về TH DS nói chung. Tuy nhiên, việc
nghiên cứu hoạt động TH DS chưa có sự đề cập cần thiết đến tình trạng V
hoạt động XLV

L và

L trong TH DS. Đây cũng chính là hạn chế cơ bản trong quá

trình nghiên cứu về vấn đề đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động TH DS hiện
nay.
Các công trình nghiên cứu pháp luật về XLVPPL chủ yếu được chia theo
từng loại V

L:

Các công trình nghiên cứu pháp luật về xử lý vi phạm hành chính: Cuốn
"Bình luận khoa học Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002" 2005 của
Viện khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp, đã phân tích và làm sáng tỏ những nội dung
cơ bản của

háp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002, những điểm mới trong

các quy định pháp luật, góp phần nâng cao nhận thức về pháp luật xử lý vi phạm
hành chính [24]. Đặc san về xử lý vi phạm hành chính - Tạp chí Luật học năm 2003

đã phân tích và làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản về xử lý vi phạm hành chính,
những điểm mới của háp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002, góp phần quan
trọng trong việc nghiên cứu, tìm hiểu các quy định pháp luật về vấn đề xử lý vi
phạm hành chính nói chung [90]. Bài viết "Đổi mới trình tự tố tụng hành chính theo
tinh thần cải cách tư pháp" - Tạp chí Nghề luật số 2 năm 2006 của tác giả Nguy n
Thanh Bình, đã phân tích những vấn đề cơ bản về trình tự, thủ tục tố tụng hành
chính gắn với vấn đề cải cách tư pháp [9]. Số chuyên đề về xử lý vi phạm hành
chính trong lĩnh vực tư pháp - Tạp chí Dân chủ và pháp luật tháng 8 năm 2011 đã
phân tích và làm r

một số nội dung cơ bản của pháp luật về xử lý vi phạm hành

chính trong lĩnh vực tư pháp, nêu lên những khó khăn, vướng mắc trong việc thực
hiện pháp luật hiện nay, trong đó, bài viết "Bàn về các biện pháp ngăn chặn và bảo
đảm xử lý vi phạm hành chính" của tác giả Trương Khánh Toàn đã tập trung phân
tích thực trạng của việc áp dụng biện pháp ngăn chặn, đồng thời, nêu lên một số đề


xuất, kiến nghị để hoàn thiện các quy định về biện pháp ngăn chặn trong xử lý vi
phạm hành chính; bài viết "Một số ý kiến về xây dựng Luật Xử lý vi phạm hành
chính" của tác giả Nguy n Thị Kim

nh đã đề xuất và kiến nghị một số biện pháp

cơ bản về cấu trúc và hình thức trong việc xây dựng Luật Xử lý vi phạm hành
chính; bài viết "Những bất cập của pháp luật xử lý vi phạm hành chính qua công
tác thanh, kiểm tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo" của tác giả Quốc Hoàn đã tập
trung phân tích mối quan hệ giữa hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo
với việc xử lý vi phạm hành chính, phân tích những hạn chế, bất cập cần xem xét
trong thẩm quyền xử phạt, mức phạt tiền, thủ tục tiến hành xử phạt, cơ chế bảo đảm

thi hành quyết định xử phạt, cơ chế giám sát việc phát hiện và xử lý vi phạm hành
chính; bài viết "Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong thi hành án dân sự"
của tác giả Hoàng Quốc đã tập trung phân tích và làm r các quy định của pháp luật
hiện hành về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực TH DS [33]...
Gần đây nhất có bài viết của tác giả Hoàng Thế Liên về "Luật xử lý vi phạm hành
chính với nhiệm vụ bảo đảm trật tự, kỷ cương quản lý hành chính, trật tự an toàn xã
hội và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân" đăng trên Tạp chí Dân chủ và
pháp luật số 8 năm 2013. Bài viết này đã làm r lý do phải ban hành Luật xử lý vi
phạm hành chính, những điểm mới của Luật xử lý vi phạm hành chính so với háp
lệnh xử lý vi phạm hành chính, các biện pháp đưa Luật xử lý vi phạm hành chính
vào đời sống xã hội [68].
Các công trình nghiên cứu pháp luật về xử lý tội phạm hình sự: Bài viết
"Quy định về tội phạm học của một số trường phái tội phạm học" - Tạp chí Nghề
luật số 8 năm 2004 của tác giả Nông Xuân Trường đã nêu và phân tích một số quan
điểm về tội phạm học của các trường phái tội phạm học khác nhau [89]. Bài viết
"Kỹ thuật xây dựng cấu thành tội phạm và việc hoàn thiện Bộ luật hình sự" của tác
giả Nguy n Ngọc Hòa đăng trên Tạp chí Luật học số 4 năm 2006, đã phân tích một
cách khoa học và khái quát về vấn đề cấu thành tội phạm, nêu lên một số quan
điểm nhằm hoàn thiện các quy định về kỹ thuật xây dựng cấu thành tội phạm của
Bộ luật hình sự, phù hợp với thực ti n [59]. Bài viết "Các nhân tố quyết định nhu
cầu và mức độ quy định tội phạm trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ
luật hình sự năm
2009" - Tạp chí Luật học số 1 năm 2010 của tác giả Hồ Sĩ Sơn đã phân tích và làm
sáng tỏ những vấn đề ảnh hưởng và quyết định đến những quy định về tội phạm
trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm 2009 [98]. Bài viết
"Tội phạm học - khái niệm và đối tượng nghiên cứu" - Tạp chí Luật học số 2 năm


