LT Bang he thong tuan hoan cac nguyen to hoa hoc

Khóa h c LT ả KIT-1: Môn Hóa h c (Th y V Kh c Ng c)

B ng h th ng tu n hoàn các nguyên t hóa h c

B NG H TH NG TU N HOÀN CÁC NGUYÊN T

HÓA H C

(TÀI LI U BÀI GI NG)

Giáo viên: V KH C NG C
ây là tài li u tóm l c các ki n th c đi kèm v i bài gi ng “B ng h th ng tu n hoàn các nguyên t hóa h c” thu c
có th n m v ng ki n
Khóa h c LT H KIT-1: Môn Hóa h c (Th y V Kh c Ng c) t i website Hocmai.vn.
th c ph n “B ng h th ng tu n hoàn các nguyên t hóa h c”, B n c n k t h p xem tài li u cùng v i bài gi ng này.

1.

nh lu t tu n hoàn.
Tính ch t c a các nguyên t c ng nh thành ph n, tính ch t c a các đ n ch t và h p ch t c a chúng
bi n thiên tu n hoàn theo chi u t ng đi n tích h t nhân.
2. B ng h th ng tu n hoàn.
Ng i ta s p x p 109 nguyên t hoá h c (đã tìm đ c) theo chi u t ng d n c a đi n tích h t nhân Z
thành m t b ng g i là b ng h th ng tu n hoàn.
Có 2 d ng b ng th ng g p.
a. D ng b ng dài: Có 7 chu k (m i chu k là 1 hàng), 16 nhóm. Các nhóm đ c chia thành 2 lo i:
Nhóm A (g m các nguyên t s và p) và nhóm B (g m nh ng nguyên t d và f). Nh ng nguyên t
nhóm B
đ u là kim lo i.
b. D ng b ng ng n: Có 7 chu k (chu k 1, 2, 3 có 1 hàng, chu k 4, 5, 6 có 2 hàng, chu k 7 đang
xây d ng m i có 1 hàng); 8 nhóm. M i nhóm có 2 phân nhóm: Phân nhóm chính (g m các nguyên t s và

p - ng v i nhóm A trong b ng dài) và phân nhóm ph (g m các nguyên t d và f - ng v i nhóm B trong
b ng dài). Hai h nguyên t f (h lantan và h actini) đ c x p thành 2 hàng riêng.
Trong ch ng trình PTTH và trong cu n sách này s d ng d ng b ng ng n.
3. Chu k .
Chu k g m nh ng nguyên t mà nguyên t c a chúng có cùng s l p electron.
M i chu k đ u m đ u b ng kim lo i ki m, k t thúc b ng khí hi m.
Trong m t chu k , đi t trái sang ph i theo chi u đi n tích h t nhân t ng d n.
- S electron l p ngoài cùng t ng d n.
- L c hút gi a h t nhân và electron hoá tr l p ngoài cùng t ng d n, làm bán kính nguyên t gi m
d n. Do đó:
âm đi n c c a các nguyên t t ng d n.
+
+ Tính kim lo i gi m d n, tính phi kim t ng d n.
+ Tính baz c a các oxit, hiđroxit gi m d n, tính axit c a chúng t ng d n.
- Hoá tr cao nh t đ i v i oxi t ng t I đ n VII. Hoá tr đ i v i hiđro gi m t IV (nhóm IV) đ n I
(nhóm VII).
4. Nhóm và phân nhóm.
Trong m t phân nhóm chính (nhóm A) khi đi t trên xu ng d i theo chi u t ng đi n tích h t nhân.
- Bán kính nguyên t t ng (do s l p e t ng) nên l c hút gi a h t nhân và các electron l p ngoài
cùng y u d n, t c là kh n ng nh ng electron c a nguyên t t ng d n. Do đó:
+ Tính kim lo i t ng d n, tính phi kim gi m d n.
+ Tính baz c a các oxit, hiđroxit t ng d n, tính axit c a chúng gi m d n.
- Hoá tr cao nh t v i oxi (hoá tr d ng) c a các nguyên t b ng s th t c a nhóm ch a nguyên t
đó.
5. Xét đoán tính ch t c a các nguyên t theo v trí trong b ng HTTH.
Khi bi t s th t c a m t nguyên t trong b ng HTTH (hay đi n tích h t nhân Z), ta có th suy ra v
trí và nh ng tính ch t c b n c a nó. Có 2 cách xét đoán:
Cách 1: D a vào s nguyên t có trong các chu k .
Chu k 1 có 2 nguyên t và Z có s tr t 1 đ n 2.
Chu k 2 có 8 nguyên t và Z có s tr t 3

10.
Chu k 3 có 8 nguyên t và Z có s tr t 11
18.
Chu k 4 có 18 nguyên t và Z có s tr t 19
36.
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khóa h c LT ả KIT-1: Môn Hóa h c (Th y V Kh c Ng c)

B ng h th ng tu n hoàn các nguyên t hóa h c

Chu k 5 có 18 nguyên t và Z có s tr t 37
54.
Chu k 6 có 32 nguyên t và Z có s tr t 55
86.
Chú ý:
- Các chu k 1, 2, 3 có 1 hàng, các nguyên t đ u thu c phân nhóm chính (nhóm A).
- Chu k l n (4 và 5) có 18 nguyên t , d ng b ng ng n đ c x p thành 2 hàng. Hàng trên có 10
nguyên t , trong đó 2 nguyên t đ u thu c phân nhóm chính (nhóm A), 8 nguyên t còn l i phân nhóm
ph (phân nhóm ph nhóm VIII có 3 nguyên t ). Hàng d i có 8 nguyên t , trong đó 2 nguyên t đ u
phân nhóm ph , 6 nguyên t sau thu c phân nhóm chính. i u đó th hi n s đ sau:

D u * : nguyên t phân nhóm chính.

D u · : nguyên t phân nhóm ph .
Ví d : Xét đoán v trí c a nguyên t có Z = 26.
36, nên nguyên t Z = 26 thu c chu k 4, hàng trên, phân
Vì chu k 4 ch a các nguyên t Z = 19
nhóm ph nhóm VIII. ó là Fe.
Cách 2: D a vào c u hình electrong c a các nguyên t theo nh ng quy t c sau:
- S l p e c a nguyên t b ng s th t c a chu k .
- Các nguyên t đang xây d ng e, l p ngoài cùng (phân l p s ho c p) còn các l p trong đã bão hoà
thì thu c phân nhóm chính. S th t c a nhóm b ng s e l p ngoài cùng.
- Các nguyên t đang xây d ng e l p sát l p ngoài cùng ( phân l p d) thì thu c phân nhóm ph .
Ví d : Xét đoán v trí c a nguyên t có Z = 25.
C u hình e: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d5 4s2.
- Có 4 l p e
chu k 4.
thu c phân nhóm ph . Nguyên t này là kim lo i, khi tham gia
ang xây d ng e phân l p 3d
ph n ng nó có th cho đi 2e 4s và 5e 3d, có hoá tr cao nh t 7+. Do đó, nó phân nhóm ph nhóm
VII. ó là Mn.
Giáo viên: V Kh c Ng c
Ngu n:

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 2 -