Nghiên cứu đặc tính hóa lý của nước ngầm tại hai mặt cắt thuộc huyện phúc thọ, phía nam sông hồng, hà nội, góp phần giải thích nguyên nhân hình thành ô nhiễm asen

-----------------------

Trần Thị Mai

NGHIÊN CỨU Á

Ặ

ỂM HÓA LÝ CỦ

ỚC NGẦM

T I HAI MẶT CẮT THUỘC HUYỆN PHÚC TH ,
PHÍA NAM SÔNG HỒNG - HÀ NỘI
GÓP PHẦN GIẢI THÍCH NGUYÊN NHÂN HÌNH THÀNH
Ô NHIỄM ASEN

U

- 2015


U

Ộ

-----------------------

Trần Thị Mai

NGHIÊN CỨU Á

Ặ

ỂM HÓA LÝ CỦ

ỚC NGẦM

T I HAI MẶT CẮT THUỘC HUYỆN PHÚC TH ,
PHÍA NAM SÔNG HỒNG - HÀ NỘI
GÓP PHẦN GIẢI THÍCH NGUYÊN NHÂN HÌNH THÀNH
Ô NHIỄM ASEN

: Khoa học Mô trường
M

: 60440301

U

Ớ
TS. Phạm Thị Kim Trang

– 2015

:


L I CẢM Ơ
Với lòng biết ơn sâu sắc, em xin gửi lời cảm ơn tới Tiến sĩ Phạm Thị Kim
Trang đã giao đề tài, tận tình hướng dẫn và tạo điều kiện thuận lợi cho em trong

suốt quá trình làm luận văn.
Em xin trân trọng cảm ơn Giáo sư, Tiến sĩ Dieke Postma, Viện Khảo sát Địa
chất Đan Mạch và Greenland (GEUS), người đã trực tiếp giảng dạy các khóa học
hữu ích và truyền đạt những kiến thức chuyên ngành quý báu sử dụng trong luận
văn này.
Em xin cảm ơn thầy Phạm Hùng Việt và các anh chị, các bạn trong nhóm
Nghiên cứu Kim loại nặng và nhóm Hóa Môi trường đã nhiệt tình giúp đỡ em trong
suốt quá trình làm việc, nghiên cứu tại Trung tâm Công nghệ Môi trường và Phát
triển Bền vững (CETASD).
Em xin chân thành cảm ơn tới các thầy cô trong khoa Môi trường – Trường
Đại học Khoa học Tự Nhiên – Đại học Quốc Gia Hà Nội đã giảng dạy và truyền
đạt những kiến thức bổ ích cần thiết để sử dụng trong luận văn cũng như trong các
nghiên cứu và công việc sau này.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn tới những người thân trong gia đình, luôn luôn chia
sẻ, thấu hiểu và là điểm tựa vữngchắc về tinh thần trong toàn bộ thời gian thực hiện
luận văn.
Em xin chân thành cảm ơn sự hỗ trợ quý báu về kinh phí của dự án PREAs và
Trung tâm CETASD, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia
Hà Nội.
ác

rầ

ả l ậ vă

ị Ma


MỤ

Ụ

MỞ ẦU .................................................................................................................... 1
ươ

1- TỔNG QUAN .........................................................................................3

1.1. Tổng quan về Asen .............................................................................................3
1.1.1. Dạng tồn tại của As trong nước ngầm ..............................................................3
1.1.2. Độc tính của Asen .............................................................................................4
1.2. Tình hình ô nhiễm As ở Việt Nam và Thế giới ................................................7
1.2.1. Ô nhiễm As trong nước ngầm trên Thế giới......................................................7
1.2.2. Hiện trạng ô nhiễm As ở Việt Nam .................................................................10
1.3.

ặc đ ểm hóa lý của ước ngầm l

q a đến sự ô nhiễm As .......................13

1.3.1. Đặc điểm hóa lý của nước ngầm.....................................................................13
1.3.2. Các giả thiết về sự hình thành As trong nước ngầm .......................................21
1.4. ặc đ ểm dân s , địa chất v
ươ

2–

Ợ

P

ước ngầm khu vực nghiên cứu .................... 28
Ơ

P ÁP

ỨU .................... 31

2.1.