2011 của tác giả Lê Thị Sơn đã nêu lên một số vấn đề lý luận cơ bản về vấn đề tội
phạm học, làm r hơn khái niệm và đối tượng nghiên cứu của tội phạm học [99]...

Các công trình nghiên cứu pháp luật về xử lý kỷ luật: Bài viết "Sự khác
nhau cơ bản giữa kỷ luật lao động và kỷ luật công chức" - Tạp chí Luật học số 3
năm 2005 của tác giả Trần Thúy Lâm đã tập trung phân tích và làm sáng tỏ những
điểm khác nhau cơ bản giữa kỷ luật lao động và kỷ luật công chức, giúp cho việc
tìm hiểu và phân biệt hai khái niệm này được r ràng hơn trong quá trình thực hiện
và áp dụng pháp luật [66]. Bài viết "Khái niệm và bản chất pháp lý của kỷ luật lao
động" - Tạp chí Luật học số 9 năm 2006 của tác giả Trần Thúy Lâm đã tập trung
phân tích và làm sáng tỏ khái niệm cũng như bản chất của kỷ luật lao động [67]. Bài
viết "Một số vấn đề về kỷ luật cán bộ, công chức" - Tạp chí Luật học số 6 năm
2010
của tác giả Bùi Thị Đào đã tập trung làm r những vấn đề lý luận cơ bản về kỷ luật
đối với cán bộ, công chức nhà nước theo quy định pháp luật hiện hành [51]...
Các công trình nghiên cứu pháp luật về XLV

L dân sự: Bài viết "Bàn về

khái niệm trách nhiệm vật chất của công chức" - Tạp chí Luật học số 10 năm 2006
của tác giả Trần Thị Hiển đã tập trung phân tích và làm sáng tỏ những vấn đề cơ
bản về trách nhiệm vật chất của công chức theo quy định của pháp luật [58]. Bài
viết "Về sự tương đồng và khác biệt giữa nghĩa vụ dân sự và trách nhiệm dân sự" Tạp chí Luật học số 10 năm 2006 của tác giả hạm Văn Tuyết đã tập trung phân
tích và so sánh những điểm tương đồng cũng như những điểm khác biệt giữa nghĩa
vụ dân sự và trách nhiệm dân sự, giúp cho việc phân biệt hai khái niệm này được r
hơn trong thực ti n [87]...
Bên cạnh đó, giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật, Luật Hành chính,
Luật Hình sự, Luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hình sự... của Trường Đại học
Luật Hà Nội đã cung cấp những nội dung cơ bản trên cơ sở quy định của pháp luật
về từng ngành luật ở nước ta, trong đó, các loại V
chính, tội phạm, vi phạm kỷ luật, V
khi thi hành công vụ, V

L dân sự, V

L nói chung vi phạm hành
L của cán bộ, công chức trong

L gây thiệt hại về vật chất trong cơ quan nhà nước đã

được trình bày chi tiết, cụ thể dưới góc độ nghiên cứu của từng ngành luật [93-96].
Đây chính là cơ sở quan trọng góp phần tìm hiểu, nghiên cứu về khái niệm, bản
chất, vai trò của pháp luật nội dung đối với các loại V

L.

Nhìn chung, các công trình khoa học, bài viết nêu trên đã tập trung nghiên
cứu làm r vấn đề V

L và XLV

L trong đời sống xã hội. Các vấn đề được đề

cập khá đa dạng và phong phú, trên cơ sở lý luận và thực ti n, giúp cho chúng ta có