luận văn mô HÌNH ĐÁNH GIÁ mức độ CĂNG THẲNG tài CHÍNH hệ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM (STRESS TEST) áp DỤNG PHƯƠNG PHÁP VAR
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.02 MB, 85 trang )
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TR NG I HC KINH T TP. H
CHÍ MINH
NGUYN HU PH C
MÔ HÌNH ÁNH GIÁ MC
CĂNG THNG TÀI CHÍNH H THNG
NGÂN HÀNG VIT NAM (STRESS TEST)
ÁP DNG PHƯƠNG PHÁP VAR
LUN VĂN THC SĨ KINH T
TP. H Chí Minh, Năm 2011
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TR NG I HC KINH T TP. H
CHÍ MINH
NGUYN HU PH C
MÔ HÌNH ÁNH GIÁ MC
CĂNG THNG TÀI CHÍNH H THNG
NGÂN HÀNG VIT NAM (STRESS TEST)
ÁP DNG PHƯƠNG PHÁP VAR
Chuyên ngành: Kinh t tài chính – ngân
hàng Mã s: 60.31.12
LUN VĂN THC SĨ KINH T
NG I H NG DN KHOA HC
TS. NGUYN TN HOÀNG
TP. H Chí Minh, Năm 2011
LI CAM OAN
Tôi tên Nguyn Hu Ph c, xin cam oan lu n văn thc sĩ kinh t này là do chính tôi
nghiên cu và thc hin. Các thông tin, s liu c s dng trong lu n văn là trung thc và hp lý.
Hc viên
Nguyn Hu Ph c
L I CÁM ƠN
Li u tiên, tôi xin chân thành cám ơn Lãnh o Tr ng i hc Kinh t Thành Ph H Chí
Minh, Khoa Tài Chính Doanh Nghip và Phòng Qun lý ào to sau i hc.
Tôi xin c gi li cm ơn trân trng và sâu sc nht n TS. Nguyn Tn Hoàng - thy ã t
n tình giúp , h ng d!n cho tôi trong sut quá trình nghiên cu và thc hin lu n văn này.
Trong quá trình hc t p, tri"n khai nghiên cu # tài và nhng gì t c hôm nay, tôi
không th" quên c công lao ging dy và h ng d!n c$a các thy, cô giáo tr ng i hc Kinh t
Thành Ph H Chí Minh.
Và xin c cm ơn, chia s% ni#m vui này vi gia ình, bn bè cùng các anh ch& ng
nghip c$a tôi ti Ngân hàng TMCP Xut Nh p Kh'u Vit Nam - nhng ng i ã luôn ( bên tôi,
giúp và to i#u kin thu n li " cho tôi c hc t p, nghiên cu, hoàn thành lu n văn.
Dù ã có rt nhi#u c gng, song lu n văn chc chn không th" tránh kh)i nhng thiu sót
và hn ch. Kính mong nh n c s chia s% và nhng ý kin óng góp quý báu c$a các thy cô
giáo và các bn ng nghip.
