Những câu hỏi thường gặp về bệnh tay chân miệng ở trẻ em

Những câu hỏi thường gặp về bệnh tay chân miệng ở trẻ em
Bệnh tay chân miệng (TCM) là một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ sơ
sinh và trẻ nhỏ. Đặc trưng của bệnh này là sốt cao, loét trong khoang miệng,
nổi ban có bọng nước ở bàn tay, chân và cả ở mông. Nếu bệnh không được
phát hiện và điều trị sớm sẽ trở thành một vấn đề đáng lo ngại cho sức khỏe
cộng đồng nói chung và trẻ nhỏ nói riêng.
Sau đây là các câu hỏi thường gặp nhất về các vấn đề phổ biến ở bệnh tay chân
miệng, các bậc phụ huynh nên đọc để trang bị kiến thức cho mình.
Câu hỏi 1: Tư vấn về bệnh tay chân miệng ở trẻ em
Con tôi đang bị bệnh tay chân miệng nằm ở bệnh viện. Tôi vẫn cho em của cháu 4
tuổi vào thăm, sau khi thăm tôi rửa tay mình và con bằng xà phòng diệt khuẩn thì
liệu có thể yên tâm hay không?
Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng Khoa Nhiễm Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP.HCM):
Chị cho con vô thăm bé bị bệnh tay chân miệng thì không nên. Thông thường
người vào tiếp xúc với bệnh tay chân miệng (nhân viên y tế) có con nhỏ thì phải
tắm, vệ sinh thay quần áo trước khi ra khỏi bệnh viên. Những người thăm nuôi
bệnh nhân có trẻ nhỏ ở nhà thì cũng phải thực hiện như vậy mới không mang mầm
bệnh về cho gia đình. Nói chung trẻ bị tay chân miệng hạn chế thăm nuôi.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


Câu hỏi 2: Cách phòng tránh bệnh tay chân miệng
Thưa bác sĩ, xin cho biết cách phòng tránh bệnh TCM hiệu quả và đơn giản cho trẻ
em tại nhà, và cách phát hiện nhanh bệnh này? Cám ơn bác sĩ.
Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng Khoa Nhiễm Bệnh viện Nhi Đồng 1
(TP.HCM):
Về lý thuyết, phòng bệnh tay chân miệng thì rất là đơn giản nhưng thực tế thì
không phải vậy. Vì từ nhận thức đúng cho đến hành động đúng thì rất xa nên bệnh
vẫn xuất hiện, đến hẹn lại lên. Đa số ai cũng biết phòng bệnh tay chân miệng
(bệnh lây từ đường tiêu hoá) là rửa tay đúng, vệ sinh ăn uống, sát khuẩn, diệt

khuẩn đồ chơi nơi sinh hoạt của trẻ nhưng khi thực hiện thì quên, nhất là nhà chưa
có trẻ mắc bệnh.
Rửa tay đúng là rửa tay bằng xà phòng diệt khuẩn dưới vòi nước để trôi đi các chất
có chứa vi rút bám trên bàn tay. Bàn tay của người lớn thường là môi trường lây
bệnh cho trẻ nên trước khi chăm sóc trẻ, chế biến thức ăn thức uống cho trẻ, khi đi
làm về vào chăm sóc trẻ, khi trẻ lớn vừa đi ra môi trường bên ngoài về phải rửa tay
trước khi tiếp xúc với trẻ nhỏ.
Đa số phụ huynh chỉ chú ý đến vệ sinh ăn uống mà không chú ý đến vệ sinh trong
sinh hoạt, không sát khuẩn đồ chơi, sàn nhà và các nơi mà bé có thể chạm tay đến.
Trẻ nhỏ dưới 3 tuổi thì không biết nơi nào sạch, vật gì có thể bỏ vào miệng nên
công việc này là của người lớn.
Câu hỏi 3: Cách phòng chống bệnh tay chân miệng
Bé nhà tôi 4 tuổi. Tôi muốn hỏi cách phòng chống bệnh tay chân miệng. Nếu tôi
cần mua thuốc khử khuẩn thì có thể mua loại nào, ở đâu. Khi đã nhiễm bệnh nên
xử lý như thế nào. Xin cám ơn!
Bác sĩ Nguyễn Đắc Thọ, Phó giám đốc Trung tâm y tế dự phòng TP.HCM:
Chất khử khuẩn ngành y tế hiện đang xử dụng là Cloramine B, hiện đang được cấp

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


miễn phí tại trạm y tế. Tuy nhiên, bạn có thể mua các hóa chất diệt khuẩn ở thị
trường.

