Phương pháp giải bài tập hóa học: Phương pháp tăng giảm khối lượng

Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

Ph−¬ng ph¸p 3
Ph−¬ng ph¸p t¨ng gi¶m
I. PHƯƠNG PHÁP GIẢI
1. Nội dung phương pháp
- Mọi sự biến đổi hóa học (được mô tả bằng phương trình phản ứng) đều có liên quan đến sự tăng
hoặc giảm khối lượng của các chất.
+ Dựa vào sự tăng hoặc giảm khối lượng khi chuyển 1 mol chất X thành 1 hoặc nhiều mol chất Y
(có thể qua các giai đoạn trung gian) ta dễ dàng tính được số mol của các chất và ngược lại, từ số mol
hoặc quan hệ về số mol của 1 các chất mà ta sẽ biết được sự tăng hay giảm khối lượng của các chất X, Y.
+ Mấu chốt của phương pháp là: * Xác định đúng mối liên hệ tỉ lệ mỗi giữa các chất đã biết (chất X)
với chất cần xác định (chất Y) (có thể không cần thiết phải viết phương trình phản ứng, mà chỉ cần lập sơ
đồ chuyển hóa giữa 2 chất này, nhưng phải dựa vào ĐLBT nguyên tố để xác định tỉ lệ mỗi giữa chúng).
* Xem xét khi chuyển từ chất X thành Y (hoặc ngược lại) thì khối
lượng tăng lên hay giảm đi theo tỉ lệ phản ứng và theo đề cho.
* Sau cùng, dựa vào quy tắc tam suất, lập phương trình toán học để
giải.
2. Các dạng bài toán thường gặp
Bài toán 1: Bài toán kim loại + axit (hoặc hợp chất có nhóm OH linh động) → muối + H2
2M + 2nHX → 2MXn + nH2
(l)
2M + nH2SO4 → M2(SO4)n + nH2
(2)
2R(OH)n + 2nNa → 2R(ONa)n + nH2 (3)
Từ (l), (2) ta thấy: khối lượng kim loại giảm vì đã tan vào dung dịch dưới dạng ion, nhưng nếu cô cạn
dung dịch sau phản ứng thì khối lượng chất rắn thu được sẽ tăng lên so với khối lượng kim loại ban đầu,
nguyên nhân là do có anion gốc axit thêm vào.
Từ (3) ta thấy: khi chuyển 1 một Na vào trong muối sẽ giải phóng 0,5 mol H2 tương ứng với sự tăng
khối lượng là ∆m↑ = MRO. Do đó, khi biết số mol H2 và ∆m↑ => R.
Thí dụ: Cho m gam ancol đơn chức X vào bình đựng Na dư, sau phản ứng có 0,1 mol H2 và khối

lượng bình tăng 6,2gam. Xác định CTPT của X.
Hướng dẫn giải
Theo (3), với n = 1 : 1 mol Na → 1 mol R- ONa
→ 0,5 mol H2: ∆m↑ = MRO

RO = 31 ⇒ R = 15 (CH3) ⇒ X là CH3OH

0,1 mol H2: ∆m↑ = 6,2gam
Bài toán 2: Bài toán nhiệt luyện
Oxit (X) + CO (hoặc H2) → rắn (Y) + CO2 (hoặc H2O)
Ta thấy: dù không xác định được Y gồm những chất gì nhưng ta luôn có vì oxi bị tách ra khỏi oxit và
thêm vào CO (hoặc H2) tạo CO2 hoặc H2O ⇒

1


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

∆m↓ = mX - mY = mO ⇒ nO =

△m ↓
= nCO = n CO 2 (hoặc = n H2 = n H 2 )
16

Bài toán 3: Bài toán kim loại + dung dịch muối: nA + mBn+ → nAm+ + mB↓
Ta thấy: Độ tăng (giảm) khối lượng của kim loại chính là độ giảm (tăng) khối lượng của muối (vì
manion = const) .
* Chú ý: Coi như toàn bộ kim loại thoát ra là bám hết lên thanh kim loại nhúng vào dung dịch muối.
Bài toán 4: Bài toán chuyển hóa muối này thành muối khác.
Khối lượng muối thu được có thể tăng hoặc giảm, do sự thay thế anion gốc axit này bằng anion gốc

axit khác, sự thay thế này luôn tuân theo quy tắc hóa trị (nếu hóa trị của nguyên tố kim loại không thay
đổi).
* Từ 1 mol CaCO3 → CaCl2: ∆m↑ = 71 - 60 = 11
( cứ 1 mol CO32− hóa trị 2 phải được thay thế bằng 2 mol Cl− hóa trị 1)
* Từ 1 mol CaBr2 → 2 mol AgBr: ∆m↑ = 2. 108 - 40 = 176
( cứ 1 mol Ca2+ hóa trị 2 phải được thay thế bằng 2 mol Ag+ hóa trị 1)
Bài toán 5: Bài toán chuyển oxit thành muối:
MxOy → MxCl2y (cứ 1 mol O-2 được thay thế bằng 2 mol Cl−)
MxOy → Mx(SO4)y (cứ 1 mol O-2 được thay thế bằng 1 mol SO42−)
* Chú ý: Các điều này chỉ đúng khi kim loại không thay đổi hóa trị.
Bài toán 6: Bài toán phản ứng este hóa:
RCOOH + HO – R’ ↔ RCOOR’ + H2O
- meste < mmuối : ∆m tăng = mmuối - meste
- meste > mmuối : ∆m giảm = meste – mmuối
Bài toán 7: Bài toán phản ứng trung hòa: - OHaxit, phenol + kiềm
- OH(axit, phenol) + NaOH → - ONa + H2O
(cứ 1 mol axit (phenol) → muối: ∆m↑ = 23 – 1 = 22)
3. Đánh giá phương pháp tăng giảm khối lượng
- Phương pháp tăng giảm khối lượng cho phép giải nhanh được nhiều bài toán khi biết quan hệ về
khối lượng và tỉ lệ mỗi của các chất trước và sau phản ứng.
- Đặc biệt, khi chưa biết rõ phản ứng xảy ra là hoàn toàn hay không hoàn toàn thì việc sử dụng
phương pháp này càng giúp đơn giản hóa bài toán hơn.
- Các bài toán giải bằng phương pháp tăng giảm khối lượng đều có thể giải được theo phương pháp
bảo toàn khối lượng, vì vậy có thể nói phương pháp tăng giảm khối lượng và bảo toàn khối lượng là 2 anh
em sinh đôi. Tuy nhiên, tùy từng bài tập mà phương pháp này hay phương pháp kia sẽ là ưu việt hơn.
- Phương pháp tăng giảm khối lượng thường được sử dụng trong các bài toán hỗn hợp nhiều chất.
4. Các bước giải.
- Xác định đúng một quan hệ tỷ lệ mỗi giữa chất cần tìm và chất đã biết (nhờ vận dụng ĐLBTNL).
- Lập sơ đồ chuyển hoá của 2 chất này.
- Xem xét sự tăng hoặc giảm của ∆M và ∆m theo phương trình phản ứng và theo dữ kiện bài toán

