TÂY TIẾN một trong những bài thơ hay của Quang Dũng

TÂY TIẾN
Phạm Xuân Nguyên đã từng khẳng định “ Quang Dũng là 1 nhà thơ của
HN,1 nhà thơ của Việt Nam,1 nhà thơ của thời đại”.QD là một hồn thơ phóng
khoáng,tâm huyết,một tiếng thơ tha thiết và lãng mạn. TT là 1 bài thơ tiêu
biểu của QD,tập trung nét đặc sắc trong phong cách nghệ thuật của nhà
thơ.TT là bài thơ hay nhất trong những đề tài nói về người lính trong thời kỳ
k/c chống P
Bài thơ lúc đầu có tên Nhớ Tây Tiến, 1957,khi in lại QD bỏ chữ nhớ,tuy bỏ
nhưng nhớ, nhưng khi đọc thơ ta vẫn thấy đầy ắp 1 nỗi nhớ , bài thơ k chỉ là
nỗi nhớ mà còn là sự ngợi ca,tôn kính yêu thương những ng lính TT.
Cả bài thơ là nỗi nhớ tha thiết của nhà thơ hướng về những kỉ niệm k thể
nào quên vs miền Tây và binh đoàn TT. Trong 14 câu đầu ,nỗi nhớ chủ yếu là
đoàn quân tt trong những cuộc hành quân gian khổ trên cái nền Tây Bắc
hùng vĩ dữ dội. Qua đó khắc họa hình ảnh hào hoa,hào hùng của đoàn binh
Tây Tiến.
Mở đầu bài thơ như một tiếng gọi tha thiết,cháy bỏng,đầy yêu thương cất
lên từ một trái tim sâu thẳm về nỗi nhớ da diết, k thể kiềm nén nỗi
“ Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”
Sông Mã là con sông chảy qua địa phận Việt Nam và Lào ( VN:410km, Lào :
102 km). Nơi mà đoàn quân TT đi dọc theo,và nó cũng chứng kiến bao kỉ
niệm buồn vui trong cuộc đời ng lính tt.Đã “ xa r TT” nhưng lòng vẫn còn lưu
luyến. Cách gọi “ TT ơi”, gọi một đoàn binh như gọi ng thân yêu của mình.
Nhịp ngắt 4/3 làm cho câu thơ như có chút gì ngắt quãng,nó như 1 s/p tĩnh


lặng, 1 tiếng thở dài bâng khuâng. Điệp từ “ nhớ” nhấn mạnh nỗi nhớ cồn
cào,da diết,có thể xem đây là nốt nhấn của hợp âm .”rừng núi” là nơi gắn liền
với bao kỷ niệm vui buồn của ng lính nơi miền TB.Thơ ca xưa nay có biết bao
câu thơ văn hay viết về nỗi nhớ,nhưng “ nhớ chơi vơi” của QD thì rất sáng
tạo,và rất riêng,từ láy vừa gợi hình gợi cảm,nỗi nhớ như có dáng bồng bềnh

bồng bềnh trong không gian bao la,vần “ơi” làm cho âm hưởng câu thơ dài ra
,vang vọng,lan tỏa khắp núi rừng. “ chơi vơi” là thanh bằng, gợi độ phiêu
du,bay bổng làm cho người đọc một ấn tượng thú vị.Nói như Xuân Diệu :
“Đọc TT như ngậm âm nhạc trong miệng”. Đó là Nỗi nhớ man mác,da
diết,sâu nặng,cảm giác trống vắng,hụt hẫng như đang sống 1 mình trog tg
hoài niệm.
Và cứ thế ,khung cảnh miền Tây Bắc hùng vĩ dữ dội bắt đầu hiện ra vừa
đẹp,vừa giàu chất thơ
“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi”
Câu thơ ngắt nhịp 4/3 trọng tâm câu thơ rơi vào chữ “ lấp”.Thông
thường vật thể nặng thì mới lấp,nhưng vật lấp ở đây lại là ảo thể, vô thể
“sương” . Sương Sài Khao k chỉ che lấp cành cây ngọn cỏ mà cả một đoàn
binh dài,qua cách miêu tả cho ta thấy thiên nhiên vô cùng khắc nghiệt,màn
sương dày đặc. Hình ảnh thơ vừa thực vừa lãng mạn. Những cuộc hành quân
k che giấu đc sự mệt mỏi. Bóng chiến sĩ chìm trong sương nhưng họ vẫn k
chùn bước.Nếu như câu trên tả cái dữ dội của sương dày thì ở câu dưới ta
bắt gặp hình ảnh rất độc đáo mới lạ,như thực như hư,mờ mờ ảo ảo. Hoa là
hình ảnh tượng trưng cho vẻ đẹp thi vị của núi rừng TB, hoa nở trong đêm
sương,nếu k có tâm hồn nhạy cảm như QD ghi nhận lấy thì nó sẽ tan biến
ngay. Tuy nhiên,khi ta hiểu từ “hoa” theo nghĩa khác,thì từ “ hoa” đây a
chiến sĩ TT hay chính là những ngọn đuốc soi đường cho các anh hành quân
trong “đêm hơi”. Trong một câu thơ mà có tới 6 thanh bằng,4 thanh không


