Phân tích đoạn trích chị em thúy kiều

Phân tích đoạn trích “Chị em Thúy Kiều”
Bài làm
“Truyện Kiều” là một kiệt tác nổi tiếng của đại thi hào Nguyễn Du. Tác
phẩm hay ở nhiều mặt, mặt nào cũng xuất sắc, khắc họa rõ nét nhất vẻ đẹp và số
phận mỗi nhân vật nhân vật. Nổi bật hơn cả là tài miêu tả nhân vật đại tài, đáng
ngưỡng mộ của ông. Điều đó được thể hiện trong đoạn trích “Chị em Thúy Kiều”.
Đoạn trích thuộc phần đầu của tác phẩm, giới thiệu gia cảnh nhà Vương viên
ngoại với hai cô con gái tuyệt sắc Thúy Kiều và Thúy Vân. Qua đoạn trích, tác giả
Nguyễn Du đã khắc họa rõ nét chân dung của hai chị em và ngầm dự báo số phận
của mỗi người.
Mở đầu đoạn trích, tác giả giới thiệu vẻ đẹp chung và thứ bậc của hai chị
em:
Đầu lòng hai ả tố nga
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân
Từ Hán “tố nga” được sử dụng khiến câu văn trở nên trang trọng, đồng thời
nói lên tinh thần nhân văn sâu sắc mà tác giả gửi gắm trong tác phẩm. Với ngòi bút
ẩn dụ thật tự nhiên, tinh tế, hai chị em Thúy Vân- Thúy Kiều nhẹ nhàng hiện ra
như hai vầng trăng sáng, dịu mát và đẹp lung linh:
Mai cốt cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười
Hai câu thơ với nhịp điệu 4/4, 3/3 nhẹ nhàng đi vào tâm trí người đọc, bức
tranh khắc họa chân dung hai chị em Kiều từ từ hiện lên với vẻ đẹp tuyệt mĩ. Hình
ảnh thơ được chọn lọc kĩ càng, viết theo lối ước lệ cổ điển, làm cho hai nàng như
bước ra trước mắt chúng ta với dáng hình thanh tú như hai cành mai, phẩm hạnh
thanh cao, trong trắng như tuyết. Câu thơ tạo ra hai vế đối nhau càng tạo nên sự tao
nhã, gợi cảm. Cùng âm điệu nhịp nhàng, cân đối, câu thơ càng khiến bức chân
dung hai chị em hiện lên chân thực, sinh động và hấp dẫn. Nguyễn Du đã dành hết
những tình cảm trân trọng, yêu mến qua những ngôn từ chọn lọc, tinh tế để ca ngợi
hai nàng. Cái tài của Nguyễn Du thật tinh tế và xuất chúng trong cách xây dựng
1

hình tượng nhân vật của mình. Mỗi nhân vật trong tác phẩm cũng như ngoài đời,
không ai giống ai, “mỗi người một vẻ”. Và trong hai chị em, mỗi người là hiện
thân của một cái đẹp khác nhau, “mười phân vẹn mười”. Từ đó, tác giả nhấn mạnh
vẻ đẹp ngoại hình cũng như nội tâm, tính cách của từng người.
Đằng sau bức chân dung miêu tả vẻ đẹp chung của hai chị em, từng nhân vật
lại được tác giả khắc họa theo những cách khác nhau. Nguyễn Du đã rất kĩ lưỡng
trong việc chọn từng chi tiết, từ ngữ nhằm miêu tả nhân rõ nét, sinh động hơn.
Đầu tiên là Thúy Vân, nhị tiểu thư của Vương phủ hiện lên trước mắt người
đọc với vẻ đẹp đài các, kiêu sa. Chỉ bốn dòng thơ đã đủ vẽ lên những đường nét
tuyệt sắc trên khuôn mặt thiếu nữ. Nàng mang một vẻ đẹp tươi tắn, trẻ trung của
một cô gái đang ở độ tuổi trăng tròn.
Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc, tuyết nhương màu da
Thúy Vân có khuôn mặt đầy đặn, phúc hậu, sáng đẹp như ánh trăng rằm. Nét
mày của nàng đẹp như mày con ngài. Nụ cười tươi như hoa, tiếng nói trong như
ngọc. Xuân Diệu đã rất tâm đắc với từ “thốt”. Bởi lẽ đây là một từ được dùng rất
đắt giá, ý chỉ người con gái dịu dàng, biết nói đúng lúc đúng chỗ và mang lại cảm
giác yêu mến cho người nghe. Tóc nàng óng mượt, bồng bềnh khiến mây phải chịu
thua. Làn da trắng khiến tuyết cũng phải chịu nhường. Bằng bút pháp nghệ thuật
ước lệ, tác giả đã cho ta thấy vẻ đẹp đoan trang của Thúy Vân. Phép ẩn dụ “hoa
cười”, “ngọc thốt” kết hợp với phép nhân hóa “mây thua”, tuyết nhường” được sự
dụng thật đặc sắc đã gây ấn tượng mạnh cho người đọc. kì diệu hơn, Nguyễn Du
dường như ngầm dự báo trước số phận của nhân vật này qua cụm từ “mây thua”,
“tuyết nhường”. Dường như Tạo Hóa đã ban cho Thúy Vân nhiều đặc ân nhưng
nàng vẫn không bị ai ganh ghét đố. Từ đó, tác giả dự báo cuộc đời nàng sẽ yên ả,
bình lặng như chính nhan sắc đẹp dịu dàng, quý phái, cốt cách thanh cao của nàng.
Tiếp theo là mười hai câu thơ miểu tả tài và sắc của Thúy Kiều. Với số