Chất diệt khuẩn thông thường là nước javel. Bạn có thể mua nước javel để khử
khuẩn nhưng phải chọn lựa những sản phẩm có nhãn mác và có ghi đầy đủ nồng
độ trên nhãn. Khi sử dụng bạn nên đọc kỹ hướng dẫn ghi trên nhãn.
Theo đề xuất từ trung tâm y tế dự phòng thành phố, bạn nên:
●

Pha nước javel theo hướng dẫn ghi trên nhãn, thường có nồng độ là 0,05%.
Với nồng độ này bạn có thể làm vệ sinh các bề mặt mỗi ngày.

●

Để khử khuẩn hàng tuần bạn nhân đôi nồng độ trên (0,1%).

Câu hỏi 4: Về biến chứng trong bệnh tay chân miệng
Thưa các bác sĩ, tôi được biết khi mắc bệnh này hầu hết các trẻ đều có thể tự khỏi.
Chỉ một số trẻ mới bị biến chứng sang não, hoặc suy hô hấp và có thể tử vong. Tôi
xin được phép hỏi, tỉ lệ biến chứng này là bao nhiêu? Và nếu phát hiện sớm liệu có
thể ngăn chặn bệnh không để xảy ra biến chứng được không?
Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng Khoa Nhiễm Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP.HCM):

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


Tỉ lệ biến chứng khoảng 10%, trong số ca có biến chứng thì tỉ lệ tử vong dưới 10%.
Phát hiện sớm không ngăn ngừa biến chứng nhưng phát hiện sớm biến chứng điều
trị thích hợp sẽ ngăn ngừa được tử vong.
Câu hỏi 5:
Khi trẻ bị mắc bệnh tay chân miệng một lần thì có khả năng miễn nhiễm không bị
lại hay không?
Bác sĩ Nguyễn Đắc Thọ, Phó giám đốc Trung tâm y tế dự phòng TP.HCM:
Bệnh tay chân miệng do nhiều loài virus thuộc nhóm Enterovirus gây ra.
Nếu mắc bệnh do loài virus nào thì sẽ miễn dịch đối với loài đó. Tuy nhiên, vì đa
số bệnh tay chân miệng là nhẹ, có thể khỏi trong vòng 7 đến 10 ngày, bạn không
biết là do loài virus nào. Vì vậy bạn có thể mắc lại bệnh tay chân miệng một lần
khác khi nhiễm loại virus khác với virus gây bệnh lần trước.
Khả năng miễn dịch chéo giữa các loài thuộc nhóm Enterovirus có ghi nhận nhưng

không chắc chắn lắm.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


Câu hỏi 6:
Con tôi được 34 tháng tuổi đã đi nhà trẻ, bé bị tay chân miệng được 5 ngày, bé
được bác sĩ cho uống vittamin A và viên ngậm kẽm đến nay các mụn nước đã lành
nhưng vẫn còn nổi lên vài mụn nước. Vậy cho tôi hỏi:
1. Con tôi đã hết tay chân miệng hay chưa?
2. Bé có bị tái phát lại hay không?
3. Chăm sóc bé nhưng thế nào để phòng tránh tay chân miệng?
Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng Khoa Nhiễm Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP.HCM):
Bé bị bệnh tay chân miệng 5 ngày thì có thể đã an toàn qua giai đoạn nặng nhưng
tốt nhất phải theo dõi đến 10 ngày thì mới hết bệnh. Bé vẫn có thể mắc lại bệnh tay
chân miệng do vậy việc vệ sinh khử khuẩn bằng xà bông khử khuẩn, phòng bệnh
vẫn phải làm thường xuyên và rất có lợi vì nếu thực hiện việc này ngoài việc
phòng ngừa bệnh tay chân miệng còn phòng ngừa nhiều bệnh khác như tiêu chảy
cấp, cúm,…
Câu hỏi 7: Đường lây của bệnh tay chân miệng như thế nào?
Nguyên nhân dẫn đến bệnh tay chân miệng là gì? Bệnh này lây nhiễm qua đường
nào? Trong khu vực nhà em đang ở, vừa có em bé 3 tuổi bị bệnh này, dẫn đến tử
vong. Địa phương đã cho xịt thuốc gần khu vực này. Như vậy, chính xác những
biện pháp nào em nên áp dụng để chống bệnh này? Những dấu hiệu khi mắc bệnh
tay chân miệng là gì? Lứa tuổi như em có mắc bệnh này không? Khi đã mắc bệnh
này thì chữa bệnh như thế nào?
Bác sĩ Nguyễn Đắc Thọ, Phó giám đốc Trung tâm y tế dự phòng TP.HCM:
Bệnh tay chân miệng là do nhóm virus đường ruột (Enterovirus) gây ra, đặc biệt
virus EV 71 gây bệnh nặng.
Các đường lây bệnh:

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


●

Bệnh lây do tiếp xúc trực tiếp các bóng nước ở lòng bàn tay, bàn chân,…

●

Bệnh lây qua các giọt nước bắn từ miệng người bệnh đến người lành khi nói
chuyện, ho, hắt hơi,… (giống trường hợp lây bệnh đường hô hấp như cúm A,
sởi, thủy đậu,…).

●

Bệnh cũng còn lây qua bàn tay nhiễm virus từ môi trường có người bệnh hiện
diện (đồ đạc, vật dụng,… thường hay tiếp xúc với bàn tay): Khi bàn tay bị
nhiễm bẩn không được rửa tay nếu đưa lên miệng, mũi, mắt thì nguy cơ mắc
bệnh rất lớn.

●

Vì là nhóm virus đường ruột phát triển trong hệ thống tiêu hóa vì vậy bệnh còn
lây qua đường ăn uống (đường phân, miệng: Virus theo phân ra ngoài nhiễm
vào thức ăn và sử dụng thức ăn bị nhiễm khiến nguy cơ mắc bệnh rất lớn).

●

Như chúng ta biết, bệnh không có vắc-xin phòng ngừa, không có thuốc đặc trị.

Việc phòng bệnh dựa vào vệ sinh cá nhân, vệ sinh khử khuẩn các đồ đạc, vật
dụng, đồ chơi, sàn nhà,… có tiếp xúc với trẻ bệnh.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


Câu hỏi 8:
Tôi có 1 bé trai được 32 tháng tuổi, cách đây mấy ngày phát hiện cháu có nhiều
mụn nước nhỏ, đưa đi Bệnh viện Nhi đồng 1 khám thì bác sỹ nói bị tay chân
miệng sau đó kê toa thuốc để uống rồi cho về. Tôi có hỏi cháu có phải kiêng cữ gì
không, bác sỹ nói không cần. Tuy nhiên trong toa thuốc không có thuốc bôi bên
ngoài, cháu không sốt nhưng tôi vẫn rất lo lắng, một ngày tôi rửa ráy cho cháu 4
tới 5 lần nhưng chưa hết, giờ tôi phải làm sao để cháu nhanh khỏi? Xin nhờ bác sỹ
tư vấn giúp.
Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng Khoa Nhiễm Bệnh viện Nhi Đồng 1
(TP.HCM):
Trẻ bị bệnh tay chân miệng không cần kiêng cữ gì, các mụn nước bên ngoài da
không cần bôi gì cả, việc vệ sinh những mụn nước này như bình thường, chỉ một
ngày một lần là được. Bé không sốt là tiên lượng tốt. Bốn ngày thì chưa hết đâu, từ
7-10 ngày mới hết. Không có thuốc nào làm bệnh hết nhanh hơn.
Câu hỏi 9: Cách phát hiện sớm nhất có phải là sốt?
Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng Khoa Nhiễm Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP.HCM):
Không phải tất cả các bé bệnh tay chân miệng đều có sốt. Những bé sốt thì thường
có biến chứng hơn, đặc biệt là có sốt cao liên tục hay sốt liên tiếp hơn 2 ngày.
Cách phát hiện sớm là khi trẻ quấy khóc than đau miệng bỏ ăn thì phải tìm hiểu
ngay bé có lở miệng không, tìm xem ở lòng bàn tay, bàn chân mông gối có lở bóng
nước không.
Câu hỏi 10: Có nên cho con đi bơi trong mùa dịch tay chân miệng?
Mùa hè tôi định cho con đi học bơi. Nhưng tôi nghe nói có dịch tay chân miệng
bùng phát. Chắc phải dời ý định sang năm sau. Xin hỏi sự lo lắng của tôi có chính