ịa đ ểm nghiên cứu .......................................................................................31

2.2.

tượng nghiên cứu.......................................................................................32

2.3. P ươ

p áp

cứu.................................................................................33

2.3.1. Phương pháp tổng quan tài liệu......................................................................33
2.3.2. Phương pháp lấy mẫu nước ngầm ..................................................................33
2.3.3. Phương pháp lập bản đồ ................................................................................. 35
2.4. P ươ

p áp p â tíc

óa ọc .....................................................................35

2.4.1. Các chỉ số phân tích tại hiện trường ...............................................................35
2.4.2. Các thông số phân tích trong phòng thí nghiệm .............................................36
2.5. Thiết bị, dụng cụ và hóa chất nghiên cứu ......................................................38
2.5.1. Thiết bị và dụng cụ ..........................................................................................38
2.5.2. Hóa chất ..........................................................................................................38
ươ

3 – KẾT QUẢ VÀ THẢO LU N ........................................................... 40

3.1. ặc đ ểm óa lý ước ngầm giếng nhà dân thu c khu vực nghiên cứu......40
3.1.1. Các thành phần đa lượng ................................................................................42


3.1.2. Các thành phần vi lượng .................................................................................46
3.2. M

tươ

q a

ữa m t s thành phần hóa học tro

ước ngầm với As

tại hai mặt cắt ..........................................................................................................51
3.2.1. Mối tương quan giữa một số thành phần mang tính oxi hóa và As trong
nước ngầm tại hai mặt cắt.........................................................................................58
3.2.2. Mối tương quan giữa một số thành phần mang tính khử và As trong nước
ngầm tại hai mặt cắt ..................................................................................................61
KẾT LU N .............................................................................................................. 67

KIẾN NGHỊ ............................................................................................................. 68
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 69


MỤ

Ì

Ả

Hình 1.1. Giản đồ phân bố các dạng tồn tại của asen theo Eh-pH.............................. 3
Hình 1.2. Sự phân bố của các vùng bị ô nhiễm As trong khu vực am và ông am
Á .................................................................................................................................. 8
Hình 1.3. Sự phân bố nồng độ

s và độ sâu tương ứng trong các giếng khoan ở

đồng bằng sông Hồng, các mẫu được thu thập từ năm 2005 – 2007 ....................... 12
Hình 1.4. Quá trình oxi hóa các chất hữu cơ hình thành môi trường khử ................ 23
Hình 1.5. Sự cạnh tranh hấp phụ của các anion trên bề mặt khoáng ........................ 25
Hình 2.1. Vị trí các giếng nhà dân và hai mặt cắt A và B thuộc huyện Phúc Thọ ... 32
ình 2.2. o các thông số hiện trường sử dụng bộ dẫn dòng chảy kín ................... 34
Hình 2.3. Sục khí itơ các dụng cụ trước khi lấy mẫu ............................................. 34
Hình 3.1. Sự phân bố của E trong nước ngầm khu vực nghiên cứu....................... 42
Hình 3.2. Bản đồ sự phân bố hàm lượng của các cation chính trong nước ngầm .... 43
Hình 3.3. Sự phân bố nồng độ của anion chính trong nước...................................... 45
Hình 3.4. Sự phân bố của một số thành phân vi lượng trong nước ngầm ................ 47
Hình 3.5. Sự phân bố của NH4+ trong nước ngầm khu vực nghiên cứu ................. 49
Hình 3.6. Lát cắt địa chất của hai mặt cắt A và B ..................................................... 52
Hình 3.7. Giản đồ Piper cho nước ngầm thuộc hai mặt cắt A và B ......................... 54

