Xây dựng hệ thống bài giảng nhằm phát triển năng lực tự học thông qua dạy học phương trình lượng giác cho học sinh lớp 11

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ THỊ HÀ THU

XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI GIẢNG NHẰM PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC TỰ HỌC THÔNG QUA DẠY HỌC PHƯƠNG TRÌNH
LƯỢNG GIÁC CHO HỌC SINH LỚP 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM TOÁN

HÀ NỘI – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ THỊ HÀ THU

XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI GIẢNG NHẰM PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC TỰ HỌC THÔNG QUA DẠY HỌC PHƯƠNG TRÌNH
LƯỢNG GIÁC CHO HỌC SINH LỚP 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM TOÁN

CHUYÊN NGHÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
(BỘ MÔN TOÁN)
Mã số : 60 14 01 11

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Anh Vinh

HÀ NỘI – 2015


MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ................................................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................ Error! Bookmark not defined.
MỤC LỤC ..................................................................................................... 1
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ............................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................... Error! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN .................................... 7
1.1. Lịch sử nghiên cứu quá trình tự học của học sinh .................................... 7
1.1.1. Vấn đề tự học trên thế giới ................................................................... 7
1.1.2. Vấn đề tự học ở Việt Nam .................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Các khái niệm cơ bản .............................. Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái niệm tự học .................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Khái niệm năng lực .............................. Error! Bookmark not defined.
1.3. Nội dung của quá trình tự học.................. Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Xây dựng động cơ học tập .................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Xây dựng kế hoạch học tập................... Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Tự mình nắm vững nội dung tri thức .... Error! Bookmark not defined.
1.3.4. Tự kiểm tra đánh giá kết quả học tập .... Error! Bookmark not defined.
1.4. Dạy phương pháp tự học cho học sinh ..... Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Dạy lập kế hoạch .................................. Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Dạy cách nghe giảng và ghi chép bài theo tinh thần tự học .......... Error!
Bookmark not defined.
1.4.3. Dạy cách học bài .................................. Error! Bookmark not defined.
1.4.4. Dạy cách nghiên cứu ............................ Error! Bookmark not defined.
1.5. Thực trạng tự học môn toán của học sinh ở trường hiện nay........... Error!

Bookmark not defined.
1.5.1. Thực trạng tự học toán ở trường THPT hiện nayError! Bookmark not

1


defined.
1.5.2. Thực trạng tự học toán ở trường THPT Nam Cao- Hà Nam ........ Error!
Bookmark not defined.
1.6. Kết luận chương I ................................... Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI GIẢNG NHẰM PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CỦA HỌC SINH THÔNG QUA DẠY
HỌC PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC LỚP 11 TRƯỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG ..................................... Error! Bookmark not defined.
2.1. Giới thiệu nội dung kiến thức phần “Phương trình lượng giác” sách giáo
khoa đại số và giải tích lớp 11 ........................ Error! Bookmark not defined.
2.2. Xây dựng bài giảng phần “Phương trình lượng giác” theo hướng phát
triển năng lực tự học của học sinh .................. Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Các nội dung có thể xây dựng bài giảng theo hướng phát triển năng lực
tự học ............................................................. Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Đặc điểm hoạt động của bài giảng phát triển năng lực tự học cho học sinh
....................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Nguyên tắc dạy học phát triển năng lực tự học cho học sinh phổ thông
....................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Các hình thức dạy học tự học................ Error! Bookmark not defined.
2.2.5. Quy trình xây dựng bài giảng theo hướng phát triển năng lực tự học của
học sinh........................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Một số giáo án phần “Phương trình lượng giác” soạn theo hướng phát
triển năng lực tự học của học sinh .................. Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Giáo án số 1 .......................................... Error! Bookmark not defined.

2.3.2. Giáo án số 2 .......................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Giáo án số 3 .......................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Giáo án số 4 .......................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.5. Giáo án số 5:......................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.6. Giáo án số 6 .......................................... Error! Bookmark not defined.

2


2.3.7. Giáo án số 7 .......................................... Error! Bookmark not defined.
2.4. Kết luận chương II................................... Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM Error! Bookmark not defined.
3.1. Mục đích ................................................. Error! Bookmark not defined.
3.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm ............... Error! Bookmark not defined.
3.3. Phương pháp thực nghiệm ....................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Chọn đối tượng thực nghiệm ................ Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Bố trí thực nghiệm ................................ Error! Bookmark not defined.
3.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm ................. Error! Bookmark not defined.
3.4.1. Cơ sở để đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạmError! Bookmark not
defined.
3.4.2. Kết quả của thực nghiệm sư phạm ........ Error! Bookmark not defined.
3.5. Kết luận chương 3 ................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ 8
PHỤ LỤC...................................................... Error! Bookmark not defined.