lượng câu chữ như vậy cho thấy tác giả đã dành hết những tình cảm, tài năng của
2


mình cho người con gái này. Thể hiện tình cảm yêu mến, trân trọng đặc biệt của
ông với Kiều. Không phải ngẫu nhiên mà tác giả lại miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân
trước, Thúy Kiều sau. Ông không sợ vẻ đẹp thánh thiện của Thúy Vân sẽ làm lu
mờ hình ảnh của Thúy Kiều. Mà ngược lại, dụng ý của ông là muốn lấy Vân làm
nền để Kiều hiện lên, nổi bật hơn. Thúy Vân xinh đẹp là vậy nhưng Thúy Kiều còn
mang một vẻ đẹp tuyệt sắc hơn. Nếu Vân đoan trang, phúc hậu của một vẻ đẹp quý
phái thì Kiều “sắc sảo mặn mà, đạt đến đỉnh cao của thẩm mĩ, phá vỡ mọi khuôn
khổ của cái đẹp. So sánh vẻ đẹp của Kiều với Thúy Vân, nhà thơ khẳng định:
Kiều càng sắc sảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn
Vẻ đẹp mặn mà là của hai chị em, nhưng vẻ đẹp sắc sảo, mặn mà là của
riêng Kiều. Kiều từ từ hiện lên với những nét vẽ đầu tiên:
Làn thu thủy, nét xuân sơn
Bằng nghệ thuật ước lệ được sử dụng thành công, tác giả đã điểm xuyết đôi
nét dung nhan đầu tiên của người thiếu nữ. Nhà thơ đã dùng hình ảnh “làn thu thủy
nét xuân sơn” để ẩn dụ và cảm nhận vẻ đẹp tổng thể từ dung nhan đến tâm hồn của
nàng Kiều đang ở độ tuổi trong veo, không chút gợn, dào dạt sức sống thanh xuân.
“Làn thu thủy” là đôi mắt trong như nước hồ mùa thu, đẹp huyền ảo và gợi
cảm.”Nét xuân sơn” miêu tả đôi lông mày đẹp thanh tú như dáng núi mùa thu. Ẩn
chứa trong đôi mắt ấy là một tâm hồn đa cảm. Tác giả dù không miêu tả nhiều,
nhưng các nét trên khuôn mặt Kiều hiện lên thật hoàn mĩ. Nguyễn Du hết sức tinh
tế khi tập trung miêu tả chân dung của người thiếu nữ, mà nổi bật là đôi mắt. Bởi
đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, nó không chỉ thể hiện vẻ đẹp thần thái bên ngoài mà còn
ẩn chứa tâm hồn bên trong mỗi con người. Ngắm lại Thúy Vân, ta thấy dung nhan
của nàng được so sánh với trăng, hoa, ngọc, mây tuyết,… là những hình ảnh nhỏ
nhẹ, gần gũi. Còn Thúy Kiều được so sánh với nước non, núi… là những hình ảnh

thể hiện sự sâu thẳm, rộng dài của không gian, chẳng dễ gì đo đếm được. Dó đó
mà:
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh
Với biện pháp nhân hóa, từ ngữ chọn lọc “hoa ghen”, “liễu hờn” cho thấy
thiên nhiên cũng phải hờn ghen, đố kị trước nhan sắc tươi tắn, sắc sảo của Kiều.
3