Tp. H Chí Minh, tháng 11 năm 2011
Nguyn Hu Ph c
MC LC
DANH M*C CÁC T+ VI,T T-T.................................................................................................i
DANH M*C CÁC B.NG..............................................................................................................ii
DANH M*C CÁC HÌNH..............................................................................................................iii
LI M U................................................................................................................................................1
1.Vn # nghiên cu.............................................................................................................................1
2.Mc tiêu # tài..................................................................................................................................2
3.i tưng nghiên cu...........................................................................................................................2
4.Phm vi nghiên cu.........................................................................................................................2
5.Phương pháp nghiên cu............................................................................................................2
6.Kt cu c$a lu n văn.......................................................................................................................3
CHƯƠNG 1: LÝ THUYT VÀ NGHIÊN CU THC NGHIM V
STRESS
TEST C!A H THNG NGÂN HÀNG......................................................................................4
1.1 H thng ngân hàng và mi quan h t/ng th" r$i ro ngân hàng..........................................4
1.1.1 R$i ro tín dng........................................................................................................................4
1.1.2 R$i ro th& trưng...................................................................................................................5
1.1.3 R$i ro thanh khon................................................................................................................6
1.1.4 R$i ro hot 0ng.......................................................................................................................6
1.2 Mô hình ki"m tra 0 căng th1ng tài chính trong lĩnh vc ngân hàng (Stress test)
7
1.2.1 Khái ni#m v# ki"m tra 0 căng th1ng (stress test)......................................................7
1.2.2 Phương pháp thc hin Stress test – Mô hình VAR......................................................7
1.2.2.1 Lý thuyt v# mô hình VAR..............................................................................................9
1.2.2.2 Ưu i"m và nhưc i"m c$a mô hình VAR.....................................................................10
1.3 Nhng nghiên cu thc nghim v# Stress test trên th gii.....................................................11
K,T LU2N CHƯƠNG 1..............................................................................................................16
CHƯƠNG 2: TÌNH HÌNH KINH T VĨ MÔ "NH H NG N HOT
NG C!A H THNG NGÂN HÀNG............................................................................................17
2.1 Thc trng hot 0ng c$a h thng ngân hàng Vit Nam hin nay............................................17
2.1.1 Quy mô hot 0ng c$a h thng ngân hàng..........................................................................17
2.1.2 Thc trng r$i ro trong h thng ngân hàng..........................................................................19
2.2 Phân tích nh h (ng c$a các yu t vĩ mô n hot 0ng ngân hàng.......................................23
2.2.1 Ch4 s giá tiêu dùng (CPI)..................................................................................................23
2.2.2 0 lch sn l ng (Output Gap).................................................................................................25
2.2.3 Lãi sut ngân hàng trung ương..........................................................................................27
2.2.4 T5 giá thc hiu lc (REER)...................................................................................................29
2.2.5 Kim ngch xut nh p kh'u......................................................................................................32
K,T LU2N CHƯƠNG 2..............................................................................................................35
CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH KI#M TRA CĂNG THNG TÀI CHÍNH C!A
H THNG NGÂN HÀNG VIT NAM ÁP DNG PHƯƠNG PHÁP VAR . 36
3.1 Ki"m &nh các bin c$a mô hình...........................................................................................36
3.2 Mô hình Stress test áp dng phương pháp VAR cho h thng ngân hàng ti
Vit Nam..............................................................................................................................................45
3.3 Phân tích tác 0ng c$a các cú sc kinh t vĩ mô n hot 0ng ngân hàng..........................46
3.4 Phân tích mc 0 tác 0ng trong ngn hn và trung hn..........................................................47
3.5 M0t s khuyn ngh& i vi h thng ngân hàng Vit Nam........................................................48
