Giáo trình môđun 04 sửa chữa bơm nước lytâm 2244

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN
SỬA CHỮA BƠM NƢỚC LI TÂM
MÃ SỐ: MĐ 04
NGHỀ: SỬA

CHỮA MÁY NÔNG NGHIỆP
Trình độ: Sơ cấp nghề


1

TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN:
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
MÃ TÀI LIỆU: MĐ04


2

LỜI GIỚI THIỆU
Đào ta ̣o nghề cho lao đô ̣ng nông thôn là sự nghiê ̣p của Đảng, Nhà nước,
của các cấp, các ngành và xã hội nhằ m nâng cao chấ t lươ ̣ng lao đô ̣ng nông thôn ,
đáp ứng yêu cầ u công nghiê ̣p hóa , hiê ̣n đa ̣i hóa nông nghiê ̣p , nông thôn.
Trong những năm qua quá trình áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất nông
nghiệp đã phát triển ở một số khâu trong sản xuất nông nghiệp. Đại đa số người
sử dụng máy móc không qua lớp đào tạo cho nên trong quá trình sử dụng gặp rất

nhiều khó khăn trong vận hành, chăm sóc sửa chữa. Để giải quyết những khó
khăn trong việc áp dụng cơ giới hóa trong nông nghiệp. Chúng tôi biên soạn
Giáo trình “Sửa chữa máy bơm nước li tâm” phục vụ cho người lao động sử
dụng máy bơm nước vào công việc chăm sóc cây trồng
Chương trình đào tạo nghề “Sửa chữa máy nông nghiệp” cùng với bộ giáo
trình được biên soạn đã tích hợp những kiến thức, kỹ năng cần có của nghề, đã
cập nhật những tiến bộ của khoa học kỹ thuật và thực tế sửa chữa các máy làm
đất tại các địa phương trong cả nước, do đó có thể coi là cẩm nang cho người đã,
đang sử dụng máy nông nghiệp
Bộ giáo trình gồm 6 quyển:
1- Giáo trình mô đun Bảo dưỡng động cơ đốt trong
2- Giáo trình mô đun Bảo dưỡng động cơ điện
3- Giáo trình mô đun Sửa chữa máy làm đất
4- Giáo trình mô đun Sửa chữa máy bơm nước li tâm
5- Giáo trình mô đun Sửa chữa máy phun thuốc trừ sâu
6- Giáo trình mô đun Sửa chữa máy đập lúa
Để hoàn thiện bộ giáo trình này chúng tôi đã nhận được sự chỉ đạo, hướng
dẫn của Vụ Tổ chức Cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT; Tổng cục dạy nghề Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Sự hợp tác, giúp đỡ của Viện cơ điện
quản lý sau thu hoạch. Đồng thời chúng tôi cũng nhận được các ý kiến đóng góp
của các nhà khoa học, cán bộ kỹ thuật của các Viện, Trường, cơ sở sử dụng máy


3

nông nghiệp, Ban Giám Hiệu và các thầy cô giáo Trường Cao đẳng nghề Cơ khí
nông nghiệp. Chúng tôi xin được gửi lời cảm ơn đến Vụ Tổ chức cán bộ – Bộ
Nông nghiệp và PTNT, Tổng cục dạy nghề, Ban lãnh đạo các Viện, Trường, các
cơ sở sản xuất, các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật, các thầy cô giáo đã tham
gia đóng góp nhiều ý kiến quý báu, tạo điều kiện thuận lợi để hoàn thành bộ
giáo trình này.

