Chuong 5 cấu trúc thị trường

1

1. Thị trường cạnh tranh hoàn toàn
2. Thị trường cạnh tranh độc quyền
3. Thị trường độc quyền nhóm
4. Thị trường độc quyền hoàn toàn


2

→ Nền kinh tế là một thực thể được tạo bởi rất
nhiều loại thị trường.
→ Mỗi thị trường đều có người mua và người bán
cùng giao dịch một hàng hóa đặc thù.
→ Mỗi loại thị trường đều có những đặc điểm riêng
về khả năng áp đặt giá của người bán, số lượng
người bán, kiểu dáng hàng hóa…


3

Cấu trúc thị
trường

Hàng hóa

Thường
Cạnh
thuộc nông
tranh
nghiệp

hoàn toàn

Số lượng
người sản
xuất

Kiểu dáng
sản phẩm

Áp đặt giá

Rào cản gia
nhập

Cạnh tranh
không qua
giá

Rất nhiều

Đồng nhất

Không

Không

Không

Cạnh
tranh độc

quyền

Thương
mại bán lẻ

Nhiều

Khác biệt

Thấp

Thấp

Quảng cáo
và khác biệt
sản phẩm

Độc
quyền
nhóm

Máy tính, ô
tô, thép,
dầu khí

Ít

Đồng nhất
hoặc khác
biệt

Cao

Cao

Quảng cáo
và khác biệt
sản phẩm

Độc
quyền
Hoàn toàn

Dịch vụ
công

Một

Sản phẩm
duy nhất

Rất cao

Rất cao

Quảng cáo


4

Tình huống 1: Sự lớn mạnh thần kỳ của cà phê
Trung Nguyên
Năm 2012, Trung Nguyên là thương hiệu cà phê số một tại
Việt Nam với số lượng người tiêu dùng cà phê lớn nhất. Ước
tính 11 triệu/17 triệu hộ gia đình Việt Nam có mua sản phẩm
Trung Nguyên.
Năm 2003, G7 ra đời bằng sự
Năm 1998, Trung Nguyên
kiện "Ngày hội cà phê hòa tan
thành lập quán cà phê đầu
G7" tại dinh Thống Nhất. Kết
tiên tại TpHCM.
quả 89% người chọn G7 là sản
phẩm ưa thích nhất.
Năm 1996, ông Đặng Lê Nguyên Vũ thành lập Trung
Nguyên tại Buôn Ma Thuột - thủ phủ cà phê Việt Nam,
với số vốn đầu tiên là chiếc xe đạp cọc cạch.và một khát
vọng “vô bờ bến”.


5

Tình huống 2: Thủa hàn vi của ông chủ KFC
KFC được mua lại bởi PepsiCo vào năm
1986. Hiện nay số lượng cửa hàng KFC là
gần 35,000 trên khắp 110 quốc gia.

Khoảng năm 1965,
Sanders đã có hơn 600
franchise ở Mỹ và ở

Canada.

Sanders đã thực hiện cổ phần
hóa công ty, bán cổ phiếu ra
công chúng vào năm 1966 và
gia nhập thị trường chứng
khoán New York vào năm 1969.
Năm 1955, Sanders tự thành
lập và phát triển nhượng quyền
thương hiệu KFC.

Thập niên 1930s, Harland
Sanders khởi nghiệp bằng việc
chế biến gà rán cho khách
dừng chân tại trạm xăng.


6

Tình huống 3: TH True Milk, “vừa sanh ra đã lớn !”
Năm 2014, dự báo thị phần sẽ tăng lên trên
10%, đã có gần 100 cửa hàng đại diện và
140000 đại lý khắp cả nước
Năm 2013, thị phần TH True Milk
tăng lên hơn 8%, đối đầu trực tiếp
với đối thủ lớn nhất là Vinamilk…
Năm 2012, TH True Milk chiếm lĩnh
được 7% thị phần dưới sức ép
khủng khiếp từ các thương hiệu
Vinamilk, Dutch Lady, Nestle

24/02/2009, TH True Milk được
thành lập với sự hỗ trợ của Bac A
Bank.


7

1
― Đường cầu đối với sản phẩm của doanh nghiệp
nằm ngang trùng với P (giá thị trường)
― Cầu hoàn toàn co dãn theo giá. Doanh nghiệp luôn
phải cung ứng theo giá thị trường.

S
P2

P2
P1

D’

P≡ d ≡ MR ≡
AR

d1

P1

D
Q1 Q2

d2

q1 q2


8

― Quyết định cung ứng của doanh nghiệp trong ngắn hạn:
MC = MR = P => MC = P

MC

P

P
C

0

A

πmax
B

q*

AC

9

Theo Tổng cục Thuỷ sản, diện tích nuôi cá tra thương phẩm
năm 2014 đạt 5.434 ha và sản lượng ước đạt 1,2 triệu tấn (vượt kế
hoạch khoảng 10%). Tuy nhiên giá cả lại biến động theo chiều bất
lợi. Trong lúc nhiều mặt hàng đầu vào như con giống, thức ăn…
tăng liên tục, thì giá bán chỉ tăng ngắn hạn trong quý I (21.00027.000đ/kg) rồi nhanh chóng giảm trong 2 quý kế tiếp khiến người
nuôi thua lỗ 1.000-1.500đ/kg cá nguyên liệu.
Đến quý IV, giá cá có dấu hiệu tăng trở lại (23.000-25.000đ/kg),
nhưng người nuôi đều không được hưởng vì không còn cá để bán.
Mặt khác, đây là “mùa nghịch”, cá chậm lớn và phát sinh nhiều dịch
bệnh, chi phí tăng cao nên khó có thể lãi cao…
Nguồn: Vneconomy.vn 2014


