Tìm hiểu, nghiên cứu một số bài toán về an toàn thông tin trong giai đoạn rút tiền điện tử

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ

----------  ----------

KIỀU MINH NGUYỆT

TÌM HIỂU, NGHIÊN CỨU MỘT SỐ BÀI TOÁN VỀ AN TOÀN
THÔNG TIN TRONG GIAI ĐOẠN RÚT TIỀN ĐIỆN TỬ

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Hà Nội - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ

----------  ----------

KIỀU MINH NGUYỆT

TÌM HIỂU, NGHIÊN CỨU MỘT SỐ BÀI TOÁN VỀ AN TOÀN
THÔNG TIN TRONG GIAI ĐOẠN RÚT TIỀN ĐIỆN TỬ

Ngành:
Chuyên ngành:
Mã số:

Công Nghệ Thông Tin
Hê ̣Thố ng Thông Tin

60.48.05

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Cán bộ hƣớng dẫn: PGS.TS Trịnh Nhật Tiến

Hà Nội - 2015

2


LỜI CẢM ƠN
Sau hơn năm tháng nghiên cứu và tìm hiểu, luận văn “Nghiên cứu mô ̣t số bài toán
về an toàn thông tin trong giai đoa ̣n rút tiề n điê ̣n tử” đã cơ bản hoàn thành. Để đạt được
kết quả này, em đã hết sức nỗ lực đồng thời cũng nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp
đỡ và ủng hộ của thầy cô, gia đình và bạn bè.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong bô ̣ môn Hê ̣ thố ng Thông tin trường
Đại Học Công nghê ̣, ĐH Quố c gia Hà Nô ̣i đã tạo điều kiện tốt cho em để thực hiện đề tài
luận văn tốt nghiệp này. Và đặc biệt em xin chân thành cảm ơn thầy Trịnh Nhật Tiến đã
tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo và đóng góp ý kiến cho em trong suốt thời gian thực
hiện đề tài.
Xin cảm ơn các anh chị và bạn bè đã ủng hộ, giúp đỡ và động viên em trong thời
gian học tập và nghiên cứu.
Mặc dù đã cố gắng hoàn thành luận văn trong phạm vi và khả năng cho phép
nhưng chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Em kính mong nhận được sự cảm
thông và tận tình chỉ bảo của quý thầy cô và các bạn để có thể hoàn thiê ̣n và phát triể n đề
tài này tốt hơn.

3

TÓM TẮT NỘI DUNG

Ở nước ta t hương ma ̣i điê ̣n tử nói chung và tiề n điê ̣n tử nói riêng vẫn còn là liñ h
vực mới mẻ đòi hỏi phải có quá trình nghiên cứu và phát triển.
Luận văn sau đây trình bày những kiến thức khái quát, tổng quan về tiề n điê ̣n
tử và thanh toán bằng tiền điện tử, sau đó tập trung nghiên cứu sâu hơn về mô ̣t số vấn
đề nảy sinh trong quá trình sử dụng tiền điện tử, cụ thể là trong quá trình rút tiền điện tử
như vấ n đề ẩ n danh người sử du ̣ng đồ ng tiề n và vấ n đề gian lâ ̣n giá tri ̣đồ ng tiề n .
Ngoài ra, luận văn sẽ Demo một chương trình thử nghiệm mô phỏng giải quyết
vấn đề về ẩn danh, gian lận giá trị đồng tiền, dựa trên lược đồ Chaum-Fiat-Naor.

4


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của luận văn:
Sự phát triể n nhanh chóng của công nghê ̣ thông tin cũng như sự bùng nổ của
internet đã mang la ̣i những thay đổ i

lớn, tác động mạnh mẽ đến lĩnh vực ngân hàng

truyề n thố ng, thúc đẩy sự phát triể n của thương ma ̣i điê ̣n tử và làm xuấ t hiê ̣n nhiề u các
sản phẩm mới có liên quan như thẻ tín dụng, giao dich
̣ qua điê ̣n thoa ̣i di đô ̣ng…Tiề n điê ̣n
tử hay ví điê ̣n tử cũng trở thành hiê ̣n thực . Trên thế giới tiề n điê ̣n tử đã và đang được ứng
dụng thành công, nhưng ở nước ta thương ma ̣i điê ̣n tử nói chung và tiề n điê ̣n tử nói riêng
vẫn còn là lĩnh vực mới mẻ đòi hỏi phải có quá trình nghiên cứu và phát triể n .
Trong quá triǹ h sử du ̣ng , tiề n điê ̣n tử cũng nảy sinh mô ̣t số vấ n đề như : ẩn danh
đồ ng tiề n, khai man giá tri ̣đồ ng tiề n , tiêu mô ̣t đồ ng tiề n nhiề u lầ n .