Bộ giáo trình là cơ sở cho các giáo viên soạn bài giảng để giảng dạy, là tài
liệu nghiên cứu và học tập của học viên học nghề “Sửa chữa máy nông nghiệp”
Các thông tin trong bộ giáo trình có giá trị hướng dẫn giáo viên thiết kế và tổ
chức giảng dạy các mô đun một cách hợp lý. Giáo viên có thể vận dụng cho phù
hợp với điều kiện và bối cảnh thực tế trong quá trình dạy học.
Giáo trình “Sửa chữa máy bơm nước li tâm” được xây dụng dựa trên cơ sở
chương trình mô đun sửa chũa máy bơm nước li tâm, được phân ra làm các bài
cụ thể như sau:
Bài 1: Kiểm tra máy bơm nước
Bài 2: Sửa chữa máy bơm nước
Bài 3: Lắp đặt và vận hành
Các bài được được viết ngắn gọn đề cập đến phần kiến thức cơ bản và kỹ
năng nhằm hình thành các năng lực thực hiện cho người lao động trong công
việc sửa chữa bảo dưỡng máy bơm nước
Trong quá trình biên soạn chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, chúng
tôi mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các cán bộ kỹ
thuật, các đồng nghiệp để giáo trình hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Tham gia biên soạn
1. Ông: Nguyễn Văn An

Chủ biên

2. Ông: Hoàng Ngọc Thịnh

Thành viên

3. Ông Phạm Văn Úc

Thành viên

4

4. Ông Phạm Tố Như

Thành viên

5. Ông Vũ Quang Huy

Thành viên

6. Ông Phạm NgọcTuấn

Thành viên

7. Ông Nguyễn ĐìnhThanh

Thành viên


5

MỤC LỤC
ĐỀ MỤC

TRANG

1. Lời giớ i thiê ̣u…………………………………… ………..

2

2. Mục lục……………………………………………………

5

3. Các thuật ngữ ……………………………………………...

6

4. Mô đun sửa chữa máy bơm nước.........................................

7

5. Bài 1: Kiểm tra máy bơm nước............................................

7

6. Bài 2: Sửa chữa máy bơm nước..........................................

18

7. Bài 3: Lắp đặt vận hành máy bơm nước.............................

22

8. Hướng dẫn giảng dạy ...........................................................

75

9. Danh sách ban chủ nhiệm xây dựng chương trình .......... ...

79

Danh sách hội đồng nghiệm thu chương trình.. .................

80

10.


6

CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN, CHƢ̃ VIẾT TẮT
STT

Đã viết

Đƣợc hiểu là

1.

Cụm bơm nước

Bao gồm động cơ và máy bơm nước

2.

Lưỡi gà

Van hút hay chõ hút

3.

Bánh công tác

Gồm các cánh bơm khi làm việc tạo ra độ chân không
để hút nước

4.

Lưu lượng bơm

- Được tính bằng m3 nước trong thời gian 1 giờ


7

MÔ ĐUN
SỬA CHỮA MÁY BƠM NƢỚC LI TÂM
Mã số mô đun: MĐ 04.
Giới thiệu mô đun:
Mô đun Sửa chữa máy bơm nước li tâm là mô đun chuyên môn chính trong
chương trình đào tạo nghề Sửa chữa máy nông nghiệp. Mô đun trang bị cho
người học những hiểu biết về sơ đồ cấu tạo và nguyên lý hoạt động các máy
bơm nước và hình thành các quy trình, kỹ năng sửa chữa, lắp đặt máy bơm nước
trong chăm sóc cây trồng
Sau khi học xong mô đun này người học có khả năng:
- Trình bày được sơ đồ cấu tạo, nguyên lý làm việc của các máy bơm nước
- Trình bày được trình tự các bước sửa chữa máy bơm nước li tâm

- Sửa chữa được các hư hỏng thông thường trên máy bơm nước
- Lắp đặt, vận hành được cụm bơm nước đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.
- Có tinh thần trách nhiệm trong sửa chữa bảo quản máy móc.
Kết thúc mô đun mỗi học viên sẽ được đánh giá kỹ năng hoàn thiện một sản
phẩm sửa chữa một thiết máy cụ thể

Bài 1: Kiểm tra máy bơm nƣớc li tâm
Mục tiêu:
Sau khi học xong bài này người học có khả năng
- Trình bày được sơ đồ cấu tạo, nguyên lý làm việc máy bơm nước li tâm
- Kiểm tra đánh giá đúng tình trạng kỹ thuật máy bơm nước li tâm
- Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh công nghiệp
A. Nội dung