đáng không? Xin cám ơn!
Bác sĩ Nguyễn Đắc Thọ, Phó giám đốc Trung tâm y tế dự phòng TP.HCM:

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


Lo lắng của bạn về đi bơi ở hồ bơi trong mùa dịch bệnh chân-tay-miệng là hoàn
toàn chính đáng.

Bệnh chân-tay-miệng có nhiều thể, trong đó có những thể rất nhẹ không cần có
chăm sóc của y tế người bệnh vẫn khỏe mạnh, sinh hoạt bình thường.
Nguồn nước trong hồ bơi có thể bị nhiễm nếu người bệnh như trên đi tắm tại đó.
Để có thể ngừa lây bệnh khi đi tắm ở hồ bơi, điều kiện cần thiết là:
●

Các hồ bơi, phải thực hiện đầy đủ các quy định về vệ sinh khử trùng nguồn
nước.

●

Người đi bơi cần tuân thủ các quy định của hồ bơi. VD: người có bệnh thì
không nên đi bơi, không ăn uống dưới hồ bơi,…

Đảm bảo 2 điều kiện trên thì việc tắm ở hồ bơi mới được an toàn.
Câu hỏi 11: Lứa tuổi trẻ em nào dễ bị tay chân miệng nhất?
Ở độ tuổi nào thì có nguy cơ bị bệnh tay chân miệng nhất? Cách phòng tránh hữu
hiệu và nhận biết bệnh qua các triệu chứng bệnh như thế nào?
Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng Khoa Nhiễm Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP.HCM):
Đa số là dưới 5 tuổi, đặc biệt là dưới 3 tuổi; trẻ lớn và người lớn thì rất hiếm gặp.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


Cách phòng ngừa hữu hiệu nhất là vệ sinh ăn uống bảo đảm bàn tay mẹ và bàn tay
bé không bị nhiễm khuẩn. Ngoài ra, đồ chơi và sàn nhà cũng phải sạch vì nơi này
vi rút gây bệnh có thể bám vào.
Nhận biết bệnh chủ yếu là triệu chứng bóng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, mông,
gối không ngứa không đau đôi khi có kèm theo lở miệng do bóng nước mọc trong
miệng vỡ ra.
Câu hỏi 12: Về biến chứng run tay trong bệnh tay chân miệng
Xin bác sĩ cho biết hiện tượng “run tay chân” trong bệnh tay chân miệng biểu hiện
cụ thể như thế nào?
Thạc sĩ, BS Trần Thị Hồng Vân:
Khi trẻ bị run tay chân ở mức độ nặng 2b, độ 3, trẻ thường có hiện tượng tay chân
bắt đầu lạnh và run nhẹ tay và chân hoặc có khi giật nhẹ, giật ngắn hoặc với trẻ
biết đi sẽ có hiện tượng đi loạng choạng không vững. Tất nhiên ở đây phải phân
biệt với tình huống trẻ mệt, không muốn đi đứng, chỉ thích bế. Trong tình huống ở
bệnh chân tay miệng thì trẻ vẫn muốn đi nhưng đi không vững, tay chân run rẩy
nhẹ. Đôi khi phải chú ý mới thấy được hiện tượng này. Cha mẹ là người biết rõ
tính cách của con mình nên có thể phân biệt được những biểu hiện run bất thường,
chỉ cần chú ý.
Câu hỏi 13: Phân biệt loét miệng và bệnh tay chân miệng như thế nào?
Xin chào các bác sỹ. Con tôi năm nay 6 tuổi và đang học lớp 1. Con tôi bị loét
miệng, có 1 chấm nhỏ bằng hạt đỗ. Cháu không bị sốt và chân tay không có vấn đề
gì. Cháu vẫn đi học và ăn uống bình thường. Xin bác sỹ cho hỏi bệnh đó là bệnh
tay chân miệng hay chỉ là nhiệt miệng thông thường? Xin cảm ơn bác sỹ.
Ths Bs Trần Thị Hồng Vân: Vấn đề mẹ cháu hỏi là rất đúng. Quan trọng là phải
phân biệt được viêm loét miệng thông thường với bệnh chân tay miệng. Bệnh
viêm loét miệng do nhiều nguyên nhân, có thể do các loại virus khác hoặc do
nhiễm vi khuẩn hoặc do trẻ thiếu một số loại vitamin trong chế độ ăn uống. Các