Hình 3.8. Sự phân bố của s(

) trong nước ngầm tại hai mặt cắt .......................... 56

Hình 3.9. Sự phân bố NO3-, SO42 -, DO và PO43- trong nước ngầm ở hai mặt cắt .... 58
Hình 3.10. Mối tương quan của As(III) và SO42- ..................................................... 59
Hình 3.11. Mối tương quan của As(III) và PO43- ...................................................... 60
Hình 3.12. Sự phân bố Mn2+, NH4+, Fe2+ và CH4 trong nước ngầm tại hai mặt cắt 61
Hình 3.13. Mối tương quan của As(III) và Mn2+ ..................................................... 62
Hình 3.14. Mối tương quan giữa As(III) và NH4+ ................................................... 63
Hình 3.15. Sự phân bố của s(

) và Fe( ) trong nước ngầm ở hai mặt cắt ......... 65

Hình 3.16. Biểu đồ khả năng bão hòa khoáng Siderit và Vivianit trong nước ngầm66


MỤ BẢ

B ỂU

Bảng 1.1. Sự phổ biến của một số bệnh khi phơi nhiễm As và không bị phơi nhiễm 7
Bảng 1.2. Ô nhiễm asen trong nước ngầm ở một số nước trên thế giới .................... 9
Bảng 1.3. Kết quả phân tích As do UNICEF hỗ trợ (2001–2004) ............................ 13
Bảng 1.4. ác quá trình địa hóa tự nhiên giải phóng s vào nước ngầm................. 22
Bảng 3.1. Một số thành phần hóa học nước ngầm tại các giếng nhà dân ................. 40
Bảng 3.2. Giá trị trung bình của một số thành phần hóa học trong nước ngầm tại hai
mặt cắt ....................................................................................................................... 53

MỤ

Ữ

Ế

Ắ

AAS

: Atom Absorption Spectrophotometer- Máy quang phổ hấp
thụ nguyên tử

BTNMT

: Bộ Tài nguyên Môi Trường

DO

: Dissolved oxygen – Nồng độ oxi hòa tan

HVG

: Hydride Vapor Generator - Bộ tạo khí hydrua

ICP

: Inductively Coupled Plasma - Plasma cảm ứng cao tần

PHREEQ

: Phần mềm mô hình hóa chuyên dụng cho các quá trình thủy
địa hóa diễn ra trong trầm tích và nước ngầm

QCVN

: Quy chuẩn Việt Nam

UNICEF
WHO

: United Nations Children's Fund - Quỹ hi đồng Liên Hiệp
Quốc
: World Health Organization – Tổ chức Y tế Thế giới


MỞ ẦU
Ngày nay, khi nguồn nước mặt ngày càng ô nhiễm, nước ngầm được coi là
nguồn nước đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển con người cũng như sự phát
triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia. Việc khai thác và sử dụng nước ngầm cho các
mục đích sinh hoạt, sản xuất, trồng trọt, chăn nuôi… làm cho tình trạng ô nhiễm
nước ngầm ngày càng trầm trọng hơn.
Ở Việt Nam, trong vài chục năm trở lại đây, nước ngầm được sử dụng rất phổ
biến (chiếm tới 35-50% lượng nước cấp) cho nhu cầu ăn uống, sinh hoạt của người
dân, đặc biệt tại các vùng đồng bằng, đô thị đông dân cư. Vì nước ngầm thường được
coi là sạch hơn nước mặt do không tiếp xúc trực tiếp với các nguồn thải con người
tạo ra. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã cho thấy nước ngầm tại một số vùng có hàm
lượng asen, sắt, amoni, mangan,… cao hơn tiêu chuẩn cho phép rất nhiều lần. Khi
nước ngầm này được sử dụng cho mục đích ăn uống thì mức độ vượt tiêu chuẩn lại
càng nghiêm trọng.

Các quá trình tự nhiên như mưa, các dòng chảy nước mặt và các quá trình vận
động của địa chất thủy văn cũng như những hoạt động kinh tế của con người làm cho
đặc tính hóa lý của nước ngầm biến đổi rất phức tạp.

ể góp phần đánh giá chất

lượng nước ngầm cung cấp cho sinh hoạt và sản xuất, rất nhiều tác giả đã tiến hành
nghiên cứu các đặc tính hóa lý nước ngầm ở các khu vực có đặc điểm địa chất thủy
văn khác nhau.