- Lập phương trình toán học để giải.

2


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

II. THÍ DỤ MINH HỌA
Ví dụ 1: Khi oxi hoá hoàn toàn 2,2 gam một anđehit đơn chức thu được 3 gam axit tương ứng. Công thức
anđehit là
A. HCHO.

B. C2H3CHO.

C. C2H5CHO.

D. CH3CHO.

Giải:
[O]
RCHO →
RCOOH

x mol

x mol

∆m tăng= 16x = 3 – 2,2 ⇒ x = 0,05
Manđehit = (R+29) =

2,2
= 44 ⇒ R = 15 ⇒ CH 3CHO ⇒ Đáp án D
0,05

Ví dụ 2 : Oxi hoá m gam X gồm CH3CHO, C2H3CHO, C2H5CHO bằng oxi có xúc tác, sản phẩm thu
được sau phản ứng gồm 3 axit có khối lượng (m + 3,2) gam. Cho m gam X tác dụng với lượng dư dung
dịch AgNO3/NH3 thì thu được x gam kết tủa. Giá trị của x là
A. 10,8 gam

B. 21,6 gam

C. 32,4 gam

D. 43,2 gam

Giải
t
2 RCHO + O 2 xt,


→ 2 RCOOOH
0

⇒ Khối lượng tăng 3,2 gam là khối lượng của oxi đã tham gia phản ứng
⇒ nx = 2 n O 2 = 2 x

3,2
= 0,2(mol)
32

Vì các anđehit là đơn chức (không có HCHO) ⇒ nAg= 2nx= 2. 0,2 = 0,4 (mol)

⇒ mAg = x = 0,4. 108 = 43,2 gam ⇒ Đáp án D
Ví dụ 3 : Cho 3,74 gam hỗn hợp 4 axit, đơn chức tác dụng với dung dịch Na2CO3 thu được V lít khí CO2
(đktc) và dung dịch muối. Cô cạn dung dịch thì thu được 5,06 gam muối. Giá trị của V lít là:
A. 0,224

B. 0,448.

C. 1,344.

D. 0,672

Giải:

RCOOH + NaCO 3 
→ 2RCOONa + CO 2 ↑ + H 2 O
a mol

a mol

0,5a mol

∆ m tăng = (23 - 1)a = 5,06 – 3,74 ⇒ a = 0,06 mol

⇒ VCO2 = 0,06. 0,5. 22,4 = 0,672 lít ⇒ Đáp án D
Ví dụ 4: Cho 2,02 gam hỗn hợp hai ancol đơn chức, đồng đẳng kế tiếp tác dụng vừa đủ với Na được 3,12
gam muối khan. Công thức phân tử của hai ancol là :
A. CH3OH, C2H5OH.

B. C2H5OH, C3H7OH.

3


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

C. C3H7OH, C4H9OH.

D. C4H9OH, C5H11OH.

Giải:

1
ROH + Na 
→ RONa + H 2 ↑
2
a mol

a mol

∆ mtăng = 22a = 3,12 – 2,02 ⇒ a = 0,05 mol

M 2 rượu = M R +17 =

2,02
= 40,4 ⇒ 15 < M R = 23,4 < 29
0.05

⇒ 2 rượu là: CH3OH và C2H5OH ⇒ đáp án A

Ví dụ 5: Trung hoà 5,48 gam hỗn hợp X gồm axit axetic, phenol và axit benzoic cần dùng 600ml dung
dịch NaOH 0,10M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được hỗn hợp chất rắn khan có khối lượng là:
A. 8,64 gam.

B. 6,84 gam.

C. 4,90 gam.

D. 6,80 gam.

Giải:
nNaOH = 0,06mol
Hỗn hợp X + NaOH 
→ Muối + H2, trong nguyên tử H trong nhóm – OH hoặc – COOH được thay
thế bởi nguyên tử Na
Độ tăng khối lượng = 22. 0,06 = 1,32 gam

⇒ Khối lượng muối = 5,48 + 1,32 = 6,80gam ⇒ Đáp án D
Ví dụ 6 : Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp các este no, đơn nhức, mạch hở. Dẫn toàn bộ sản phẩm
cháy vào bình đựng dung dịch Ba(OH)2 dư thấy khối lượng bình tăng 1,55 gam. Khối lượng kết tủa thu
được là:
A. 2,5 gam.