3


MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Nhiệm vụ của dạy học môn Toán là: trang bị tri thức toán học cơ bản cần
thiết cho học sinh, phát triển năng lực tư duy, năng lực sáng tạo, năng lực tự
học Toán học ... và qua đó hình thành các phẩm chất quan trọng cho con
người đáp ứng nguồn nhân lực cao cho xã hội.
Trong các nhiệm vụ trên thì phát triển năng lực tự học cho học sinh là
một trong những mục tiêu xuyên suốt của quá trình dạy học. Mục tiêu này đã
được được Đảng, Nhà nước quan tâm quán triệt sâu sắc từ nhiều năm qua.
Nghị quyết Trung ương V khóa 8 từng nêu rõ: “ Tập trung sức nâng cao chất
lượng dạy và học, tạo ra năng lực tự học, tự sáng tạo của học sinh. Bảo đảm
mọi điều kiện và thời gian tự học cho học sinh, phát triển mạnh mẽ phong
trao tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân”
Việc tự học, tự nghiên cứu tài liệu học tập đối với học sinh là hoạt động
vô cùng cần thiết. Song làm thế nào để học sinh có năng lực tự học, có hứng
thú với các kiến thức khoa học và kiến thức xã hội của nhân loại. Đây là chủ
đề nghiên cứu của rất nhiều nhà giáo dục học trong và ngoài nước.
Phương trình lượng giác là dạng bài tập thường gây cho học sinh những
khó khăn, trở ngại khi làm bài. Ngoài những dạng bài tập cơ bản, đơn giản có
trong SGK, SBT, trong các kì thi học sinh còn gặp những dạng toán đòi hỏi
khả năng tư duy tinh tế, khả năng sáng tạo nhất định. Điều này chỉ có thể có
được khi học sinh biết cách học, có phương pháp học tập đúng đắn, tích cực
hay nói cách khác là học sinh phải có năng lực tự học, tự nghiên cứu tài liệu.
Tuy nhiên, trong thực tế tỉ lệ học sinh có năng lực tự học, tự nghiên cứu tài
liệu còn hạn chế. Do vậy việc phát triển năng lực tự học của học sinh là một
nhiệm vụ không đơn giản đối với người giáo viên khi lên lớp, và đặc biệt là
phát triển năng lực tự học chủ đề phương trình lượng giác cho học sinh ở
trường phổ thông lại càng khó. Xuất phát từ những lý do trên, đề tài được
chọn là:

4

“Xây dựng hệ thống bài giảng nhằm phát triển năng lực tự học thông
qua dạy học phương trình lượng giác cho học sinh lớp 11”
2. Mục đích nghiên cứu
- Thiết kế các bài giảng và tổ chức thực nghiệm các bài giảng nhằm phát triển
năng lực tự học cho học sinh lớp 11 thông qua dạy học phương trình lượng
giác.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của tự học.
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của phương pháp dạy học tự học.
- Thiết kế hệ thống bài giảng và bài tập về phương trình lượng giác lớp 11
theo nhiều dạng khác nhau nhằm phát triển năng lực tự học của học sinh.
- Thực nghiệm sư phạm để xác định hiệu quả của hệ thống bài tập đã xây
dựng.
- Xử lý kết quả thực nghiệm bằng toán học thống kê.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu là quá trình dạy học ở trường trung học phổ thông.
- Đối tượng nghiên cứu là hệ thống bài tập phương trình lượng giác lớp 11
nhằm phát triển năng lực tự học của học sinh.
5. Vấn đề nghiên cứu
- Xây dựng hệ thống bài giảng và bài tập như thế nào để có thể phát triển
năng lực tự học của học sinh.
6. Giả thuyết khoa học
Xây dựng và triển khai được các bài giảng và hệ thống bài tập phát triển
được năng lực tự học của học sinh với chủ đề phương trình lượng giác.
7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Các nghiên cứu khảo sát được tiến hành tại trường trung học phổ thông Nam
Cao – Lý Nhân – Hà Nam.
Số liệu sử dụng để nghiên cứu đề tài này được thu thập trong khoảng thời

gian từ tháng 2 năm 2014 đến tháng 11 năm 2014.

5


8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
8.1. Ý nghĩa lý luận của đề tài
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của hoạt động tự học.
- Xây dựng được hệ thống bài giảng và bài tập phương trình lượng giác theo
hướng phát triển năng lực tự học của học sinh.
8.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
- Kết quả nghiên cứu góp phần đưa ra các phương pháp dạy học phát triển
được năng lực tự học của học sinh khi học phương trình lượng giác lớp 11.
9. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau
9.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sưu tập, đọc tài liệu, nghiên cứu tài liệu liên quan đến đề tài.
9.2. Nhóm phương pháp thực tiễn
Điều tra, quan sát, thực nghiệm sư phạm.
10. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục, luận văn dự kiến được trình bày theo 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của đề tài
Chương 2: Xây dựng hệ thống bài giảng nhằm phát triển năng lực tự học
của học sinh thông qua dạy học phương trình lượng giác lớp 11 trường trung
học phổ thông
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm

6