GIÁO TRÌNH QUẢN TRỊ tài CHÍNH DOANH NGHIỆP

PGS.TS PHAM QUANG TRUNG

G IA O T R IN H
Q U A N TRj TAI CHINH D O A N H NGHIEP

DAI HOC KINHTE QUOC DAN


JLGfl G I O I T i l l 1.1

Quan trj tai chi'nh la mot trong nhirng chi'rc n.anig quan ly c a
ban va quan trong nhat, co vai tro quyct dinh hieu qiua hoat dong
va su phat trien cua mot doanh nghiep. Quan trj tai chinh doanh
f
nghiep la mot llnli vuc kha rong Ion, dura dung rnoi dung rat
phong phu va co tinh chat chuyen nganh cua mot too mon khoa
hoc quan trong. Do la nhung van dc ve quan ly tai s;an cua doanh
nghiep, huy dong va thu hut cac nguon von, phan b>o von va cac
quyct dinh ve dau tu, cac bao cao tai chi'nh va sir diung thong tin
tai chi'nh trong qua trinh ra quyet dinh. Ngoai nh’Dnig van de noi
tren, cuon giao trinh xuat ban lan nay con cung cajp nhung kien
thirc vc cac cong cu tai chinh va phan tich churng ikhoan nliu la
mot cong cu het sire can thiet doi voi cac doanh nghiiep.
f

t

y

r

\

/

/

w

9

/

%

\

r

A

t

\

/

/

Giao trinh Quan tri Tai chinh doanh nghiep' la mot cong
tinh khoa hoc tap the cua Bo mon Tai chinh - Kle toan, Vien

Quan tri Kinh doanh - Dai hoc Kinh te Quoc dan. T h a m gia bien
soan cuon giao trinh co cac ca nhan sau day:
/

r

f

GS.TS Nguyen Van Nam - Hieu trircmgva P'GS.TS. Pham
Quang Trung - chu bien cung viet cac chuong 5 va 6.
/

PGS.TS. Pham Quang Trung, Pho Hieu trudng, bien soan
cac chuong 1, 2, 3, 4 va chuong 8.
PGS.TS. Nguyen Van Djnh, giang vien Bo mon Tai chinh
Kc toan Vien Quan trj Kinh doanh viet cac chuong 7 va chuong
f

/

11.

PGS.TS. Duong Dire Lan, Pho Tongcuc trudng Tong cuc
Day nghe, bien soan chuong 9.
TS. Vu Dinh Hien, giang vien Bo mon Tai chinh Ke toan
3


Vien Quan tri Kinh doanh viet chuong 10.
TS. Tran Thj Minh Huang, Pho trudng Bo mon i a i chinh

Ke toan, Vien Quan tri Kinh doanh bien soan Chuong 12.
f

TS. Le Thi Bich Ngoc, TrutVng Bo mon Tai chinh Ke
toan, Vien Quan tri Kinh doanh, bien soan Chuong 13 va
Chuong 14.
r

>

Nhung noi dung dirge dc cap trong cuon sach la nhung
van de quan tron*? nhat ducc hra chon trong so nhung chi.i de co
ban cua quan tri tai chinh doanh nghiep. Tai lieu nay co the sir
dung trong qua trinh dao tao cho cac doi' tuong khac nlnau va
mot tai lieu tham khao cho cac ban doc quan tarn den linh virc
thu vi nay, mot llnh virc ma tarn quan trong cua no nga y cang
tang trong qua trinh nuoc ta hoi nhap vcri kinh te toan cau.
t

...... *

\

*

r

%

Linh. virc quan tri tai chinh cung nhu quan tri kinh doanh

da va dang trai qua nhung bien doi sau sSe, do do kho tamg kien
thuc ve quan tri tai chinh doanhh nghiep cung khong ngimg doi
moi va phat trien. Mac du cac*tac gia da het sue co gang] irong
qua trinh bien soan.. nhung cuon sach kho tranh khoi nhung
thieu sot nhat dinh. Chung toi xin chan thanh cam on va rat
mong nhan dugc y kien dong gop va su cong tac, giiip d o cua
dong nghiep, cac nha khoa hoc, cac ban sinh vien va bran doc
gan xa.
?

t

#*

W

\

1

\

Xin tran trong gioi thieu cung ban doc!
>

TM. Tap the tac gia

PGS. TS. Pham Quang Trung
Pho Hieu tru o n g DH Kinh te Quoc dan

4


M IC L
*

i rang

3

LCJl }\6\ THIEU
Chircng !. QUAN LY TAI SAN CO DINH

13

3. 1. Cor cau cua tai san co dinh

13

1.1.1 Tai san co clink vo hlnh (intangble assets)

14

1. 1.2 Tai san co dinh him hlnh

17

1.2. ] hau hao tai san co difth va cac khia canh kinh te
cua cian ly khau hao

20

1.2.1 Khai niem ve khdu hao

20

f

S

1.2.2 Khdu hao cleu theo thai gian (Straight line
methcd)

21

1.2.3 Cac pluramgphdp khdu hao "tang gid”

27

1.2.4 Phuang phdp khdu hao so die giam dan
(Decining Balance Method)

29

1.2.5 Phiccmg phdp khdu hao theo sdn hrcmg
(Output-based Depreciation)

30

1.3. r ac dong tai chinh cua khau hao doi vcri doanh

nghico
W "