tạo sự bồng bềnh,mộng mị.Đọc câu thơ,ta như có cảm giác mộng ảo,phiêu
diêu,nhuốm màu tiên giới.Thật là một câu thơ rất tài hoa và lãng mạn.
Như một cuộn phim quay chậm theo bước hành quân của người lính
TT,khung cảnh miền Tây Bắc hiện ra với dốc núi,mây,mưa,...
“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm”

“Ngàn thước lên cao,ngàn thước xuống”
Những từ láy gợi hình “ khúc khuỷu , thăm thẳm” có giá trị cao. Điệp từ
“dốc” tạo cái diễn tả cái ghập ghềnh trùng điệp của dốc núi,ng lính vừa vượt
qua cái dốc khúc khuỷu chênh vênh thì lại gặp ngay trc mắt 1 con dốc thăm
thẳm,hun hút khác.Câu thơ 7 chữ nhưng lại có đến 5 thanh trắc phân bố đều
góp phần khắc họa sự hiểm trở của núi đèo,từ đó ta có thể hình dung đc hình
ảnh những bc chân khó nhọc mệt mỏi của ng lính TT trong cuộc hành quân.
Còn núi thì đã “ ngàn thước lên cao” lại “ ngàn thước xuống”,câu thơ ngắt
4/3, tạo sự ấn tượng như bẻ đôi,gây cảm giác gấp khúc 2 sườn núi,vút lên
cao rồi đổ xuống thẳng đứng.Điệp từ “ngàn thước” mang tính ước lệ nt có
tính định lượng,yếu tố tương đồng trong” ngàn thước” , yếu tố tương phản
trong “lên”, “xuống’’. 4 tiếng đầu câu thơ,ta như đang ở bên này sườn
núi,bên này con dốc,nhưng 3 tiếng sau ta như ở bên kia sườn núi,bên kia con
dốc. 2 câu thơ mở ra 1 góc trời hùng vĩ của tn tb.
“Heo hút cồn mây súng ngửi trời”
SD bp đảo ngữ,cách dùng từ “heo hút” khá đắc địa càng làm tăng sự
hoang vu của núi rừng,biện pháp nhân hóa “ súng ngửi trời” súng chạm trời
qua đó thể hiện vẻ đẹp ngang tàng,tinh nghịch,tầm vóc như sống cùng trời
đất.Câu thơ giàu sức tưởng tượng,với những hình ảnh rất sáng tạo, ng lính
như đi trên mây,súng như chạm trời.Trong sự vất vả ấy ta vẫn thấy đc sự lạc
quan yêu đời của các anh lính TT.