B. 4,925 gam.

C. 6,94 gam.

D. 3.52 gam.

Giải:

t
C n H 2n O 2 + O 2 →
nCO 2 + nH 2 O
0

a mol

na

na

CO 2 + Ba(OH) 2 
→ BaCO 3 ↓ + H 2 O
na

na

∆ m bình = m CO 2 + m H 2 O = 44na + 18na = 1,55 ⇒ na = 0,025

⇒ mkết tủa = 0,025.197 = 4,925 gam ⇒ Đáp án B
Ví dụ 7: Cho m gam hỗn hợp bột Zn và Fe vào lượng dư dung dịch CuSO4. Sau khi kết thúc phản ứng lọc
bỏ phần dung dịch thu được m gam bột rắn. Thành phần % theo khối lượng của Zn trong hỗn hợp ban đầu
là:

4


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

A. 90,28%

B. 85,30%

C. 82,20%

D. 12,67%

Giải:
Zn + CuSO4 → ZnSO4 +Cu (1)


→

x

x

⇒ ∆mgiảm = (65 - 64)x = x
Fe + CuSO4 → FeSO4 +Cu (2)


→

y

y

⇒ ∆m tăng = (64 - 56)y = 8y
Vì khối lượng hỗn hợp rắn trước và sau phản ứng đổi ⇒ ∆mgiảm = ∆mtăng ⇒ x = 8y

⇒ %Zn =

65x
x 100% = 90,28% ⇒ Đáp án A
65x + 56y

Ví dụ 8: Cho 4,48 lít CO (đktc) tác dụng với FeO ở nhiệt độ cao một thời gian, sau phản ứng thu được
chất rắn X có khối lượng bé hơn 1,6gam so với khối lượng FeO ban đầu. Khối lượng Fe thu được và %
thể tích CO2 trong hỗn hợp khí sau phản ứng lần lượt là:
A. 5,6gam; 40%

B. 2,8gam; 25%

C. 5,6gam; 50%

C. 11,2gam; 60%

Giải:
t
FeO + CO →
Fe + CO 2
0

mgiảm = mO(oxit đã phản ứng )=

1,6
= 0,1(mol)
16

⇒ n Fe = n CO 2 = 0,1 (mol) ⇒ mFe = 0,1.56 = 5,6gam (*)

Theo bảo toàn nguyên tố: n hỗn hợp khí sau phản ứng = nCO(ban đầu) = 0,2 (mol)

⇒ % thể tích khí CO2 =

0,1
x100% = 50%(**)
0,2

Từ (*) và (**) ⇒ Đáp án C
Ví dụ 9 : Tiến hành 2 thí nghiệm :
- TN 1 : Cho m gam bột Fe dư vào V1 (lít) dung dịch Cu(NO3)2 1M.
- TN2 : Cho m gam bột Fe dư vào V2 (lít) dung dịch AgNO3 0,1M.
Sau khi các phim ứng xảy ra hoàn toàn, khối lượng chất rắn thu được ở 2 thí nghiệm đều bằng nhau. Giá
trị của Vl so với V2 là
A. V1 = V2

B. Vl = l0V2

C. Vl = 5V2

Giải:

5

D. Vl = 2V2


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

Fe + Cu2+ → Fe2+ + Cu

V1 mol

V1 mol

∆m tăng= 64V1 – 56V1 = 8V1 gam
Fe

2Ag+ → Fe2+ + 2Ag

+

0,05V2 mol

0,1V2 mol

∆mtăng = 108.0,1V2 – 56.0,05V2 = 8V2 gam
Theo đề mrắn (TN1) = mrắn(TN2) ⇒ 8V1= 8V2

V1 = V2 ⇒ Đáp án A

Ví dụ 10 : Nung 1 hỗn hợp rắn gồm a mol FeCO3 và b mol FeS2 trong bình kín chứa không khí dư. Sau
khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, đưa bình về nhiệt độ ban đầu thu được chất rắn duy nhất là Fe2O3 và
hỗn hợp khí. Biết áp suất khí trong bình trước và sau phản ứng bằng nhau và sau các phản ứng lưu huỳnh
ở mức oxi hoá +4, thể tích các chất rắn là không đáng kể. Mối liên hệ giữa a và b là
A. a = 0,5b.

B. a = b.

C. a = 4b.

D. a = 2b.

Giải:
2FeCO3+

1
t0
O 2 →
Fe 2O 3 +2CO2
2
a
4

a

a

Phản ứng làm tăng 1 lượng khí là (a 2FeS2 +

11
t0
O 2 → Fe 2 O 3 + 4SO 2
2

b

11b
4

a

3a
)=
mol
4
4

2b

 11b
 3b
− 2b  =
mol
 4
 4

Phản ứng làm giảm một lượng khí là: 
Vì ptrước = psau ⇒

3a 3b
=
⇒ a = b ⇒ Đáp án B
4
4

Ví dụ 11: Cho 5,90 gam amin đơn chức X tác dụng vừa đủ với dung dịch HCl sau khi phản ứng xảy ra
hoàn toàn thu được dung dịch Y. Làm bay hơi dung dịch Y được 9,55 gam muối khan. Số công thức cấu
tạo ứng với công thức phân tử của X là:
A. 5.

B. 4.

C. 2.

Giải:
RNH2

+

HCl → RNH3Cl

6

D. 3.


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

x mol

x mol

x mol

∆m tăng = 36,5x = 9,55 – 5,9 ⇒ x = 0,1

⇒ Mamin = MR +16 =

5,9
=59 ⇒ MR = 43 ⇒ X: C3H7NH2
0,1

CH3 – CH2 – CH2 – NH2 ; (CH3)2CHNH2; CH3NHCH3CH2; (CH3)3N ⇒ Đáp án B
Ví dụ 12: Trong phân tử amino axit X có 1 nhóm amino và 1 nhóm cacboxyl. Cho 15,0 gam X tác dụng
vừa đủ với dung dịch NaOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 19,4 gam muối khan. Công thức
của X là
A. H2NC3H6COOH.