. 33

1.4. Ouan ly tai san co dinh ve mat hicn vat

34

1.4.1 He thong theo doi tai san co dinh

34

1.4.2 Phan dinh trdch nhiem

35

1-4.3 Oudn ly tai .san co dinh ve mat l,y ih'uai

36

Chircng 2. QUAN LY TAj s AN LU'U DONG VA
VON LU U DONG

38

2.1. liia nang chuyen doi cua tai san (Liquidity)

38

2.2. Co cau va phan loai tai san liru done

4;)

2.3. Quan ly hang hoa vat tir ton kho

44

? 4. Phan iich vong quay cua von liru dong

48

Chiromg 3. CAC BAO CAO TAI CHINH CHU YEU

49

3.1. Bang can doi ke toan (Balancc Sheet)

49

3.2. Bao cao Ket qua hoat dong kinhdoanh (Bao cao
thu nhap)

55

3.3. Bao cao liru chuven tien te (Bao cao luong tien)

7

Chirorng 4. QUAN LY VON BANG TIEN
%

63

>

4.1. Hang ton kho va tien

63

4.2. Mo hinh Miller - Orr

65

•»

%

4 .3 .Tang lurong tien bang cach di vay

66

4.4.

67

Quan ly tien trong cac cong ty lcni

4.5. Quan ly viec thu tien

67

4.5.1. Tien noi

67

4.5.2. Thu tien qua hop thu (Lock box)

69

Chuong 5. QUAN LY TIN DUNG THU’ONG MAI

72

5.1. Cac hinh thuc ban hang

72

5.2. Cac cong cu tin dung thuong mai

74

5.3. Phan tich tin dung

76

5.4. Chinh sach thu no

77

5.4.1. Chinh sach va bien pluip thu no

77

5.4.2. Bao thanh toan va mua ban thmrng nigi

79

Chircrng 6. QUAN LY NGUON VON CUA DOANH
NGHIEP

81

6.1. Tong quan ve nguon von cua doanh nghiep

81

6


6.2. C; c nguon von cua doanh nghiep \ . i ; hifvvny thirc
kiiai tlic

82

6.2.1. \gudn von tic co cua docuih nyhicp

82

6.2.2. \!gudn von tin dung ngdn hany \\) t ’n lung
thicany mai

84

6.2.3. Vguon von phot hanh co phicu cony t :
f
6.2.4. °hat hanh trai phieu cong tv
\
/
%
6.2.5. Wguon von tic loi nhuan tai dau tic.

87
93

Chirorg 7. GIA TRI HIEN T a I

99

1 .1. Kiai niem ve gia tri hien tai

99

7.1.1. Tinh toan gia tri hien tai

100

7.1.2. Gia tri hien tai rong

101

7.1.3. Rui ro va gid tri hien tai.

102

7.1.4. Gid tri hien tai va ty le thu nhap

103

7.2. Quy tac gia trj hien tai rong

104

Chuong 8. CAC QUYET DjNH VA PHAN TICH
VE CHI PHI DAU TU'

107

8.1. Cac quyet dinh dau tu

107

8.2. Qua trinh duyet dir an dau tu

109

8.3. Cac cong cu phan tich du an dau tu
\
\

f
t
8.4. Cac phan tich sir dung luong tien chiet khau

111

97

113

8.4.1. Nguyen ly gia tri hien tai rong
/
/
S.4.2. Nguyen ly ty sudt hoan von noi no

115

8-43. So sanh hai cong cu NPV vci IRR

119

8.4.4 Cac phan tich chiet khdu luong tien theo cac
via dnh

120

114


0

8 . 4.5. Cac uuyet dinh cue; chi phi thdp nhat
8.4.0. Knau hao tai son

8.4. 7. iSo .raw/j hoi phucmg an dau tu
%

*

8.5. Cac cong cu khac dung de phan tich cac ke hoach
dau tu
✓

8.5.1. Nguyen ly thai gian hoan von
8.5.2. Nguyen ly ty le sinh lai ke toan
8.6. Vai tro cua ke toan trong phan tich dau tu
3.7. Kicr.i loan du an dau tir da hoan thanh
f

S

8.8. Danh gia sir thirc hien cua dir an: van de hanh vi
%

Chucmg 9. DOANH L0I, RUI RO TRONG HOAT
DONG DAU TU
*

9. i. Khai niem chung ve doanh leri va rui ro
*

r

9.1.1. Doanh loi tuyet doi va doanh lai tuang doi
9.1.2. Doanh loi thirc te va doanh nghiep danh nghia
9.1.3. Doanh Ipi blnh quan
„ 9.1.4. Rvi ro va muc budtip rui ro
£LL «L£:hwwg seu va d$ Uek him ehudn v i S&Hett
thong ke theo then gian cua doanh leri
9.2. Doanh loi, rui ro va dircmg thi trucmg chung
khoan

9.2.1. Doanh loi dukien
9.2.2. Tinh. toanphucmgsaicua doanh lai dukien
9.2.3. Danh muc dau tu
9.2.4. Rui ro, doanh lai co he thong va khong co he
thong
9.2.5. Da dang hod va rui ro cua danh muc dau tu


9.2.6. Rui ro co lie thong va he so heh,

163

9.2. ~. Dirang thi truang chung khoat■

166

Chuong 10. RUI RO KINH DOANH VA DON B A Y
HOAT DONG

177

10.1. Moi quan he giira lai nhuan va chi phi

177

10.2. Don bay hoat dong

178

10.3. Rui ro hoat dong

180

10.4. Don bay hoat dong va sir quan ly

186

Chirang 1 1. TINH TOAN GIA TRj HIHX TAI \ rA
DANH GIA CHUNG KHOAN

188

11.1. Dinh gia tai san co thai gian sir dung dai

188

11.1.1. Danh gid cac luong tien trong wot so gia:
doqn

189

11.1.2. Tai saof thica so chiet khdu lai gidm khi thai
gian chiet khdu tang

190

11.2. Trai khoan vo thdi han va trai kiioan tra deu mot
so nam

192

11.2.1. Trai khoan vo thai han

192

11.2.2. Dinh gid chung khoan vo thai han co tang
tricang

193

11.2.3. Dinh gia chimg khoan tra deu nipt so nam
(annuities)

193

11.2.4. Lai gop va gid tri hien tai

194

11.2.5. Tinh lai gop cho cac khoan tinh nhieu ky
trong nam

194

11.3. Danh gia trai phieu va co phien

195

11.3.1. Khai niem trai phieu

195

/

9


I i .3.2. ( Y) phieu

i9 /

II 3.3 Danh gid trai phieu

197

11 3.4. Danh gid co phieu thumig

i 99

Chirong !2. PHAN TICH TAI CHINH TRONG
QUAN LY DOANH NGHIEP

10\

12.1. Khai niem, vai tro, nuic lieu cua p 1;an tich tai
chinh doanh nghiep

20%

12.2. Ca so dfr lieu phuc \ii phan tich tai chinh doanh
nghiep

100

12.3. Plurong phap phan tich

210

12.4. Noi dung phan tich tai chinh doanh nghiep

2 1S

Chuong 13. CO CAU VON - MOT SO KHAI NIEM
CO BAN

23s

13.1. Cac cau hoi ve co cau von va hoc thuyct Pie

23S

13.2. Toi da gia tri cong ty va lOi da loi ich co dong

239

13.3. Co the xac dinh dirge inof co cau von toi iru
khong?

242

13.3.1. Modigliani va Miller: Hoc thuyct 1 (khong co
thue)

242

13.3.2. Modigliani va Miller: Hoc thuyct 11 (khong
thue)

244

/

r

13.4. Thue va tac done cua thue

246

13.5. Ca cau von - nhCrne han che cua viec sir dun«
von vay

249

13.5 1. Cac chi phi tich hien tai chinh (financial
distress cost)

250

13.5.2. Thue thu nhap ca nhdn

257

13 5.3. Thue va thi trudng khong hoang hao

260

10


Chinvr«”. I -I. C! UN! I SACH C O T I V
14.1. Cu tire va thu nhap ur von - C ac nha dau :ir
thick khoan thu nhap nao hon?
14.2. Cac kiem dinh cua hoc thuyct co tire
14.3. (Vic van de khac ve chinh sach cu tire
14.4 Xav dimg chinh sach co tire trong thirc

te

14.5. C ache thanh toan co tire
14.6. Cac ke hoach tai dau tir co tire
14.7. Mua lai co phieu
Phu Inc. THUYET MINH BAO CAO TAI CHIN
DANll MUC TAI LIEU THAM KHAO



C h itd m *

I

QUAN LY TA! SAN CO DiNH

1.1. CTrong thue te, khai niem “Tai san co dinh” thuong dugc
sir dung ciing vai thuat ngu “Von co dinh”, tuy nhien hai khai
niem nay ham chira mot so diem khac nhau. Hieu theo nghia
rong, Tai san co dinh la nhung yeu to tu lieu lao dong dugc sir
dung trong mot thai gian luan chuyen tuang doi dai va co gia tri
tuang doi lan. Trong cac he thong ke toan a nuac ta cung nhu
cac nuac khac thuong co nhung quv dinh hoac hucmg dan ve
cac tieu chuan cua mot tai san co dinh.
r

«
*

/■

1

/

/

■»

/

/

f

*

f

/

t

/

Thong thuang, thai gian sir dung huu ich (tuoi tho kinh te)
de mot tai san dugc coi la tai san co djnh la tren 1 nam. Gia tri
dan vi (gia tri toi thieu) de mot tai san dugc xep vao tai san co
djnh phu thuoc vao quy dinh cua Bo Tai chinh trong timg thai
ky va thuong dugc dieu chinh de phu hop vai su bien dong cua
gia ca thi trucmg. Can n ha rang hai tieu chuan noi tren (thai gian

va gia tri) co y nghia quan trgng trong quan ly tai san co dinh
nhung chi co tinh chi'nh xac tuang doi va can dugc xem xet
trong tirng truong hgp cu the.
1

f

f

i

i

/

\

t

\

/

\

*»

/

t

r

%

/

0

%

Noi den tai san co dinh la hao ham y nhan manh ve mat
hien vat cua cac tai san do, con khai niem “von co djnh” dung
de hieu thi tri gid bang tien cua cac tai san do, tire la nhan manh
vc mat gia tri. N h u vay, can sir dung hai thuat ngu tai chi'nh nay
phu hgp vai muc di'ch va dam bao tinh chinh xac cua thuat ngu.
✓

♦

.

1

\

>

/

t

13


Ve / mat
• hinh thai vat
• chat, de dang- nhan tliav- mot so nhomj^
tai san co dinh nhu nha cira. nha van phong, xc 6 to, may m o c . .
Tuy niuen. quan niem ve co can tai san co dinh can duoc doij
mai va bo sung. Do sir phat trien cua kinh te thi irironr. \ a cac. h
mang kiioa hoc ky thuat ncn nhieu yeu to khong co hinh thai vat
;!:at cu the cung dirc-c coi ia tai san co dinh Do vay%hinh thanh;
2 nhom tai san co dinh: tai san co dinh turn hinh va tai san co!
dinh vo hinh.
r

1.1.1. Tai san co dinh vo hinh (intanghle assets)
\

'

r

Mi.iin navv cuOm mot so vcu to dac
* biCt. kho xac dinh hinh
that vat chat, tham chi triru tuang, nhung co anh huanij quan
trong dot vai san xuat kinh doanit trong mot thai gian urong doi
dai. Dien hinh la cac yeu to sau dau.
r

t

t

• Chi phi thanh lap, chi phi khao sat, thiet ke
• Uy tin va loi the thuong mai
• Quyen scr huu cong nghiep1 va s a huu tri tue: chang han,
nhan hieu th uang mai, kieu dang cong nghe, bang phat minh
sang che, ban quyen, giai phap cong nghe huu ich...
*

\

• Dac quyen khai thac kinh doanh, quyen dac nhugng
hoac giay phep dac biet (trong mot so linh vuc)
•r
r
a. Dac diem cua tai sail co dinh vo hinh
/

f

•

»

/

/

Trong thue te, rat kho danh gia chinh xac gia trj cua mot
tai san co dinh vo hinh vi no khong ton tai duai dang vat chat co
1

/

the do dem de dang. Su danh gia dung hay sai gia tri cua tai san
/

\

r

*

co djnh vo hinh phu thuoc nhieu vao cac yeu to kho luong hoa,

1
Dieu 780 ve Quyen so huu cong nghiep trong Bo luat Dan sir cua n u a c
ta (1995) quy djnh: “Quyen scr hfru cong nghiep la quyen sa huu cua ca nhan,
phap nhan doi vai sang che, giai phap hiru ich, kieu dang cong nghiep, nhan
hieu hang hoa, quyen sir dung doi vai ten goi, xuat xir hang hoa va quyen s a
huu doi vai cac doi tu a n g khac do luat phap quy dinh".

14


nil;; cam nhan va v kien elm v; : ■i •it.! murai danh gia. Tuv
nhiC'i'. vdi sir phat trien eua 'in ?fu *; y i :>■ chinh. thi tri rang ve

quyer sd him cung nghiep da t u> d . e i . kien hinh thanh cac mire
gia tr thi trudng eua tai san co dinh. vi hin.n.
Cu mot so phuang phap khae nhan dugc sir dung de danh
gia ta san co dinh vo hinh. Cluing ta khung de cap chi tiet cac
phiroig phap do trong cuon sach nay. V i d i: cac nha kinh doanh
co th; so sanh Igi nhuan do sir noi tieng cua mot nhan hieu
tliuorg mai tao ra Ian han bao nhieu so vai cac nhan hieu cung
i

■»

nhom tren thi trirang. Trien vong va xu hudng phat trien cung
tao ra gia tri cao cho mot nhan hieu thuong mai (gan vai quyen
hgp pidp khai thac, su dung nhan hieu do) co the dugc mua ban
tren tri trudng - thuang thong qua dau gia.
Luu y rang tren Bang can doi tai san (Balance Sheet) co
mot ituc Danh tieng (Goodwill) de phan anh tong gia tri cac Igi
the thxang nidi hinh thanh tu tai san co dinh vo hinh dugc thua
nhan.
Cac tai san co dinh chi co Igi ich khi no tao ra Igi the
th u a n ’ mai, chang han n h u sir veu tiiich cua ngudi tieu dung
hay n;udi sir dung. Uy tin hinh thanh qua thdi gian, co the phai
t

'

y

/

*

mat nueu nam de tao dimg va cimg co uy tin. Tuy vay, neu
khotiL co bien phap bao ve, duy tri uy tin va Igi the thuang mai
thi co5g ty se nhanh chong mat di cac tai san quy gia do.
?

r

;. Cac hien phdp quan ly vd phat trien tai san co dinh

vo hit It
•

Neu cong ty da co mot qua trinh phat trien virng chac thi

can taig cudng ciing co sir tin tirdng ciia ban hang, cua khach
hang ara ngay vao chinh qua trinh phat trien do. Khi quang cao

15


chang han, can chu v lain noi bat 1ich sir va uy tin cua cong ty.
Sir ket h<7p Inn- marketing trong vice khuvech irucne uy tin tai
chmh la mol bien phap can duoc ihire hien thmVni: xuyen.
• Chu \ bao ve cac ciuvcn so hiru conu nplucp. chonu nun
ba1 :!uro'c hoac nan bane eia. nhat la vai cac nhan hieu hanu hoa
noi tieng. Cac cong ty lan thuang danh mot ngan quy thich clang
cho viec bao hiem nhan hieu va chong nan an cap nhan hieu va
nan hang gia. Vi du cong ty Rang Dong cua Viet Nam da chi

/

«

>

mot so uen thic’n dang cho viec dicu tra va phat hien thu pham
lam. gia ’•ong den Rang Dong, khen thuang nguai co dong gop,
nha do ho da dat ket qua tot trong viec ngan chan hang gia.
• Hach toan chinh xac cac chi phi ngay tu khi bat dau
*•

thanh lap doanh nghiep hay du an. Co the tinh cac chi phi sau
day vao nhom tai san co djnh vo hinh:
f

r

f

1. Chi phi khao sat, thiet ke xay dung luan chung kinh te ky thuat.
^

f

2. Chi phi can thiet va hop ly cho cac thu tuc phap ly nhu
dang ky kinh doanh, thue tnrac ba, le phi chung thu,...
3. Chi phi mua ban quyen, sang che, phat minh hoac gia
tri dugc thua nhan cua quyen s a huu cong nghiep.
'

W

Tri gia cua Igi the thuang mai bao gom uy tin cua cong ty,
cua nhan hieu va vi tri thuan Igi cua no. Tri gia nay, a cac nuac
/

cong nghiep, th u a n g dugc hinh thanh qua danh gia cua mot so
i

\

r

to chirc chuyen mon, hoac mot hoi dong dac biet, hoac dau gia
(khi chuyen nh ug n g cong ty).
• D u tinh tuoi tho huu ich, tuc la thdi gian tinh khau hao
cua cac tai san co dinh vo hinh. Hien nay a nuac ta, chua co
phuang phap chinh thirc nao dugc dua ra nhung co the dung
phuang phap chuyen gia de danh gia. Muc dich cua viec tinh
16


toan na

khong pluu ia sir chinh

' . / i n doi ma nham phan

anh Uraig doi hop ly chi ph.i khau

>\ ao sr,ia thanh san pham

hoac dich vu.
/ . 2. Tai san <. »dinh huu hlnh
N’iu quan niem tai san. co dinis vo hinh la “tai san mem”
thi cac tit san co dinh hfru hinh la “tai san cung" nhu ten goi cua
chung. Co nhieu neu thue khac nhau de phan loai tai san co dinh
him him. De hieu nhat !a cach phan loai theo tinh nang - cong
dung c u tai san co dinh. Toan bo tai san co dinh huu hinh dugc
chia thanh 4 nhom sau dav:
*
Nhom 1: Nha xuong, kho bai, van phong va cac cong
trinh x iy dung co muc dich tuang tu. Tinh nang chung cua
nhom my la tao ra moi trudng, khong gian hoac nai lam viec.
L uu y ring thai gian thu hoi khau hao cua nhom 1 thuong kha
dai, dien hinh la tir 10 nam den 30 nam, cac cong trinh lan co
1

r

the tinh khau hao tren 50 nam.
r

N io m 2: M ay moc thiet bi cong nghe, may cong tac, he
/

>

r

thong diy chuyen va cac thiet bi le. Thong thuang cac may moc
1

/

/

*

hoac to hgp thiet bi nay true tiep tao ra san pham, co anh huang
r

*

/

quyet d n h tai chat lugng va gia thanh san pham. Trong mot
f

i

t

cong ty san xuat hay che tao, co the tu vai tram tai hang ngan
nhom tliet bi khac nhau, do do viec quan ly khac phuc tap. Mot
w

^

%

so bien nhap quan

ly sede cap o muc sau.

Vri xu hudng hien dai hoa cong nghe, cac may moc hien
9

\

nay ducc khau hao ngay cang nhanh. Nhieu cong ty may tinh
r

*

cua M y khau hao trong vong 3 - 4 nam cho ca mot he thong day
'

*

/

1

X

chuyen lien dai. Nhung day chuyen thiet bi khac co the thu hoi
/

r

t

\

t

khau ha) tir 5 - 7 nam. Neu khau hao deu trong tuoi tho huu ich
17


4 nam. tuc la ty !e khau hao moi nam la 25% ('-1

x !()<)% =

25%). Luu v rang toe (to khau lino co anh hirong don cm than!
va chien luge dau tu cua cong ty. dong thdi co quan he ttuc ticp
don tien thue niiai nop.
N h o m 3: Cac loai phuang lien van tai, xc co. phirong-ticrl
co giai co clurc nang van chuyen. Do dac diem luu donj», phan
ldn cac phuang tien van tai co pham vi hoat dong rong. co th^
liru dong qua cac dia ban khac nhau. Quan ly phuang tien van
tai can luu y mot so diem dac trung sau:
\

0

• Chi phi nhicn lieu (xang, dau,...) va phu tung thay the
*»

f

f

chiem mot tv tron2 danc ke trony qua trinh hoat done. Mot so
•9

\

dinh muc ban hanh trudc day co the ap dung dugc nhung can
xem xet kv cac dieu kien dac thu.
*

*/

i

»

A

/

• Tuoi tho kinh te cua phu an g tien thuang tinh theo khoi
1
/
/
lugng van chuyen (tan-km hoac km), trong mot so trirang hgp
co the tinh theo nam.