K,T LU2N CHƯƠNG 3..............................................................................................................50
KT LUN.............................................................................................................................................51
PH* L*C
TÀI LI6U THAM KH.O
i
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT T$T
ADB:
Ngân hàng Phát tri"n châu Á (Asian Development Bank)
ALCO:
7y ban qun lý Tài sn N - Tài sn Có
BH:
Ban i#u hành
CAR:
T5 l an toàn ti thi"u (Capital Adequacy Ratios)
FED:
Cc d tr liên bang Hoa Kỳ (Federal Reserve System)
GDP:
T/ng sn ph'm n0i &a (Gross Domestic Product)
HQT:
H0i ng qun tr&
IM:
Nh p kh'u
IMF:
Qu9 ti#n t quc t (International Monetary Fund)
NHNN:
Ngân hàng nhà n c
NHTM:
Ngân hàng thương mi
NHTMCP:
Ngân hàng thương mi c/ phn
NHTW:
Ngân hàng trung ương
NPL:
T5 l n xu (Non-performing loan)
REER :
T5 giá thc hiu lc (Real Effective Exchange Rate)
SBV:
Ngân hàng nhà n c (The State Bank of Viet Nam)
TCTD:
T/ chc tín dng
TGKH:
Ti#n gi khách hàng
TSN – TSC:
Tài sn N - Tài sn Có
VAR :
Hi quy vectơ (Vector Autoregressive)
WTO:
T/ chc thương mi th gii (Word Trade Organization)
ii
DANH MC CÁC B"NG
Bng 2.1 Quy mô t/ng tài sn, vn i#u l c$a các NHTM Vit Nam..........................................18
Bng 2.2 Ch4 s giá tiêu dùng (CPI) bình quân qua các năm.................................................24
Bng 3.1 Ki"m &nh nghim n v& ADF i vi chu:i d liu NPL...................................................38
Bng 3.2 Ki"m &nh nghim n v& ADF i vi chu:i d liu GAP..................................................39
Bng 3.3 Ki"m &nh nghim n v& ADF i vi chu:i d liu LNI....................................................41
Bng 3.4 Ki"m &nh nghim n v& ADF i vi chu:i d liu CPI....................................................42
Bng 3.5 Ki"m &nh nghim n v& ADF i vi chu:i d liu IM......................................................44
Bng 3.6 Ma tr n tham s và thng kê t c$a mô hình VAR..........................................................45
Bng 3.7 Kt qu phân tích phương sai các bin c$a mô hình...................................................47
iii
DANH MC CÁC HÌNH
Hình 2.1 Tăng tr (ng huy 0ng và tín dng h thng ngân hàng............................................20
Hình 2.2 T5 l n xu toàn ngành ngân hàng................................................................................22
Hình 2.3 Mi quan h gia t5 l n xu và ch4 s giá c.....................................................................24
Hình 2.4 Mi quan h gia t5 l n xu và 0 lch sn l ng.................................................................27
Hình 2.5 Mi quan h gia t5 l n xu và lãi sut ngân hàng trung ương..............................29
Hình 2.6 Mi quan h gia t5 l n xu và t5 giá thc REER.........................................................31
Hình 2.7 Giá tr& xut nh p kh'u Vit Nam giai on t; 2001 – 2011....................................33
Hình 2.8 Mi quan h gia t5 l n xu và nh p kh'u.......................................................................34
Hình 3.1 Bi"u tương quan và tương quan riêng phn c$a NPL và sai phân b c 1
c$a NPL......................................................................................................................................................37
Hình 3.2 Bi"u tương quan và tương quan riêng phn c$a NPL và sai phân b c 1
c$a GAP.....................................................................................................................................................38
Hình 3.3 Bi"u tương quan và tương quan riêng phn c$a NPL và sai phân b c 1
c$a LNI.......................................................................................................................................................40
Hình 3.4 Bi"u tương quan và tương quan riêng phn c$a NPL và sai phân b c 1
c$a CPI........................................................................................................................................................42
Hình 3.5 Bi"u tương quan và tương quan riêng phn c$a NPL và sai phân b c 1
c$a IM.........................................................................................................................................................43
Hình 3.6 Phn ng xung lc c$a các bin trong mô hình...........................................................47
1
LI M U
1. Vn %& nghiên c'u
Trong các nghiên cu gn ây c$a Ông Settor Amediku “Kim tra căng thng ca
h thng ngân hàng Gana, s dng phương pháp VAR”(2006). Setttor Amediku ã cho
r
c$a ngân hàng mà c th" hơn là tình hình n xu c$a h thng ngân hàng. i#u này tương ng
vi các r$i ro mà các ngân hàng s> phi i m?t khi tình hình n xu tăng cao, căng th1ng v#
tín dng, r$i ro v# thanh khon,…
Áp dng cho Vit Nam, hin nay Vit Nam cũng không n
mô không c kh quan nhi#u, vì v y câu h)i ?t ra hin nay là liu các ngân hàng ( Vit Nam
có th" tr vng c trong hoàn cnh và bi cnh hin nay hay không.
Trong bài nghiên cu này, s> i nghiên cu v# sc ch&u ng c$a h thng ngân hàng Vit
Nam, " tìm hi"u rõ hơn v# tình hình kinh t hin nay s> nh h (ng n tình hình n xu c$a h
thng ngân hàng.
Tính cp thit c(a %& tài
Năm 2009 là năm con s lm phát c$a Vit Nam tăng cao so vi các n c khu vc nói
riêng và th gii nói chung, mi vn # dn lên n#n kinh t Vit Nam lúc này là làm sao có th"
kìm hãm c lm phát mà v!n duy trì c mc tăng tr (ng, nhi#u ch4 tiêu k hoch c ?t ra.