ịa điểm nghiên cứu mà đề tài lựa chọn là khu vực phía Nam sông

Hồng nằm trong vùng đồng bằng bồi tích sông Hồng được hình thành bởi các trầm
tích

ệ Tứ cách đây khoảng 20 nghìn năm do sự kết hợp ảnh hưởng của nhiều hoạt

động địa chất trong quá khứ, có cấu trúc địa chất phức tạp được biến đổi từ một khu
vực tích tụ trầm tích dưới mực nước biển thành khu vực chịu sự phong hóa, sói mòn
nằm trên mực nước biển. Với đối tượng nghiên cứu là các thành phần hóa lý của
nước ngầm như các nguyên tố đa lượng, vi lượng, các chất hữu cơ, p , nhiệt độ, độ
dẫn, hàm lượng ôxi hòa tan và mối quan hệ giữa các thành phần này trong môi

1


trường nước ngầm của khu vực nghiên cứu. Từ đó, tìm hiểu nguyên nhân hình thành
ô nhiễm s trong nước ngầm tại khu vực này.
Xuất phát từ lý do trên, luận văn được thực hiện với đề tài: “Nghiên cứ đặc
tính hóa lý của ước ngầm tại hai mặt cắt thu c huyện Phúc Thọ, phía nam

sông Hồng - Hà N i, góp phần giải thích nguyên nhân hình thành ô nhiễm
Asen”. Với các nội dung cụ thể như sau:
1. Khảo sát hàm lượng các thành phần đa lượng và vi lượng trong nước ngầm
từ đó nhận xét xu hướng biến đổi các thành phần này.
2. Phân tích đánh giá mối tương quan giữa các thành phần hóa học với
trong nước ngầm.
3. Dự đoán nguyên nhân hình thành ô nhiễm sen tại khu vực nghiên cứu.

2

s


TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt
1. Phạm Ngọc Hải, Phạm Việt Hòa (2004), Kỹ thuật khai thác nước ngầm, NXB
Nông Nghiệp, Hà Nội.
2. Nguyễn Mạnh Khải, Nguyễn Quốc Việt, Hoàng Thị Quỳnh Trang, Lê Viết Cao,
uang Minh (2011), “Ô nhiễm asen trong nước

Nguyễn Tiến Trung, Nguyễn

ngầm và khả năng xử lý tại chỗ quy mô hộ gia đình tại xã Trung

hâu,

an

Phượng, Hà Nội”, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công

nghệ, 27, tr.22-29
3. Vũ

gọc Kỷ, Nguyễn Thượng

ùng, Tôn Sĩ Kinh,

guyễn Kim Ngọc (2008),

Địa chất thuỷ văn đại cương, Nhà xuất bản Giao Thông Vận Tải.
4. Bùi Văn Minh (2015), “Khảo sát sự phân bố của một số thành phần hóa học
trong nước ngầm khu vực

ông

am

à

ội”, Luận văn thạc sĩ khoa học,

Trường đại học Khoa học Tự nhiên, ại học Quốc gia Hà Nội.
5.

ào Mạnh Phú, Phạm Thị Kim Trang, Vi Thị Mai Lan, Bùi Văn Minh,

guyễn

Thị Duyên, Phạm Hùng Việt, Benjamin Bostick (2014), Đánh giá chất lượng
nước ngầm tầng nông tại khu vực Đông Nam Hà Nội, Hội nghị Khoa học lần thứ

8, Trường ại học Khoa học Tự nhiên.
6. Trịnh Thị Thanh (2000), Độc học Môi trường và sức khỏe con người,

XB

ại

học Quốc gia Hà Nội.
7. UNICEF (2004), Ô nhiễm thạch tín trong nguồn nước sinh hoạt ở Việt Nam-Khái
quát tình hình & các biện pháp giảm thiểu cần thiết, UNICEF Việt Nam, Hà Nội
8. Vi Thị Mai Lan (2005), “Xác định asen trong mẫu sinh học bằng phương pháp
quang phổ hấp thụ nguyên tử (

S) trên cơ sở xử lý mẫu bằng lò vi sóng”, Luận

văn thạc sĩ khoa học, Trường đại học Khoa học Tự nhiên,
Nội.

69

ại học Quốc gia Hà


Tiếng Anh
9. Abhijit Mukherjee, Alan E. Fryar (2008), “Deeper groundwater chemistry and
geochemical modeling of the arsenic affected western Bengal basin, West
Bengal, ndia”, Applied Geochemistry 23, pp. 863–894
10. Alexander van Geen, Zheng Y., Versteeg R., Stute M., Horneman A., Dhar R.,
Steckler M., Gelman A., Small C., Ahsan H., Graziano J. H., Hussain I. and
Ahmed K. M. (2003) Spatial variability of arsenic in 6000 tube wells in a 25 km2

area of Bangladesh. Water Resources Reseach, 39, pp. 1140
11. Alexander van Geen, Benjamin C. Bostick, Pham Thi Kim Trang, Vi Mai Lan,
Nguyen Ngoc Mai, Phu Dao Manh, Pham Hung Viet, Kathleen Radloff, Zahid
Aziz, Jacob L. Mey, Mason O. Stahl, Charles F. Harvey, Peter Oates, Beth
Weinman, Caroline Stengel, Felix Frei, Rolf Kipfer, Michael Berg (2013),
“Retardation of arsenic transport through a Pleistocene aquifer”, Nature 501, pp.
204–207.
12. Appelo C.A.J., Postma D. (2005), “Geochemistry, groundwater and pollution”,
2nd edition, A.A. Balkema Publishers.
13. Berg M., Caroline Stengel, Pham Thi Kim Trang, Pham Hung Viet,
Mickey L. Sampson, Moniphea Leng, Sopheap Samreth, David Fredericks
(2007) "Magnitude of arsenic pollution in the Mekong and Red River Deltas—
Cambodia and Vietnam", Science of the total environment, 372(2), pp. 413-425.
14. Bhattacharyya, P. K.; Dasgupta, Somnath; Fukuoka, M.; Roy Supriya (1984).
“ eochemistry of braunite and associated phases in metamorphosed noncalcareous manganese ores of ndia”. Contributions to Mineralogy and Petrology
87 (1): 65–71.
15. C.K Jain,

li (2000), “ rsenic: occurrence, toxicity and speciation techniques”,

Water Research, Volume 34, Issue 17, pp. 4304–4312
16. Dieke Postma, Flemming Larsen, Nguyen Thi Minh Hue, Mai Thanh Duc,
Pham Hung Viet, Pham Quy Nha, Søren Jessen (2007), “ rsenic in groundweter
70


of the Red River floodplain, Vietnam: Controlling geochemical processes and
reactive transport modeling”, Geochimica et Cosmochimica Acta, 71(21), pp.
5054–5071
17. Dieke Postma, Flemming Larsen, Nguyen Thi Thai, Pham Thi Kim Trang,

Rasmus Jakobsen, Pham Quy Nhan, Tran Vu Long, Pham Hung Viet, Andrew
S. Murray (2012), “

roundwater arsenic concentrations in Vietnam controlled

by sediment age”, Nature Geoscience 5, pp. 656–661
18. Elisabeth Eiche, Thomas Neumann, Michael Berg, Beth Weinman, Alexander
van Geen, Stefan Norra, Zsolt Berner, Pham Thi Kim Trang, Pham Hung Viet,
Doris Stüben (2008), “ eochemical processes underlying a sharp contrast in
groundwater arsenic concentrations in a village on the Red River delta,
Vietnam”, Applied Geochemistry 23, pp. 3143–3154
19. Fendorf.S, olly . Michael, lexander van een (2010), “Spatial and Temporal
Variation of

roundwater

rsenic in South and Southeast

sia”, Science, Vol

328, pp. 1123 - 1127.
20. Harvey C. F., K. N. Ashfaque, W. Yu, A.B.M. Badruzzaman, M. Ashraf Ali, P.
M. Oates, H. A. Michael, R. B. Neumann, R. Beckie, S. Islam and M. F. Ahmed
(2006), "Groundwater dynamics and arsenic contamination in Bangladesh",
Chemical Geology, 228, pp.112-136.
21. Harald Neidhardt, Zsolt Attila Berner, Dominik Freikowski, Ashis Biswas,
Santanu Majumder, Josef Winter, Claudia Gallert, Debashis Chatterjee, Stefan
Norra (2014), “Organic carbon induced mobilization of iron and manganese in a
West Bengal aquifer and the muted response of groundwater arsenic
concentrations”, Chemical Geology 367, pp.51-62.

22. Helle Ugilt Sø, Dieke Postma, Rasmus Jakobsen, Flemming Larsen (2011),
"Sorption of phosphate onto calcite; results from batch experiments and surface
complexation modeling", Geochimica et Cosmochimica Acta 75, pp.2911–2923.

71


23. Helle Ugilt Sø, Dieke Postma, Rasmus Jakobsen, Flemming Larsen (2012),
"Competitive adsorption of arsenate and phosphate onto calcite; experimental
results and modeling with CCM and CD-MUSIC", Geochimica et Cosmochimica
Acta 93, pp.1–13.
24. Helen A.L. Rowland, Andrew G. Gault, Paul Lythgoe, David A. Polya (2008),
"Geochemistry of aquifer sediments and arsenic-rich groundwaters from
Kandal Province, Cambodia", Applied Geochemistry 23, pp.3029–3046
25. Hossain Md. Anawar, Shafi M. Tareq, Golam Ahmed (2013), "Is organic matter
a source or redox driver or both for arsenic release in groundwater?", Physics and
Chemistry of the Earth 58–60, pp. 49–56
26. Hugh Brammera, Peter Ravenscroft (2009), "Arsenic in groundwater: A threat to
sustainable

agriculture

in

South

and

South-east

Asia",

Environment

International, 35(3), pp. 647–654
27. Ishwar Chandra Yadav, Ningombam Linthoingambi Devib, Surendra Singha
(2015), “Reductive dissolution of iron-oxyhydroxides directs groundwater
arsenic mobilization in the upstream of Ganges River basin, Nepal”, Journal of
Geochemical Exploration, 148, pp.150–160
28. Islam, F.S., Gault, A.G., Boothman, C., Polya, D.A., Charnock, J.M., Chatterjee,
D., Lloyd, J.R., (2004), “Role of metalreducing bacteria in arsenic release from
Bengal delta sediments”, Nature, 430, pp. 68–71.
29. Johanna Buschmann, Michael Berg, Caroline Stenge, Lenny Winkel,
Mickey L. Sampson, Pham Thi Kim Trang, Pham Hung Viet (2008),
“ ontamination of drinking water resources in the Mekong delta floodplains:
Arsenic and other trace metals pose serious health risks to population”,
Environment International, 34, pp.756–764
30. McArthur J. M., Banerjee D. M., Hudson-Edwards K. A., Mishra R., Purohit R.,
Ravenscroft P., Cronin A., Howarth R. J., Chatterjee A., Talukder T., Lowry D.,
Houghton S., Chahda D. K. (2004), "Natural organic matter in sedimentary

72


basins and its relation arsenic in anoxic ground water: the example of West
Bengal and its worldwide implications", Applied Geochemistry, 19, pp.1255–
1293
31. McArthur J. M, P.K. Sikdar, M.A. Hoque, U. Ghosal (2012), "Waste-water
impacts on groundwater: Cl/Br ratios and implications for arsenic pollution of
groundwater in the Bengal Basin and Red River Basin, Vietnam", Science of the

Total Environment, 437, pp.390–402
32. M.S. Sankar, M.A. Vega, P.P. Defoe, M.G. Kibria, S. Ford, K. Telfeyan, A.
Neal, T.J. Mohajerin, G.M. Hettiarachchi, S. Barua, C. Hobson, K. Johannesson,
S. Datta (2014), "Elevated arsenic and manganese in groundwaters of
Murshidabad, West Bengal", India, Science of the Total Environment,
33. Lenny H. E. Winkel, Pham Thi Kim Trang, Vi Mai Lan, Caroline Stengel,
Manouchehr Amini, Nguyen Thi Ha, Pham Hung Viet, Michael Berg (2010),
"Arsenic pollution of groundwater in Vietnam exacerbated by deep aquifer
exploitation for more than a century", Proceeding of National Academy of
Science (PNAS),108 (4), pp.1246-1251.
34. P Bhattacharya, A Mukherjee, AB Mukherjee (2011), "Groundwater Arsenic in
India: Source, Distribution, Effects and Alternate Safe Drinking Water Sources",
Environment Health, vol. 1, pp. 150-164
35. P.L. Smedley, D.G. Kinniburgh (2002), "A review of the source, behaviour and
distribution of arsenic in natural waters", Applied Geochemistry 17, pp. 17–568
36. P.L. Smedley (2003), "Arsenic in groundweter South and East Asia –
Geochemistry and occurrence", Kluwer academic publishers.
37. Polizzotto, Matthew L.; Kocar, Benjamin D.; Benner, Shawn G.; Sampson,
Michael; and Fendorf, Scott. (2008) "Near-surface wetland sediments as a source
of arsenic release to ground water in Asia", Nature, 454(7203), pp. 505-508
38. Tetsuro Agusa, Takashi Kunito, Tu Binh Minh, Pham Thi Kim Trang,
Annamalai Subramanian, Hisato Iwata, Pham Hung Viet, Shinsuke Tanabe
73


(2006), "Contamination by arsenic and other trace elements in tube-well water
and its risk assessment to humans in Hanoi, Vietnam", Environmental Pollution
139, 95-106.
39. Rasmus Jakobsen, Dieke Postma (1998), ”Redox zoning, rates of sulfate
reduction and interactions with Fe-reduction and methanogenesis in a shallow

sandy aquifer, Rømø, Denmark”, Geochimica et Cosmochimica Acta, 63 (1), pp.
137–151
40. R.B. Merola, T.T. Hien, D.T.T. Quyen, A. Vengosh (2015), "Arsenic exposure to
drinking water in the Mekong Delta", Science of the Total Environment 511,
pp.544–552
41. René Mascher, , Bärbel Lippmann, Sylvia Holzinger, Hans Bergmann(2002),
“ rsenate toxicity: effects on oxidative stress response molecules and enzymes
in red clover plants”, Plant Science, Volume 163, Issue 5 , pp. 961–969
42. Sk

khtar

hmad, Manzurul

ontamination and ts

aque Khan (2015), “Ground Water Arsenic

ealth Effects in Bangladesh”, Handbook of Arsenic

Toxicology, chap2, pp.51 -71.
43. Shinji Nakayaa, Haruyasu Natsumea, Harue Masudab, Muneki Mitamurab,
Dipak Kumar Biswasc, Ashraf A. Seddiqued (2011), “Effect of groundwater
flow on forming arsenic contaminated groundwater in Sonargaon, Bangladesh”,
Journal of Hydrology, 409(3 – 4), pp. 724–736
44. Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater (1999)
45. Swaran J.S. Flora (2015), "Arsenic: Chemistry, Occurrence, and Exposure",
Handbook of Arsenic Toxicology, chap 1, pp. 1–49.
46. Swartz, C.H., Blute, N.K., Badruzzaman, B., Ali, A., Brabander, D., Jay, J.,
Besancon, J., slam, S., emond, .F., arvey, .F. (2004), “Mobility of arsenic

in a Bangladesh aquifer: inferences from geochemical profiles, leaching data, and
mineralogical characterization”. Geochimica et Cosmochimica Acta 66, pp.
4539–4557.
74


47. UNICEF (2008), Arsenic Primer Guidance For UNICEF
48. Van Anh Nguyen, Sunbaek Bang, Pham Hung Viet, Kyoung-Woong Kim
(2009), "Contamination of groundwater and risk assessment for arsenic exposure
in Ha Nam province", Vietnam, Environment International, 35, pp.466–472
49. WHO (2011) Guidelines for Drinking-water Quality

75