Ảnh hưởng của sự tích tụ kim loại nặng lên sức khỏe sinh lý của cá mè (hypophthlmichthys molitrix) ở lưu vực sông nhuệ đáy

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
---------------------

VŨ TRIỆU ÁNH HỒNG

ẢNH HƯỞNG CỦA SỰ TÍCH TỤ KIM LOẠI NẶNG LÊN SỨC KHỎE
SINH LÝ CỦA CÁ MÈ (Hypophthalmichthys molitrix )
Ở LƯU VỰC SÔNG NHUỆ - ĐÁY

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
---------------------

VŨ TRIỆU ÁNH HỒNG

ẢNH HƯỞNG CỦA SỰ TÍCH TỤ KIM LOẠI NẶNG LÊN SỨC KHỎE
SINH LÝ CỦA CÁ MÈ (Hypophthalmichthys molitrix)
Ở LƯU VỰC SÔNG NHUỆ - ĐÁY
Chuyên ngành: Sinh Thái Học
Mã số: 60.42.01.20

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. NGÔ THỊ THÚY HƯỜNG
PGS.TS. LÊ THU HÀ

Hà Nội - 2015


LỜI CẢM ƠN
Trƣớc tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới quý thầy, cô giáo trong
trƣờng Đại học Khoa Học Tự Nhiên - Đại học Quốc Gia Hà Nội, đặc biệt các thầy,
cô giáo trong Khoa Sinh học, đã tận tình dạy bảo, tạo mọi điều kiện học tập, rèn
luyện cho tôi trong suốt hai năm học Cao học, để tôi có đƣợc kiến thức nhƣ hôm
nay và cụ thể là những kết quả mà đề tài này phần nào thể hiện.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới TS. Ngô Thị Thúy Hƣờng, PGS.
TS. Lê Thu Hà đã tận tình hƣớng dẫn cho tôi trong thời gian thực hiện luận văn.
Mặc dù trong quá trình thực hiện luận văn gặp nhiều khó khăn nhƣng các Cô đã
giúp đỡ, hƣớng dẫn và chỉ bảo chu đáo đã giúp tôi thêm kiến thức, sự nhiệt huyết,
niềm tin và cố gắng để hoàn thành nghiên cứu này.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các Thầy Cô trong PTN Sinh thái học
và Sinh học môi trƣờng đã tạo điều kiện về trang thiết bị, kỹ thuật để thực hiện các
thí nghiệm cho nghiên cứu này. Và cũng xin cảm ơn các anh, chị, bạn bè đang công
tác tại Viện Địa chất và Khoáng sản đã nhiệt tình tham gia, giúp đỡ trong việc thu
mẫu cũng nhƣ xử lý mẫu thí nghiệm.
Nghiên cứu này là một phần của đề tài đƣợc tài trợ bởi Quỹ Phát triển Khoa
học và Công nghệ Quốc gia (Nafosted), mã số 106.13-2011.04. Tôi xin trân trọng
cảm ơn Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (Nafosted) đã đầu tƣ và
tạo mọi điều kiện về kinh phí để chúng tôi có thể thực hiện nghiên cứu này.
Cuối cùng, tôi xin đƣợc gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè, những ngƣời đã
luôn quan tâm, theo sát, ủng hộ tôi để tôi có thêm nghị lực và tự tin hoàn thiện đề tài
này
Hà Nội, tháng 10 năm 2015
Học viên

Vũ Triệu Ánh Hồng


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU......................................................................... 1
1.1 TỔNG QUAN VỀ LOÀI CÁ MÈ (Hypophthalmichthys molitrix) .......................... 1
1.1.1 Đặc điểm phân loại và phân bố .................................................................................. 1
1.1.2 Một vài đặc điểm sinh học.......................................................................................... 1
1.1.3 Các cơ quan trong cá và các chỉ thị sinh học thƣờng đƣợc sử dụng trong nghiên
cứu độc học sinh thái .............. …………………………………………………………1
1.2 ẢNH HƢỞNG CỦA KLN ĐỐI VỚI CÁ. .……………………………………..7
1.2.1 Sự tích lũy KLN trong cơ thể cá…………………………………………….....7
1.2.2 Một số kim lọai nặng nghiên cứu và ảnh hƣởng của chúng tới sức khỏe sinh lý
của cá………………………………………………………………………………... .. 1
1.3 HIỆN TRẠNG Ô NHIỄM KLN CỦA CÁC LƢU VỰC SÔNG, CÁC NGHIÊN
CỨU ĐÁNH GIÁ Ô NHIỄM CỦA CÁC LƢU VỰC SÔNG VÀ ẢNH HƢỞNG CỦA
NÓ TỚI SỨC KHỎE SINH LÝ CỦA CÁ ………………………………............15
1.3.1 Hiện trạng ô nhiễm KLN của các LVS trong và ngoài nƣớc……………...........1
1.3.2 Nghiên cứu, đánh giá ô nhiễm KLN của các LVS và ảnh hƣởng của nó đến sức
khoẻ sinh lý cá. ..................................................................................................................... 1
1.4 TỔNG QUAN VỀ KHU VỰC NGHIÊN CỨU...................................................….17
CHƯƠNG 2: ĐỊA ĐIỂM, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . ..1
2.1 ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU ........................................................................................ 19
2.2 PHƢƠNG PHÁP THU MẤU ....................................................................................... 1
2.3 CHUẨN BỊ MẪU PHÂN TÍCH................................................................................... 1
2.4 PHÂN TÍCH MẪU ........................................................................................................ 1
2.4.1 Phân tích KLN ............................................................................................................. 1
2.4.2 Phân tích protein.......................................................................................................... 1
2.4.3 Phân tích glycogen ...................................................................................................... 1

2.4.4 Phân tích GST ............................................................................................................. 1
2.5 PHÂN TÍCH VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU............................................................................. 1


CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................................................. 1
3.1 ĐÁNH GIÁ SỰ TÍCH TỤ KIM LOẠI NẶNG CỦA CÁ MÈ TRONG LƢU VỰC
SÔNG NHUỆ - ĐÁY........................................................................................................... 1
3.1.1 Sự biến động của hàm lƣợng KLN tích lũy trong các mô phân tích theo mùa ....... 1
3.1.2 Sự biến động của hàm lƣợng KLN tích lũy trong các mô phân tích theo mặt
cắt……………………………………………………………………………………1
3.2 ĐÁNH GIÁ HÀM LƢỢNG GLYCOGEN CỦA CÁ MÈ TRONG LƢU VỰC
SÔNG NHUỆ ĐÁY ........................................................................................................... 33
3.2.1 Biến động của hàm lƣợng glycogen trong các mô phân tích theo mùa ................. 33
3.2.2 Biến động của hàm lƣợng glycogen trong các mô phân tích theo mặt cắt…......34
3.3 ĐÁNH GIÁ HÀM LƢỢNG PROTEIN TỔNG SỐ CỦA CÁ MÈ TRONG LƢU
VỰC SÔNG NHUỆ - ĐÁY .............................................................................................. 34
3.3.1 Biến động của hàm lƣợng protein trong các mô theo mùa....................................... 1
3.3.2 Biến động của hàm lƣợng protein trong các mô theo mặt cắt............................... 35
3.4 ĐÁNH GIÁ HOẠT TÍNH ENZIM GST CỦA CÁ MÈ TRONG LƢU VỰC
SÔNG NHUỆ - ĐÁY…………………………………………………....................37
3.4.1 Biến động của GST trong các mô phân tích theo mùa ............................................. 1
3.4.2 Biến động của GST trong các mô phân tích theo mặt cắt ........................................ 1
3.5 MỐI TƢƠNG QUAN GIỮA SỰ TÍCH TỤ KLN VỚI HÀM LƢỢNG
GLYCOGEN, PROTEIN TỔNG SỐ VÀ HOẠT TÍNH GST CỦA CÁ MÈ TRONG
LƢU VỰC SÔNG NHUỆ - ĐÁY ........... ……………………………………………39
3.5.1 Tƣơng quan giữa hàm lƣợng KLN với hàm lƣợng glycogen ................................ 39
3.5.2 Tƣơng quan giữa hàm lƣợng KLN với protein tổng số ............................................ 1
3.5.3 Tƣơng quan giữa hàm lƣợng KLN với hàm lƣợng GST tính trên một gam trong
lƣợng tƣơi .............................................................................................................................. 1
3.6 ĐÁNH GIÁ SỰ ẢNH HƢỞNG CỦA SỰ TÍCH LŨY KLN ĐÓI VỚI SỨC

KHỎE SINH LÝ CỦA CÁ MÈ TRONG LVS NHUỆ - ĐÁY…………………...52


KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ……………………………………………………55
TÀI LIỆU THAM KHẢO…………….………………………………………….57
PHỤ LỤC


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ANOVA

Phân tích phƣơng sai

BIOMARKER

Chỉ dấu (dấu ấn) sinh học

BSA

Bovin Serum Albumine

CAT

Catalase

CDNB

2,4-Dinitrochlorobenzene

DPBS

Dulbecco’s Phosphate Buffered Saline

GSH

Glutathione

GST

Glutathione S–transferase

ICEM

International Centre for Environmental Management
(Trung tâm quốc tế về quản lý môi trƣờng)

KLN

Kim loại nặng

LVS

Lƣu vực sông

MARD
MS 222

Ministry of Agriculture and Rural Development
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Thuốc gây mê Tricaine methanesulphonate

MC

Mặt cắt

MONRE

Ministry of Natural Resources and Environment
(Bộ Tài Nguyên và Môi trƣờng)
Nuôi trồng thủy sản

NTTS
ROS
SD
SEM

WHO

Reactive oxygen species
(Các chất hoạt động chứa oxy hay các gốc tự do ô xi hóa)
Standard Deviation (Độ lệch tiêu chuẩn)
Standard Error of Mean
(Sai số chuẩn hay độ lệch chuẩn của giá trị trung bình)
World Health Organization
( Tổ chức Y Tế Thế giới)


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Chuẩn bị dãy chuẩn glycogen...................................................................23
Bảng 3.1: Nồng độ của đồng, kẽm, cadimi, chì (mg/g) trong các cơ quan khác nhau

của cá mè thu thập từ lƣu vực sông Nhuệ - Đáy trong bốn mùa thu mẫu ………...27
Bảng 3.2: Nồng độ của đồng, kẽm, cadimi, chì (mg/g) trong các cơ quan khác nhau của cá
mè thu thập từ lƣu vực sông Nhuệ - Đáy trong bốn mặt cắt khác nhau…………….......31
Bảng 3.3: Tổng hợp các mối tƣơng quan giữa hàm lƣợng glycogen và hàm lƣợng
KLN tích lũyở cá mè trên lƣu vực sông Nhuệ - Đáy……………………………....39
Bảng 3.4: Tổng hợp các mối tƣơng quan giữa hàm lƣợng protein tổng số và hàm
lƣợng KLN tích lũy ở cá mè trên lƣu vực sông Nhuệ - Đáy………………...……..42
Bảng 3.5: Tổng hợp các mối tƣơng quan giữa nồng độ GST tính trên gam trọng
lƣợng tƣơi và nồng độ KLN tích lũy ở cá mè trên lƣu vực sôngNhuệ - Đáy……...48


DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Cá mè trắng Hoa Nam (Hypophthalmichthys molitrix) ..............................1
Hình 1.2: Cấu trúc phân tử của Glycogen. ..................................................................1
Hình 1.3: Cấu trúc 4 bậc của Protein ..........................................................................1
Hình 1.4: Tinh thể GST ...............................................................................................1
Hình 2.1: Sơ đồ vùng nghiên cứu và vị trí thu mẫu trong LVS Nhuệ - Đáy ..............1
Hình 3.1: Biến động của hàm lƣợng glycogen theo mùa ở cá mè trong LVS Nhuệ Đáy ............................................................................................................................33
Hình 3.2: Biến động hàm lƣợng glycogentheo mặt cắt ở cá mè trong LVS Nhuệ Đáy ............................................................................................................................34
Hình 3.3: Biến động của hàm lƣợng protein theo mùa ở cá mè trong LVS Nhuệ Đáy ............................................................................................................................36
Hình 3.4: Biến động của hàm lƣợng protein theo mặt cắt ở cá mè trong LVS Nhuệ Đáy……………………………………….......…………….....................................36
Hình 3.5: Biến động của hoạt tính GST (tính trên 1 g trọng lƣợng tƣơi) theo mùa ở
cá mè trong LVS Nhuệ - Đáy......................................................................................1
Hình 3.6: Biến động của hoạt tính GST (tính trên 1 g trọng lƣợng tƣơi) theo mặt cắt
ở cá mè trong LVS Nhuệ - Đáy...................................................................................1
Hình 3.7: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng glycogen (mg/g) với hàm lƣợng Cd
(mg/kg ww) trong mang cá mè ...................................................................................1
Hình 3.8: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng glycogen (mg/g) với hàm lƣợng Pd
(mg/kg ww) trong gan cá mè ......................................................................................1
Hình 3.9: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng glycogen (mg/g) với hàm lƣợng Cd

(mg/g) trong mang cá mè ở mặt cắt 5 .........................................................................1
Hình 3.10: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng protein (mg/g) với hàm lƣợng Pb (mg/kg
ww) trong gan cá mè ...................................................................................................1
Hình 3.11: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng protein (mg/g) với hàm lƣợng Pb (mg/kg
ww) trong mang cá mè ...............................................................................................1


Hình 3.12: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng protein (mg/g) với hàm lƣợng Pb (mg/kg
ww) trong thận cá mè ..................................................................................................1
Hình 3.13: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng protein (mg/g) với hàm lƣợng Cu (mg/kg
ww) trong mang cá mè ................................................................................................1
Hình 3.14: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng protein (mg/g) với hàm lƣợng Cd (mg/kg
ww) trong mang cá mè ................................................................................................1
Hình 3.15: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng protein (mg/g) với hàm lƣợng Zn (mg/kg
ww) trong mang cá mè ở mặt cắt 3 .............................................................................1
Hình 3.16: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng protein (mg/g) với hàm lƣợng Cu (mg/kg
ww) trong mang cá mè ở mặt cắt 5 .............................................................................1
Hình 3.17: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng protein (mg/g) với hàm lƣợng Pb (mg/kg
ww) trong gan cá mè ở mặt cắt 5 ................................................................................1
Hình 3.18: Sự tƣơng quan giữa hàm lƣợng protein (mg/g) với hàm lƣợng Pb
(mg/kg ww) trong thận cá mè ở mặt cắt 5 ..................................................................1
Hình 3.19: Sự tƣơng quan giƣa hoat tính GST ((μmol/g/phút) với hàm lƣợng Pb
(mg/kg ww) trong gan cá mè ....................................................................................49
Hình 3.20: Sự tƣơng quan giữa hoat tính GST (μmol/g/phút) với hàm lƣợng Cu
(mg/kg ww) trong gan cá mè ....................................................................................49
Hình 3.21: Sự tƣơng quan giữa hoat tính GST (μmol/g/phút) với hàm lƣợng Cu
(mg/kg ww) trong mang cá mè ...................................................................................1
Hình 3.22: Sự tƣơng quan giữa hoat tính GST (μmol/g/phút) với hàm lƣợng Pb
(mg/kg ww) trong mang cá mè ..................................................................................1
Hình 3.23: Sự tƣơng quan giữa hoat tính GST (μmol/g/phút) với hàm lƣợng Pd

(mg/kg ww) trong gan cá mè vào mùa thu ................................................................51
Hình 3.24: Sự tƣơng quan giữa hoat tínhGST (μmol/g/phút) với nồng độ Pb (mg/kg
ww) trong gan cá mè ở mặt cắt 5 ................................................................................1


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng việt
1. Bộ Tài nguyên và môi trƣờng (2006), Báo cáo môi trường quốc gia năm 2006 Hiện trạng môi trường nước 3 lưu vực sông: Cầu, Nhuệ - Đáy, hệ thống sông
Đồng Nai, Hà Nội.
2. Bộ Y tế (2007), Quy chuẩn giới hạn tối đa ô nhiễm sinh học và hóa học trong
thực phẩm - QĐ 46/2007/QĐ-BYT, Hà Nội.
3. Phạm Thị Trân Châu, Đỗ Ngọc Liên, Nguyễn Huỳnh Minh Quyên (2010), Hóa
sinh học các phân tử lớn trong hệ thống sống, NXB Giáo dục, Hà Nội.
4. Nguyễn Thái Sơn (2007), Biomarker: Dấu ấn sinh học và giải pháp cho chẩn
đoán, trị liệu tương lai, Tokyo- Japan.
5. Dƣơng Đức Tiến và Lê Hoàng Anh (2000), Tuyển tập báo cáo khoa học tại Hội
thảo khoa học toàn quốc về Nuôi trồng thủy sản - Hiện trạng sông Nhuệ và nguồn
lợi thuỷ sản, Hà Nội
6. Trƣờng Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên (2008), Giáo trình sinh hóa
học Động vật, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
7. Nguyễn Thị Hồng Vân (2014), Đánh giá sự tích tụ kim loại nặng (Cd, Pb, Cu và
Zn) của cá chép (Cyprinus carpio) và cá rô phi (Oreochromis niloticus) trong lưu
vực sông Nhuệ - Đáy, Luận văn thạc sĩ khoa học, Trƣờng ĐHKHTN – ĐHQGHN
8. Phan Thị Vân và ctv (2008), Báo cáo nhiệm vụ gửi Bộ NN & PTNT - Đánh giá
chất lượng môi trường nước sông Nhuệ, sông Đáy phục vụ nuôi trồng Thủy sản,
Hà Nội.
9. Trần Văn Vỹ (1999), Kỹ thuật nuôi cá mè trắng, mè hoa, NXB Nông nghiệp, Hà
Nội.
Tiếng Anh
10. Agency for Toxic Substances and Disease Registry (2012), Lead Toxicity.

11. Allocati N., Federici L., Masulli M., Di Ilio C. (2009), "Glutathione transferases
in bacteria". FEBS J., 276 (1), pp. 58–75


12. Andrade V. M., Silva J., Silva F. R., Heuser V. D, Dias J. F, Yoneama M. L, De
Freitas T. R. O (2004), “Fish as bioindicators to assess the effects of pollution in
two southern Brazilian rivers using the Comet assay and micronucleus test.
Environ”, Mol. Mutage, 44 (5), pp. 459-468.
13. Basa, Siraj, P.; Usha Rani, A., (2003), “Cadmium induced antioxidant defense
mechanism in freshwater teleost Oreochromis mossambicus (Tilapia)”, Eco.
Toxicol. Environ. Saf., 56 (2), pp. 218 – 221.
14. Begum A., Ramaiah M., Khan H . I., Veena K., (2009), “Heavy metals
pollution and chemical profile of Cauvery river water”, J. Chem. 6(1), pp.47-52.
15. Bonwick G . A., Fielden, P. R., Davies, D.H. (1991),“Hepatic metallothionein
levels in roach (Rutilus rutilus) continuously exposed to water-borne cadmium
Comp”, Biochem. Physiol, 99, pp.119–125.
16. Bradford M.M. (1976), A rapid and sensitive method

for quantitation of

microgram quantities of protein utilizing the principle of protein-dye binding,
Anal. Biochem, 72, pp. 249–254.
17. Broadley, M. R., White, P. J., Hammond, J. P., Zelko I., Lux A. (2007), “Zinc
in plants”, New Phytologist, 173 (4), pp.677.
18. Bruins M. R.., Oehme F. W. (2000), “Microbial resistance to metals in the
environment”, Ecotoxicol Environ Saf, 45 (3), pp.198-207.
19. Charkhabi A. H., Sakizadeh M., Rafiee G. (2005), “Seasonal fluctuation in
heavy metal pollution in Iran´s Siahroud River-A Preliminary Study”, Environ.
Sci.Pollut., 12 (5), pp.264-270.
20. Connie W. B., Christine S. R. (2009), Nutrition and Health - Handbook of

Clinical Nutrition and Aging, Springer, pp. 151.
21. Cotran R., Ramzi S., Kumar. M, Vinay K. (2005), Robbins and Cotran
pathologic basis of disease, Elsevier Saunders, pp. 878.
22. Dan’Azumi S., Bichi M. H. (2010), “Industrial pollution and heavy metals
profile of Challawa river in Kano, Nigeria”, Sci. Environ, San, pp. 264-270


23. Dies H.N. (1999), “Microbial heavy metal resistance”, Microbiol Biotechnol,
51, pp. 730-750.
24. Dierickx P.J. (1985), Biochem Physiol - Hepatic glutathione S-transferases in
rainbow-trout and their interaction with 2,4-dichlorophenoxy-acetic acid and
1,4-benzoquino, 82 (2), pp. 495-500.
25. Dubois M., Gilles K.A., Hamilton J.K., Rebers P.A., Smith F. (1956),
Colorimetric method for determination of sugars and related substances, Anal.
Chem, 28, pp. 350– 356.
26. Dutta H. M, Dalal R. (2008), “The Effect of Endosulfan on the Ovary of
Bluegill Sunfish: A Histopathological Study (Lepomis macrochirus)”, Int. J.
Environ. Res., USA, 2(3), pp. 215-224.
27. Dybem B. (1983), Field sampling and preparation subsamples of aquatic
organism for analysis metals and organochlorides, FAO. Fisher. Tech., 212, pp
1-13.
28. Eaton D.L., Bammler T.K. (1999), “Concise review of the glutathione Stransferases and their significance to toxicology”, Toxicol Sci, 49 (2), pp. 156164.
29. Fosmire G. J (1990), “Zinc toxicity”, American Journal of Clinical Nutrition,
51(2).
30. George L. T., Edmund H. I. (1992), Encyclopedia of applied physics, pp. 267–
272.
31. Gerard

J.

M.,

Peters

W.

H., Nico

P.

E.

(1996),

Glutathione

S-

Transferases: Structure, Function and Clinical Implications, CRC Press.
32. Habig W.H., Jakoby W.B. (1974), Assays for differentiation of glutathione S transferases. Method. Enzymol., 77, pp. 398-405.
33. Hausman, Robert E.; Cooper, Geoffrey M. (2004), The cell: a molecular
approach, Washington, D.C: ASM Press. pp.51.
34. Heath A. G (1995), Water pollution and fish Physiology, CRC Press, Florida,
pp.57.


35. Kikuchi T., Furuichi T., Hai H.T., Tanaka S. (2009),“Assessment of heavy metal
pollution in river water of Hanoi, Vietnam using multivariate analyses”, Bull
Environ Contam Toxicol, 83(4), pp. 575- 582.
36. Leaver M. J., George S. G. (1998), "A piscine glutathione S-transferase which

efficiently conjugates

the end-products

of

lipid peroxidation". Marine

Environmental Research, 46 (1–5), pp. 71–74.
37. Lennon S. V., Martin S. J., Cotter T. G. (1991), “Dose-dependent induction of
apoptosis in human tumour cell lines by widely diverging stimuli”, Cell Prolif,
24(2), pp. 203–214.
38. Litwack G, Ketterer B, Arias I. M. (1971). "Ligand in a hepatic protein which
binds steroids, bilirubin, carcinogens and a number of exogenous organic
anions", Nature, 234 (5330), pp. 466–467.
39. Marcussen H., Dalsgaard A., Holm P., (2007), “Food safety aspects of toxic
element accumulation in fish from wastewater-fed ponds in Hanoi, Vietnam”,
Tropical Medicine and International Health, 12( 2) pp 34–39
40. Markus J. T., Sandeep K. S., Sebastian I., Therese J.,Philipp C., (2014),
Biomolecules - Heavy Metals and Metalloids As a Cause for Protein Misfolding
and Aggregation, 4, pp. 252-267.
41. Mukanganyama S., Bezabih M., Robert M., et al. (2011), "The evaluation of
novel natural products as inhibitors of human glutathione transferases". Enzim
Inhib Med Chem, 26 (4), pp. 460 -467.
42. Muyssen B., De S., Karel A. C., Janssen, Colin R., (2006), “Mechanisms of
chronic waterborne Zn toxicity in Daphnia magna”. Aquatic Toxicology, 77 (4),
pp. 393.
43. Naimo T.J., Damschen E.D., Rada R.G, Monroe

E.M., (1998). Nonlethal

evaluation of the physiological health of unionid mussels: Methods for biopsy
and glycogen analysis, Environ. Toxicol. Chem, 17, pp. 121– 128.
44. National Invasive Species Information Center (2014), Lists general information
and resources for Silver Carp (Hypophthalmichthys molitrix), USA.


45. Ngo H. T. T., Gerstmann, S., Frank H. (2010), “Subchronic effects of
environment like cadmium levels on the bivalve Anodonta anatina (Linnaeus
1758): II. Effects onenergy reserves in relation to calcium metabolism”, Toxicol.
Environ Chem, 93(9), pp. 1802-1814.
46. Ngo H.T.T., Gerstmann, S., Frank H. (2010), “Subchronic effects of
environment-like cadmium levels on the bivalve Anodonta anatina (Linnaeus
1758): III. Effects on carbonic anhydrase activity in relation to calcium
metabolism”, Toxicol. Environ Chem, 93(9), pp. 1815-1825.
47. Oakley A (2011), "Glutathione transferases: a structural perspective", Drug
Metab Rev, 43 (2):138–151.
48. Prasad A. S. (2008), “Zinc in Human Health: Effect of Zinc on Immune
Cells”, Mol. Med, 14 (5–6), pp. 353
49. Roberts M. R., Grace M. (2000), Advanced Biology, London, pp. 164.
50. Reynders. V. (2008), “Accumulation and effects of metals in caged carp and
resident roach along a metal pollution gradient”, Sci.Total Environ, pp. 82–95.
51. Sastry K. V., Rao D. R. (1984), “Effects of

mercuric chloride on some

biochemical and physiological parameters of the freshwater murrel Channa
punctatus”, Environ. Res., 34, pp. 343-350.
52. Sheehan D., Meade G., Foley V. M. (2001), “Structure, function and evolution
of glutathione transferases: implications for classification of non-mammalian

members of an ancient enzim superfamily”, Biochem, 360 (1), pp.1-16.
53. Slatinskf I. S. M., Havelkovi M. (2008), Biochemical markers ofaquatic
pollution in fish– glutathione S-transferase, Folia Vet Lat, 52, pp. 129-134.
54. Udomsinprasert R., Pongjaroenkit S., Wongsantichon J., Oakley A. J.,
Prapanthadara L. A., Wilce M. C., Ketterman A. J. (2005), "Identification,
characterization and structure of a new Delta class glutathione transferase
isoenzim". Biochem, 388 (3), pp. 763–771.
55. Varanka Z., Rojik I., Varanka I., Nemcsok J., Abraham M. (2001),
“Biochemical and morphological changes in carp (Cyprinus carpio L.) liver


following exposure to copper sulphate and tannic Axit”, Comp. Biochem.
Physiol, 128, pp. 467 – 478.
56. Verheyden P. H. (1983), Review of Infectious Diseases -Zinc and
infection , 5 (1), pp. 137.
Websites
57. (Bảo tồn lƣu giữ và phát triển nguồn gen thủy sản Viện nghiên
cứu nuôi trồng thủy sản 1 - Trung tâm quốc gia thủy sản nƣớc ngọt miền Bắc).
58. (Glutathione-S-transferase family of enzims).
59. (Hệ thống thông tin quản lý môi trƣờng lƣu vực sông).
60. (United States Nuclear Regulatory Commission).
61.
62.