Theo nh n &nh thì hin Vit Nam ang có nhng du hiu c$a cu0c kh$ng hong tài chính như
cu0c kh$ng hong tài chính châu Á vào nhng năm 1997. Bài nghiên cu s> i tìm hi"u v#
sc ch&u ng c$a h thng ngân hàng i vói cơn bão tài chính này mà i kèm theo nó là nhng
r$i ro có th" g?p phi. ó là tính cp thit c$a # tài.
2
2. M)c tiêu %& tài
# tài s> i sâu phân tích v# tình hình kinh t vĩ mô c$a Vit Nam như là lm phát, t5
giá thc, sn l ng nh p kh'u, chênh lch sn l ng, lãi sut danh nghĩa tác 0ng như th nào i vi
t5 l n xu c$a ngân hàng, t; ó phân tích v# vic các ngân hàng s> g?p phi nhng r$i ro nào
khi tình hình n xu tăng lên như v y.
3. i tư*ng nghiên c'u
Tình hình kinh t vĩ mô nh h (ng n hot 0ng ngân hàng
Tình hình n xu c$a h thng ngân hàng Vit Nam.
Các r$i ro g?p phi khi t5 l n xu tăng lên.
4. Ph+m vi nghiên c'u:
H thng ngân hàng Vit Nam t; năm 2002 - 2011
5. Phương pháp nghiên c'u:
S dng nhi#u phương pháp &nh tính và &nh l ng:
%
Phương pháp &nh tính b
kinh t vĩ mô.
Phương pháp &nh tính b<ng th&: v> th& v# t;ng bin c$a mô hình " thy
c cơn kh$ng hong tài chính ( Vit Nam
%
%
Phương pháp &nh l ng b
&nh VAR)
%
Ngun d liu: T; các ngun d liu: Ngân hàng nhà n c, T/ng cc thng kê
(GSO), Ngân hàng Ngoi Thương Vit Nam (VCB), B0 tài chính, Qu9 Ti#n t quc (IMF),
ngân hàng th gii (WB), Ngân hàng phát tri"n châu Á (ADB), B0 lao 0ng M9, Cc d tr
liên bang M9 (FED), … công b trong kho-ng th.i gian 10 năm t0 2002 %n 2011.
3
6. Kt cu c(a lu1n văn
Lu n văn gm có 5 phn:
GII THIU CHUNG.
CHƯƠNG 1: LÝ THUY,T VÀ NGHIÊN C@U THAC NGHI6M VB STRESS TEST
C7A H6 THCNG NGÂN HÀNG.
CHƯƠNG 2: TÌNH HÌNH KINH T, VĨ MÔ .NH HƯENG ,N HOFT GNG
C7A H6 THCNG NGÂN HÀNG
CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH KIHM TRA G CĂNG THJNG TÀI CHÍNH C7A H6
THCNG NGÂN HÀNG VI6T NAM ÁP D*NG PHƯƠNG PHÁP VAR
KT LUN.
4
CHƯƠNG 1: LÝ THUYT VÀ NGHIÊN CU THC NGHIM
V STRESS TEST C!A H THNG NGÂN HÀNG
Tr c khi i vào nghiên cu v# mô th nghim 0 căng thăng tài chính Stress test c$a h
thng ngân hàng, ta sơ l c phn lý thuyt v# ngân hàng, r$i ro trong hot 0ng ngân hàng và
mô hình th nghim 0 căng th1ng tài chính.
1.1 H2 thng ngân hàng và mi quan h2 t3ng th4 r(i ro ngân hàng
Tăng tr (ng kinh t c$a m0t quc gia ph thu0c rt ln vào s /n &nh b#n vng c$a h
thng tài chính. Khi n#n kinh t phát tri"n m0t cách tt Kp thì ít ng i nhìn thy vai trò c$a h
thng tài chính, nhưng khi n#n kinh t xu i thì ng i ta li quy kt nguyên nhân cho s tht bi
và / v c$a h thng ngân hàng.
c xem là huyt mch c$a n#n kinh t, nhưng hot 0ng trong lĩnh vc ngân hàng li là
lĩnh vc khá nhy cm. Có rt nhi#u r$i ro có th" tác 0ng chi phi và tính d b& t/n thương
c$a ngân hàng ngày càng tăng theo tc 0 phát tri"n c$a công ngh thông tin và trình 0
khoa hc k9 thu t.