“trời cao thì mặc trời cao
Ta lên đỉnh núi ta cao hơn trời”
Nếu như ở các câu trên hầu hết là thanh trắc thì đến câu này tác giả đã
cân bằng cảm xúc bằng những thanh bằng “ Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi” .
Nhịp thơ khác lạ 2/2/3,d tả cảm giác nhẹ nhàng,bình yên của những p,s ng
lính. Ng lính đã phóng tầm mắt ra xa hơn để thấy những mái nhà là nơi chứa
đựng hơi ấm tình ng.Câu thơ như một tiếng reo vui sau khi vượt qua những

chặng đg hành quân đầy gian lao.Chưa ở đâu trong bài thơ mà con ng họa sĩ
trong QD bộc lộ ở đoạn này, đúng là “ thi trung hữu họa”.QD đã vẽ nên một
bức họa về TB hùng vĩ,hoang sơ. Ngòi bút của QD đã làm sống dạy những kỉ
niệm về khung cảnh TB ,làm cho ng đọc cứ ngỡ như những kỉ niệm đó hiện ra
trc mắt ng đọc.
QD tiếp tục tô đậm vẻ dữ dội,đầy những bí mật khủng khiếp của rừng
thiêng nước đọc ở câu thơ:
“ Chiều chiêu oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”
Bài thơ k chỉ đc khám phá theo chiều kg mà còn đc khám phá cả về thời
gian “chiều chiều” , “đêm đêm”,những từ láy này nhấn mạnh vẻ hoang
sơ,đáng sợ, dường như chỉ có “thác gầm thét”, “ cọp trêu ng” ,TN bỗng trở
thành chủ thể làm tăng khó khăn cho ng lính. Trên nền khung cảnh đó,TT
tưởng như tiều tụy,nhỏ bé, nhưng thực ra tác giả đang lấy TN để làm nổi bật
đoàn quân TT,bất chấp mọi khó khăn gian khổ,k có gì có thể ngăn cản đc
bước hành quân của họ
“Anh bạn dãi dầu k bc nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!”


Câu thơ có thể hiểu là ng lính mệt mỏi,gục lên súng mũ như muốn quên
hết sự đời. Nhưng cũng có thể hiểu là các anh chưa đối mặt với kẻ thù nhưng
đã hi sinh bởi bệnh tật,bởi kiệt sức. Cách nói tránh “ k bc nữa”, “ bỏ quên
đời” . 2 câu thơ k làm cho ng đọc cảm thấy bi lụy mà lại rất bi tráng,giọng
điệu ngang tàng,khí phách.
Những kỉ niệm đầy gian khổ đc QD khép lại bằng 1 kỉ niệm ấm áp tình ng
“ Nhớ ôi TT cơm lên khói
Mai Châu mùa e thơm nếp xôi”
Nhớ ôi, thốt ra như 1 tiếng lòng k thể kiềm nén,gợi nhiều vương vấn,ngọt
ngào. 2 câu thơ vừa có đg nét “cơm lên khói”, hương thơm “ nếp xôi” , hình

ảnh dáng hồng sơn cước,ở đây các a đc các sơn nữ xinh đẹp như những bông
hoa rừng đón tiếp nồng hậu bằng bữa xôi nếp.Câu thơ thể hiện sự ấm áp của
tình ng nơi chốn rừng núi,câu thơ “MCMETNX” toàn thanh bằng,chỉ có một
thanh trắc tạo giọng điệu trìu mến,ấm áp,thân thương.
Địa danh: Sài khao,Mường Lát,Pha Luông,Mường Hịch,Mai Châu,...địa
danh ấn tượng,hoang dại,xa lạ,vời vợi nghìn trùng,...càng khắc họa thêm
khung cảnh đại ngàn TB
Qua đoạn thơ trên,QD đã làm sống dậy một thời chinh chiến gian khổ và
bức tranh thiên nhiên hùng vĩ dữ dội,thông qa đó tg thể hiện nỗi nhớ,niềm
tự hào của mình về binh đìan TT.Đoạn thơ thể hiện rõ bút pháp tài hoa,lãng
mạn,giàu mằu sắc hội họa và âm nhạc.
Ở đoạn văn trước TB hiện lên vs vẻ đẹp gân guốc,bạo khỏe thì ở đoạn này
đc thay thế bằng những nét mềm mại,uyển chuyển,tinh tế. Miền TB k chỉ dữ
dội trong khung cảnh bao la,hùng vĩ mà còn ẩn chứa cái ấm áp của tình ng và
có 1 sức quyến rũ gì đó rất riêng,đặc biệt là cảnh đêm liên hoan văn nghệ ấp
áp tình quân dân.Có những đêm liên hoan văn nghệ sau những cuộc hành