B. H2NCH2COOH.

C. H2NC2H4COOH.

D. H2NC4H8COOH.

Giải:
H2N–R–COOH + NaOH → H2N–R–COONa + H2O
x mol

x mol

∆mtăng = 22x = 19,4 – 15,0 ⇒ x = 0,2 mol

⇒ Mx = MR +61 = 75 ⇒ MR = 14 ⇒ X: H2NCH2COOH ⇒ Đáp án B
Ví dụ 13: Đốt cháy hoàn toàn 4,40 gam chất hữu cơ X đơn chức thu được sản phẩm cháy gồm 4,48 lít
CO2 (đktc) và 3,60 gam H2O. Nếu cho 4,40 gam X tác dụng với dung dịch NaOH vừa đủ đến khi phản
ứng hoàn toàn được 4,80 gam muối của axit hữu cơ Y và chất hữu cơ Z. Tên của X là
A. etyl propionat.

B. metyl propionat

C. isopropyl axetat.

D. etyl axetat.

Giải :

n CO 2 = n H 2O = 0,2mol ⇒ X là este no đơn
CnH2nO2 + (

3n − 1
t0
) O2 →
nCO2 + nH2O
2

0,2
mol
n

0,2 mol

0,2
0,2
= 4,4 ⇒ n = 4 ⇒ X: C4H8O2 và nX =
= 0,05 mol
n
4
RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH
mX = (14n + 32)

0,05 mol

0,05 mol

mX < mmuối ⇒ ∆mtăng = (23-R’) 0,05 = 4,8 – 4,4 = 0,4 ⇒ R’= 15
Công thức cấu tạo của X là: C2H5OHCOOCH3 ⇒ đáp án B

7


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

Ví dụ 14: Hỗn hợp X gồm HCOOH và CH3COOH (tỉ lệ mol 1:1). Lấy 5,30 gam hỗn hợp X tác dụng với
5,75 gam C2H5OH (xúc tác H2SO4 đặc) thu được m gam este (hiệu suất của các phản ứng este hoá đều
bằng 80%). Giá trị của m là:
A. 10,12 gam.

B. 6,48 gam.

C. 16,20 gam.

D. 8,10 gam.

Giải:

x mol

MX =

x mol

x mol

46x + 60x
= 53
2x

nX = 5,3: 53 = 0,1 mol < n C 2 H 5OH = 0,125 mol ⇒ khối lượng este tính theo số mol của axit

∆ mtăng = (29-1)x = m -5,3 ⇒ m = 8,1 gam
Khối lượng este thực tế thu được là

8,1.80%
= 6,48gam
100%

⇒ Đáp án B
Ví dụ 15: Dẫn từ từ hỗn hợp khí CO và H2 qua ống sứ đựng 55,4 gam hỗn hợp bột CuO, MgO, ZnO,
Fe3O4 đun nóng. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 10,08 lít (đktc) hỗn hợp khí và hơi chỉ chứa
CO2 và H2O, trong ống sứ còn lại một lượng chất rắn có khối lượng là
A. 48,2 gam.

B. 36,5 gam.

C. 27,9 gam

D. 40,2 gam

Giải:
Bản chất của các phản ứng CO, H2+[O] → CO2 , H2O

⇒ ΣnO = n CO 2 + n H 2O = nCO+ n H 2 = 0,45mol
⇒ m rắn = moxit – mO = 55,4 – 0,45.16 = 48,2 gam ⇒ Đáp án A
Ví dụ 16: Nung 47,40 gam kali pemanganat một thời gian thấy còn lại 44,04 gam chất rắn. % khối lượng
kali pemanganat đã bị nhiệt phân là
A. 50%.

B. 70%.

C. 80%.

Giải:
t
2KMnO4 →
K2MnO4 + MnO2 + O2 ↑
0

Độ giảm khối lượng của chất rắn = m O 2 = 47,4 – 44,04 = 3,36gam

⇒ n O 2 = 3,36: 32 = 0,105 mol ⇒ m KMnO 4 tham gia = 0,105.2 = 0,21 mol

8

D. 65%.


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

⇒ % m KMnO 4 phản ứng =

0,21.158

.100%= 70% ⇒ Đáp án B
47,4

Ví dụ 17 : Nhiệt phân a gam Zn(NO3)2 sau 1 thời gian dừng lại làm nguội và đem cân thấy khối lượng
giảm đi 2,700 gam (hiệu suất phản ứng là 60%). Giá trị a là
A. 4,725 gam.

B. 2,835 gam.

C. 7,785 gam.

D. 7.875 gam.

Giải:
t
Zn(NO)2 →
ZnO + 2NO2
0

xmol

2xmol

+

1
O2 ↑
2
0,5xmol

m rắn giảm = m NO 2 + m O 2 = 92x + 16x = 2,7 ⇒ x = 0,025mol
H=

189x
.100% = 60% ⇒ a = 7,875gam ⇒ Đáp án C
a

Ví dụ 18 : Cho 3,06 gam hỗn hợp K2CO3 và MgCO3 tác dụng với dung dịch HCl thu được V lít khí (đktc)
và dung dịch X. Cô cạn dung dịch X được 3,39 gam muối khan. Giá trị V (lít) là:
A. 0,224

B. 0,448

C. 0,336

D. 0,672.

Giải:
∆mtăng = 11 n CO 2 = 3,39 – 3,06 ⇒ n CO 2 = 0,03 mol ⇒ VCO 2 = 0,672 lít

⇒ Đáp án D
Ví dụ 19 : Hoà tan hoàn toàn 2,81 gam hỗn hợp gồm Fe2O3, MgO, ZnO trong 500ml dung dịch H2SO4
0,1M vừa đủ. Sau phản ứng hỗn hợp muối sunfat khan thu được khi cô cạn dung dịch có khối lượng là
A. 7,71 gam.

