Đề thi học sinh giỏi về đoạn trích tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

Đề thi học sinh giỏi về đoạn trích Tình cảnh lẻ loi
của người chinh phụ
Có ý kiến cho rằng: Nhà văn chân chính là ng ườ i suốt đời chỉ truyền bá một th ứ tôn giáo: Tình yêu
thươ ng con ngườ i.
Anh/Chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Qua đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (Trích Chinh phụ
ngâm – Đặng Trần Côn, Đoàn Thị Điểm (?), Ngữ văn 10, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2015,tr 87 -88,
hãy làm sáng tỏ .
Nhận thức đề
Đề bài yêu cầu làm rõ 2 nội dung:
– Hiểu đúng ý kiến: nhà văn chân chính suốt đời chỉ viết về con ng ườ i, ca tụng tình yêu th ương con
ngườ i.
– Phân tích tình yêu thươ ng, đồng cảm v ới nỗi nh ớ th ương, buồn khổ và khát khao hạnh phúc của ng ười
chinh phụ của tác giả và dịch giả qua đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ.(ý chính)
Yêu cầu kiến thức

1.
2.

Mở bài: nêu vấn đề
Thân bài

a) Giải thích nhận định:
+ Nhà văn, hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm cả nhà th ơ, rộng h ơn n ữa là ng ười nghệ sỹ nói chung.
+ Nhà văn chân chính: những ngườ i mang lý t ưở ng tiến bộ của th ời đại, đại diện cho l ương tri của loài
ngườ i, sẵn sàng đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác để bảo vệ công lí, lẽ phải, giàu tình yêu th ương nhân
ái, sẵn sàng xả thân cho cuộc đời và cho nghệ thuật.
+ Sứ mệnh cao cả của nhà văn là khám phá cái đẹp của cuộc sống và chuyển tải đến ng ười đọc thông
qua tác phẩm văn học. Con người với tất cả niềm vui hạnh phúc, khát khao và nỗi buồn đau luôn tr ở
thành nguồn cảm hứng dồi dào của văn học và là mối quan tâm hàng đầu của nhà văn.
+Nhà văn chân chính luôn day dứt, trăn trở tr ước cuộc sống và con ng ười. Tác phẩm của họ dù viết theo
đề tài nào cũng vẫn để bày tỏ “lòng thương và tình bác ái, để ng ười gần ng ười h ơn”.

+Tác phẩm văn học chân chính là sản phẩm của nhà văn nhân đạo chủ nghĩa. Qua nh ững cảnh ngộ, nhà
văn muốn ngườ i đọc cùng chia sẻ và đồng cảm, bênh v ực và ca tụng con ng ười, ca ng ợi tình ng ười.
Những tác phẩm nh ư thế sẽ trường tồn và độc giả yêu thích.
=> Ý kiến bàn về sứ mệnh của ngườ i nghệ sỹ, giá trị và ch ức năng của văn học nghệ thuât.
̣


b) Vì sao nhà văn chân chính lại lấy việc làm cho cuộc đời tốt đẹp hơn làm mục đích sáng tác?
+ Vì họ là những người rất giàu tình yêu th ương đối v ới cuộc đời (họ là “ người cho máu”, là “nhà nhân đạo
từ trong cốt tuỷ”…)
+ Vì họ hiểu rõ khả năng, sức mạnh to l ớn của văn ch ương. Họ đã dùng văn ch ương nh ư một công cụ
đắc lực để thực hiện lí tưởng nghệ thuật của mình!
– Họ thực hiện chức năng giáo dục (truyền bá tình yêu th ương con ng ười) bằng cách nào?
+ Ca ngợi, khẳng định nh ững cái tốt đẹp của cuộc sống (nh ững yêu th ươ ng, nhân ái, vị tha).
+ Lên án, tố cáo những cái xấu, cái ác…để bảo vệ con ng ười khỏi nh ững áp b ức, bất công!
c. Phân tích biểu hiện của tình yêu thương trong đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ
Khái quát :
– Văn học phong kiến Việt Nam thế kỷ XVIII, v ới tình yêu th ương và đồng cảm, các nhà văn nhà th ơ đã
bày tỏ khá thành công nội dung nhân đạo dành cho ng ười phụ n ữ tài sắc nh ưng bất hạnh. Tác giả Đặng
Trần Côn và dịch giả Đoàn Thi Điểm (?) đã thể hiện cảm động và chân thành nỗi cô đơn, buồn khổ và
lòng khát khao được sống trong tình yêu và hạnh phúc của ng ười vợ lính trong Chinh phụ ngâm. Đoạn
trích trong SGK từ câu 193-216 giúp hiểu thêm nỗi niềm đau buồn, lẻ loi của ng ười chinh phụ.
Giới thiệu ngắn về tác phẩm
Ngườ i chinh phụ vốn dòng dõi trâm anh tiễn chồng ra trận v ới nhiều ước m ơ đẹp. Năm tháng chiến
tranh, nàng sống lẻ loi, ngày đêm xót xa, lo lắng cho chồng. Thấm thía nỗi cô đơn, nàng nhận ra tuổi
xuân đang qua nhanh và hạnh phúc ngày càng xa v ời. Ng ười chinh phụ r ơi vào tâm trạng cô đơn, buồn
đau, tuyệt vọng.Đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ miêu tả những cung bậc và sắc thái khác
nhau của nỗi cô vắng, buồn nhớ ở ngườ i chinh phụ đang khao khát được sống trong tình yêu và hạnh
phúc lứa đôi.
Đoạn 16 câu đầu

