Cảm quan hậu hiện đại trong cuộc đời của pi ( y martel)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

TRẦN THỊ BẠCH TUYẾT

CẢM QUAN HẬU HIỆN ĐẠI
TRONG “CUỘC ĐỜI CỦA PI” (Y. MARTEL)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Văn học nước ngoài

Hà Nội-2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

TRẦN THỊ BẠCH TUYẾT

CẢM QUAN HẬU HIỆN ĐẠI
TRONG “CUỘC ĐỜI CỦA PI” (Y. MARTEL)

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Văn học nước ngoài
Mã số: 60 22 02 45

Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Thị Như Trang

Hà Nội-2015
2

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................... 1
2. Lịch sử vấn đề ............................................................................................... 2
3. Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 4
4. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 4
5. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................. 4
6. Bố cục luận văn ............................................................................................. 5

CHƢƠNG 1: CẢM QUAN HẬU HIỆN ĐẠI VÀ TIỂU THUYẾT HẬU
HIỆN ĐẠI ........................................................................................................ 6
1.1. Từ hoàn cảnh hậu hiện đại đến triết học hậu hiện đại .......................... 6
1.2. Cảm quan hậu hiện đại và những biểu hiện trong tiểu thuyết phƣơng
Tây đƣơng đại .............................................................. Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 2: PI VÀ TRIẾT HỌC TÔN GIÁO ĐA NGUYÊNError! Bookmark not de

2.1Triết học tôn giáo đa nguyên và chủ nghĩa hậu hiện đạiError! Bookmark not defined

2.2.Triết lí của Pi về đạo Hindu, về Thiên Chúa giáo và về đạo HồiError! Bookmark no

2.3. Mối liên hệ giữa thuyết đa tôn giáo của Pi và chủ nghĩa hậu hiện đạiError! Bookm

CHƢƠNG 3: TRIẾT LÍ VỀ NIỀM TIN - HIỆN THỰC VÀ TỰ SỰ PHI
TRUNG TÂM .................................................... Error! Bookmark not defined.
3. 1. Hai câu chuyện về một cuộc hành trình ... Error! Bookmark not defined.
3.2. Ngƣời kể chuyệnkhông đƣa ra đáp án ...... Error! Bookmark not defined.

3.3. Ngƣời kể chuyện hƣớng ngƣời đọc đến sự “tự nhận thức”Error! Bookmark not def
3.4. Lối tƣ duy hòa trộn các phạm trù đối lập . Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ........................................................ Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 8

3


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Hậu hiện đại là khái niệm được dùng để chỉ một giai đoạn phát triển kinh tế,
khoa học kĩ thuật, nghệ thuật cao… của nhân loại. Theo Lyotard – triết gia người
Pháp: “Hậu hiện đại là sự hoài nghi đối với các siêu tự sự.”
Sau cuộc Chiến tranh Thế giới lần thứ hai, cả Thế giới không an bình với
những cuộc chiến, cuộc chạy đua vũ trang, với sự ra đời của hàng loạt thứ vũ khí
hủy diệt... Xã hội loài người bước vào giai đoạn phát triển khoa học kĩ thuật siêu tốc,
vào thời đại “hậu công nghiệp”, những thành tựu khoa học – công nghệ cùng cuộc
sống thương mại hóa biến động không ngừng nghỉ đã dần làm biến chất nhiều quan
điểm hay những giá trị nhân văn vốn có. Tất cả đem lại “chất liệu” cho sự hình
thành nhận thức luận của chủ nghĩa hậu hiện đại, góp phần làm thay đổi sâu sắc tư
tưởng, tình cảm, tâm lí và tư duy của con người. Con người cần một cảm quan mới
để cảm nhận và lí giải hiện thực đầy biến động và phức tạp. Con người trở nên hoài
nghi tất cả, hoài nghi lí trí, hoài nghi chân lí, hoài nghi những giá trị được xem như
vĩnh hằng. Đó cũng chính là nền tảng của chủ nghĩa hậu hiện đại. Theo chúng tôi,
chủ nghĩa hậu hiện đại thực chất cũng là một cảm quan.
Với quan điểm hoài nghi lí trí, chân lí cũng như các giátrị được cho là chuẩn
mực và vĩnh hằng, chủ nghĩa hậu hiện đại nỗ lực xóa bỏ ranh giới độc lập giữa nhận
thức lí tính và nhận thức cảm tính; bởi vì, cả lí tính lẫn cảm tính đều chỉ xuất phát từ
một cơ thể sống. Nó đề xuất nhiệm vụ đi tìm bản nguyên của con người và vũ trụ,

nền tảng của nhận thức và cách thức tri nhận thế giới, qua đó hòng cắt nghĩa đâu là
tự do, hạnh phúc đích thực của con người. Một mặt nó thúc đẩy tri thức nhân loại
tiến thêm, dùng khoa học – kĩ thuật làm nền tảng cho hành động, một mặt khách
quan hóa cái nhìn về cuộc đời, giải phóng con người khỏi những định chế đã trở nên
lỗi thời, kìm hãm bước tiến của nhân loại. “Chủ nghĩa hậu hiện đại dần dần tích tụ
một chủ nghĩa tương đối cực đoan về mặt nhận thức và màu sắc hư vô về mặt nhân
sinh” [33, tr.61]. Đã có nhiều “bậc tiên phong” góp phần tạo nên nền tảng hình
1


thành và củng cố triết học hậu hiện đại, như Jean-Francois Lyotard, Jacque Derrida,
Jean Baudrillard, Jurgen Harbamas, Frederic Jameson…
Chủ nghĩa hậu hiện đại trong văn học theo đó cũng xuất hiện và được xác
định vào khoảng cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX nhằm miêu tả một khuynh hướng
văn học tiếp nối chủ nghĩa hiện đại, thách thức những quy ước và truyền thống của
văn học một cách quyết liệt. Nền văn học phương Tây giai đoạn này đặc biệt chịu
ảnh hưởng của dòng chảy văn học hậu hiện đại, chủ yếu là trong tiểu thuyết. Lê
Huy Bắc nhận định trong công trình của mình: “Bắt đầu từ cuối thập niên 1910 với
thơ Đa Đa (1916), văn xuôi Franz Kafka (Biến dạng, 1915), và kịch của Samuel
Beckett (Chờ đợi, 1952), chủ nghĩa hậu hiện đại tồn tại song song với chủ nghĩa
hiện đại cho đến đầu thập niên 1950 và thực sự phát triển mạnh từ 1960 trở đi. Đây
là khuynh hướng đối địch với chủ nghĩa hiện đại về bản chất, ở chỗ chấp nhận tính
hư vô, hỗn độn, trò chơi và liên văn bản của tồn tại…” [11,tr. 32].
Life of Pi – Cuộc đời của Pi là cuốn tiểu thuyết được đánh giá cao của nhà
văn Yann Martel, giúp ông nhận được giải thưởng văn học uy tín Man Booker năm
2002. Cuốn tiểu thuyết cũng là một tác phẩm nằm trong dòng chảy và sự chuyển
biến của văn học hậu hiện đại. Nhiều tờ báo, chuyên san và các nhà phê bình đã
dành những dòng viết đầy trân trọng đối với tác phẩm cũng như tác giả. Yann
Martel sử dụng lối viết hậu hiện đại mang đến thành công cho cuốn tiểu thuyết,
khơi gợi được trí tưởng tượng lẫn khả năng khám phá và cảm nhận thế giới, đồng

thời góp phần làm rung động tâm hồn cùng cảm nhận của người đọc.
Với đề tài Cảm quan hậu hiện đại trong tác phẩm “Cuộc đời của Pi”
(Yann Martel), luận văn của chúng tôi tập trung làm rõ khía cạnhcảm quan hậu
hiện đại được tác giả thể hiện trong cuốn tiểu thuyết.
2. Lịch sử vấn đề
Cuộc đời của Pi là cuốn tiểu thuyết phiêu lưu kì ảo của Yann Martel được
xuất bản vào năm 2001. Nó từng bị ít nhất 5 nhà xuất bản ở London từ chối trước
khi được nhà xuất bản Knopf Canada (trực thuộc Tập đoàn Random House Canada)
đồng ý xuất bản. Cuốn sách không chỉ mang lại cho tác giả Yann Martel nhiều giải
2


thưởng cao quý và còn được hàng triệu độc giả trên thế giới yêu thích. Tính đến
năm 2013, cuốn sách đã được dịch ra 41 thứ tiếng tại nhiều quốc gia khắp các châu
lục. Đây chính là thành quả xứng đáng cho tài năng cũng như những cố gắng của
tác giả.
Rất nhiều phương diện của tác phẩm được các nhà phê bình, các nhà nghiên
cứu quan tâm khảo sát trong nhiều công trình. Có thể kể đến các phương diện như
liên văn bản, giải cấu trúc, người kể chuyện không đáng tin… Ở tuyển tập
Dialogues with traditions in Canadian literatures (Đối thoại với truyền thống trong
nền văn học Canada) do Anna Branach và Piotr Sadkowski biên tập, Rata
Slapkauskaite đã có bài viết về vấn đề liên văn bản trong tác phẩm Cuộc đời của
Pivới bài “Investigating Intertextuality in Yann Martel’s Life of Pi” (Nghiên cứu
liên văn bản trong tác phẩm Cuộc đời của Pi của Yann Martel). Bài nghiên cứu này
đã chỉ ra mối tương quan giữa tác phẩm Cuộc đời của Pi với các tác phẩm
Robinson Crusoe của Daniel Defoe và Ông già và biển cả (The Old Man and the
Sea) của Ernest Hemingway cũng như mối tương quan giữa Pi Patel với Robinson
Crusoe và ông già Santiago. McCollister trong“Pi’s Individuality in his Personal
Societies and a Postmodern World” (Cá tính của Pi trong xã hội cá nhân và thế
giới hậu hiện đại) nghiên cứu về nhân vật Pi trên nhiều phương diện như tên gọi,

tôn giáo, đức tin, nhân cách… Với Rebecca Duncan, bài viết Life of Pi as
Postmodern Survivor Narrative (Cuộc đời của Pi với tư cách là câu chuyện của
người sống sót hậu hiện đại) hướng về khám phá nhân vật Pi với tư cách là người
kể chuyện không đáng tin, không đưa ra đáp án cuối cùng cho câu chuyện. Một số
công trình khác nghiên cứu về tác phẩm này; chẳng hạn như Małgorzata Schulzvới
The search for Identity in Life of Pi by Yann Martel năm 2009, The Intertwining of
Incommensurables: Yann Martel’s Life of Pi của James Mensch….cũng góp phần
làm rõ những đặc trưng hậu hiện đại có trong tác phẩm Cuộc đời của Pi.
Tại Việt Nam, các công trình nghiên cứu về tác phẩm Cuộc đời của Pi chưa
nhiều. Bài viết “Về Cuộc đời của Pi” của chính dịch giả Trịnh Lữ tham gia tham
luận tọa đàm Dịch văn học – Lí tính hay cảm tính (2007) đưa ra những băn khoăn,
3


hoài nghi cho chính bản thân mình trong quá trình tiếp cận và tiến hành dịch cuốn
tiểu thuyết sang tiếng Việt. Đó là: liệu chăng ông có hay không có điều kì diệu đầu
tiên của đời mình; là khi ông tự hỏi mình có hay không tín ngưỡng, có thì là gì và
không có thì vì sao; hay trong đời ông đã có bao nhiêu cuộc giã biệt giống như cuộc
chia li giữa Pi và con hổ Richard Parker… Bên cạnh bài viết của dịch giả, đa số các
công trình có nghiên cứu về tác phẩm này thường đặt nó trong mối quan hệ với điện
ảnh,tham luận “Hai chiều tiếp nhận hai tác phẩm Mật mã Da Vinci (Dan Brown) và
Cuộc đời của Pi (Yann Martel) trong mối quan hệ biện chứng giữa Văn học - Điện
ảnh” của tác giả Hoàng Hữu Phước, Đào Lê Na “Từ tác giả văn học đến tác giả
điện ảnh – Tri âm và sáng tạo” được in trong tập “Những vấn đề ngữ văn” nhắc tới
tác phẩm trong mối quan hệ cải biên tác phẩm văn học.
Các công trình đó đã gợi ý cho chúng tôi một số phương diện khi tiếp cận
tiểu thuyết Cuộc đời của Pi từ góc nhìn hậu hiện đại. Tuy nhiên, công trình của
chúng tôi nhấn mạnh nhiều đến cảm quan triết lí hậu hiện đại và sự khúc xạ của nó
trong cả phương diện nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
3. Mục đích nghiên cứu

Luận văn của chúng tôi hướng đến lí làm rõ cách tri nhận hiện thực và các
phương diện nghệ thuật của tiểu thuyết Cuộc đời của Pi mang dấu ấn của tư duy
triết học hậu hiện đại. Từ đó, luận văn cũng chỉ ra sự riêng biệt trong cách hình
dung về mô hình thế giới và về con người của nhà văn Yann Martel.
4. Phạm vi nghiên cứu
Đối tượng khảo sát cho đề tài của chúng tôi là cuốn tiểu thuyết Cuộc đời của
Pi (Life of Pi) – tác giả Yann Martel, Trịnh Lữ chuyển ngữ, nhà xuất bản Văn hóa
cùng công ty Nhã Nam phát hành bản tái bản năm 2014.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu chủ đạo là phương pháp thi
pháp học, liên văn bản và thông diễn học .

4




Thi pháp học: nghiên cứu về đặc trưng, tổ chức, các phương thức,

phương tiện, nguyên tắc làm nên giá trị thẩm mĩ của tác phẩm; nghiên cứu quy luật
nội tại, cấu tạo và phong cách của tác phẩm.


Liên văn bản: nghiên cứu những mối liên hệ khác nhau có thể có giữa

văn bản tiểu thuyết với những văn bản khác.
Các thao tác nghiên cứu được vận dụng: thống kê, so sánh, phân tích, tổng
hợp…
6. Bố cục luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục Tài liệu tham khảo, Luận văn

gồm 03 chương sau:
CHƢƠNG 1: Cảm quan hậu hiện đại và tiểu thuyết hậu hiện đại.
CHƢƠNG 2: Pi và triết học tôn giáo đa nguyên.
CHƢƠNG 3: Triết lí về niềm tin – hiện thực và tự sự phi trung tâm.

5


CHƢƠNG 1: CẢM QUAN HẬU HIỆN ĐẠI VÀ TIỂU THUYẾT HẬU
HIỆN ĐẠI
1.1. Từ hoàn cảnh hậu hiện đại đến triết học hậu hiện đại
Chủ nghĩa hậu hiện đại được xem là sản phẩm của kỉ nguyên truyền thông
đại chúng và công nghệ thông tin. Jean-Francois Lyotard, tác giả cuốn La
Condition postmoderne (Hoàn cảnh hậu hiện đại) từng nhiều lần nhấn mạnh:
“Hậu hiệu đại không phải là sự cáo chung của hiện đại... mà là một quan hệ khác
với hiện đại” [34, tr.15]. Ông cho rằng hậu hiện đại có mối quan hệ mật thiết với
chủ nghĩa hiện đại thế kỉ XX. Điều đó có nghĩa, ông không xem chủ nghĩa hậu hiện
đại là kết quả, là con đẻ hay sự phủ nhận chủ nghĩa hiện đại mà là “xử lí lại một số
đặc điểm của hiện đại, nhất là tham vọng của nó trong việc đặt cơ sở cho đề án giải
phóng toàn bộ nhân loại bằng khoa học kĩ thuật”. Và cũng theo ông, chính triết học
hậu hiện đại thoát thai từ tinh thần của nghệ thuật hiện đại: “Triết học hậu hiện đại
diễn đạt một cách suy lý những gì nghệ thuật hiện đại đã thể nghiệm bằng phương
tiện nghệ thuật” [34, tr. 17].
Phần lớn các học giả đều đồng thuận về sự xuất hiện của chủ nghĩa hậu hiện
đại bắt đầu vào khoảng thập niên 1950 (khi Châu Âu kết thúc sự tái thiết) và có ảnh
hưởng từ khoảng thập niên 1960. Trước đó, từ hậu hiện đại đã được nhiều nhà
nghiên cứu sử dụng như nhà phê bình văn học người Tây Ban Nha Federico de Onis
đưa từ này những bài viết của mình khoảng những năm 1930 để chỉ phong trào đổi
mới văn học Tây Ban Nha – Châu Mỹ Latinh khoảng từ 1905 đến 1914. Nhưng
phải đến Lyotard cùng với cuốn Hoàn cảnh hậu hiện đại, thuật ngữ hậu hiện đại

này mới mang nội dung ý nghĩa như ngày nay. Lyotard cho rằng hậu hiện đại chính
là “chỉ trạng thái của văn hóa sau những biến đổi tác động đến các quy tắc trò chơi
[các luật chơi] của khoa học, văn học và nghệ thuật từ cuối thế kỉ XIX” [34, tr.53].
Theo Bùi Văn Nam Sơn, cuốn sách của Lyotard đã mô tả được “sự biến chuyển từ
Hiện đại sang Hậu hiện đại: về phương diện xã hội học, những biến đổi nhanh
chóng của xã hội tất yếu dẫn đến sự khủng hoảng về “tâm trạng” và hình thành nên
một tâm thức (esprit) mới: tâm thức hậu hiện đại; về phương diện triết học, các
6


hình thức “hợp thức hóa” cho khoa học cũng lâm vào tình trạng bế tắc, đặt ta vào
một hoàn cảnh (condition) mới: hoàn cảnh hậu hiện đại, cần được giải quyết về mặt
khoa học luận và triết học để thoát ra khỏi hoàn cảnh bế tắc ấy.”[34, tr.9]
Sự xuất hiện và ảnh hưởng của thuật ngữ hậu hiện đại kéo theo những tranh
luận sôi nổi, đôi khi khá gay gắt giữa những quan điểm đối lập nhau, bảo vệ và phản
đối của các nhà triết học đương thời. Dẫu vậy, trải qua hành trình dài, hai khái niệm
“thời hậu hiện đại” và “chủ nghĩa hậu hiện đại” dần khẳng định được vị trí, đưa sức
ảnh hưởng lan tỏa khắp thế giới, trở thành khái niệm toàn cầu. Thuật ngữ hậu hiện
đại khi mới xuất hiện trước tiên nhằm chỉ một khuynh hướng nghệ thuật ở phương
Tây, ý tưởng cơ bản của nó là sự gợi mở, sự phá cách, sự sáng tạo vượt qua những
chuẩn mực của chủ nghĩa hiện đại. Mặc dầu thuật ngữ hậu hiện đại xuất hiện khá
sớm, song chủ nghĩa hậu hiện trở thành một trào lưu tư tưởng, văn hóa trong các
ngành khoa học, văn học nghệ thuật phải tính đến những thập niên cuối thế kỉ XX
khi hội tụ đủ các điều kiện về lịch sử – xã hội, khoa học – văn hóa, lí luận triết học.
Về lịch sử xã hội: những cuộc chạy đua vũ trang liên tiếp của các cường
quốc, đế quốc, các thiết chế chính trị nhằm đạt đến mục đích bành trướng thế giới,
khống chế toàn cầu về quyền lực chính trị, kinh tế đã gây nên những cuộc chiến
tranh thảm khốc, khiến loài người bị đặt trước nguy cơ khủng bố và diệt chủng.
Nhân loại đã phải trải qua những thời khắc đen tối, đã có những trải nghiệm ghê sợ
với những gì bộ phận độc tài gây ra cho nhân loại trong suốt Thế chiến thứ Hai.

Những sự kiện vũ trang do các thế lực chính trị nhúng tay vào gây nên những chấn
thương tinh thần cho con người,trong đó cần nhắc đến là những thảm họa ghê rợn
như quá trình diệt chủng người Do Thái do phát xít Đức thực hiện và vụ ném bom
nguyên tử xuống hai thành phố ở nước Nhật là Hiroshima và Nagasaki của quân đội
Hoa Kỳ trong chiến tranh thế giới thứ II, việc phát triển và sử dụng vũ khí hạt nhân,
vũ khí sinh học. Cho đến thời đại ngày nay, những hậu quả chúng để lại vẫn khiến
nhân loại rùng mình, những di chứng của chúng còn đặt con người vào trạng thái
bất an, nghi ngờ đối với các đại tự sự. Ở đó, đại tự sự có thể hiểu đơn giản là những
chân lí được coi là phổ biến, đúng đắn để hợp thức hóa, chính đáng hóa một yếu tố
7


TÀI LIỆU THAM KHẢO

TIẾNG VIỆT
1. Appignanesi R., Gattat Chris (2006), Nhập môn chủ nghĩa hậu hiện đại,
NXB Trẻ
2. Đào Tuấn Ảnh (2005), “Quan niệm thực tại và con người trong văn học
hậu hiện đại”, Tạp chí Nghiên cứu Văn học (số 8, trang 11).
3. Đào Tuấn Ảnh (2007), “Những yếu tố hậu hiện đại trong văn xuôi Việt
Nam qua so sánh với văn xuôi Nga”, Tạp chí Nghiên cứu Văn học (trang 8).
4. Đào Tuấn Ảnh, Lại Nguyên Ân, Nguyễn Thị Hoài Thanh (sưu tầm và
biên soạn 2004), Văn học hậu hiện đại thế giới những vấn đề lí thuyết, Nxb Hội
Nhà văn, Trung tâm Văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây.
5. Lại Nguyên Ân (2004), Từ điển văn học, NXB Thế giới, Hà Nội.
6. BakhtinM.(1993), Những vấn đề thi pháp Đôt-xtôi-épxki (Trần Đình Sử,
Lại Nguyên Ân, Vương Trí Nhàn dịch), Nxb Giáo dục, Hà Nội.
7. Bakhtin M.(2003), Lí luận và thi pháp tiểu thuyết (Phạm Vĩnh Cư dịch)
NXB Hội nhà văn, Hà Nội.
8. Lê Huy Bắc (1998), “Giọng và điệu trong văn xuôi hiện đại”,Tạp chí

Văn học(số 9).
9. Lê Huy Bắc (2003), Truyện ngắn hậu hiện đại thế giới, Nxb Hội Nhà
văn, Trung tâm Văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây.
10. Lê Huy Bắc (2009),Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo và Garbriel Garcia
Marquez, NXB Giáo dục Việt Nam
11. Lê Huy Bắc (2003), Văn học hậu hiện đại – Lí thuyết và tiếp nhận, NXB
Đại học Sư phạm, Hà Nội.
12. Diễm Cơ (2004), “Hậu hiện đại”, Tạp chí nghiên cứu Văn học (số 9,
trang 10).
13. Nguyễn Văn Dân (1995), Những vấn đề lí luận văn học so sánh, NXB
Khoa học Xã hội, Hà Nội.
8


14. Nguyễn Văn Dân (1999), Nghiêncứu văn học – Lí luận và ứng dụng,
NXB Giáo dục, Hà Nội.
15. Nguyễn Văn Dân (2004), Phương pháp luận nghiên cứu văn học, NXB
Khoa học Xã hội, Hà Nội.
16. Trương Đăng Dung, Nguyễn Cương (chủ biên 1990),Các vấn đề của
khoa học văn học, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
17. Trương Đăng Dung (1998),Thế giới nghệ thuật của Franz Kafka, tạp chí
Văn học.
18. Trương Đăng Dung (2012),Tri thức và ngôn ngữ trong tinh thần hậu
hiện đại, />19. Đặng Anh Đào (2001),Đổi mới nghệ thuật tiểu thuyết phương Tây hiện
đại, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
20. Hà Minh Đức (1997),Lí luận văn học, NXB Giáo dục, Hà Nội.
21. Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi (chủ biên 1992),Từ điển
thuật ngữ Văn học, NXB Giáo dục, Hà Nội.
22. Nguyễn Văn Hạnh, Huỳnh Như Phương (1998), Lí luận văn học – vấn đề
và suy nghĩ, NXB Giáo dục, Hà Nội

23. Hoàng Ngọc Hiến (2008), “Tiếp nhận những cách tân của chủ nghĩa hiện
đại và chủ nghĩa hậu hiện đại”, Tạp chí Sông Hương (số 233, trang 23)
24. Nguyễn Đức Hiệp,Suy nghĩ về hậu hiện đại,
25. Trần Ngọc Hiếu (2005),Sáng tác hiện đại và hậu hiện đại phương Tây và
thơ Việt Nam đương đại (Văn học so sánh – nghiên cứu và triển vọng), NXB Đại
học sư phạm Hà Nội, Hà Nội
26. Đỗ Đức Hiểu (2000),Thi pháp hiện đại, NXB Hội nhà văn, Hà Nội
27. Trần Quỳnh Hương (2007),“Dấu ấn của chủ nghĩa hậu hiện đại trong văn
học đương đại Trung Quốc”,Tạp chí Nghiên cứu văn học (số 12, trang 16)

9


28. Ilin I.P và Tzuranova E.A (2003), Các khái niệm và thuật ngữ của các
trường phái nghiên cứu văn học Tây Âu và Hoa Kỳ thế kỉ XX, NXB Đại học Quốc
gia Hà Nội, Hà Nội.
29. M.B.Kharapchenco (2002), Nhữngvấn đề lí luận và nghiên cứu văn học
(Trần Đình Sử tuyển chọn và giới thiệu), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
30. Phương Lựu (2004), Lý luận Phê bình văn học, NXB Đà Nẵng.
31. Phương Lựu (2005), Phương pháp luận nghiên cứu văn học, NXB Đại
học sư phạm, Hà Nội.
32. Phương Lựu (2008), “Những bậc tiên phong của tư duy hậu hiện đại”,
Tạp chí nghiên cứu văn học (số 5, trang 16).
33. Phương Lựu (2011), Lí thuyết văn học hậu hiện đại, NXB Đại học sư
phạm Hà Nội.
34. Jean – Francois Lyotard (2007), Hoàn cảnh hậu hiện đại (Ngân Xuyên
dịch, Bùi Văn Nam Sơn hiệu đính và giới thiệu), NXB Tri thức.
35. Petrescu L. (2012), Thi pháp chủ nghĩa hậu hiện đại (Lê Nguyên Cẩn
dịch và giới thiệu) NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội.
36. Martel Y.(2014), Cuộc đời của Pi (Trịnh Lữ dịch), Nhã Nam và NXB

Văn học, Hà Nội.
37. Thích Quảng Nguyên, Bản chất triết học Bà-la-môn dưới cái nhìn của
đạo phật,
38. Nhiều tác giả (2004), Từ điển văn học, NXB Thế giới mới, Hà Nội
39. Nhiều tác giả (2013), Văn học hậu hiện đại – diễn giải và tiếp nhận,
NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội.
40. Nhiều tác giả (2013), Văn học hậu hiện đại – Lí thuyết và thực tiễn, NXB
Đại học Sư phạm, Hà Nội.
41. Bùi Văn Nam Sơn (2013),Từ hậuhiện đại đến hậu hậu hiện đại trong tư
tưởng tôn giáo,(Bài tham luận hội thảo quốc tế: Chủ nghĩa Hậu hiện đại và tôn giáo
mới, tổ chức tại Trường Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, ngày 14.06.2013)

10


42. Trần Đình Sử (chủ biên) (2008),Giáo trình lí luận văn học (tập 2) – Tác
phẩm và thể loại văn học, NXB Đại học sư phạm Hà Nội, Hà Nội
43. Trần Đình Sử (chủ biên) (2008),Tự sự học - Một số vấn đề lí luận và
lịch sử (tập 2), NXB Đại học sư phạm Hà Nội, Hà Nội.
44. Trần Quang Thái (2006),Chủ nghĩa hậu hiện đại, NXB Tp Hồ Chí Minh.
45. Trần Quang Thái (2011),Chủ nghĩa hậu hiện đại các vấn đề nhận thức
luận, NXB Tổng hợp Tp Hồ Chí Minh.
46. Phùng Gia Thế (2012),Những dấu hiệu của chủ nghĩa hậu hiện đại trong
văn xuôi Việt Nam sau 1975 – Luận án tiến sĩ, trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
47. Đỗ Lai Thúy (2001),Nghệ thuật như là thủ pháp, NXB Hội nhà văn Hà
Nội, Hà Nội.
48. Lộc Phương Thủy (chủ biên) (2007),Lý luận phê bình văn học thế giới
thế kỉ XX (tập 2), NXB Đà Nẵng.

TIẾNG ANH

49. Duncan

R.

(2008),Life

of

Pi

as

Postmodern

Survivor

Narrative.
50. Harms John B, Dickens David R, Postmodern media studies: Analysis or
symptom?, />51. Dr McCollister (12/2004),“Pi’s Individuality in his Personal Societies
and a Postmodern World”,http:// www3.dbu.edu
52. Slapkauskaite R. (2005), “Investigating Intertextuality in Yann Martel’s
Life of Pi”
/>
11