8

1. Khái quát chung về máy bơm nƣớc li tâm
1.1. Công dụng, phân loại
a- Công dụng
Máy bơm nước có từ thời cổ xưa . Những thiết bị nâng nước đầu tiên chủ
yếu phục vụ nhu cầu tưới cây. Các công cụ thô sơ nhất là gầu và guồng nước.
Tiếp đó là bơm bít tông một xilanh, 2 xilanh và bơm ly tâm.Trong thời gian dài
bơm chủ yếu được dùng hút nước lên cao. Do tính ưu việt của bơm mà phạm vi
sử dụng ngày càng rộng rãi.
Bơm là một trong những máy phổ biến nhất và kết cấu rất khác nhau.
- Bơm nước chủ yếu được dùng hút nước lên cao.
- Phạm vi sử dụng dùng bơm nước chăm sóc cho cây trồng, sinh hoạt
Bơm ly tâm dùng để bơm và vân chuyển các chất lỏng có độ nhớt thấp như nước
ngọt, nước biển. Dùng trong các hệ thống đòi hỏi lưu lượng lớn và đều nhưng

không đòi hỏi cột áp cao như các hệ thống nước ngọt, nước biển làm mát máy,
hệ thống ballast, cứu hỏa..
b- Phân loại máy bơm nước
- Phân loại theo lưu lượng
- Phân loại theo nguyên tắc làm việc
- Theo thông số kỹ thuật
- Theo công dụng
- Theo kết cấu
Có nhiều cách phân loại bơm nước. Trong tài liệu phân loại bơm đề cập đến
phân loại theo 3 cách:
* Phân loại theo kết cấu .
+ Số tầng cánh ( một tầng, nhiều tầng).
+ Số dòng chất lỏng (một dòng hay nhiều dòng).
+ Vị trí đặt rotor (trục đứng, trục ngang hay trục đặt nghiêng).


9

Một máy bơm bất kỳ đều làm việc trong hệ thóng chung. Hệ thống bơm bao gồm
ống hút, ống đẩy, máy bơm và các thiết bị phụ điều khiển, kiểm tra kèm bể chứa
*. Phân loại theo lưu lượng của bơm:
- Bơm có lưu lượng thấp : Q <
20m3/h
Thường dùng trong sản xuất
nông nghiệp cho các hộ cá thể

Hình 1.1- Bơm nước có lưu lượng thấp
- Bơm có lưu lượng trung bình :
Q < 60m3/h
Thường dùng trong sản xuất

nông nghiệp dùng trong các
trạm bơm vừa

Hình 1.2- Bơm nước có lưu lượng trung bình


10

- Bơm có lưu lượng cao: Q >
60m3/h
Thường dùng trong sản xuất
nông nghiệp, công nghiệp dùng
trong các trạm bơm lớn

Hình 1.3 - Bơm nước có lưu lượng cao
* Phân loại theo nguyên tắc làm việc
- Bơm nước li tâm
- Chất lỏng di chuyển nhờ sự
chênh lệch áp xuất do bánh xe
công tác tạo ra

Hình 1.4 - Bơm ly tâm
- Bơm hướng trục
Chất lỏng di động dọc theo
hướng trục của bánh công tác


11

Hình 1.5- Bơm hướng trục

- Bơm pít tông
Nhờ pít tông chuyển động thay
đổi thể tích chất lỏng được hút
vào và đẩy ra

Hình 1.6- Bơm Pít tông
- Bơm phun
Bộ phận tạo ra độ chênh lệch áp
suất nước hút vào và đẩy ra
ngoài

Hình 1.7- Bơm phun
- Bơm bánh răng
Khi làm việc bánh răng quay sẽ
guồng nước từ khoang hút lên
khoang đẩy

Hình 1.8- Bơm bánh răng


12

- Bơm va
Dòng nước lưu chuyển trong
đường ống bị chặn lại đột ngột
bởi 1 chi tiết đặc biệt (van va
đập) làm sinh ra áp lực nước va
rất lớn đẩy nước đi lên
Hình 1.9- Bơm va
1.2. Yêu cầu kỹ thuật máy bơm nƣớc li tâm