10

― Quyết định cung ứng của doanh nghiệp trong dài hạn:
LMC = LMR = P => LMC = P

P

LMC

Lợi nhuận SMC

LAC
P
SAC

SAC0
=
LAC0

q*

MR, AR

q


11

Cân bằng dài hạn của ngành là trạng thái lợi nhuận kinh tế
bằng không. Thị trường bão hòa. Sản lượng thỏa mãn:
SMC1 = LMC1 = MR1 = P1 = SAC1 = LAC1

SMC

LMC
SAC

LAC

MR

P

q*

q


12

Ứng dụng 1: Có 400 hãng bán và 600 người mua trên một thị trường cạnh
tranh hoàn toàn của sản phẩm X. Hàm cầu của mỗi người mua là giống
nhau và có dạng P = -q +60 ; Hàm tổng chi phí của mỗi hãng là tương tự
nhau: TC = 0,5q2 + 10q + 50;
Trong đó, P và TC tính bằng USD ; Q tính bằng kg
a. Xác định phương trình hàm cầu và hàm cung. Tính giá và sản lượng cân
bằng của thị trường ?
b. Tính lợi nhuận tối đa của mỗi hãng tại điểm cân bằng của thị trường ?
c. Có thêm 50 hãng tham gia vào thị trường. Hàm tổng chi phí tương tự
nhau và có dạng: TC = 0,5q2 + 19q + 80
Tính lợi nhuận tối đa của mỗi hãng tại điểm cân bằng của thị trường ?
d. Vẽ đồ thị minh họa


13

2
― Là đơn vị duy nhất sản xuất sản phẩm mang thương hiệu
của mình (có chút ít thế lực độc quyền).
― Đường cầu có dạng thoải. Cầu co giãn nhiều.
― Khó xác định cầu thị trường.
P

MR

d
q


14

Cân bằng của doanh nghiệp
― Trong ngắn hạn: doanh nghiệp lựa chọn sản lượng
tối đa hóa lợi nhuận thỏa mãn:
MR = MC
― Trong dài hạn: sản lượng thỏa mãn
SMC = LMC = MR
SAC = LAC = P0


15

Hiệu quả kinh tế
 Chi phí sản xuất trung bình cao hơn thị trường cạnh
tranh hoàn toàn.
 Giá cao và sản lượng thấp hơn thị trường cạnh
tranh hoàn toàn.
 Sản lượng thấp hơn quy mô sản xuất tối ưu.
 Bắt đầu có tổn thất vô ích (DWL) của xã hội.


16

3

―Chỉ

có một vài doanh nghiệp trong ngành. Thị

phần của từng doanh nghiệp lớn.

― Hàng hóa có thể đồng nhất hay phân biệt. Có
thể thay thế lẫn nhau.

―Khó khăn trong gia nhập ngành
―Đường cầu thiết lập dễ dàng nhưng khó thiết lập
đối với từng doanh nghiệp


17

Độc quyền nhóm không hợp tác



Cạnh tranh về giá: nếu có doanh nghiệp hạ
giá sẽ gây ra phản ứng hạ giá đồng loạt trên thị
trường. Loại bỏ dần các doanh nghiệp yếu kém.
Các doanh nghiệp còn lại phải thỏa hiệp với
nhau.



Cạnh tranh về sản lượng: sử dụng mô hình
Cournot và mô hình Stackelberg để xác định sản

lượng.


18

Đường cầu gãy

―Giá cao hơn P1 thì cầu co giãn nhiều. Giá thấp hơn
P1 thì cầu co giãn ít.

―Đường cầu bị gãy tại giá hiện hành
MC P1.
2

P1

A

MC1
d
MR

Q1

q


19

Từ giữa năm 2011, trên địa bàn TpHCM nhiều siêu thị điện máy

đã phải đóng cửa, bỏ cuộc chơi. Đầu tiên là vụ phá sản của
WonderBuy ngày 13/6/2011 sau gần một năm hoạt động. Tiếp theo
đến lượt Công ty TNHH Điện máy điện lạnh Hoàng Linh
Qua năm 2012, siêu thị điện máy Best Carings tại Phú Mỹ Hưng
phải đóng cửa. Trước đó, một số siêu thị Lộc Lê, Vietnamshop.com
cũng đã âm thầm ra đi. Gần đây, siêu thị HomeOne cuối cùng đã
phải đóng cửa….
Nguyên nhân chủ yếu là mức độ cạnh tranh quá cao (các chiến
dịch giảm giá được thực hiện liên tục) cộng với nhu cầu thị trường
sụt giảm, chi phí kinh doanh tăng cao…
Nguồn: Vneconomy.vn 2013


20

Lý thuyết trò chơi
Chiến lược thống trị là chiến lược tối ưu của một
người chơi, bất kể đối phương hành động như thế
nào.