B. 6,91 gam.

C. 7,61 gam.

D. 6,81 gam.

Giải:
O2-(trong oxit)

SO 24-

⇒ Khối lượng tăng: 0,05 (96 -16) = 4,0 gam
⇒ mmuối = moxit + ∆ mmuối = 2,81 + 4 = 6,81 gam
⇒ Đáp án D
III. BÀI TẬP TỰ LUYỆN
Câu 1: Dẫn 130 cm3 hỗn hợp X gồm 2 hiđrocacbon mạch hở qua dung dịch Br2 dư khí thoát ra khỏi bình
có thể tích là 100cm3, biết dx/He = 5,5 và phản ứng xảy ra hoàn toàn. Hai hiđrocacbon cần tìm là
A. metan, propen.

B. metan, axetilen.

C. etan, propen.

D. metan, xiclopropan.

9


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

Câu 2 : Đun nóng 1,77 gam X với 1 lượng vừa đủ 1,68 gam KOH được 2,49 gam muối của axit hữu cơ Y
và 1 ancol Z với số mol Z gấp 2 lần số mol Y (biết phản ứng xảy ra hoàn toàn). X là
A. CH2(COOCH3)2

B. (COOCH3)2

C. HCOOC2H5

D. C2H4(COOCH3)2

Câu 3: Trung hoà 5,48 gam hỗn hợp axit axetic, phenol và axit benzoic cần dùng 600ml dung dịch NaOH
0,1M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng được hỗn hợp chất rắn khan có khối lượng là
A. 8,64 gam.

B. 6,84 gam.

C. 4,90 gam.

D. 6,80 gam.

Câu 4: Cho 5,76 gam axit hữu cơ X đơn chức mạch hở tác dụng hết với CaCO3 được 7,28 gam muối của
axit hữu cơ. Công thức cấu tạo thu gọn của X là:
A. CH2=CH-COOH

B. CH3COOH

C. CH ≡ C-COOH

D. CH3-CH2-COOH

Câu 5: Hoà tan hoàn toàn 2,1 gam muối cacbonat của kim loại hoá trị II trong dung dịch H2SO4 loãng
được 3 gam chất rắn khan. Công thức muối cacbonat của kim loại hoá tri II là:
A. CaCO3

B. Na2CO3

C. FeCO3

D. MgCO3

Câu 6: Cho ancol X tác dụng với Na dư thấy số mol khi bay ra bằng số mol X phản ứng. Mặt khác, X tác
dụng với lượng dư CuO nung nóng đến phản ứng hoàn toàn thấy lượng rắn giảm 1,2 gam và được
2,7 gam chất hữu cơ đa chức Y. Công thức cấu tạo thu gọn của Y là:
A. OHC-CH2-CH2-CHO

B. OHC-CH2-CHO

C. CH3-CO-CO-CH3

D. OHC-CO-CH3

Câu 7: Cho 26,80 gam hỗn hợp KHCO3 và NaHCO3 tác dụng hết với dung dịch HCl dư được 6,72 lít khí
(đktc). Sau phản ứng cô cạn được a gam muối khan. Giá trị của a gam là:
A. 34,45.

B. 20,15.

C. 19,15.

D. 19,45.

Câu 8: Dẫn V lít (đktc) hỗn hợp gồm CO và H2 qua ống sứ nung nóng chứa hỗn hợp FeO, Al2O3 (các
phản ứng xảy ra hoàn toàn) được hỗn hợp khí và hơi nặng hơn hỗn hợp khí ban đầu 2 gam. Giá trị của V
lít là
A. 2,80.

B. 5,60.

C. 0,28.

D. 0,56

Câu 9: Nung hỗn hợp rắn gồm FeCO3 và FeS2 (tỉ lệ mol 1 : 1) trong 1 bình kín chứa không khí dư với áp
suất là p1 atm. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn đưa bình về nhiệt độ ban đầu thu được chất rắn duy
nhất là Fe2O3 và áp suất khí trong bình lúc này là p2 atm (thể tích các chất rắn không đáng kể và sau các
phản ứng lưu huỳnh ở mức oxi hoá + 4). Mối liên hệ giữa pl và p2 là:
A. pl = p2

B. pl = 2p2

C. 2pl = p2

10

D. pl = 3p2


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

Câu 10: Dẫn khí CO đi qua ống sứ nung nóng chứa 0,02 mol hỗn hợp X gồm FeO và Fe2O3 để phản ứng
xảy ra hoàn toàn thu được 1,96 gam chất rắn Y, khí đi ra khỏi ống sứ hấp thụ hoàn toàn vào dung dịch
Ca(OH)2 dư thì thấy khối lượng bình tăng 2,20 gam. Hỗn hợp X có:
A. 50%FeO và 50% Fe2O3

B. 13,04%FeO và 86,96% Fe2O3

C. 20%FeO và 80% Fe2O3

D. 82%FeO và 18%Fe2O3

Câu 11: Hoà tan hết 1,625 gam kim loại M vào dung dịch Ca(OH)2 thấy khối lượng dung dịch sau phản
ứng tăng 1,575 gam. M là
A. Al.

B. Be.

C. Zn.

D. Cr.

Câu 12: Dẫn V lít khí CO2 (đktc) hấp thụ hoàn toàn vào 750ml dung dịch Ba(OH)2 0,1M, sau phản ứng
khối lượng dung dịch giảm 5,45 gam và được hỗn hợp 2 muối. Giá trị V lít là
A. l,68.

B. 2,24.

C. 1,12.

D. 3,36.

Câu 13: Cho 1,825 gam amin X tác dụng vừa đủ với dung dịch HCl, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn
thu được dung dịch Y. Làm bay hơi dung dịch Y được 2,7375 gam muối RNH3Cl. X có tổng số đồng
phân cấu tạo amin bậc 1 là:
A. 4.