Các tài liu khác nhau có th" trình bày nhi#u loi r$i ro khác nhau, và ?t nhng tên
r$i ro khác nhau. Nhưng v# bn cht, ta có th" chia ra 4 nhóm r$i ro chính:
1.1.1
R(i ro tín d)ng
R$i ro tín dng trong hot 0ng ngân hàng c$a t/ chc tín dng là kh năng xy
ra t/n tht trong hot 0ng ngân hàng c$a t/ chc tín dng do khách hàng không thc hin ho?c
không có kh năng thc hin nghĩa v c$a mình theo cam kt
R$i ro tín dng là khon l: ti#m tàng khi ngân hàng cp tín dng cho m0t khách
hàng, nghĩa là kh năng các lung thu nh p d tính mang li t; khon cho vay c$a ngân hàng
không th" c thc hin y $ v# c s l ng và thi hn
Có th" nói, r$i ro tín dng chim m0t t5 trng rt ln trong t/ng th" r$i ro ngân hàng.
Do truy#n thng hot 0ng ngân hàng là huy 0ng vn và cho vay. Cũng t; r$i ro tín dng s>
d!n n các r$i ro khác và ng c li. M?c khác khi tình hình kinh t xã
5
h0i bin 0ng theo chi#u h ng bt li, tình hình sn xut kinh doanh c$a khách hàng và các i
tác ngân hàng khác g?p khó khăn, không th" thanh toán các khon n cho ngân hàng to
phn ng dây chuy#n nh h (ng n kh năng thanh toán các nghĩa v c$a ngân hàng i vi ngân
hàng bn cũng như khách hàng c$a mình. Có th" d!n n phá sn ngân hàng và gây ra cu0c
kh$ng hong cho c n#n kinh t
1.1.2
R(i ro th5 trư.ng
R$i ro th& tr ng là r$i ro d!n n ngun thu nh p hay vn c$a ngân hàng st
gim do s thay /i theo h ng bt li c$a các yu t th& tr ng. R$i ro th& tr ng trong hot 0ng
c$a ngân hàng bao gm r$i ro lãi sut, r$i ro t5 giá, r$i ro giá u tư và r$i ro thanh khon
R(i ro lãi sut: r$i ro d!n n ngun thu nh p hay vn c$a ngân hàng st gim do bin
0ng c$a lãi sut trên th& tr ng.
R(i ro t6 giá: r$i ro hin ti hay trong tương lai tác 0ng lên thu nh p hay vn c$a
ngân hàng do thay /i bt li c$a t5 giá hi oái. R$i ro này ch$ yu xy ra trong thi gian t/
chc tín dng có trng thái m(, ( c n0i bng và ngoi bng, trên th& tr ng giao ngay, th& tr ng
kỳ hn ho?c th& tr ng tương lai.
R(i ro giá %7u tư: r$i ro d!n n giá tr& u tư c$a ngân hàng st gim do s thay /i
bt li v# giá c$a các c/ phiu, trái phiu, và nhng khon u tư vn, chng khoán khác;
R$i ro th& tr ng nh h (ng n giá tr& TSN - TSC, tác 0ng n kh năng thanh toán khi
n hn c$a ngân hàng. Là huyt mch c$a n#n kinh t, có sc lan t)a trong toàn h thng, bt c s
bin 0ng nào c$a th& tr ng cũng ít nhi#u tác 0ng n hot 0ng c$a ngân hàng. Ng c li, khi
ngân hàng g?p r$i ro th& tr ng, vi nhng 0ng thái nh
ng. To nên m0t mi quan h t/ng th" không th" tách ri c$a ngân hàng và n#n kinh t.