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


biểu hiện là những nốt loét, có khi có mủ. Nếu do virus thì cũng có nốt phỏng. Tuy
nhiên, các biểu hiện khác của bệnh chân tay miệng sẽ không có. Ví dụ sẽ không có
các nốt ở chân tay và toàn thân. Trẻ không quá mệt mỏi, quấy khóc, không sốt cao,
không nôn bất thường. Nếu vẫn nghi ngờ là bệnh chân tay miệng thì cần phải cho
cháu đi khám để được làm xét nghiệm, đặc biệt là trong mùa dịch chân tay miệng.
Câu hỏi 14: Bệnh tay miệng có nổi nốt ở mông hay không?
Ngoài tay chân miệng, các nốt còn có thể nổi ở đâu? Có trường hợp nào không nổi
bóng nước mà vẫn bị tay chân miệng không?

Bác sĩ Nguyễn Đức Hùng:
Ngoài các vị trí điển hình như miệng, lòng bàn tay bàn chân thì các nốt của bệnh
chân tay miệng còn xuất hiện ở mông, ở bụng, ở ngực nhưng tỷ lệ này không
nhiều. Ngoài ra có thể có bệnh nhân mắc bệnh chân tay miệng nhưng triệu chứng
không điển hình như cháu chỉ sốt nhẹ, chán ăn, mệt mỏi, các nốt phồng không rõ
hoặc không có thì việc phát hiện chỉ có thể bằng xét nghiệm.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


Câu hỏi 15: Sử dụng thuốc lá dân gian trong bệnh tay chân miệng có được
không?
Bé tôi được 23 tháng. Cách đây 4 ngày con tôi có triệu chứng sốt nhưng không cao
lúc đầu tôi nghĩ là bé đang mọc răng nên người ấm ấm. 2 ngày tiếp theo thì thấy bé
nhiễu nước miếng nhiều tôi cho đi khám và được bác sỹ chẩn đóan là Viêm nướu.
Tối về bé quấy khóc nhiều và kiểm tra tôi thấy có rất nhiều hạt nổi đầy cả họng và
lưỡi hai bên má. Tôi vội cho vào BV Nhi Đồng 2 khám thì chẩn đoán là Viêm loét
họng/ bệnh Tay Chân Miệng. Tuy nhiên trên bàn tay và bán chân bé thì chưa có

dấu hiệu. Tôi cho bé uống thuốc theo toa bác sĩ nhưng không thấy bớt mà nổi thêm
nhiều nốt. Tôi có cho bé uống ít Cỏ Mực thì thấy bé giảm hẵn (theo chỉ dẫn một số
hàng xóm). Ngày mai là hết thuốc theo toa bác sỹ. Tôi thấy nếu tôi ngưng cho bé
uống thuốc theo toa và tích cực cho uống cỏ mực thì thấy bé bớt đau và các vết
thương khô lại. Mọi người bảo là bé bị “Đẹn” (theo cách gọi dân gian). Tôi muốn
hỏi với tình trạng của bé thì chính xác là bệnh gì? Và hướng điều trị như thế nào.
Bé chỉ uống được sữa không ăn được gì thêm. Xin cảm ơn các bác sỹ.
Ths Bs Trần Thị Hồng Vân: Bệnh chân tay miệng dễ nhầm với các bệnh viêm loét
miệng khác. Muốn xác định bệnh phải làm xét nghiệm tìm virus EV. Việc sử dụng
một số lá thuốc dân gian thì vẫn có thể sử dụng. Trong nhân dân thường lưu truyền
rất nhiều loại lá khác nhau mà chúng tôi không nắm rõ được độc tính với trẻ. Do
đó phải có ý kiến của bác sĩ. Ngoài ra việc dùng lá thuốc sống không được nấu
chín có thể gây các bệnh nhiễm khuẩn cho trẻ.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí