Luyện giải đề trước kỳ thi đại học 3 miền bắc trung nam ngữ văn (tái bản có sửa chữa bổ sung) phần 2

Cty TNHH

_

I I . DE N G H I L U A N V A N H Q C

>

,'

i

'

'

Thuyen venudc lai, sau tram nga;

; ,{,
Cui mot canh kho lac may ddng.

•

La tha con nho gio diu hiu,
'

)
,

,

'

•
-

Song dai, trai rgng, ben CO lieu.

,
J , •, '

g,i.c ggi, n h i p n h a n g v o i a m d i $ u thie't tha sau lang.

Dau tieng lang xa van cha chieu.

(Trang giang-Huy
*

phep do'i, n h i e u t u lay c u n g v o i h i n h anh m o i la, dgc dao (lo t h o con nho,
nang x u o n g t r o i len, sau chot vot, ben c6 lieu...) da tao nen n h i i n g cau t h o giau

Nang xud'ng, trai len sau chot vot;

j y A A '

Ketbai
D o a n t h o t r e n gop p h a n the h i ^ n sau sac t a m t r a n g b u o n , c6 d o n ciia cdi

Can, Ngu van 11,

- Trang giang n o i c h u n g v u a m a n g p h o n g v j c6 d i e n vira m a n g ve d?p h i ^ n
dai ciia T h o m o i .

Gpt y bdi Idm

,

v 5; ; ;

toi nha t h o . D o cung la "mgt noi buon the'he".

Tap hai, N X B Giao due, 2008, tr.29)

• Mabai

(3 hai cau t h o sau, khong gian d u o n g n h u dugc m o rgng theo nhChig chieu

don ciia con n g u o i d u g c ggi ra t i j chinh canh vat ay (be« c6 lieu).
b, Nghe thuqt:

> Con thuyen xuoi mdi nu&c song song,

;

Vi^t

^gn CO lieu) va bao t r u m len toan bg canh vat van la m g t noi buon, m g t tam trang c6

Song gm trang giang buon diep diep,
.

Khang

bat ngat, sau t h a m thSm {nang xud'ng - trai len - sau chot vot; song dai - trai rgng -

Del: Ckm nh|n ciia anh/chi ve do^n tho sau:
i,

MTV DWH

Bdi van tham khdo

&^:>:y-?

"'^^^Mfvi!^'-'

"La nguoi di lugm lat nhung chut buon rai rat deroi sang tao ra nhinig van tha do

„•,:„

H u y Can la m p t t r o n g n h u n g tac gia xua't sac ciia p h o n g trao T h o m o i .

nao, nguai dai se ngqc nhien vi khong nga vai mgt it cdt bui tam thuang thi nhan Iqi

Tac p h a m d a n g chii y nha't ciia ong truoc Cach m a n g la tap t h o Lua thieng. Tho

CO the due thdnh bao nhieu chau nggc". D o la l o i nhan xet day t r a n t r g n g ciia H o a i

-

Thanh d a n h cho H u y Can, m g t t r o n g n h i r n g cay b u t n o i tieng t r o n g p h o n g trao

ciia H u y Can h a m sue, giau chat suy t u o n g trie't l i .
-

Trang giang la m g t trong n h u n g bai tho hay nha't, heu bieu nha't ciia H u y

Can. Bai tho nay dug-c vie't vao mua thu nam 1939 (in trong tap Lm thieng) va cam
xiic dugc k h o i goi chii ye'u t u canh song H o n g menh mang song nuoc. M g t trong
nhijTig doan tho hay ciia bai tho la doan sau: (tri'ch dan nguyen van doan tho).
•

Than bai

1. Khothaddu

'

,

Tho m o i 1930 - 1945. H u y Can (1919 - 2005) ten khai sinh la C u H u y Can sinh
ra trong m g t gia d i n h nha n h o ngheo 6 H u o n g Son - H a T i n h . H u y Can - m g t
dau cha'm cam than khMng d i n h t i n h c6 d i e n c6 sue lay d g n g l o n g n g u o i ! B^ng
phong each doe dao, v o i chat t h o h a m xiic giau chat suy t u o n g , trie't l i o n g da
dugc nha nuoc trao tang giai t h u o n g d a n h gia H o C h i M i n h (1996) v o i n h i i n g
tap tho noi tieng: V w tru ca, Trai moi ngdy lai sang, Dat na hoa,... Nha't la tap tho
dau tay Lua thieng da d a n h dau ten t u o i ciia o n g tren t h i d a n c i i n g n h u cho

a. Noi dung

dung t r o n g l o n g dgc gia ma bai tho Trang giang da thuc sy d i vao l o n g n g u o i .

H i n h anh thien nhien tren song nude: song ggn, nuoc - t r a m nga, lac may

Men say ciia t h i p h a m c h i n h la chat c6 dien va hi^n d a i l o n g ghep hai hoa ciing

d o n g . H i n h anh con n g u o i ciia coi nhan the d u g c g g i len t u h i n h anh:

niem yeu n h o que h u o n g dat nuoc tha thie't ciia t h i nhan m a hai k h o tho dau

con t h u y e n x u o i theo d o n g nuoc, m g t canh ciii k h o t r o i dat. Tat ca n h u hoa

trong bai t h o la dien h i n h nha't:

dieu, g g i nen noi sau b u o n trien m i e n ciia cai t o i trCr t i n h .
b. Nghe thuqt

Sdng gan trang giang buon diep diep, '
•'.'i

K h o t h o m a n g a m d i f u ciia D u o n g t h i , n h u n g c u n g rat m o i me, h i f n dai boi

Thuyen venuac lai sau tram nga;

h i n h anh m g t canh c i i i k h o t r o i dat giira d o n g nuoc.

'\

2. Kho tha sau
a. Ngi dung

-

Con thuyen xuoi mdi nuoc song song,
Cui mgt canh kho lac may dong.
La tha con nho gio dtu hiu,

Jk'

Dau tieng Idng xa van cha chieu.

O h a i cau t h o d a u , k h o n g gian d u g c t h u ve m g t tieu d i e m : "con nho". Ca'^

tir lay "la tha", "diu hiu" va cau t h o "Dau tieng lang xa van cha chieu" d e u g g i l e i
sy hoang vang, t i n h lang ciia thien nhien trang giang.