B. 6.

C. 7.

D. 8.

Câu 14: Cho a gam hỗn hợp gồm metanol và propan-2-ol qua bình đựng CuO dư, nung nóng. Sau khi
phản ứng xảy ra hoàn toàn đưa hỗn hợp khí và hơi có khối lượng là (a + 0,56) gam. Khối lượng CuO
tham gia phản ứng là
A. 0,56 gam.

B. 2,80 gam

C. 0,28 gam.

D. 5,60 gam.

Câu 15: Cho a gam hỗn hợp các ankanol qua bình đựng CuO dư, nung nóng. Sau khi phản ứng xảy ra
hoàn toàn được hỗn hợp khí và hơi có khối lượng là (a + 1,20) gam và có tỉ khối hơi đối với H2 là 15. Giá
trị của a gam là
A. 1,05 gam.

B. 3,30 gam.

C. 1,35 gam.

D. 2,70 gam.

Câu 16: Cho amino axit X tác dụng vừa đủ với Na thấy số mol khí tạo ra bằng số mol X đã phản ứng.
Lấy a gam X tác dụng với dung dịch HCl dư được (a + 0,9125) gam Y. Đun toàn bộ lượng Y thu được

với 200ml dung dịch NaOH thu được dung dịch Z. Biết X làm quỳ tím hoả đỏ. Nồng độ mol của dung
dịch NaOH đã phản ứng là
A. 0,2500M.

B. 0,1250M.

C. 0,3750M.

D. 0,4750M.

Câu 17: Cho amino axit X tác dụng vừa đủ với Na thấy số mol khí tạo ra bằng số mol X đã phản ứng.
Lấy a gam X tác dụng với dung dịch HCl dư được (a + 0,9125) gam Y. Đem toàn bộ lượng Y tác dụng
vừa đủ với dung dịch NaOH đun nóng được dung dịch Z. Cô cạn Z được 5,8875 gam muối khan. Biết X
làm quỳ tím hoá đỏ. Giá trị a gam là
A. 3,325.

B. 6,325.

C. 3,875.

11

D. 5,875.


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

Câu 18: Cho amino axit X tác dụng vừa đủ với Na thấy số mol khí tạo ra bằng số mol X đã phản ứng.
Lấy a gam X tác dụng với dung dịch HCl dư được (a + 0,9125) gam Y. Đem toàn bộ lượng Y tác dụng
vừa đủ với dung dịch NaOH đun nóng được dung dịch Z. Cô cạn Z được 5,8875 gam muối khan. Biết X

làm quỳ tím hoá đỏ. Công thức cấu tạo của X là
A.HOOC-CH(NH2)-COOH
B. HOOC-CH2CH(NH2)CH2-COOH
C. HOOC-CH2CH2CH2NH2
D. HOOC-CH2CH(NH2)-COOH
Câu 19: Cho amino axit x tác dụng vừa đủ với Na thấy số mol khí tạo ra bằng số mol X đã phản ứng. Lấy
a gam X tác dụng với dung dịch HCl dư được (a + 0,9125) gam Y. Đem toàn bộ lượng Y tác dụng vừa đủ
với dung dịch NaOH đun nóng được dung dịch Z. Cô cạn Z được 1 lượng muối khan. Biết X làm quỳ tím
hoá đỏ. Khối lượng muối khan thu được so với khối lượng của Y sẽ
A. tăng 1,65 gam.

B. giảm 1,65 gam.

C. tăng 1,10 gam.

D. giảm 1,10 gam.

Câu 20: Đốt cháy hoàn toàn 3,72 gam hợp chất hữu cơ X (biết d X/H 2 < 70), dẫn toàn bộ sản phẩm cháy
thu được qua bình đựng dung dịch Ba(OH)2 dư thấy tạo ra 41,37 gam kết tủa đồng thời khối lượng dung
dịch giảm 29,97 gam. Biết số mol NaOH cần dùng để phản ứng hết với X bằng số mol khí hiđro sinh ra
khi cho X tác dụng với Na dư. Công thức cấu tạo thu gọn của X là:
A. CH3-C6H4(OH)2

B. C6H7COOH.

C. C5H6(COOH)2

D. HO-C6H4-CH2OH.

Câu 21: Thể tích oxi đã phản ứng là bao nhiêu nếu chuyển 1 thể tích oxi thành ozon thấy thể tích giảm đi

7,0 cm3 (thể tích các khí đo ở cùng điều kiện)
A. 21,0 dm3

B. 7,0 cm3

C. 21,0 cm3

D. 4,7 cm3

Câu 22: Trong 1 bình kín dung tích không đổi chứa 0,2 mo1 CO và 1 lượng hỗn hợp X gồm Fe3O4 và
FeCO3 (tỉ lệ mol 1 : l). Nung bình ở nhiệt độ cao để các phản ứng xảy ra hoàn toàn và đưa bình về nhiệt
độ ban đầu (thể tích các chất rắn không đáng kể) thấy áp suất trong bình tăng 2 lần so với ban đầu. Tổng
số mol của Fe3O4 và FeCO3 là:
A 0,4

B. 0,3.

C. 0,2.

D. 0,1.

Câu 23: Đốt cháy hoàn toàn 16,8 gam muối sunfua của kim loại hoá tri II không đổi thu được chất rắn X
vả khí B. Hoà tan hết X bằng 1 lượng vừa đủ dung dịch H2SO4 35% được dung dịch muối có nồng độ
44,44%. Lấy dung dịch muối này làm lạnh xuống nhiệt độ thấp thấy tách ra 25 gam tinh thể ngậm nước Y
và dung dịch bão hoà có nồng độ 31,58%. Y có công thức là
A. CuSO4.3H2O.