• Rui ro ve tai nan va trach nhiem dan su co lien quan den
%

1

ngudi dieu khien phucmg tien va chii phuang tien. Khong nen
f

bo qua viec bao hicm tai san, dac biet doi vai tau thuy, sa lan,
may bay va cac phuang tien dudng bo c a dong thuang xuyen de
gap rui ro, tai nan bat ngd.
f

f

N ho m 4: Thiet bi van phong, dung cu do hrcrng va kiem
0

dinh. Cong nghe van phong dang ngay cang doi hoi nhung thiel
bi tot han theo xu hucrng tu dong hoa van phong. May tinh, m ay
\

\

*

\

in, may photocopy,... dang dan dan dugc noi mang tao dieu
kien tang nang suit va kha nang canh tranh.

1

0

1

'

De dam bao chat lugng san pham va do tin cay can phai
'
*
*
dau tu thich dang vao thiet bi do ludng, kiem dinh. Vi du cong

18


t\ he; doanh 6 to !;oa BInk (\ 'N'( ' ■;

tir khi nitri thanh lap

da Cmu nr mot so von dana ke van t ;< {a-‘av kiem tra chat luohg,
p!«an tich cac thong >o iron a. ta* a a;a u aig dv Kin cua day
cf.Hi.yc:) lap rap \ e o to nhir kiem tra do Ivu va do bong cua son,
kiem tra chat luong moi han. do km cua '■o xe (chiu nirac, phun
ap kre cao) . .
HO thorn: k.iCm dinh 1ham ' ’hi dac Net quan tromz de mot
san pham co du kha naua c a m tiaun tren thuoma truonc thong
i

< "

L.

<

qua cb§t lugng cao. da*:- bao uy );n.
Nhom tai san co dir.!’ r.av co may diem can liru y nhu sau:
• Cac thiet bi van phong gan hen vai cong nghe cao, cong
nghe tin hoc, may tinh va he thong thong tin; do do anh hirdng
'

f

true tiep den kha nang thong tin va tinh nhay ben trong quan ly,
dac biet la chat luong cua san pham hay dich vu. Cac nganh nhu
thong tin buu dien, ngan hang tai chinh, hang khong phu thuqc
*

r

vc c a ban vao cong nghe thong tin va cac thiet bi van phong.
Hieu suat lam viec cua nhan vien van phong, cua can bo quan ly
va “bo m a t” cua cong ty the hien true tiep qua he thong thong
t

tin va trang thiet bi van phong cua ho.
• Toe do hao mon vo hinh rat cao do do phai chu y quan
'

/

s

f

\

ly khau hao va chien luge dau tu hien dai hoa. Rat nhieu loai
may tinh va thiet bi phu trg lac hau hoan toan sau 3-5 nam.
f

/

• Quan ly nhom tai san co dinh nay ihudng lien quan den
viec bao ve bi mat thong tin, cong nghe dac biet khi phat trien
e

he thong mang (networking). Trong cac cong ty a cac nuac
cong nghiep phat trien, he thong thong tin va mang may tinh
\

dirge bao ve bang cac the ma hoa, password va phai luon dugc
tang cuang.

19


t

r

1.2.

/

K h a u hao f:'?i san co djnh v i cac khia canh kinh (c

cua q u a n ly k h a u hao
1.2.1. Khai niem ve khau hao
Trong qua trinh sir dung, cac tai san co dinh dan dan bj
/

f

xuong cap hoac h u hong - goi la s u hao mon. Su hao mon do
lam giam gia tri cua chung mot cach tucmg ung. Do do. cong ty
f

phai xac dinh gia tri hao mon trong tirng ky ke toan (nam, quy,
thang,...) va hach toan vao gia thanh san pham. Gia tri da khau
V

/

^

^

hao dugc cong don lai (luy ke) phan anh lugng tien (gia tri) da

hao mon cua cac tai san co dinh.
Qua trinh hao mon bao gom 2 hinh thai: hao mon huu
hinh va hao mon vo hinh. Hao mon huu hinh la su suy giam gia
/

f

r

y

tri cua tai san co dinh do su hao mon, xuong cap ve mat hien vat
1

r

gay ra. Cac hao m on huu hinh co the quan sat, nhan biet dugc
\
^
/
bang tm c quan n h u su han gi, hu hong cac chi tiet, hieu suat
hoat dong giam ... Hao mon huu hinh phu thuoc vao dieu kien
hoat dong, cucmg do khai thac, che do van hanh, bao dudng va
tuoi tho cua tai san co dinh.
t

r

'

#

Hao mon vo hinh la su mat gia tucmg doi va tuyet doi cua
tai san co dinh do tien bo khoa hoc ky thuat, do thi hieu hoac do
f

t

f

#

f

y

mot so nhan to khac. S u giam sut gia tri khong true tiep bieu
'
'
' , / ’
hien qua be ngoai cua may moc. Do do, co nhung thiet bi co the
m ai 100% nhung chi con lai 30%-40% gia tri ban dau, dieu do
phan anh su lac hau ve cong nghe. Trong mua sam dau tu may
t

f

^

\

X

moc thiet bi rat can luu y dieu nay.
«

f

Cac ph uang phap xac dinh chi phi khau hao co the dugc
lira chon de ap dung phu hgp vai dieu kien cu the cua doanh
t

\

r

r

y

'

nghiep. O day, chi de cap den nhung van de c a ban nhat lien
20


q u an tie:' iuan !v k hau hao.