^ f t

,
*

Nang xuong, trai len sau chot vot;
Song dai trai rgng ben CO lieu.

•


K . n

ir„

Kinfl

m/V"

I

runs -SamNtjavan

-TfOnTIShJ^Si^Ba

MOf

'en

Trang giang la mpt trong nhung bai tho noi tieng nha't ciia Huy C | n "hau nhu
tra thanh co dim" (Xuan Di?u) dupe viet vao nam 1939 thupc the tho that ngon
Duong luat. Tac pham dupe gpi cam hung t u mpt buoi chieu mua thu nam 1939
khi Huy Can den ben bo Nam ben Chem nhin ra canh song Hong menh mong
song nuoc. Trong mpt buoi chieu miia thu, truoc mpt khung canh dupm buon
giira mpt khong gian bao la rpng Ion, nha tho dang trlu nang tam trgng cua mpt
nguoi dan mat nuoc tha thiet yeu que huong nhung chua tim dupe huong di
Chinh v i the ma timg cau timg tir trong moi kho tho cua Trang giang d i n g chinh
nhung tam sy ma Huy Can dang chon giau - tat ca dupe nha tho gui gam vao
dong song truoc mat de dong nuoc kia cuon troi di, keo di. rihimg u buon sau
luy. Ta nhan thay trong tam trang Huy Can bay gio nhu dang nhap nho theo
timg con song nuoc, hoa quy^n vao canh vat thien nhien tao cho bai tho net d?p
CO dien lai vira dupm net hi^n dai de lai ah tupng kho quen trong long dpc gia.
Truoc het ngay tu thi de, Huy Can da kheo leo gpi len ve d?p c6 dieh lai rat hien
dai cho bai tho Trang giang - each noi day sang tao mang sac thai trang nha va truyen
thong. Voi v i ^ lay van "ang", "trang giang" nhu da the hi^n kha ro net ve khong gian

truoc mat Huy Can. Do la mpt dong song khong chi dai v6 cung ma con rpng menh
mong, bat ngat gpi lien tuong ve song Truong Giang trong tho Duong voi nhimg ban
ca ba't hii Hoang Hoc lau (Thoi Hi^u), Hoang Mac lau tong Manh Hao Nhien chi Qudng
Lang (Li Bach), mpt dong song muon thuo vinh hang, dong song ciia tam tuong.
Dong thoi Trang giang con gop phan tao d u am vang xa, tram lang va Ian sang ca cau
tho de tu: "Bang khuang trbi rong nha song dai". Day la each dien dat moi ve cam xuc va
tam trang. Gian di, ham sue, cau de tu da thau tom tat ca nhung cam xiic chii dao cua
toan bai tho: "tnri rang - nha - song dai" sao ma mien man, da diet the? Su chia li giua
khoang troi rpng menh mong vol dong song dai tit tap dupe t u lay "bang khuang" the
hi?n cy the^ sinh dpng ve mpt noi buon man mac, menh mang Ian toa khap khong
gian mang cam hung via tru; gpi cho bai tho am dif u buon lang le, da diet va sau ling.
Cai toi trir tinh gia day nho be, c6 don va lac long truoc mpt khung canh thien nhien
rpng Ion. Dong song Hong cung dan hi^n len trong tam tuong ciia dpc gja voi nhung
con song v6 ve deu dan khap cac kho tho.
Chiing ta cung lang long minh de lang nghe nhimg tam sy cua thi nhan
cung nhu cimg ngam nhin dong song tam trang dang dan mo ra vai:
Song gem trang giang buon diep diep
Con thuyen xudi mdi nuoc song song
Thuyen venuac lai sau tram nga
Cui mot canh kho lac may dong
Dong song Hong thoi dai hi§n ra menh mong, bat ngat voi nhirng con song
gpn chay dai tit tip nhung l?i mang mpt noi buon "diep diep". Song khong xo-

Ichong dap, khong dCr dpi ma chi nh^ nhang troi len thanh nhimg Ian song nho
l^n tan tren mat s6ng. "Buon" nhung lai "diep diep" - lay nguyen - gpi len mpt
earn giac ve noi buon mien man, no noi tiep nhau theo nhiing con song chay ve
v6 t$n. Song long hay song ciia dong song? Sao ma no v6 tan? Huy Can da ra't
tinh te khi lay him hinh ciia song tren trang giang ma dac ta cai v6 hinh cua
fi£,i

buon con nguoi, cang the hi^n ro hon mpt noi buon ciia thi sT mat nuoc.
Nhap nho, noi troi tren nhiing con song "diep diep" la chiec thuyen nho be

va don dpc. Hinh anh chiec thuyen xuoi mai theo dong nuoc song song nhu c6
nipt noi buon chia l i , xa each. Thuyen - nuac la hai vat the hi?n hmi song song
nhau nhung lai chang lien quan gi nhau, "ve - lai" - hai trang thai, hai huong
trai ngupc nhau gpi noi xa each hung ho noi len giua noi "sau tram nga". Bat
thinh linh chiec thuyen bien mat chi con do, "ciii mot canh kho lac may dong". Sy
lac long ay la su khiing hoang ve duong 161, ve l i tuong song, quan diem song.
No khong phai la sy tro'n tranh thuc tai tim vao nhiing cam giac m o ho ciia
tam hon. Trong tam trang do, hoan canh do, con nguoi van yeu doi, van nhin
thay ve dep ciia cupc song, ciia thien nhien.
"Con thuyen" da nho be nay canh ciii kho kia lai cang nho be hon. No don
le bong benh lac giiia dong voi nhihig con song cii chay mai ve coi v6 dinh,
khong biet dau la bo. Hinh anh mang day h'nh chat thi v i gpi sy dong cam voi
nha tho ve than phan nho be, c6 dpc, lac loai ciia nhiing kiep nguoi tpi nghif p.
Chi tiet "cui mot canh kho" ciing nghe thuat dao ngii ket hpp voi cac di^p t u
"diep diep", "song song", hinh anh van dpng trai chieu "thuyen vex

nuac Iqi"

gpi len khoang menh mong ciia song nuoc, no doi lap v o i con nguoi - coi nhan
sinh nho be, c6 don, sy song yeu 6t giiia khoang vCi try bao la. Huy Can truoc
Cach mang ciing roi vao hoan canh khiing hoang sau sac. Ong dung tren lap
truong nguoi tri thiic tieu t u san va nhin xa hpi hang doi mat buon ao nao.
Huy Can c6 don be tac giiia dong doi menh mong, lac long truoc nhirng bien
^png ciia cupc song. Ta c6 cam giac nhu c6 mpt sy so hai trong tam hon thi
nhan, giong nhu mpt canh ciii kho khong biet di dau ve dau.
Noi buon cii nhu the tan vao canh vat, hoa quy^n cimg thien nhien dat troi,
^ n g song nuoc song Hong menh mang, tam nhin ciia Huy Can nhu dupe mo

••^ng hon. Nha tho dua mat nhin toan canh song Hong trong khung canh tinh
' ^ g , CO quanh va i m lim aia mpt buoi chieu ta buon te:
La tha con nho gio dm hiu
Dau tieng lang xa van chg chieu
H|^,

Nang xud'ng, trai len, sau chot v6t
S6n^ dai, trai rgng, bin CO lieu.

. ,


Bao phii tren canh vat la mpt noi sau tram nga. Canh that vang ve, dua mat
ra nhin chi thay thap thoang dau do "con nho" la tho troi len mat nuoc, xurig
quanh la song nuoc bao vay gan nhu bi each l i hay^t doi. Kho tho phang pha't
net d?p trong tho truyen thong.
r
Non Ki quanh que trang treo
,^ , ,
Ben Phi gid thoi dm hiu may go.
(Ban dich - Chinh phu ngam)
T u lay "dm hiu" trong "gio dm hiu" ket hpp voi "lo tho" dupe Huy Can
kheo leo sap xe'p tren cung mpt dong tho da ve len mpt quang canh vang lang
va CO tich. Cum t u "la tho" gpi chut it 6i nho be, "dm hiu" gpi su tieu dieu c6
dpc. Tat ca nhimg dieu do cang dien ta sau sac hon ve u buon vang lang cua
buoi hoang hon. Cai toi trii tinh bong tro nen c6 don va rpn ngpp den noi phai
thot len "dau tieng lang xa van chg chieu"? Chi mpt cau tho ma mang nhieu sac
thai vua gpi dau do hinh anh phien chp chieu thua thot vang ve vol nhung am
thanh, tieng noi xa xam khong ro r^t va mo ho. Nha tho da that su thanh cong
voi ngh$ thuat lay dpng ta tinh cang lam tang them ve hiu hat vang ve ciia mot

phien chp chieu thua that va c6 tich. Dong thai cau tho con la mpt cau hoi tu
tu, Huy Can t u van long de t u do, tan sau trong day tam su bat len tieng long.
Mpt noi khat khao mong moi dupe hoa nhap vao thien nhien, tim thay dau do
su song de thSp len tia hi vpng cho cupc doi, cho con duong each mang giua
nhung kho khan tram be cua thai dai cung nhu chinh Huy Can cung dang co
v l y vung de thoat ra khoi sy vang ve, le loi, thoat li noi u buon lac long.
Nhung dang buon thay! Cang buon trai cang vay viing, Huy Can cang bi lun
sau hon vao tam trang ma ban than deo mang. Va, quang canh truac mgt ong
dan dan Ian ap tat ca, thau tom ca con nguoi va tam trang Huy Can.
Nang xuong, trai len, sau chot v6t
i,
i.
Song dai, trai rang, ben CO lieu.
Tren dong song menh mong rpng Ion, hoang hon dang dan buong xuong
bao phii ca dong song. 6 day c6 su van dpng trai chieu: trong khi anh hoang
hon dang dan buong xuong ben kia ben Chem thi bau trai cang tro nen chot
vot va menh mong v6 tan. Giiia trang giang va bau rai cang xa each. Khoang
each ay da tro nen dac b i | t voi cai nhin ciia thi sT "trai len, sau chot vot". 6 day
voi cam nhan cua Huy Can, bau troi khong con cao nua ma da "sau chot vot",
chieu sau bao trum ca chieu cao tao nen mpt cam giac moi me, hun hiit mo ra
mpt khong gian bao la v6 tan, voi song dai troi rpng cang lam tang them ve
vang ve c6 lieu cua khong gian song nuoc. Dieu do cung cho phep ta thu lien
tuong den canh song Hong liic bay gio dupe nang chieu rpi xuong do TXfc Ian
ra khSp noi nhu dupe do lua, nen troi sau va rpng. Tren ben Chem, Huy Can

"nhU' mpt cham diem khuyet tupng trung cho su song, mpt tia hi vpng song nho
be. Quang canh that quanh que, nhung cung that hung vT va trang le cang
jjiieh noi c6 don trong vSng them thain thia trong coi long thi si.
Moi kho tho la mpt buc tranh tam canh, chat chua trong canh menh mong,
vang la tam t u tinh cam sau lang thiet tha cua thi nhan. Huy Can cung

giong nhu bao nha tho moi ciing thoi khong tranh khoi nhijng sau mupn, liy
Nhung vupt len tren tat ca la tinh yeu que huong trong canh non song mo
cat bui. Boi canh ay, than phan mat nude that khong the khae dupe. Hai doan
tho tren co the coi la hai lat cat tam hon the hi#n cam xiic chon giau kin trong
"sau chot vot" tam hon khong the noi ra ciia thi nhan.
Tom lai, mpt Lua thieng lam nen mpt ten tuoi Huy Can, lam nen vi tri xung dang
dia Huy Can trong lang tho moi. Thi pham Trang giang gan lien voi ten tuoi cua
ong. Dau thoi gian co phoi phai theo nam thang thi van con mai nguyen v?n mpt
tain long, mpt noi sau rat that, ra't Huy Can: "Bang khuang trai rang nha song dai".
(Dinh Thi Mong Trinh - l l C B l , THPT M y Quy, Dong Thap)
Del: Thien nhien trong nhieu bai Tho mod (1932 -1945) d?p nhung buon.
Hay giai thich va chung minh bing bai tha Trang giang cua Huy C | n .
Bai van tham khdo

-

Mpt trong nhirng de tai va cam hung Ion ciia Tha moi (1932 - 1945) la thien
nhien. Nhin chung, do la mpt thien nhien d?p nhung buon. V i sao thien nhien
trong Tha moi d^p va v i sao thien nhien trong Tho moi lai buon?

' - v-

Bai tho Trang giang ciia Huy Can co the giai dap cho vari de tren.
Vi sao thien nhien trong Tha moi d?p? Vi thien nhien thue 6 ngoai doi von
Viet Nam dat nuac chan hoa,
Hoa tham qua ngot hon miia tuai xanh.
(Nguyen Dinh Thi)

•! ' • ' ^'

' M . v i . f .

Thien nhien d?p do lai dupe Ipc qua tam hon ngh^ sT ciia eac nha tho lang
von rat tinh te'va nhay cam nen lai cang lung linh rue ro. Do la cai dep ciia
•^gh? thuat chu khong phai cai d^p trong eupe doi. Mpt chiec do ma phai det la
^g

ciia Xuan D i f u, mpt vum ai muat qua xanh nhu ngoc ciia Han Mae Tu, mpt

* n ho say moi dimg uong anh trang tan ciia The LCr... la nhiing ve d?p nhu the.
Nhung v i sao thien nhien dep do lai buon? Vi long nha tho buon nen noi
''^on da tham vao canh vat, lam cho thien nhien d i n g dupm buon. Long nha
buon v i hp deu thupe the h? thi nhan mat nuoc, song trong canh doi no 1?,
^ mang cai "toi" be nho, co dan ciia eac nha tho lang man. V i the Xuan Dieu
'n trai d?p ma van cam thay buon:


^'

Cty TNHH

Horn nay trai nhe len cao

DWH

Kbang

Vi^t

L ^ i CO cai d^p n h u trong mpt biic tranh c6 dien:

Toi buon khong hieu vi sao toi buon.

Lap lap may cao dim niii bac,

Nghe mua rai, long Huy Can dang len mpt "noi sau van c6":

,

Chim nghieng canh nho: bong chieu sa.

Tai nuomg nude giot mai nha
Nghe trai nang nang, nghe ta buon buon.

MTV

A

Cai buon va cai d?p 6 day hai hoa gan bo voi nhau trong quan diem tham

Canh chieu ta dupe ve len that d?p: mpt canh chim chieu ehao Ii?ng tren
pgn may bac, doi canh hiit lay nang hoang hon nhu ciing chim sa xuohg lap
lanh pWa trai. Hai net ve cham pha ciia nha ngh? si, mpt net ve hiing vT, mpt

mi cua cac nha tho lang man thoi ki 1932 - 1945. Trong cai buon c6 cai d^p va

j^^t CO don, ma n h u thu dupe linh hon ciia t^o vat vao biic tranh tho. Canh

trong cai d?p lai thuong chua dung cai buon. Quan diem nay chac chan c6

chim chieu ciia H u y Can gpi nho nhung canh chim chieu trong tho xua: ,

phan chiu anh huong cua cac nha tho lang man phuong Tay, d$c bif t la cac
nha tho lang man Phap nhu Rim-bo, Vec-len, B6-d6-le... Trong mau sac ciia
no, ta van c6 the tim thay it nhieu y nghia nhan van, tinh nguai trong do.
Nhung dieu tren day du^c bieu hi$n kha ro qua mpt biic tranh thien nhien
tieu bieu cua Tho mai: bai tho Tranggiang ciia Huy Can.
Trang giang la bai tho tieu bieu cho hon tho lang man H u y Can truoc Cach
mang thang Tam, cCing la mot trong nhung bai tho quen thuoc va noi tieng ciia
phong trao Tho moi 1932 -1945. Do la hinh anh cua mpt con song d?p va buon
qua noi long H u y Can, mpt thi nhan ma't nuoc dang song bo vo giiia cupc doi,
chua tim dupe huong d i cho minh trong canh doi no le ay. Hai net d?p va
buon ket hpp hai hoa, xuyen tham vao nhau trong tung hinh anh, chi tiet, tirng
cau tho, chii tho, trong ca bai tho de tao nen mpt Trang giang vua c6 dien vua
hi?n dai - mpt Trang giang "mang mang thien cosau" cua hon tho H u y Can.
Trang giang la mpt con song d?p. Da't nuoc ta c6 nhieu song d?p. Nhung da
may ai dua dupe nhCrng dong song d^p do vao tho. Phai c6 cam nhan tinh te^
phai CO con mat ciia thi nhan thi ve d^p do moi hi^n hinh len tung dong chii,
thanh buc tranh tho. Trang giang ciia Huy Can la mpt biic tranh nhu the.
6 Trang giang, thien nhien tao vat tro thanh c6 dien r^hung dupe nha tho cam nhan
b ^ g mpt cai nhin moi me va tinh te! Co cai d?p ciia mau sac hai hoa ben song:
Lang le ba xanh tiep bai vang.
Mpt net d?p quen thupc, gian dj ma ta thuong gap o nhiing dong song que
huong, nhung d i vao cau tho van c6 gi nhu em, mupt ma hon.
Co cai d?p ciia dong song menh mang giira dat troi bao la v6 t|n:
Ndng xuong, trai len sau chot v6t;
Song dai, trai rong, ben cd lieu.
Day la ve d?p moi me, c6 gia trj phat hi?n ciia thi nhan. Huy Can da dem den cho
nguoi dpc mpt ve d?p moi ciia dong song, ciia bau troi trong cai khong gian ba chiei"
menh mong va sau tham thSm. Thien nhien dupe mo rpng deh khong cung trong

cam hung vu try, von la cam hung rat rieng va cung rat dac sac ciia Huy C|in.

Ngan mai gio cud'n chim bay moi
(Ba H u y f n Thanh Quan)
Nhu v|y, Trang giang la mot bai tho song nu&c mang mgt ve dqp trang trgng, co
Idnh nhteng Iqi moi me.
Trang giang la mpt con song buon. Con song d?p do lai la mpt eon song menh
mang, tham thia bai long nha tho buon nen noi buon da tham sau vao canh v|t:
Nguai buon canh cd vui dau bao gia.
(Nguyen Du)
Trong bai tho, cau nao, hinh anh nao, cho deh tung chi tiet, tung chu tho
cung deu buon da diet. Canh buon, nguoi buon, cho deh ca am di|u va nhae
tho cung buon menh mang, sau lang. Do la noi buon mang cam hung song niii,
vii tru ma thi nhan da c6 diie l ^ i trong loi de t u :
Bang khudng trai rong nh& song dai.
Di vao tho, kho nao cung buon. Kho mpt la canh tren song voi con song buon
di?p dif p, dong nuoc sau tram nga va mpt canh ciii kho bo vo lac long. Kho hai la
canh xung quanh song voi cai khong gian ba chieu rpng menh mong, sau tham
tham cang lam cho canh vat them be nho, hiu h i t , c6 don: con nho la tho, gio dm hiu,
canh van cho chieu va beh co lieu. Den mpt eon song khong bong nguai, khong sy
song (Menh mong khong mot chuyeh do ngang - Khong cau gai chut niem than mat) ma
^ con lai nhCing cym beo troi dat tren song hay chinh la hinh anh nhung cupc dai
chim noi, bo va. O kho bo'n, noi buon dang len truoc canh hoang hon

tren

song va bien thanh noi nho nha van menh mang khong dut nhu song nuoc van
•^^P denh tren Trang giang:
Long que dan don voi con nude,
Khong khoi hoang hon ciing nha nha.

• '

Canh buon chinh vi nguoi buon. Nhan vat t r i i tinh trong bai tho tuy khong
'^Ua't hi^n nhung van hi?n len rat ro qua bai tho. Do la Huy Can voi noi buon song
"^^i ciia mpt thi nhan mat nuoc. Dung truoc Trang giang menh mang dat troi bao
thi nhan cam thay "ran nggp": eon nguoi thi be nho, huu han con vu try thi vo


LGB trU&c KTBH3

miin Bdc -Trung

-Sam

Lie,, Qxaug

Ngff vdn -Trdn

& OS Thj Yen

tan, v6 cung. Cai cam giac c6 d o n , trohg vang, chong chenh do da t?o nen net

2. N h u n g npi dung chinh

buon rieng cua H u y Can trong Trang giang va noi buon do da dan den cam nhein

a) K h o t h o d a u m o ra bSng m p t cau h o i : "Sao anh khong ve chai thon VT'.

ve "cai khong" cua t h i si truoc dong song hoang vang: khong tieng {Dau tieng lang

Cau h o i v u a n h u Idi trach moc nh? nhang v u a n h u l o i m d i gpi tha thiet ciia

xa van chg chieu), khong do {Menh tnong khong mot chuyen do ngang), khong cau

{igudi con gai t h o n VT v d i nha tho. C i i n g cd the hieu cau h o i la l o i t u v a n ban

{Khong cau gai chut niem than mat), k h o n g k h o i (Khong khoi hoang hon ciing nha nha).
T o m l a i , k h o n g a m thanh cupc song, k h o n g s u vat, con n g u a i , k h o n g bieu
t u g n g , gia d i n h , que h u o n g . . . k h o n g c6 g i ca! T r o n g tarn trang n h u the, t h i sT
chi con la mOt canh cui kho, m p t c y m beo t r o i dat tren song, m p t canh chim
chieu n h o be d a n g sa x u o h g tan phia t r o i xa. M p t t h i n h a n m a t n u d e chua t i m
dupe h u o n g d i cho m i n h , lai m a n cam truoc thien n h i e n v a cupc d o i , l a m sao
lai k h o n g c6 n o i b u o n n h u the dupe? N g u o i dpc ngay h o m nay hieu n o i long
H u y C^n, tran t r p n g "noi buon the he" cua nha t h o v i d a n g sau n o i b u o n ay la
m p t tarn s y y e u n u d e t h a m k i n , m p t t i n h n g u o i yeu que, n h o n h a t h a m t h a m .
(Theo N g u y e n X u a n Lac)

than sao k h o n g ve t h o n V I ciia c h i n h nha tho.
D e n ba cau t h o tiep theo, buc t r a n h thien nhien va eon n g u o i t h o n VT t r o n g
ttfdng t u p n g ciia nha t h o h i ^ n len v d i n h i i n g h i n h anh t u o i d?p, hai hoa v a nen
tho. Biic t r a n h t h o n V i dupe ve nen b d i sac m a u "xanh nhu ngoc", v d i nang m d i
len t i n h k h o i , v d i h i n h anh hang cau thang tap, v u o n len tarn m i n h t r o n g anh
binh m i n h con d p n g suong m a i . Buc tranh t h o n VT cang sinh d p n g , giau sue
song h o n k h i cd s y xuat h i ^ n ciia n g u o i con gai "mat chu dien" thap thdang sau
"Id true che ngang". Q u a d d , ta thay n o i niem thiet tha v d i t h o n VT cua t h i nhan.
b) Deh kho tho t h u hai, khong gian m d rpng ra ngoai k h u n g canh cua thon V i .
Do la canh trdi may song nude x u Hue' 6 hai cau dau ciia kho tha, tac gia da ta ve
nh? nhang, n h i p d i ^ u khoan thai a i a x u H u e v d i h i n h anh gid, may nhe nh? bay,
dong nude troi Kjng Id, hoa bap nh? l u n g lay. Dieu dang ehii y la "gid" va "may" a

day lai khong cung chieu va khong gap nhau ma la "gid theo lot gid - may duang

DAYTHONVIDA
HAN MAC Tl/

A . K I ^ N THUC CQ B A N

I. T A G G I A

may", g p i nen sy xa each, chia lia. N h f i n g h i n h anh ay cung v d i n h j p d i f u cau tho
cham rai da l a m cho buc tranh x u H u e t u y d?p, nen tho t r d nen tinh lang, am d a m
va n h u nhuo'm mau chia lia, sy song m f t m o i . A n dang sau ve d?p ciia m o i cau

,en:m^

tho la m p t n o i long chan chua tinh yeu a i a t h i nhan, t i n h yeu v d i thien nhien, eon

H a n Mae T u (1912 - 1 9 4 0 ) ten khai sinh la N g u y e n T r p n g T r i , sinh 6 lang

ngudi x u H u e n h u n g lai rat buon va eo don. C h i n h v i the ma den hai cau euoi a i a

M l , t o n g V 6 Xa, h u y ^ n Phong Lpc, t i n h D o n g H o i (nay la t i n h Q u a n g Binh)

kho tho nay, h i n h anh anh trang lai xua't h i ^ n n h u mpt n g u d i ban de nha tho giai

-

bay tam s u va san se n o i eo d o n ngap tran trong long m i n h :

t r o n g m p t gia d i n h v i e n chue ngheo theo dao Thien Chiia.