Người A
Không nhận
tội

Người
B

Không
nhận tội
Nhận tội

Nhận
tội

2
2

1
10

10
1

5
5


21

Độc quyền nhóm hợp tác nhau



Hợp tác ngầm: Doanh nghiệp chiếm ưu thế quyết
định giá bán, các doanh nghiệp khác sẽ chấp nhận
giá (mô hình lãnh đạo giá).



Hợp tác công khai: Hình thành liên minh sản xuất

kinh doanh (Cartel), ấn định mức giá và sản lượng
cần sản xuất.


22

Nội dung cuộc nói chuyện được đăng trên tờ NewYork Times giữa Robert
Crandall (Chủ tịch American Airlines) và Howard Putnam (Chủ tịch Braniff
Airways):
Crandall: Tôi nghĩ thật là ngu xuẩn…khi cứ đấu đá trong khi cả hai chẳng được
một xu chết tiệt nào…
Putnam: Anh gợi ý gì?
Crandall: Có, tôi có một gợi ý cho anh. Hãy tăng giá vé của anh lên 20%. Tôi sẽ
tăng giá vé của tôi vào sáng mai.
Putnam: Robert, nhưng mà chúng ta…không được…
Khi Putnam nộp cuốn băng ghi âm nội dung cuộc nói chuyện cho Bộ Tư
pháp Mỹ, cơ quan này đã khởi tố Crandall. Bộ luật chống độc quyền Sherman
nghiêm cấm các doanh nghiệp cạnh tranh nhau bàn bạc về việc định giá…
Nguồn: Microeconomic, Mankiw, 2010


23

Sau Tết, 4 hãng sữa lớn nhất ở Việt Nam gồm
Vinamilk, và 3 hãng nước ngoài Mead Johnson
Nutrition, Nestlé Việt Nam, Friesland Campina cùng
“rủ nhau” tăng giá đối với các sản phẩm sữa cho trẻ
dưới 6 tuổi.

Giải trình với Cục Quản lý

giá, nguyên nhân các hãng
sữa đưa ra cho đợt điều
chỉnh giá lần này chủ yếu là
do tăng chi phí nguyên vật
liệu đầu vào, tăng giá nhập
khẩu các sản phẩm.

“Đây là biểu hiện của việc có thỏa
thuận ngầm…” một quan chức của Bộ
Tài chính cho biết “Tăng giá là quyền
của doanh nghiệp, nhưng thị trường
có 4 doanh nghiệp lớn mà đồng loạt
tăng giá thì nguy cơ thỏa thuận rất lớn,
gây thiệt hại cho người tiêu dùng”
Nguồn: Báo Người lao động, 2014


24

Công ty cổ phần nhựa Bình Minh là nhà cung ứng hàng đầu về các
sản phẩm ống nhựa PVC trên thị trường phía Nam, đặc biệt là tại
TpHCM. Mã chứng khoán BMP được các nhà đầu tư nước ngoài đặc
biệt ưa thích với số lượng sở hữu là 49% (hết room).
Các doanh nghiệp cung ứng sản phẩm nhựa PVC trên địa bàn như
Minh Hùng, Đạt Thành… do quy mô nhỏ, tiềm lực yếu hơn nhiều nên
các doanh nghiệp này luôn điều chỉnh giá bán của mình theo xu hướng
điều chỉnh giá của công ty nhựa Bình Minh…
Nguồn: Bản tin phân tích ngành nhựa, HOSE, 2010

25

Tổ chức Hiệp hội các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) được thành lập vào
năm 1960, gồm có 12 quốc gia. OPEC cung ứng khoảng 40% tổng sản lượng thế giới
và chiếm ¾ tổng trữ lượng dầu mỏ toàn cầu.
Tại Hội nghị thường niên OPEC tháng 12/2014 ở Abu Dhabi, thủ phủ Các Tiểu
vương quốc Arập Thống nhất (UAE), . Ali al-Naimi, Bộ trưởng dầu mỏ của Ả-rập Xê-út
đã nhún vai trước đề nghị cắt giảm sản xuất dầu để đảo ngược sự sụt giá của mặt
hàng này "Tại sao chúng tôi lại phải cắt giảm sản xuất?“
, Ngoại trưởng Venezuela có ý kiến khác: "Đó là công việc của chúng ta phải làm,
nếu chúng ta muốn thị trường ổn định và dễ dự đoán“
Tuy nhiên, bộ trưởng Năng lượng UAE, Suhail al-Mazrouei lại nói rằng nguyên
nhân chính đẩy giá dầu thế giới giảm gần 50% từ tháng 6/2014 là tình trạng khai thác
"thiếu trách nhiệm" của một số nước sản xuất dầu mỏ nằm ngoài OPEC chứ không
phải do các thành viên của khối…
Nguồn: Vietnamplus.vn 2014