Luận văn trình bày những kiến thức khái quát, tổng quan về tiề n điê ̣n tử và
thanh toán bằng tiền điện tử, sau đó tập trung nghiên cứu sâu hơn về mô ̣t số vấn đề nảy
sinh trong quá trình sử du ̣ng tiền điện tử, cụ thể là trong quá trình rút tiền điê ̣n tử như
vấ n đề ẩ n danh người sử du ̣ng đồ ng tiề n và vấ n đề gian lâ ̣n giá tri ̣đồ ng tiề n .
2. Mục đích của luận văn:
Nghiên cứu bản chấ t và quá trin
̀ h thanh toán bằ ng tiề n điê ̣ n tử và mô ̣t số giải pháp
khoa học cho một số bài toán nảy sinh trong quá trình rút tiề n điê ̣n tử.
3. Đối tƣợng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu là các bài toán phát sinh trong quá trình rút tiền điện tử
4. Phƣơng pháp nghiên cƣ́u:
Để nghiên cứu về những vấn đề nêu trên, đầu tiên, luận văn tổng hợp lại những khái
niệm liên quan đến vấn đề thanh toán hiện đang được sử dụng, về thanh toán điện tử. Sau
đó đi sâu nghiên cứu về tiền điện tử. Từ đó, phân tích các bài toán phát sinh trong quá
trình rút tiền điện tử và đưa ra các giải pháp phù hợp cho các bài toán trên.
5. Kế t cấ u của luâ ̣n văn:
Luâ ̣n văn gồ m 4 chương:
Chương 1: Trình bày tổng quan về tiền điện tử bao gồ m các khái niê ̣m về tiề n điê ̣n

7


tử và thanh toán điê ̣n tử.
Chương 2: Trình bày các khái niệm cơ bản về toán học , lý thuyết cơ bản về mật mã
học như: mã hóa, chữ ký, chia sẻ bí mâ ̣t, hàm băm.
Chương 3: Trình bày về mô ̣t số vấ n đề phát sinh trong quá trin
̀ h sử du ̣ng tiề n điê ̣n
tử, cụ thể là trong quá trình rút tiền điện tử và chỉ ra hướng giải quyết .
Chương 4: Demo chương trình thử nghiệm về hệ thống tiền điện tử, mô phỏng vấn
đề về ẩn danh, gian lận giá trị đồng tiền, dựa trên lược đồ Chaum-Fiat-Naor.

8


DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1:

Mô hiǹ h giao dich
̣ cơ bản của hê ̣ thố ng Tiề n điê ̣n tử

Hình 2:

Mô hiǹ h phương thức thanh toán

Hình 3:

Mô hình giao dich
̣ có tính chuyể n nhươ ṇ g

Hình 4:

Mô hình khái quát lươ ̣c đồ Chaum – Fiat – Naor

Hình 5:

Mô hình quá trình khởi ta ̣o tài khoản của lươ ̣c đồ Brand

Hình 6:

Mô hình quá trình chứng minh đa ̣i diê ̣n tài khoản của lươ ̣c đồ Brand

Hình 7:

Mô hiǹ h giao thức rút tiề n trong lươ ̣c đồ Brand

Hình 8:

Mô hiǹ h giao thức thanh toán

9


BẢNG CHỮ VIẾT TẮT

TT

Ký hiệu

1

TMĐT

Chú giải cho ký hiệu sử dụng
Thương mại điện tử
Hệ mã hóa khóa công khai được đề xuất bởi

2

RSA

Ron Rivest, Adi Shamir, Len Adlemon năm
1977.

3

SSS

5

VSS

Sơ đồ chia sẻ bí mật - Secret Sharing Schemes
Sơ đồ chia sẻ bí mật có thể xác minh - Verify
Secret Sharing

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt.
1. GS Phan Đình Diệu (2006), Lý thuyết Mật Mã và An toàn thông tin, nhà xuất bản
Đại học quốc gia Hà nội.
2. PGS.TS Trịnh Nhật Tiến (2007), Giáo trình An toàn dữ liệu.
3. PGS.TS Trịnh Nhật Tiến (2007), Bài giảng môn Phân tích đánh giá thuật toán.
4. PGS.TS Trịnh Nhật Tiến, Thanh toán bằng tiền“điện tử”.
Tiếng Anh.
5. Byeong Kon Kim, School of Engieering, Information and Communications
University (2004), Bài viết “Design of Fair Tracing E_Cash System based on
Blind Signature” trên trang web.
/>6. D.Chaum, A.Fiat, and M.Naor, Untraceable electronic cash, In Advances in

Cryptology-Crypto '88.
7. />8. />
11