B. MgSO4.2H2O.

12

Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

C. CuSO4.5H2O.

D. CuSO4.2H2O.

Câu 24: Thuỷ phân hoàn toàn 1,76 gam X đơn chức bằng 1 lượng vừa đủ dung dịch NaOH đun nóng
được 1,64 gam muối Y và m gam ancol Z. Lấy m gam Z tác dụng với lượng dư CuO nung nóng đến phản
ứng hoàn toàn thấy lượng chất rắn giảm 0,32 gam. Tên gọi của X là
A. etyl fomat.

B. etyl propionat.

C. etyl axetat.

D. metyl axetat.

Câu 25: Cho hỗn hợp X gồm 2 axit đồng đẳng kế tiếp nhau tác dụng với Na dư thấy số mol H2 bay ra
bằng

1
mol X. Đun 20,75 gam X với 1 lượng dư C2H5OH (xúc tác H2SO4 đặc) được 18,75 gam hỗn hợp
2

este (hiệu suất của các phản ứng este hoá đều bằng 60%). % theo khối lượng các chất có trong hỗn hợp X
là:
A. 27,71% HCOOH và 72,29% CH3COOH.
B. 27,71 % CH3COOH và 72,29% C2H5COOH.

C. 40% C2H5COOH và 60% C3H7COOH.
D. 50% HCOOH và 50% CH3COOH.
Câu 26: Hoà tan 5,4 gam Al vào 0.5 lít dung dịch X gồm AgNO3 và Cu(NO3)2 được 42 gam rắn Y không
tác dụng với dung dịch H2SO4 loãng và dung dịch Z. Lấy toàn bộ dung dịch Z cho tác dụng với dung dịch
NaOH dư thì được 14,7 gam kết tủa (cho phản ứng xảy ra hoàn toàn). Nồng độ mới của AgNO3 và
Cu(NO3)2 trong dung dịch X lần lượt là:
A. 0,6M và 0,3M.

B. 0,6M và 0,6M.

C. 0,3M và 0,6M.

D. 0,3M và 0,3M.

Câu 27: Nhúng m gam kim loại M hoá trị II vào dung dịch CuSO4 sau 1 thời gian lấy thanh kim loại thấy
khối lượng giảm 0,075%. Mặt khác, khi nhúng m gam thanh kim loại trên vào dung dịch Pb(NO3)2 sau 1
thời gian lấy thanh kim loại thấy khối lượng thanh kim loại tăng 10,65% (biết số mol của CuSO4 và
Pb(NO3)2 tham gia ở 2 trường hợp là như nhau). M là
A. Mg.

B. Zn.

C. Mn.

D. Ag.

Câu 28: Nhúng 1 thanh Al và 1 thanh Fe vào dung dịch Cu(NO3)2 sau 1 thời gian lấy 2 thanh kim loại ra
thấy dung dịch còn lại chứa Al(NO3)3 và Fe(NO3)2 với tỉ lệ mol 3 : 2 và khối lượng dung dịch giảm
2,23 gam (các phản ứng xảy ra hoàn toàn). Khối lượng Cu bám vào thanh Al và Fe là:
A. 4,16 gam.

B. 2,88 gam.

C. 1,28 gam.

D. 2,56 gam.

Câu 29 : Cho 32,50 gam Zn vào 1 dung dịch chứa 5,64 gam Cu(NO3)2 và 3,40 gam AgNO3 (các phản
ứng xảy ra hoàn toàn và tất cả kim loại thoát ra đều bám vào thanh kim loại). Khối lượng sau cùng của
thanh kim loại là

13


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

A. 1,48 gam.

B. 33,98 gam.

C. 32,47 gam.

D. 34,01 gam.

Câu 30: Điện phân l00ml dung dịch M(NO3)n. Với điện cực trơ cho đến khi bề mặt catot xuất hiện bọt
khí thì ngưng điện phân. Phải dùng 25ml dung dịch KOH 2M để trung hoà dung dịch sau khi điện phân.
Mặt khác, nếu ngâm 20 gam Mg vào 100ml dung dịch M(NO3)n. Sau một thời gian lấy thanh Mg ra, sấy
khô và cân lại thấy khối lượng tăng thêm 24% so với lượng ban đầu. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn.
Công thức hoá học của M(NO3)n là
A. Cu(NO3)2

B. Ni(NO3)2

C. Pb(NO3)2

D. AgNO3

Câu 31: Nung 46,7 gam hỗn hợp Na2CO3 và NaNO3 đến khối lượng không đổi thu được 41,9 gam chất
rắn. Khối lượng Na2CO3 trong hỗn hợp đầu là
A. 21,2 gam.

B. 25,5 gam.

C. 21,5 gam.

D. 19,2 gam.

Câu 32: Nung 104,1 gam hỗn hợp K2CO3 và NaHCO3 cho đến khi khối lượng không đổi thu được
88,6 gam chất rắn % khối lượng của các chất trong hỗn hợp đầu là
A. 20% và 80%.

B. 45,5% và 54,5%.

C. 40,35% và 59,65%.

D. 35% và 65%.

Câu 33: Dẫn khí CO qua ống sứ chứa 7,6 gam hỗn hợp gồm FeO và CuO nung nóng, sau 1 thời gian
được hỗn hợp khí X và 6,8 gam rắn Y. Cho hỗn hợp khí X hấp thụ hoàn toàn vào dung dịch Ca(OH)2 dư
thấy có kết tủa. Khối lượng kết tủa

A. 5 gam.

B. 10 gam.

C. 15 gam.

D. 20 gam.

Câu 34: Đốt cháy hoàn toàn m gam hai kim loại Mg, Fe trong không khí, thu được (m + 0,8) gam hai
oxit. Để hoàn tan hết lượng oxit trên thì khối lượng dung dịch H2SO4 20% tối thiểu phải dùng là
A. 32,6 gam.

B. 32 gam.

C. 28,5 gam.

D. 24,5 gam.

Câu 35: Lấy 2,98 gam hỗn hợp X gồm Zn và Fe cho vào 200ml dung dịch HCl 1M, sau khi phản ứng
hoàn toàn ta cô cạn (trong điều kiện không có oxi) thì được 6,53 gam chất rắn. Thể tích khí H2 bay ra
(đktc) là
A. 0,56 lít.