S. u u;:\ chung ta hav \cnj h ii m u ■■ r ’..;: nig phap khau
hao thong uung nhat:

r

\

1.2.2. K hdu hao deu theo thd'igian (Stteight line method)
*

Phucmg phap nav tinh chi phi khau hao phan chia deu cho
cac nam. tuc la moi nam tai san co djnh dirge khau hao mot
lugng nhat dinh va khong thay doi cho den khi thu hoi hoan
toan gia tri nguycn thuy eua no.

Hinh H -l.l. Phtrong phdp khau hao duvng thang: Quan he
/

r

giu'a gid tri con lai vd khdu hao lily ke
Phuang phap khau hao theo dirang thang

12000 I—

o
'Thai izian
Tren do thi, true hoanh OX bieu dien so nam trong doi
f

•

■>

-s,

/

cua tai san co dinh. True tune OY bieu dien sua tri eua tai san co
9

•

k. ?

*

21


djnh d < ( iia su gia trj hat: ■i i : (nguyen cuV) cua tai san co djnh
la tai diem N irne vdi Hl.OOO.OOOd. Moi nam thu hoi khau hao
2.000.000d. do do hct nam tlur nhat, gia trj eon lai eua tai san la
5.000.000d (10.000.000 - 2.000.000) img voi dichn A. Cuoi nam
thu hai. gia tri eon lai xac dinh tai diem 1-5. Vi vay phuang phap
nay dugc

gpi

la ph uang

phap dudng thang straight-line

•»

method). D udng thang NE goi la “dudng gia trj con lai”. Iren
do thi dudng 0D phan anh chi phi khau hao 1uy ke (cong don).
Sau mot nam, chi phi khau hao dat tdi diem 1)1 = 2.000.000d va
tuang ung nhu vay cho cac nam sau. Tai diem D, tong chi phi
khau hao bang tong nguyen gia tai san co djnh va gia tri con lai
= 0 (diem E tren d u d n g NE).
r

f

\

Chi phi khau hao la so tien xac dinh muc do hao mon
hang nam hay tung thdi ky cua tai san co dinh.
/

Ty le khau hao c a ban (K) dugc xac dinh theo cong thirc
sau3
K = " Z + 9 L - ..9 1 x 100%
NgxT

(i.i)

Trong do:
• K: Ty le khau hao tinh bang %
t

• Ng: Nguyen gia tai san co dinh

•Ctl: Chi phi thanh ly. thao da, v.v... khi ban thanh ly
2 Hien nay tai Viet Nam, nguyen gia dirge xac dinh theo Q D
10 6 2 /T C /Q D /C S T C ngav 14/11/1996 eua Bo iriK-i.g Ho Tai chinh. C at quv
dinh nay co the thay doi theo tinh hinh thue te.
3 C ong thue nay la can c u de xac dinh tv le khau ! ' ' ' tuv nhiCn doi vai
cac doanh nghiep thi ty le khau hao da dugc Bo Tat chin!.
d j r L ,'ho tirng
nhom TS CD (QuySt dinh s6 1062 T C / Q D /C S T C ngay 14 . i / ] 9 9 o cua B(>
trucrne Bo Tai chinh.

22


ioac I: ii

:i !oai I;\ ? san tv J;:;:: ukr i:nk)

«(»:h. < iia tri thu hoi uk: uni,) cua phc •icii hoac pi a tri

lhai lo.ii c u a TSCI).
#

e

•T. :i:6i ihu kinh te in ' nam tinh kh;Ui h:■o ) cua tai san co
linh.
TrC-n thirc to, cac you id Ct! va Gth chi la >o irde tinh, kern
'hinh ,\ae. Do Jo. cony thirc ( 1.1 >Juoc Jon gian hoa nhu sau:

K

— x 10 0 %

(1.2)

T
'I rong mot nam, tinh chi phi khau hao cho tung nhom tai
p n co dinh sau J o cong Jon lai. Cung co the tinh chung cho tat
cac tai san co dinh khi xac djnh duoc ty le khau hao binh
ijuan. Tien khau hao mot nam tinh nhu sau:
T-Kx

NG

(1.3)

NG: Nguyen gia tai san co dinh sir dune binh quan trong
nam.
De tinh toan

NG trong cong thirc tren co the ap dung

pach tinh binh quan gia quyen (trong so) nlnr sau:
- Ngjk

Ng1’ '

-

Ngl"

(1.4)