quân,lính TT nghỉ ở doanh trại,đồng bào ở địa phương đến cổ vũ tinh thần
của họ.QD đã dựng lại kí ức đó bằng hình ảnh rất thực,rất mộng
“Doanh trại bừng lên hội đước hoa”
“Bừng” vừa để chỉ ánh sáng vừa để chỉ k2,bừng lên,bừng tỉnh,cả khu rừng
như choàng tỉnh bởi những âm thanh huyên náo. “Đuốc hoa” là một từ cổ chỉ
cây nến đốt trong phòng cưới đêm tân hôn,cách nói tinh nghịch,đậm chất
lính tráng.H/ả này xh trong đêm liên hoan vừa cổ kính vừa ấm áp.
Đoạn thơ này bộc lộ tài năng của QD,ông bị hấp dẫn bởi vẻ đẹp mang màu
sắc bí ẩn của con ng cũng như cảnh vật nơi xứ lạ.Cảnh là cảnh trong hoài
niệm,nhưng ta lại có cảnh giác là cảnh đang diễn ra trước mắt
“Kìa e xiêm áo tự bao giờ”
QD như đang nói với các sơn nữ,đằng sau từ “kìa e” ta như thấy cả ánh

mắt trìu mến,tình tứ,đầy vui sướng và cảm mến trc trang phục đầy màu sắc
của của các thôn nữ nơi xứ lạ phương xa.
“KHèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viêng Chăn xây hồn thơ”
“man điệu”đó là những điệu nhạc,điệu múa của dân tộc thiểu số ở miền
núi.Tiếng khèn vang lên,các a chiến sĩ cùng các cô thôn nữ say mê trong tiếng
nhạc,điệu múa.K2 trở nên huyên náo bởi h/ả,âm thanh,a/s lỗng,các bóng
hồng sơn cước e ấp trong tiếng khèn,vũ điệu lạ mắt,độc đáo ,..tạo nên cảm
xúc bay bổng ở ng lính TT,các a k chỉ có cở hội tiếp xúc với bản sắc văn hóa
các dân tộc vùng cao mà đây còn là cơ hội để làm đẹp thêm hồn thơ TT,mơ
đến 1 ngày mai tươi đẹp ở Viêng Chăn. Nhưng từ ngữ như “ doanh trại
” ,”đuốc hoa”, “xiêm áo”, “man điệu” QD đã thi vị hóa,lãng mạn hóa hoàn


cảnh,chỉ với 4 câu thơ ngắn gọn mà tác giả đã vẽ nên 1 bức tranh liên hoan
văn nghệ đầy màu sắc,vui tươi
Nếu khung cảnh đêm LHVN đem đến cho ng đọc k2 sôi động nhộn nhịp ở
miền TB xa xôi, thì cảnh sông nc ở những đoạn này lại hiện ra đầy chất
thơ,thi vị
“Người đi Chậu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng ng trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa”
Cảnh 1 chiều sương phủ trên sông nc mênh mang,một chiều sương khói
bên dòng sông Mã thấp thoáng bóng ng đi.Một dáng hoa lau phất phơ theo
chiều gió, “có thấy hồn lau” trừu tượng,có ng thấy có ng k thấy đó là hình
ảnh của sự tưởng tượng.Đặc biệt là hình ảnh cô gái uyển chuyển xuôi thuyền
về Châu Mộc và hình ảnh những bông hoa rừng đong đưa,làm duyên ,giàu
chất họa. Chỉ vài nét chấm phá,cảnh vật hiện ra Với nét vẻ mềm mại,tinh
tế,tài hoa,bức tranh với những đường nét thanh thoát,tươi mát gợi cảm,quả