6
1.1.3
R(i ro thanh kho-n
R$i ro thanh khon là r$i ro khi ngân hàng không áp ng c cam kt khi n
hn do thiu ti#n. Ví d ngân hàng mt kh năng chi tr khi ng i gi ti#n rút ti#n t. Nguyên
nhân ch$ yu d!n n r$i ro thanh khon c$a các ngân hàng là: S mt cân i v# kỳ hn gia tài
sn Có và tài sn N do ngân hàng s dng quá nhi#u ngun
vn ngn hn " cho vay trung dài hn ho?c u tư vào các tài sn kém thanh khon. R$i ro
thanh khon có th" c xem là s ánh /i gia li ích tr c mt c$a
ngân hàng và r$i ro ti#m 'n trong tương lai. Xét v# t/ng th" n#n kinh t, nó là cái giá
phi tr cho m0t giai on ưu tiên tăng tr (ng kinh t, mà bi"u hin là tình trng tăng tr (ng
nóng tín dng nhi#u năm li#n, t p trung ngun vn cho sn xut, ly ngn nuôi dài. " n m0t lúc
nào ó, khi mà bong bóng tín dng n/ ra, ngân hàng mt kh năng thanh toán các nghĩa v n
ã cam kt thì s : v h thông ngân hàng là i#u không th" tránh kh)i.
1.1.4 R(i ro ho+t %8ng
R$i ro hot 0ng là r$i ro d!n n t/n tht ho?c thit hi trc tip hay gián tip cho ngân hàng
trong hot 0ng hàng ngày do l:i tác nghip phát sinh t; nhng sai sót hay không phù hp c$a
quy ch, quy trình nghip v, do yu t con ng i, do h thng công ngh thông tin n0i b0 hay do
nhng tác 0ng c$a các s kin bên ngoài gây ra.
ây cũng là m0t r$i ro khó ki"m soát nht, b(i nó ph thu0c rt ln vào o c ngh# nghip
c$a cán b0 nhân viên ngân hàng, nh h (ng n uy tín c$a ngân hàng.
ng tr c nhng khó khăn mà ngành ngân hàng g?p phi ?c bit là sau cu0c kh$ng hong
tài chính. Các nhà nghiên cu kinh t ã ?c bit quan tâm n phân tích tính d b& t/n thương
c$a h thng ngân hàng trong mi quan h t/ng th" c$a n#n kinh t.
7
1.2 Mô hình ki4m tra %8 căng th9ng tài chính trong lĩnh v;c ngân hàng
(Stress test)
1.2.1
Khái ni&m v& ki4m tra %8 căng th9ng (stress test)
Ki"m tra 0 căng th1ng (Stress test) là m0t hình thc th nghim " ánh giá
tính /n &nh c$a m0t h thng ho?c m0t t/ chc nào ó. B
Ki"m tra 0 căng th1ng th ng có ý nghĩa rt quan trng trong các ngành công nghip
nht &nh, ch1ng hn như th nghim sc ch&u ng c$a nhà máy i khi thiu ht v# nguyên liu.
Trong lĩnh vc tài chính ngân hàng, bên cnh các phương pháp " c tính kh năng
hot 0ng c$a n v& trong tương lai, nhà qun tr& có th" s dng phương pháp ánh giá 0
căng th1ng th nghim, " ánh giá sc ch&u ng c$a n v& khi g?p m0t s c bt kh kháng, b
i#u gì s> xy ra khi th& tr ng vn st gim hơn 50 % trong năm nay? i#u gì
s> xy ra khi lãi sut tăng 10 %?
i#u gì s> xy ra khi giá du tăng 200 %?
Cách phân tích này ngày càng c s dng ph/ bin trên th gii, c thc hin b(i các cơ
quan chính ph$ các n c ho?c các t/ chc liên chính ph$ như (IMF, WB, …) " ánh giá
tình hình tài chính quc gia thành viên, xem xét có nên h: tr tài chính cho quc gia ó hay
không tr c m0t s c nguy hi"m n kh năng hot 0ng c$a nó. Ngoài ra, stress test còn có th"
c s dng " ki"m tra sc ch&u ng hin ti c$a các t/ chc, sau m0t cú sc kinh t nào ó.
1.2.2 Phương pháp th;c hi2n Stress test – Mô hình VAR
Trong lu n văn này, tác gi s dng phương pháp VAR (tương t như phương pháp
ánh giá cho ngân hàng Ghana trong nghiên cu c$a Settor Amediku) " ánh
8
giá thc nghim v# mi quan h gia n xu ngân hàng (NPL) và nhng bin kinh t vĩ mô ti Vit
Nam.