- Đảm bảo lưu lượng nước và áp xuất theo yêu cầu đặt ra
- Dòng nước chảy liên tục
- Bơm làm việc liên tục ít có hiện tượng va đập và rung động
- Hiệu suất làm việc của máy cao
1.3. Cấu tạo, nguyên lý hoạt động máy bơm nƣớc li tâm
a. Cấu tạo

Hình 1.10- Sơ đồ cấu tạo bơm nước li
tâm

Hình 1.11-

Hình cắt máy bơm

nước li tâm

Bơm li tâm gồm có các bộ phận chủ yếu sau :
- Bánh công tác: kết cấu có 3 dạng chính là cánh mở hoàn toàn, mở một phần và
cánh kín. Bánh công tác được lắp trên trục của bơm cùng với các chi tiết khác cố
định với trục tạo nên phần quay của bơm gọi là Rôto. Bánh công tác được đúc
bằng gang hoặc thép theo phương pháp đúc chính xác. Các bề mặt cánh dẫn và


13

đĩa bánh công tác yêu cầu có độ nhẵn tương đối cao (tam giác 3 đến 6) để giảm
tổn thất. Bánh công tác và Rôto của bơm đều phải được cân bằng tĩnh và cân
bằng động để khi làm việc bánh công tác không cọ xát vào thân bơm.
Một số dạng của bánh công tác của bơm ly tâm thường được sử dụng

Hình 1.12- bánh công tác máy bơm nước li tâm
- Trục bơm: thường được chế tạo bằng thép hợp kim và được lắp với bánh công
tác thông qua mối ghép then.
- Bộ phận dẫn hướng vào. Hai bộ phận này thuộc thân bơm thường
- Bộ phận dẫn hướng ra (buồng xoắn ốc) đúc bằng gang có hình dạng tương đối
phức tạp.
- Ống hút. Hai loại ống này có thể làm bằng gang đúc, tôn hàn hoặc cao su.
- Ống đẩy.
b- Nguyên lý hoạt động
Bơm ly tâm là loại bơm cánh dẫn, làm việc theo nguyên lý của máy thuỷ lực
cánh dẫn. Cơ cấu truyền năng lượng chính là hệ thống bánh cánh công tác. Để
biết nguyên lý làm việc của bơm ly tâm ta đi nghiên cứu sơ đồ kết cấu đơn giản
của bơm ly tâm (Hình 2-13).


14

Hình .1-13: Sơ đồ nguyên lý của bơm ly tâm

A. Bánh cánh công tác, B. Bầu góp xoắn ốc, c1,u1,w1. là các véc tơ tốc độ
điểm đầu, c2,u2,w2. là các véc tơ tốc độ điểm cuối
Trước khi bơm làm việc cần phải làm cho cánh công tác tiếp xúc với chất lỏng.
Khi bánh cánh công tác quay với một vận tốc nào đó thì chất lỏng tiếp xúc với
bánh cánh cũng quay theo, như vậy bánh cánh đã truyền năng lượng cho chất
lỏng. Do chuyển động quay của bánh cánh mà các hạt chất lỏng chuyển động có
xu hướng văng ra xa khỏi tâm. Để bù vào chỗ trống mà hạt chất lỏng vừa văng
ra thì hàng loạt các hạt chất lỏng khác chuyển động tới và quá trình trao đổi
năng lượng lại diễn ra như các hạt trước nó. Quá trình trao đổi năng lượng diễn
ra liên tục tạo thành đường dòng liên tục chuyển động qua bơm.
Tốc độ chuyển động của hạt chất lỏng khi ra khỏi bánh cánh công tác lớn sẽ làm

tăng tổn thất của đường dòng, bởi vậy cần phải giảm tốc độ này bằng cách biến
một phần động năng của hạt chất lỏng chuyển động thành áp năng. Để giải quyết
điều này, chất lỏng sau khi ra khỏi bánh cánh công tác sẽ được dẫn vào buồng có
tiết diện lớn dần dạng xoắn ốc nên gọi là bầu góp xoắn ốc (Hình 2.1). Do sự
quay đều của bánh cánh công tác nên trong đường ống chất lỏng chuyển động
liên tục. Nguyên lý hoạt động của bơm li tâm được thể hiện trên (Hình 1.14)