B. 1,12 lít.

C. 2,24 lít.

D. 4,48 lít.

Câu 36: Đem nung nóng m gam Cu(NO3)2 một thời gian rồi dừng lại, làm nguội và đem cân thấy khối

lượng giảm 0,54 gam so với ban đầu. Khối lượng muối Cu(NO3)2 đã bị nhiệt phân là
A. 1,88 gam.

B. 0,47 gam.

C. 9,40 gam.

D. 0,94 gam.

Câu 37: Để trung hoà 7,4 gam hỗn hợp 2 axit hữu cơ đơn chức cần 200ml dung dịch NaOH 0,5M. Khối
lượng muối thu được khi cô cạn dung dịch là
A. 9,6 gam.

B. 6,9 gam.

C. 11,4 gam.

D. 5,2 gam.

Câu 38: Cho 5,615 gam hỗn hợp gồm ZnO, Fe2O3, MgO tác dụng vừa đủ với 100ml dung dịch
H2SO4 1M thì khối lượng muối sunfat thu được là

14


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

A. 13,815 gam.

B. 13,615 gam.

C. 15,215 gam.

D. 12,615 gam.

Câu 39: Đốt cháy hoàn toàn 33,4 gam hỗn hợp X gồm Al, Fe, Cu ngoài không khí thu được 41,4 gam
hỗn hợp Y gồm ba oxit. Thể tích tối thiểu dung dịch H2SO4 20% (D =1,14 g/ml) cần dùng để hoà tan hết
hỗn hợp Y là:
A. 215ml.

B. 8,6ml.

C. 245ml.

D. 430ml.

Câu 40: X là một α-aminoaxit chỉ chứa 1 nhóm -NH2 và 1 nhóm -COOH. Cho 0,445 gam X phản ứng
vừa đủ với NaOH tạo ra 0,555 gam muối. Công thức cấu tạo của X có thể là
A. H2N-CH2-COOH.

B. CH3-CH(NH2)-COOH.

C. H2N-CH2-CH2-COOH.

D. H2N-CH=CH-COOH.

Câu 41: Cho hỗn hợp X gồm NaCl và NaBr tác dụng với dung dịch AgNO3 dư thì lượng kết tủa thu được
sau phản ứng bằng khối lượng AgNO3 đã tham gia phản ứng. Thành phần % khối lượng NaCl trong X là
A. 27,88%.

B. 13,44%.

C. 15,20%.

D. 24,50%.

Câu 42: Cho 1,52 gam hỗn hợp hai ancol đơn chức là đồng đẳng kế tiếp nhau tác dụg với Na vừa đủ, sau
phản ứng thu được 2,18 gam chất rắn. Công thức phân tử của hai ancol và thể tích khí thu được sau phản
ứng ở đktc lần lượt là:
A. CH3OH; C2H5OH và 0,336 lít.

B. C2H5OH; C3H7OH và 0,336 lít

C. C3H5OH; C4H7OH và 0,168 lít.

D. C2H5OH; C3H7OH và 0,672 lít.

Câu 43: Hỗn hợp X có khối lượng 25,1 gam gồm ba chất là axit axetic, axit acrylic và phenol. Lượng hỗn
hợp X trên được trung hoà vừa đủ bằng 100ml dung dịch NaOH 3,5M. Tính khối lượng ba muối thu được
sau phản ứng trung hoà là
A. 32,80 gam.

B. 33,15 gam.

C. 34,47 gam.

D. 31,52 gam.

Câu 44: Ngâm một đinh sắt sạch trong 200ml dung dịch CuSO4 đến khi dung dịch hết màu xanh, lấy đinh
sắt ra khỏi dung dịch, rửa sạch, sấy khô, cân thấy đinh sắt tăng 0,8 gam. Nồng độ mới của dung dịch

CuSO4 là
A. 0,5M.

B. 5M.

C. 0,05M.

D. 0,1M

Câu 45: Nung l00 gam hỗn hợp gồm Na2CO3 và NaHCO3 cho đến khi khối lượng hỗn hợp không đổi
được 69 gam chất rắn. Xác định phần trăm khối lượng của mỗi chất trong hỗn hợp lần lượt là:
A. 16% và 84%.

B. 84% và 16%.

C. 26% và 74%.

D. 74% và 26%.

Câu 46: Lấy 2,98 gam hỗn hợp X gồm Zn và Fe cho vào 200ml dung dịch HCl 1M, sau khi phản ứng
hoàn toàn ta cô cạn (trong điều kiện không có oxi) thì được 6,53 gam chất rắn. Thể tích khí H2 bay ra
(đktc) là
A. 0,56 lít.

B. 1,12 lít.

C. 2,24 lít.

15

D. 4,48 lít.


Phương pháp 3: Tăng giảm khối lượng

Câu 47: Cho một anken X tác dụng hết với H2O (H+, t0) được chất hữu cơ Y, đồng thời khối lượng bình
đựng nước ban đầu tăng 4,2 gam. Cũng cho một lượng X như trên tác dụng với HBr vừa đủ, thu được
chất Z, thấy khối lượng Y, Z thu được khác nhau 9,45 gam (giả sử các phản ứng xảy ra hoàn toàn). Công
thức phân tử của X là:
A. C2H4

B. C3H6

C. C4H8

D. C5H10

ĐÁP ÁN
1A

2B

3D

4A

5D

6B

7C

8A

9A

10B

11C

12B

13A

14B

15B

16C

17A

18D

19A

20D

21C

22A

23C

24C

25A

26B

27B

28A

29B

30D

31A

32C

33A

34D

35B

36D

37A

38B

39A

40B

41A

42B

43A

44A

45A

46B

47A

16