Mô hình VAR c # xut b(i Christopher Albert "Chris" Sims, m0t nhà khoa hc
kinh t ng i M9 ã c c trao gii Nobel Kinh t năm 2011 cùng Thomas J. Sargent. Mô hình
này giúp nh n din và gii thích c$a cú sc kinh t trong d liu l&ch s, và giúp phân tích xem
nhng cú sc y dn dn tác 0ng ra sao ti các bin s vĩ mô khác. Phương pháp c$a ông có tác
0ng rt ln i vi nghiên cu. ó cũng là n#n tng cho vic ban hành chính sách kinh t. Phương
pháp lu n c$a Sims cũng gm ba b c.
u tiên, nhà phân tích d báo các bin s vĩ mô s dng mô hình vector-autoregression
(mô hình VAR). ây là m0t mô hình tương i n gin s dng d liu chu:i thi gian, theo ó các
giá tr& quan sát tr c ó c dùng " i ti d báo chính xác nht có th". Khác bit gia d báo và kt
qu (l:i d báo) i vi m0t bin c th" c coi là m0t loi “cú sc”, nhưng Sims cho thy nhng l:i d
báo y không có ý nghĩa kinh t rõ ràng.
Ví d như lãi sut bt ng thay /i có th" là phn ng tr c m0t cú sc khác, ví d như tht
nghip hay lm phát, cũng có th" chúng xy ra hoàn toàn “0c l p”. S thay /i m0t cách 0c l
p y c gi là “cú sc cơ bn”.
B c th hai là tách “cú sc cơ bn” ra. ây là i#u kin tiên quyt " nghiên cu tác 0ng
c$a vic lãi sut thay /i “0c l p”. Thc t, m0t trong nhng óng góp ln c$a Sims là chng
minh vic i t; hi"u bit toàn din cách thc v n hành c$a n#n kinh t có th" i ti nh n din c các
“cú sc cơ bn”. Sims và các nhà nghiên cu tip b c ông ã phát tri"n các phương pháp
khác nhau " nh n din c$a “có sc cơ bn” trong mô hình VAR.
M0t khi ã nh n din c các “cú sc cơ bn” t; d liu l&ch s, b c th ba trong phương
pháp c$a Sims là phân tích impulse-response [tm d&ch: phân tích phn
9
ng xung lc]. Phân tích này minh ha tác 0ng c$a các cú sc cơ bn i vi các bin s vĩ mô qua
thi gian.
Phân tích “phn ng xung lc” giúp chúng ta hi"u thêm v# kinh t vĩ mô và ã có
nhng nh h (ng to ln ti vic thi hành chính sách ti#n t. Nay m0t NHTW có lm phát mc
tiêu i#u ch4nh lãi sut " t ti mc mc tiêu ó trong vòng 1-2 năm ã là chuyn bình th ng.
Chính sách ti#n t tht ch?t ng nghĩa vi vic 1-2 năm sau lm phát mi thp còn GDP gim
ngay l p tc. Các phân tích VAR tương t v# chính sách tài khóa cũng cho thy tăng chi
tiêu công có th" trung hòa c m0t t suy thoái tm thi.
Ngày nay, mô hình VAR là công c không th" thiu c$a các NHTW và B0 Tài
chính trong phân tích nh h (ng c$a nhi#u cú sc khác nhau i vi n#n kinh t cũng như nh
h (ng c$a nhi#u chính sách khác nhau " i phó vi các cú sc trên.
1.2.2.1 Lý thuyt v& mô hình VAR
Mô hình VAR: hay còn gi là mô hình t hi quy véctơ (VAR) là m0t trong bn
phương pháp d báo kinh t da vào chu:i d liu thi gian, bao gm:
• Mô hình hi quy n phương trình
• Mô hình hi quy phương trình ng thi
• Mô hình trung bình tr t kt hp t hi quy ( ARIMA)
• Mô hình t hi quy vectơ (VAR)
Khái nim v mô hình VAR
Mô hình VAR là mô hình vectơ các bin s t hi quy. M:i bin s ph thu0c tuyn tính vào
các giá tr& tr c$a bin s này và giá tr& tr c$a các bin s khác.
Mô hình VAR dng t/ng quát:
10
Yt= A1Yt-1
+ A2Yt-2 + ...+ApYt-p
U =
t
t
U
+ St + ut
T
r
o
n
g
ó
A
t
(
i
=
1
,
2
,
.
.
.