là “thi trung hữu họa”.Âm điệu nhẹ nhàng,bâng khuâng,man mác mà da diết
về nỗi nhớ TB nên thơ,nên họa,về 1 S.Mã a hùng.Cách dùng từ lãng mạn,tinh
tế,có duyên, k dùng bờ lau mà dùng “hồn lau”, k dùng dáng mà dùng “bóng”,
k dùng đung đưa mà lại là “đong đưa”.Nếu như k có một tâm hồn nhạy
cảm,tinh tế,tài hoa thì sẽ k thể có những vần thơ hay như vậy.Bốn câu thơ
như một bức tranh thủy mặc với những nét chấm phá,điểm xuyết tinh
tế,mềm mại đã truyền đc cái hồn cho cảnh vật.Với bút pháp tài hoa,tác giả
đã cho ng đọc thấy đc cảnh đêm LHVN và vẻ đẹp thực đầy lãng mạn,huyền
ảo vs những câu thơ giày chất nhạc,họa.Đó là sự kết hợp hài hòa tuyệt diệu
giữa 3 yếu tố:thơ,nhạc,hoa trong thi phẩm QD
Kg xa,Tg xa,một thời TT đã xa nhưng giờ về lại rất gần trong 1 miền quá
khứ hoài niệm k chịu ngủ yên vụt dậy trong QD. Với đoạn thơ này,QD đã tạc


một tượng đài ng lính TT,tượng đài ấy sẽ vượt mọi quy luật về thời gian sống
mãi trong lòng mn.Vẻ đẹp ng lính TT là vẻ đẹp hào hoa của những con ng
xuất thân từ mảnh đất kinh kì.Vẻ đẹp này khác với vẻ đẹp bình dị,lam lũ của
những ng lính trong thơ Chính Hữu
“Áo a rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá”
Còn vẻ đẹp lãng mạn của ng lính TT đc thể hiện qua các vần thơ:
“TT đoàn binh k mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm”
TT đc đặt đầu câu,tạc vào lòng ng đọc h/ả đoàn quân TT chứ k phải là 1
đoàn q nào khác,thể hiện thái độ tự hào. Sd từ Hán Việt “đoàn binh”,sắc thái
trang trọng,có khí thế xung trận,át đi vẻ ốm yếu,bệnh tật,gợi khí thế nghiêm
trang,hùng dũng,ngạo nghễ.Thoạt đầu,câu thơ mang vẻ ngang tàng,đùa
nghịch nhưng càng đọc thì ta mới cảm thấy hiện thực khắc nghiệt,mới thấy
hết những khó khăn,gian khổ.Sống ở vùng TB hoang vu,họ bị bệnh sốt rét
rừng làm cho trụi tóc,da xanh, cũng có cách hiểu là các a cạo đầu để tiện hơn

trong việc chiến đấu,màu xanh là của lá ngụy trang.Nhưng ngta thường hiểu
theo nghĩa thứ nhất.Đây là một cách hiểu hoàn toàn có căn cứ xác
thực,Trong bài Cá nước của Tố Hữa đã có câu thơ:
“Giọt giọt mồ hôi rơi
Trên má anh vàng nghệ”
Nhưng cách diễn đạt của QD gây ấn tượng nổi bật hơn cả. “dữ oai hùm” là
vẻ đẹp của mãnh hổ đang chế ngự,tung hoành ngang dọc chốn rừng thiên.Ng
lính TT trong hoàn cảnh khó khăn,gian khổ nhưng cũng bộc lộ phẩm chất,khí
thế hào hùng.
Người lính TT ốm nhưng k yếu,họ hiện lên với vẻ đẹp hào hùng đầy khi
phách “ Mắt trừng gửi mộng qua biên giới” .Với bút pháp lãng mạn, tác giả
đã nhấn mạnh sự tương phản giữa ngoại hình và nội tâm,giữa hình thức có


phần xanh xao tiều tụy nhưng sức mạnh tinh thần thì mãnh liệt.Giấc mộng
lập công thỏa chí tan bồn,hoài bão tung hoành tứ phương,1 trái tim luôn
hướng về Tổ quốc,luôn hướng về Thủ đô VN. Bất giác khiến ta nhớ lại hình
ảnh ng con trai thời Trần trong thơ Phạm Ngũ Lão “ Tam quân tì hổ khí thôn
ngưu”
“đêm mơ HN dáng kiều thơm”
Đây là câu thơ đã từng bị chỉ trích vì mộng rớt,vì tiểu tư sản,nhưng có thật
là vậy k,bởi tình yêu Tổ quốc bắt nguồn từ lòng yêu ng thân,nơi chôn rau cắt
rốn.Ta chiến đấu vì ai,ta chiến đấu vì ng ta yêu thương,vì quê hương ta.Câu
thơ chất chứa cảm xúc hết sức chân thật của ng lính,mang ý nghĩa cao đẹp.
Những ng chiến sĩ TT hầu hết là những chàng trai trẻ thành thị dù dấn thân
vào chiến trường gian khổ nhưng các chàng trai vẫn giữ đc vẻ hào hoa,thanh
lịch,đa tình.Ban ngày họ phải hành quân gian khổ,đêm lại học dành ra 1 góc
tâm hồn để mơ “dáng kiều thơm” là dáng vẻ yêu kiều,quyến rũ thanh lịch
của những kiều nữ Hà thành.Theo một tư liệu,Kiều ở đây là Kiều Dinh,ng mà
Ngọc Chương-bạn thân QD quý mến,chữ “Kiều” viết hoa hay không đều

đúng, vì đó là một từ vừa riêng lại vừa chung, một kỷ niệm ấm áp về Hà
Nội.Ở nơi chiến trường ấy ,ng lính vẫn hướng về bóng hình ng đẹp,ng lính mơ
mộng,thi vị hóa,lãng mạn hóa cuộc sống,điều đó rất cần để vượt lên mọi
hoàn cảnh. Họ là những con ng “Lưng đeo gươm,tay mềm mại bút hoa”.Câu
thơ với những thanh bằng,nhẹ nhàng,trầm lắng,trong giấc mơ vs bóng hình
thi nhân
“ Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt ng yêu” ( Nguyễn Đình Thi)
Ngòi bút của QD k chỉ hướng đến vẻ đẹp hào hoa lãng mạn mà còn hướng
đến vẻ lãng mạn hào hùng,cảm xúc bi tráng. Người lính TT đã ra đi chiến đấu
với tư thế,khí phách tuyệt đẹp


“Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”
câu thơ của QD đã trực tiếp nói đến sự hi sinh mất mát,bởi theo như
Vương Hàn “ Xưa nay chinh chiến mấy ai về”.thơ ca kháng chiến nhìn chung
ít nói về sự mất mát hi sinh, tuy nhiên ở đây QD đã trực tiếp nói đến cái chết,
k phải là 1 cái chết mà là nhiều cái chết.Từ láy “rải rác” cùng bp đảo ngữ càng
khiến cho câu thơ thật buồn,bởi ng đọc tưởng tượng ra 1 chiều biên giới xa
xôi,nơi đó với những tấm mồ rải rác,k 1 dòng địa chỉ.sd từ ngữ Hán Việt trang
trọng,cổ kính làm cho những nấm mộ hoang lạnh trở nên tôn nghiêm,QD đã
thiêng liêng hóa cái chết,đem lại vẻ đẹp trượng phu,tráng sĩ cho ng lính
TT,câu thơ đc viết ra bởi cảm xúc chân thành,thương xót đồng đội đến cháy
lòng.Sang đến câu tiếp,tg đã nâng ý thơ trở nên bi tráng,bi hùng,thể hiện thái
độ dứt khoát,mạnh mẽ,những ng lính TT sắn sàng hi sinh,k 1 chút luyến tiếc
đời xanh mặc dù có biết bao tương lai tươi đẹp còn ở phía trc.Tố Hữu đã viết
những câu thơ ca ngợi vẻ đẹp của tuổi trẻ:
“20 t,tim đang dào dạt máu/20t,hồn quay trong gió bão”
Có chiến tranh là có mất mát hi sinh,thế nhưng trong cách ns của QD đã

gieo vào lòng ng đọc cảm giác bi tráng chứ k hề bi lụy.Đây cũng là lần thứ 2 tg
nhắc đến cái chết. Nếu như lần thứ nhất,cái chết đc khắc họa vs h/ả “k bc
nữa”, “bỏ quên đời” thì lần thứ 2 này tg mta ng lính đối diện cái chết 1 cách
nhẹ tựa lông hồng,vang vọng hào khí của thời đại “Quyết tử cho Tổ quốc
quyết sinh” qua đó bộc lộ thái độ tự hào,ngưỡng mộ của QD đvs đồng đội.
“Áo bào thay chiếu a về đất
Sông MÃ gầm lên khúc độc hành”
Ng lính ngã xuống nơi chiến trường,trong đk k/c còn thiếu thốn,đồng đội
chỉ kịp khâm liệm các a bằng chính bộ quân trang a đang mặc trên ng ,nhiều
khi ng lính ngã xuống k có 1 manh chiếu để liệm.Tuy nhiên,QD đã phủ lên ng