– Cảm hứng chủ đạo là buồn và nhớ, day dứt và lo lắng được miêu tả sống động v ới hàng loạt câu hỏi tu
từ. Tâm trạng cô lẻ khắc họa rõ nét và nh ững biến đổi tâm lí tinh tế trong lòng ng ười chinh phụ nhiều
đêm ngày không nguôi nhớ chồng nơi chiến địa. (8 câu đầu). Theo b ước chân và ánh nhìn, ng ười chinh
phụ không tìm được gì, không có ai trò chuyện. Buồn rầu lặng lẽ và nhận ra s ự tr ơ trọi khốn khổ của
mình giữa ngôi nhà trống trải, vắng lặng suốt ngày dài đến đêm thâu.
– Trong 8 câu tiếp, những âm thanh gà gáy, tiếng gió thốc hàng chuối càng kh ơi sâu thêm nỗi buồn lẻ và
đơn độc. Đêm dài trằn trọc không yên, ng ười thiếu phụ chỉ còn ai oán trách phận. Nh ớ chồng, th ương
chồng thươ ng mình, biếng lườ i gươ ng phấn, cầm sắt. Nhà th ơ và dịch giả khéo léo diễn tả được nh ớ
thươ ng, buồn khổ trải dài, trải rộng không gian biển kh ơi, th ời gian năm tháng v ới nh ững giọt lệ tuôn trào
bất lực.
Phần cuối đoạn trích, ngườ i chinh phụ mong ch ờ trong lo âu tuyệt vọng chỉ còn biết nh ờ ngọn gió đông
gửi lời yêu thươ ng nhung nh ớ đến chồng nơi biên ải.Không gian xa cách nỗi nh ớ được tác giả so sánh


với hình ảnh “Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng tr ời”. Câu th ơ hàm súc về mặt ý ngh ĩa và cô đọng
về mặt hình thức bộc lộ tâm trạng tr ực tiếp.Cảm giác xót xa, cay đắng và nỗi sinh li đau đớn đang giày vò
ghê gớm lòng ngườ i chinh phụ.Nỗi niềm uất ức biết kêu ai? biết ngỏ cùng ai? Giữa con ngườ i và cảnh
vật dườ ng như có sự tươ ng đồng khiến cho nỗi sầu thương trở nên da diết, bất tận.
Đánh giá :
Bằng bút pháp nghệ thuật điêu luyện, tác giả và dịch giả đã diễn tả được nh ững diễn biến phong phú,
tinh tế cung bậc tình cảm của người chinh phụ. Cảnh cũng nh ư tình được miêu tả rất phù h ợp v ới diễn
biến của tâm trạng nhân vật. Cách dùng hàng loạt t ừ láy và nhạc điệu của thể th ơ song thất lục bát, nh ư
những đợt sóng dạt dào, diễn tả tâm trạng ngườ i chinh phụ hết nh ớ lại th ương, hết th ương lại nh ớ trong
tình cảnh lẻ loi đơn chiếc.
Thông qua tâm trạng đau buồn của người chinh phụ đang sống trong tình cảnh lẻ loi, tác giả đã đề cao hạnh
phúc lứa đôi và thể hiện tinh thần phản kháng đối với chiến tranh phi nghĩa. Tác phẩm Chinh phụ ngâm đã toát
lên tư tưởng chủ đạo trong văn chương một thời: tư tưởng đòi quyền sống quyền được hưởng hạnh phúc rất
chính đáng của con người, nhất là người phụ nữ.

3.

Kết bài:

Khẳng định lại vấn đề :
+Vai trò , thiên chức của người cầm bút
+Tư tưở ng nhân đạo là nội dung quan trọng, chủ đạo trong Chinh Phụ Ngâm nói riêng và trong nhiều tác
phẩm Văn học trung đại Việt Nam nói chung