-

Cha m a t som, o n g song voi

Thuyen ai dau ben song trang do

6 Q u y N h o n va c6 hai n a m hpc t r u n g hoc

Tac p h a m c h i n h : Gdi que (1936), Tha Dien (1938), Xuan nhu y,

Thumg

thanh khi, Cam chau duyen, Duyen ki ngo (kjch t h o - 1 9 3 9 ) , . . .
-

H a n Mae T u bat dau su nghi^p tho van ciia m i n h bSng tho c6 dien D u o n g

lu^t, sau chuyen sang khuynh huong tho m o i lang man. Qua d i ^ n m^o het sue phuc
tap va b i an, tho ong the h i fn mpt tinh yeu den dau d o n h u o n g ve cupc d o i tran the'
II. T A G P H A M
1. H o a n canh ra doi
Day than Vt Dq (liie d a u eo ten O day than Vi Da) sang tac nSm 1938, i n trong
tap Tha Dien (ve sau d o i thanh Dau thuang). Bai t h o d u p e g p i cam h u n g t u moi
t i n h ciia H a n M $ c T u v d i m p t c6 gai v o n que 6 V i D?, m p t t h o n n h o ben dong
song H u o n g n o i x u H u e t h o m p n g va t r u t i n h .

c) D e n k h o t h o euoi, t r o n g t a m trang eo d a n va b u o n , nha t h o h u d n g l o n g
minh ve eon n g u d i x u H u e . N h u n g "khach duang xa" m a nha t h o nhae t d i la ai?

tai trai p h o n g Q u y Hoa.

-

'

Co cho trSng vekip toi nay?

t ^ i H u e . Sau do o n g l a m cong ehuc 6 So Dac d i e n B i n h D i n h r o i vao Sai Gon
l a m bao. N a m 1936, mac b f n h p h o n g , o n g ve han Q u y N h o n chija b f n h va mat

^

La CO gai x u Hue? H a y chinh nha tho? La nha tho hay n g u d i eon gai x u H u e
thi do c u n g chi la "khdch" t r o n g m o m a t h o i ! Tiep theo la s y xuat h i ^ n h i n h anh
'^gudi con gai t r o n g m a u ao trSng hoa trong suong k h o i m d ao. N h u n g sy xuat
'^i^n ay chi cang tao t h e m cam giac xa each g i u a nha t h o v d i n g u d i eon gai x u
Hue ay. Sy xa x o i v a h u ao da k h i e n nha t h o tho't len cau h o i m a n g chut hoai
•^ghi va chat chiia n o i n i e m thiet tha v d i cupc d d i , v d i t i n h n g u d i :
Ai biel tinh ai CO dam dd?

. ,

3. D a c sic ngh$ t h u a t
Day thon Vi Dq d u p e ve nen bang b i i t phap g p i ta, n h i e u h i n h anh dpc dao
^^a m a n g t i n h ta t h y e v u a m a n g t i n h t u p n g t r i m g , lang m ^ n va tru t i n h . N h j p
"^i^u cau t h o n h ^ n h a n g va sau l ^ n g .


LGO trittA K11)11

uiicn Bdc -Trung

-Nam

Ngitvan

-Trin

LiSn Quang & PSTbf

YSn

G(n y bai Idm

4. Chu de tu tuomg

•

Thong qua vi?c tai hi?n burc tranh d?p nhimg dugm buon ve mpt mien que
da't nuoc. Day thon Vi Da the hi^n tinh yeu thien nhien, tinh yeu doi, yeu nguoi
tha thiet ciia nha tho Han Mac Tu.
B. HUblMG DAN L U Y $ N T A P
I.

CAU H6I

TAI

H I $ N K I E N THlTC

Cau 1. Hay trinh bay nhung net chinh ve nha tho Haij M|ic T u va cho biet

hoan canh ra doi cua bai tho Day thon ViD'a.
Ggi y trd Idi: Tham khao muc A.I va A.II.l
Cau 2. Ba kho tho trong bai tho Day thon Vi Da la ba buc tranh khac nhau nhung
lien kei ch|t che voi nhau. Anh/ch; hay chi ra moi day lien kel giira ba kho tho nay.
Ggi y trd Idi
;, Mo'i day lien ket giira ba kho tho trong Day thon VT Da the hi^n 6:
- Canh v^t 6 ba buc tranh c6 sy v ^ dpng bien doi lien tuc: buoi sang mai
canh v | t tuoi sang, giau sue song (kho 1); khi chuyen vao ngay roi sang dem toi
canh vat tro nen am d ^ , ue oai (kho 2); cang ve dem canh vat cang tro nen hu ao,
mo nhoe (kho 3). Ca ba kho tho la ba buc tranh tuy khac nhau ve duong net, thoi
gian, hinh anh cu the nhung deu la canh ciia thon VT, ciia x u Hue.
- Tam trang cua thi nhan cung bien doi theo canh vat: tir hi vQng (kho 1)
-> d u cam chia lia, tha't vpng (kho 2) -» chiit hoai nghi, chat chiia noi niem
thiet tha voi cupc doi va con nguoi.
- Dai t u phiem chi "ai" lap lai deu d ^ trong cac kho tho: "vuan ai" (kho 1),
"thuyeh ai" (kho 2), "ai biei tinh ai" (kho 3) deu c6 y nghia tao sy mo ho, hu ao.
- Ca ba cau hoi hi tu: "Sao anh khong veduri thon Vi?" (kho 1),". ..Cocha trang vekip
toi nay?" (kho 2), "Ai biel Hnh ai c6 dam da?" (kho 3) deu nhSm tap trung the hi^n noi
nion kh^c khoai, khat khao tinh yeu, khat khao hanh phiic cua cai toi tru tinh.
II. D E NGHI L U A N V A N

HQC

Del: Cam n h | n cua anh/ch} ve do^n tha sau trong bai Day thon Vt Da cua
Han M | c TISK

Sao anh khong ve chat thon V T ?
Nhin ndng hang cau nang mai len
Vudm ai muat qua xanh nhu ngoc
La triic che ngang mat chu dim.

Gio theo I6i gid, may duang may
Dong nude buon thiu, hoa bap lay
,;
,. i
Thuyeh ai dau ben song trang do
Co cha trang vekip toi nay?
{Day thon ViDa- Han Mac Tu, N g u van H /
Tap hai, NXB Giao dye, 2008, tr.39)

Mdbai

- Han Mac T u la mpt trong nhirng nha tho c6 sue sang tao manh me nha't
trong phong trao Tho moi.
-

Bai tho Day thon VT Da dupe sang tac nam 1938, in trong tap Tha Dien (ve
sau doi thanh Dau thuang). Bai tho the hif n sy hoai ni^m cvia nha tho Han M | c T u
ve canh vat, ve con nguoi thon VT va xu Hue mpng mo. Tuy nhien bao trum ca bai
tha van la noi tie'e nuoi day xot xa, dau don cua chinh nha tho. Co the thay nhung
dieu nay qua hai kho tho dau cua bai tho (trich dan nguyen van hai kho tho dau).
• Than bai
1. Khothothienhai
- Noi dung:
+ Cau tho mo dau vira nhu loi trach moc nh? nhang vua n h u la Idi moi
gpi cua nguoi con gai noi thon VT, ciing c6 the la loi t y van cua nha tho. Cau
tha nay da the hi^n noi niem tha thiet ciia nha tho voi canh va nguoi thon VT.
+ Ba cau sau nhu loi l i giai v i sao nha tha tha thiet voi thon VT. V i thon
VT rat d?p. Thon VT h i | n len voi ve d?p tinh khoi cua "nang hang cau", "ndng
mcfi len" trong anh binh minh con dpng suong mai, khu vuan mupt ma den dp
"muat xanh nhu ngoc"; voi ve d?p phiic hau, kin dao eiia nguoi con gai mat

"chit dien" thap thoang sau hang la true. Canh va nguoi eo sy ket hpp hai hoa,
tgo nen sy sinh dpng giau sue song cho buc tranh thon VT.
- Nghi thuat: cau hoi tu t u mang nhieu sue gpi; hinh anh dpc dao mai la
{"nang mai len", "vuan ... muat xanh nhu ngoc"...); gipng difu thiet tha, triu men
the hif n cai nhin ngpi ca cua thi nhan voi thon VT.
2. Kho tha thu hai
- Noi dung:
' :•
+ Biic tranh song nuac xu Hue hi?n ra vao ban ngay roi chuyen ve dem toi voi
nhieu hinh anh d?p, nen tho: gio, may, song, trang, thuyeh. Tuy nhiea buc tranh c6 sy
dan cai giiia thye va ao, tho mpng trii tinh nhung hiu quanh, dupm buon.
+ Khung canh ay giiip ta cam dupe noi niem khac khoai gan nhu v6
vpng ciia thi nhan boi nhCrng d y cam ve sy chia lia. Do cung la noi niem tha
thiet ciia thi nhan doi voi thien nhien va con nguoi.
- Nghe thuat: hinh anh dpc dao nhieu thi vj; cau hoi tu tir giau sue gpi ckm;
gipng di?u khoan nh|t, thiet tha mang d^m cha't t r i i tinh va rat Hue.
• Ket bai
Canh va nguoi d hai kho tho hifn ra that d?p, huyen ao lung linh va trit
tinh nhung ciing gpi buon. Ta't ca canh vat nhu chat chiia noi niem ciia ehii the
tru tinh: buon khac khoai nhung cung tha thiet, khat khao manh li?t dupe giao
cam voi cupc doi va con nguoi.


Mo dau cho mpt biic tranh thien nhien day mau sac ay, khong phai la mpt cau

EteZ: C a m n h a n ve bai tha Day thon Vt Da cua H a n Mac T u .

mieu ta ma la mpt cau hoi tu tu, mpt cau trach yeu hon doi, la loi moi tha thiei, nhe

Bat van tham khdo

Trong vucm T h o moi v a i tram huang sac ngot ngao, nguoi ta da phong cho
H a n M|ic T u la thong soai ciia mpt truong tho: Tho dien. C h i voi 28 tuoi doi
(1912 - 1940) ma ong da de l^i cho nen van hoc dan tpc hang tram van

tho

d^p. Den voi tho H a n Mac tu, ta bat gap mot tam hon say trang deh ki la:
Ma cm nhin trang, trang tdi mat

nhang voi gipng tho em diu, tinh tu nhu gipng noi dju dang a i a ngucri con gai Hue:
Sao anh khong vechai thon Vi?
C a u hoi n h u ham chua loi trach yeu rang: lau qua roi "Sao anh khong ve
choi thon VT, ve tham em?". Canh cu, nguoi xua van c u thap thoang ggi len
bao hoai niem than quen. C a u hoi s u dung tix "choi" thay cho tii' "tham" cang
t^io nen s u gan gui, than thuong doi voi canh vat va con nguoi noi thon VT.

Khep phong dd't nen, nen chau roi
Tho cua ong rem nggp trong "hon" va "trang" vua thuc vua ma. Hon tho cua
ong manh li?t nhung luon quan quai dau don, duong nhu c6 mot vat Ipn va giang
xe d u doi giua linh hon va the xac. Nhung tuong buoc vao do chi c6 "hon" va

Chiing ta ngam kT them chiit nua se thay an chua ben trong cau hoi la mpt
loi tu van ciia chinh ban than tac gia. Ong mupn nhung loi thon n u VT D a hoi
"anh" nhung cung chinh la cau hoi tu dat ra de hoi chinh ban than a i a minh
ring sao lau qua roi khong ve tham noi thon VT? D a y cung chinh la noi giai bay

"trang", cuong dien va b?nh hoan nhung nhung van tho trong treo nhu Day thon

noi niem thuong nho ciia tac gia lam cho bao ki ni?m xa xua nay lai song day

Vi Da buQC moi dpc gia chung ta phai c6 cai nhin khac di ve nha tho da tai nhung

trong long, trong mpt hon tho. No gan lien voi canh sac v u o n tupc va con

bac m?nh nay. Day thon ViDa khien long nguoi phai nghieng nghieng ve mot tinh

nguoi noi x u H u e mpng mo, voi nhtrng khu v u o n tuoi tot, hoa trai ngpt,

yeu v6 bo ben a i a tac gia doi voi Vi Da, voi nhung con nguoi Hue.

phong canh h u u tinh. N h u loi ca ngpi ciia nha tho Bich K h e ve V i D a :
Vi Da thon! Vi Da thon!

Sao anh khong vechai thon Vi?

Bie'c che canh true khong buon ma say.