15

Hình 1.14- Nguyên lý hoạt động của bơm li tâm
2. Kiểm tra tình trạng máy bơm nƣớc li tâm
2.1. Kiểm tra sơ bộ máy bơm nƣớc
Công việc

Hình ảnh

Yêu cầu kỹ thuật

1. Kiểm tra động
cơ
- Động cơ đốt
trong

- Hoạt động tốt


16

- Động cơ điện

- Hoạt động tốt

2. Kiểm tra các

- Các đường ống

đường ống

khớp nối không bị
móp, bẹp, dò dỉ

3. Kiểm tra lưỡi gà

Đổ nước mồi vào

(chõ hút)

bơm lưỡi gà đóng
kín

2.2. Kiểm tra lắp đặt máy bơm nƣớc


17

Hình ảnh

Công việc

Yêu cầu kỹ thuật

1. Kiểm tra vị trí
lắp đặt

Nền bằng phẳng,

- Nền đặt máy

chắc chắn

2. - Kiểm tra lắp

Các đường ống

đặt

không bị gấp khúc

đường

ống

hút, đẩy

- Chiều cao hút
đẩy

nằm

trong

giới hạn cho phép
của bơm

3. Kiểm tra liên

- Khớp nối chắc

kết bơm với động

chắn

cơ

2.3. Kiểm tra hoạt động bơm nƣớc
Hình ảnh

Công việc
1.

Quan

sát

Yêu cầu kỹ thuật
- Đáp ứng yêu


18

bơm

về

máy kiểm tra

cầu

cột áp

chiều cao hút và
chiều cao đẩy

2.

Kiểm

tra

Làm việc êm dụi

tiếng va đập

không tiếng va

cánh bơm

đập kim loại

B. Câu hỏi và bài tập thực hành
1. Câu hỏi
Câu 1: - Trình bày sơ đồ cấu tạo, hoạt động của máy bơm nước li tâm
Câu 2: Trình bày công việc kiểm tra máy bơm nước li tâm
2. Bài tập
Bài 1: Thực hành kiểm tra độ kín kít của lưỡi gà, khớp nối đường ống bơm
Bài 2: Thực hành kiểm tra hoạt động của bơm nước li tâm
C. Ghi nhớ:
Trọng tâm bài muc:
1. Sơ đồ cấu tạo, hoạt động của máy bơm nước li tâm
2. Kiểm tra bơm nước li tâm
Bài 2: Sửa chữa máy bơm nƣớc li tâm

Thời gian: 20.giờ

Mục tiêu:
Sau khi học xong bài này người học có khả năng
- Trình bày được trình tự công việc bảo dưỡng, sửa chữa máy bơm nước li tâm
- Bảo dưỡng được các ổ bi trục bơm
- Sửa chữa thay thế được các thiết bị làm việc như đường ống, lưỡi gà, bánh
công tác, doăng làm kín đúng yêu cầu kỹ thuật
- Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh công nghiệp
A. Nội dung
1. Sửa chữa máy bơm nƣớc
1.1. Sửa chữa khớp nối đƣờng ống, lƣỡi gà


19

Hình ảnh

Công việc

Yêu cầu kỹ thuật

1. Sửa chữa khớp nối
đường ống
- Bề mặt tiếp xúc
phẳng
- Thay đệm giữa hai

- Phớt đệm phải đàn

mặt bích

hồi tốt

2. Sửa chữa lưỡi gà
(chõ hút)

- Đóng kín khi bơm

- Tháo lắp bảo vệ

ngừng hoạt động

- Thay lưỡi gà

- Không gì gỉ nước

- Kiểm tra mức độ
đóng kín

3. Thu dọn đồ nghề

- Đồ nghề đầy đủ

và

- Máy sạch sẽ và tình

vệ

sinh

công

nghiệp

trạng kỹ thuật tốt

1.2. Sửa chữa bánh công tác
Công việc

Hình ảnh

Yêu cầu kỹ thuật