Đâu chỉ có vậy, mượn lá cây, thiên nhiên, tác giả ngầm dự báo về cuộc đời lênh
đênh, trôi nổi của nàng. Kiều đẹp không ai sánh bằng, rất dễ bị người đời ghen
ghét, đày đọa, phải sống trong cảnh bế tắc, hờn tủi.
Cùng với việc sử dụng thành ngữ điển tích “nghiêng nước nghiêng thành”,
tác giả một lần nữa khẳng định vẻ đẹp có một không hai của nàng Kiều. Vẻ đẹp
của nàng khiến bất kì ai gặp mặt lần đầu tiên đều phải say đắm, nhún nhường.
Khi miêu tả Thúy Vân, Nguyễn Du chỉ tập trung miêu tả sắc đẹp của nàng
nhưng lại cố ý không nhắc đến tài của nàng. Nhưng với Thúy Kiều thì khác, “sắc
đành đòi một, tài đành họa hai”. Nàng hiện lên là một tiểu thư khuê các, một người
con gái ‘tài sắc vẹn toàn”.
Thông minh vốn sẵn tính trời
Pha nghề thi họa đủ, mùi ca ngâm
Cung thương làu bậc ngũ âm
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên “Bạc mệnh” lại càng não nhân
Tác giả đã dành sáu dòng thơ với những câu chữ được chọn lọc kĩ càng để
giới thiệu tài năng của Kiều. Ngoài tính thông minh trời phú nàng còn giỏi đàn,
hát, vẽ và thơ. Tất cả đều điêu luyện, giỏi và thành “nghề”. Về ca, nàng thuộc làu
năm cung bậc nhac cổ: cung, thương, dốc, thủy, vũ. Đủ thấy Kiều tinh thông âm
luật tới mức nào. Đặc biệt là tài đàn. Nàng chơi đàn hồ rất giỏi. Có người từng
nhận xét: “tiếng đàn của nàng khiến chàng Kim Trọng phải ngơ ngẩn lòng, khiến

kẻ mặt sắt phải nhăn mày, rơi châu”. Cụm từ “ăn đứt” trong câu thơ thể hiện một
giá trị tuyệt đối, không ai sánh bằng. “Pha nghề thi họa” ý nói đó chỉ là tài thêm,
không phải sở trường vốn có của Kiều nhưng lại đạt đến trình độ điêu luyện. Chính
vì vậy mà sau này nằm mộng, nàng được Đạm Tiên khen:
“Ví đem vào tập đoạn trường
Thì đem giải nhất chi nhường cho ai”
4


Tất cả những câu chữ mà đại thi hào Nguyễn Du dành cho Thúy Kiều thể
hiện một tình cảm yêu mến, trân trọng đối với người con gái rất mực tài hoa này.
Nàng thông minh và tài giỏi về mọi mặt, mọi phương diện. Nàng còn có thể soạn
nhạc với những giai điệu chạm đến tâm khảm, rung cảm của con người. Mà nổi bật
là khúc “Bạc mệnh” do nàng biên soạn viết về một số phận đau khổ, bất hạnh, là sự
ghi lại tiếng lòng của một trái tim đa cảm. Và dường như khúc nhạc cũng dự báo
cho số phận đau khổ, bất hạnh nhiều sóng gió của Kiều sau này.
Đọc những câu thơ miêu tả Kiều, ta thấy nàng là một người “tài sắc vẹn
toàn” nhưng số phận của nàng lại được dự báo qua câu thơ:
Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen
Có lẽ, khi xây dựng hình tượng nhân vật của mình, nhà thơ không khỏi
thương tiếc mà thốt lên:
Đau đớn thay phận đàn bà
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung
Quả thật Kiều rất đẹp và tài năng, được Tạo Hóa ưu ái dành tặng những điều
tuyệt mĩ nhất, nhưng nàng vẫn không tránh được số phận “hồng nhan bạc mệnh”.
Sau đó, khi ca ngợi phẩm chất thanh cao của hai chị em, tác giả viết:
Phong lưu nhất mực hồng quần
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê
Êm đềm chướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.

Cả hai chị em đang một cuộc đời êm đềm, hạnh phúc bên người thân với
những đức hạnh mẫu mực. Hai chị em đang ở độ tuổi cập kê, luôn sống trong sự
bao bọc, bảo vệ của cha mẹ, không để ý đến những cám dỗ, những lời ong bướm
xung quanh. Qua đó nhấn mạnh phẩm hạnh trong trắng, đúng mực của hai chị em.
Cũng qua bốn câu thơ, tác giả đã tuyệt đối hóa cái đẹp, cái tài cũng như phẩm giá
cao đẹp của hai chị em. Đồng thời cũng khép lại cả đoạn trích, thể hiện mối liên
kết chặt chẽ với tác phẩm. Tác giả dường như đang che chở, bao bọc cho hai bông
hoa vẫn còn phong nhụy bằng những ngôn từ đẹp nhất.
5


Đoạn trích dù không quá dài nhưng đã thể hiện rõ nét tài năng nghệ thuât
bậc thầy của Nguyễn Du. Ông xứng đáng là đại thi hào của dân tộc, bậc thầy về sử
dụng ngôn từ khắc họa, tạo hình nhân vật. Mỗi câu chữ mà ông sử dụng đều ẩn
chứa tình yêu thương, tính nhân văn cao cả. Qua đó kín đáo bộc lộ tình yêu mến,
trân trọng đối với Kiều, người con gái rất mực tài hoa, có sắc đẹp tuyệt vời.

6