,
p
)
:
m
a
t
r
n
S
m
v
u
ô
n
g
c
p
m
*
m
;
S
t
=
t
)
Y bao gm m bin
ng!u hiên d;ng, u
vectơ các nhiu trng,
St vec tơ các bin
xác &nh, có th" bao
gm h
Phương pháp
ưc lưng mô
hình VAR
Xét tính d;ng
c$a các bin trong
mô hình. Nu chưa
d;ng thì s lý k9 thu t
ly sai phân " a v#
các chu:i d;ng
(
S
La chn
khong tr phù
hp
1
t
,
S
2
t
,
.
.
.
,
Xem xét mc
0 phù hp c$a mô
S
o
sá
n
h
cá
c
m
ô
hì
n
h
p
h
ù
h
p
v
à
la
c
h
n
m
ô
hì
n
h
h
p
n
ht
1.2.2.2
Ưu
vic ki"m &nh tính %i4m
d;ng c$a phn dư. và
như*c
Nu phn dư c$a mô
%i4m
hình d;ng thì mô c(a mô
hình nh n c phù hp hình
VAR
vi chu:i thi gian và
hình chy ra (b
ng c li
Ư
ng thi gia các bin s
unên ng i ta có th" s
im
dng OLS ho?c
ca
phương pháp l ng
m
ôhp lý cc i " c l ng
hì
t;ng phương trình
nh
c$a mô hình.
VA
Ưu i"m n/i
R
tr0i c$a mô hình
Giá VAR là không cn
tr& c$a xác &nh bin nào là
m0t bin s bin n0i sinh và bin
trong mô nào là bin ngoi
hình VAR sinh .
ch4
ph
thu0c vào
giá
tr&
trong quá
kh c$a các
bin s. Do
ó, vic c l
ng
các
phương
trình
không òi
h)i
các
thông tin
nào khác
ngoài các
bin s c$a
mô hình.
Vì không
có quan h
11
Khi d báo, s dng mô hình VAR ch4 s dng trong ngn hn nay c trong tr ng hp s
dng d báo 0ng.
Nh c im ca mô hình VAR
Mô hình VAR òi h)i các bin s #u là bin d;ng
Mô hình VAR(p) vi p không cho tr c nên không th" bit c 0 dài tr b
Mô hình VAR không dùng " phân tích chính sách c.
Khi c l ng òi h)i s quan sát nhi#u do mô hình có nhi#u phương trình
1.3 Nhng nghiên c'u th;c nghi2m v& Stress test trên th gii
M0t s phương pháp ã c s dng trong quá kh " ki"m tra 0 căng tín dng c$a ngân
hàng. Phương pháp c s dng ph/ bin nht ti các n c IMF FSAPs là ki"m tra v# 0 nhy c$a
1 yu t. Phương pháp này ánh giá mc 0 tác 0ng n bng cân i c$a ngân hàng khi có m0t
yu t (bin s) thay /i áng k", ch1ng hn như t5 giá hi oái ho?c chính sách lãi sut. Tuy
nhiên, vic ki"m tra 0 căng không cho phép s tương tác gia các yu t (bin s) kinh t vĩ mô
(theo k&ch bn) ch1ng hn như các tác 0ng c$a nhng thay /i lãi sut i vi hot 0ng thc t trên
danh mc cho vay c$a ngân hàng. Các k&ch bn có th" c phát tri"n thông qua m0t s
phương pháp, trong ó có m0t cách tip c n là s dng mô hình cu trúc kinh t vĩ mô.
Phương pháp này ã c thc hin ti m0t s n c phát tri"n FSAPs IMF. M0t phương pháp
khác là áp dng phương pháp Boss (2002) " ki"m tra danh mc u tư tín dng c$a Áo.
Phân tích c$a ông da trên mô hình CreditPortfolioView ®, xây dng kh năng v( n c$a
các ngành công nghip nht &nh như là m0t chc năng h u cn c$a m0t ch4 s ngành c th",
theo ó mô hình ph thu0c vào giá tr& hin ti c$a m0t s bin s kinh t vĩ mô. Các tham s c
tính có ngun gc t; mô hình này sau ó c s dng " ánh giá thit hi trong tương lai trên danh
mc cho vay c$a các ngân hàng Áo.