ng lính vs h/ả “áo bào”,1 h/ả đầy sáng tạo của QD. Chữ “về” khá đắc địa,gợi
tình cảm yêu thương,gần gũi,gắn bó,cách nói giảm nhằm vợi bớt nỗi bi
thương,ở đây k có cái chết mà chỉ là trở về vs đất MẸ,về với cõi vĩnh
hằng.Dùng những từ Hán Việt cổ kính nhằm sang trọng hóa cái chết của các
anh để tương xứng với ngoại hình,tâm hồn.
Ng lính TT chiến đấu vì đlập tự do Tổ quốc.khi các a hy sinh,các a nằm xg k
1 giọt nc mắt ng thân,k lời trăng trối,chỉ có tiếng tiễn đưa của dòng sông MÃ
“Sông mã gầm lên khúc độc hành”
S.Mã đc nhân hóa và trở thành sinh thể có linh hồn trc nỗi đau mất
bạn.S.Mã cúi đầu vĩnh biệt các a,mẹ TN đã tấu lên khúc nhạc dữ dội và oai
hùng để tiễn đưa hương hồn ng tử sĩ trở về nơi bất tử.
“Ôi đất nc 4000 năm đi đâu ta cũng thấy/Những cuộc đời đã hóa núi sông
ta” (đất nc-ng khoa điềm)
Chỉ với 8 câu thơ,QD khắc họa ng lính TT từ diện mạo đến tâm hồn,phí
phách trc cái chết cũng như vẻ đẹp hào hoa,lãng mạn đầy trẻ trung .
Ở đoạn kết QD đã trở về vs thực tại,miền TB và đoàn binh TT đã lùi xa
trong kí ức trong nỗi nhớ nhung:
“TT ng đi k hẹn ước

Đường lên thăm thẳm 1 chia phôi”
TT lặp lại như 1 điệp khúc ,1 nỗi nhớ thg trực không nguôi, ra đi chiến đấu
không ước hẹn ngày về, tinh thần hi sinh vì nước, xả thân vì nước.Câu thơ
thể hiện sự ngăn cách xa xôi , “Không hẹn ước”, rồi lại “thăm thẳm một chia
phôi”, Quang Dũng khẳng định cái ý niệm “Nhất khứ bất phục hòan” trong


hình ảnh người chiến sĩ Tây Tiến .Giọng thơ trầm, chậm, hơi buồn nhưng ý
thơ thì vẫn hào hung,bi tráng.
Những năm tháng ngắn ngủi sống cùng đoàn q TT đã để lại trong QD
những niệm k thể phai mờ.Bài thơ kết lại bằng hai câu thơ và đó cũng như là
lời nhắn nhủ:
“Ai lên TT mùa xuân ây
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”
TT lại 1 lần nữa lặp lại,và MX ở đây là MX thành lập BĐ TT 1947
hay MX chính là MX tuổi trẻ..Câu th ơ cuối nh ư 1 khúc vĩ thanh,1 l ời
nhắn gửi tha thiết của tâm hồn,con ng có thể xa nh ưng núi r ừng miền
TB ,con ng TT vẫn mãi là nỗi nh ớ niềm th ương.Chí nguyện của các
chiến sĩ là sang nc bạn h ợp đồng tác chiến vs Lào chống P,họ quyết
tâm thực hiện đến cùng,dù ngã xuống trên đg hành quân nh ưng họ
vẫn luôn đi cùng đồng đội,sống trong lòng đồng đội.
Theo Phong Lê “TT là đứa con đầu lòng,hào hoa tráng kiện k chỉ
của thơ QD mà của cả nền th ơ ca k/c” .V ới cảm h ứng lãng mạn và
ngòi bút tài hoa,QD khắc họa thành công hình ảnh ng lính TT trên cái
nền khung cảnh miền TB hùng vĩ,mỹ lệ. Hình t ượng ng lính TT mang
vẻ đẹp lãng mạn bi tráng sẽ mãi mãi đi vào lòng ng đọc