Trong Jo:
' .
’
\
N G t)k: Nguyen gia tai san co djnh dau ky (thdi diem dau
lam).
Ng*’1 : Nguyen gia tai san co dinh tang binh quan trong
lain
Ng"

: nguyen gia tin san co dinh giinn binh quan trong

23


nam
Tinh toan chi tict nhu sau:
m

1

N g " ’ = v , - Z Ns ; " l,i '
1- i- I
-----------

va

NqH
w

1

<1 5 >

rn

= —
V N °gHtH
i '-y /.—i
J
J
i*- j=i

(1-6)

Trong do:
• N g(+)i va N g (_)j la gia tri tang (hoac giam) cua nhom tai san
f

co djnh i va j.
• t(+)j va t('j la so thang tang (hoac giam) tuang ung cua
nhom TSCD i va j.
X

Thue ra, viec tinh toan don gian han nhieu so vai cac
cong thue tinh toan hoc co ve rac roi tren day!
>

r

*

Can chu y m ay diem sau:
1. Nen lap rieng cac bang theo doi tinh hlnh mua sam, ban
f

giao dua vao su dung tai san co dinh, tach rieng bang theo doi
tinh hinh thanh ly, ngimg khai thac tai san co dinh.
r

*

2. Viec tinh toan chi tiet nguyen gia tai san co dinh tang
*

giam binh quan can tuan thu quy dinh cua ca quan co tham
quyen (Bo Tai chinh, c a quan chu quan).
f

3. Cach tinh toan noi tren ap dung cho cac nhom tai san co
dinh khac nhau, sau do tinh tong chi phi khau hao cua cac nhom
*
*
f
do. Co the ap dung ty le khau hao binh quan (neu thich hop).
Tinh toan ty le khau hao binh quan
Thong thuang, trong mot doanh nghiep co rat nhieu nhom

f

r

*

tai san co dinh khac nhau. Muc do hao mon va toe do ke hoach
t

/

cua cac tai san co dinh do th uang khac nhau. Neu tinh toan
24


thi khoi lircrng tinh toan co the rat Ion Do do. tmng mot so
trucrng hap. chang han nb.\r !ap ke h o ^ h ' hau hao. dir tinh
luone tien (cash flows;, co the ap d.i;-iT*.i t nh -\ le khau hao
i

V.-?

v•

binh quan ( K ).
K = V K ,i
i

(1.7)

' »

V

i- I

Trong cong thue nay:
t

0

K ;: Ty !e khau hao rieng cua mot nhom tai san co dinh
(nhom i).
d,: Tv trong ve nguyen gia cua nhom tai san co dinh i tuc
la ty le giua nguyen gia cua nhom do so voi tong nguyen gia tai
f

san co dinh cua doanh nghiep.
D uong nhien la tong cac ty trong (d,) bang 1:
td,=l
1=1

(1.8)

Khi da xac dinh dugc ty le khau hao binh quan ( K ) va
nguyen gia tai san co dinh sir dyng binh quan thi de dang tinh
(fugc s6 tikn khau hao eua ky do.
Tcb = Kcbx NG

(1.9)

Truoc day, nguoi ta tinh khau hao binh quan trong do
tach rieng khau hao co ban va khau hao sira chua Ion. Tuy
*

/

nhien, co the tinh gop lai thanh mot ty le khau hao binh quan
chung va hien nay hau nhu khong tinh rieng khau hao sua chua
Ion. Ducri day la vi du cach tinh theo ty le khau hao binh quan:
M in /t hoa M - l .l :


Mot phan xirang sgi cua Cong tv Dot - Sgi BIGSTAR CO
sir dung 6 nhom may moc thiet bi vai so lieu tom tat nhir sau
Tren bang B - 1.1. cot (5) tinh bang each chia so tuang irng
cua cot (4) cho tong nguyen gia tai san co dinh (5.560.0O0.000
dong). Vi du. ty trong cua nhom may chai la d:

”22.800.000 :

5.560.000.000 = 0.130. Ket qua tinh toan a cot (6) cho bii-t ty le
khau hao binh quan cun 6 nhom tai san co dinh noi trim cua
c o n g t y BIGSTAR la K = 0,2030S

Bang B - l.l. Ty le khau hao binh quan eua BIGSTAR CO
(6 nhom tai san co dinh)
"

J]

r

Nguyen gia Ty trong
ve nguyen
(1000
gia
dong)

STT

Ten nhom TSCD

Ty le
KH %

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

1

May xe tron bong

15

828.440

0,149

0,02235

2

May chai

20

722.800

0,130

0,02600

3

May sgi tho

24

1.017.480

0,183

0,04392

4

May sgi con

24

1.445.600

0,260

0,0C)240

5

Thiet
hap

18

639.400

0,115

0,02070

6

Cac thiet bj khac

17

906.280

0,163

0,02771

5.560.000

1,000

0,20308

bi

nhuom

Tong cong
r

r

Mi

r

Neu ty le khau hao cho biet a cot (3) la ty le khau hao

>
*
tong hop (khau hao ca ban va khau hao sira chua lan) thi tong
so tien khau hao la:
Tkh =

K x NG = 0,20308 x 5.560.000 ncan dong
= 1.129.124,8 ngan dong

26