Nhin ndng hang cau nang moi len
Vucm ai muat qua xanh nhu ngoc

V

Lfl true che ngang mat chit dien.
'

'

'

Gio theo lotgid, may duangmay

Dong nuac buon thiu, hoa bap lay

,

'

.

Ngay mai tdi bo lam thi si

^ ^ f i

Vuon ai muot qua xanh nhu ngoc

Ai biel tlnh ai co dam da?
N h l c den Day thon Vi Da, ta khong the quen dupe moi ttnh tuyf t vpng a i a
thi nhan v a giai nhan xii H u e la Hoang Thi K i m Ciic. Benh t^it da diit lia nha
tho ra khoi nhieu uoc mo cua tuoi tre trong do c6 khat khao ve tinh yeu doi
lua. Nhijng nam cuoi doi, H a n Mac T u da nhgn dupe mpt buc buu anh "co
may, co nuoc, co chiec do ngang voi co gai cheo do, co may khom tre, co ca
anh trang hay anh mat troi chieu xuong nuoc" cung may lai tham hoi cua c6
nhan, xuc dpng voi tam long cua ban cu, tac gia da sang tac bai tho Day thon Vi
Da voi 3 kho tho 12 cau ta canh ngu tinh de dap lai tinh cam ciia nguoi xua.
Nho den nguoi xua, canh xua ta se nho den V i D a thon.

">

Em lay chong roi hel uoc ma.
Nhin nang hang cau nang mai len

d day suong khoi mo nhan anh

{•

Ve voi Vi D a la ve voi bao cam xiic moi va don chao nhiing dieu dac bi?t:

Co cha trang ve kip tdi nay?

Ao em trang qua nhin khong ra
^

de lai trong long bao noi khac khoai:

Thuyen ai dau ben song trang do

Mo khdch duong xa, khdch duong xa

• <'

Doi voi rieng H a n Mac Tii, VT D a da timg in dam dau an ciia nguoi thuong

.j.

La true che ngang mat chit dien.
Canh vat dupe mo ra voi muon cay tuoi tot, mpt buc ti-anh thien nhien tran
day sue song. Cau timg hang mpc vuon len trong nang mod n h u don ehao nhiing
Vi khaeh phuong xa. Canh sac binh minh rve ro voi anh "nang moi len" la nhiing
;anh nang som, la nhiing nang dau tien trong ngay, nang con Ian suong voi khoi
mpt cam giae h u v6 b-ong treo tinh khoi deh 1? tiiuong. Cau tinie cau tiio rat d?p
{ndng - cau - nang), gpi sy quan quyt giCra cau tiion VT va anh nang ban mai. Canh

th|t hihi tinh! Duong nhu hang cau dupe phat sang nho nhiing tia nang moi va
^igupc lai, nang d?p hon lung linh hon khi chieu rpi xuohg nhiing hang cau thon
Vi. C a hai to diem cho nhau lam nen mpt y tho day thi vj.
Sang deh dong tha sau, khong gian ngh§ thuat ha xuohg thap hon. E ap duoi
hang cau xanh vung chai la "vuon ai muat qua xanh nhu ngoc". Suong dem uot
<*am cay co hoa la, mau xanh mon mon non to ngoi len, bong len duoi anh binh
"^inh trong "muot qua". "Muot" la vi mupt ma, ong a, muot ciia mpt mau xanh


rat d|ic t n m g du
V o i g i p n g t h o nh? nhang thoang buon, canh vat t r 6 nen e m d e m , k h o n g

k h o n g phai la xanh ngQc. Cach so sanh t i n h t e k h i e n ca k h u v u o n t h o n V i d ? p

gian v i n g l i n g , m o b u o n . N g h ^ thuat d o i l^p " G i o theo l o i g i o " d o i v o i "may

tuy?t v o i n h u mpt v i e n ngQC bich. Cau tho ggi ve q u y e n r u , l o n g lanh t u o i tre

d u a n g m a y " k h i e n cau t h o n h u gay d o i ra g p i s y chia lia d o i nga. N h u n g cai

day sue song d u o i ban tay cham soc ciia n g u o i V i Da can cii va dat dai m a u mo,

dang n o i o day l ? i la s y chia lia g i i i a n h i h i g h i n h anh t h i e n n h i e n v o n d i lien

k h i h | u o n hoa nen canh vat quanh n a m t u o i tot, x u m xue. N h u n g k h u v u o n ay

v(5d nhau (Gio t h o i m a y theo ve), d i n g nay t h i gio d u a n g g i o / / m a y d u a n g

la ciia ai? Co cu the khong? V o i each su d y n g dgi t u p h i e m chi " a i " , t h i nhan da

0iay- Phai chang t r o n g h i n h anh thien nhien ay chua d y n g n 6 i sau chia l i eiia

nhir\h vat bang d o i mat t r u tinh, b o i le t u ai k h o n g xac d i n h cu thC ro rang,

long nguoi? M p t d u cam b u o n va l o n g khao khat giao hoa v o i d o i , v o i n g u o i

no gqri len n h u n g t i n h cam sau k i n , n h u n g yeu t h u o n g e ap.

cua t h i nhan da Ian toa ra canh vat, khien d o n g n u o c cQng t r o nen " b u o n t h i u " ,
triu nang m p t t a m su, m p t n i e m trac an k h o n n g u o i .

Nha ai dai nang dam sucmg

N o i n i e m ay bat len thanh hai cau h o i da diet, khac khoai:

Nhd ai tat nude hen duang horn nao.

Thuyen ai dau ben song trang do

Tir "ai" duqc nhac den va cu the h o n a: L a t n i c che ngang m a t chu dien.
"Ai" 6 day la giai nhan, n g u o i xuat h i f n sau la true e I f , k i n dao va t i n h t u ciia
n g u o i con gai x u H u e ' m p n g m o . D i i n g m o t v a i net uoc 1?, nha t h o muQTi tho

,

Co cha trang ve kip toi nay?
Cau t h o g p i ta canh V i D a do giang t u y f t d?p n h u n g d u p m b u o n . H o i " a i "
n h u n g that ra tac gia dang h o i c h i n h l o n g m i n h k h i n h o den do xua ben cu.

t r o n g n h a n gian de g g i tam h o n , g g i len tain l o n g a i a n g u o i thie'u nii:

Song H u o n g bay g i o la song trang, h i n h anh trang la h i n h anh quen thupc

Mat em vuong tua chie dien

trong t h o H a n M a c T u . T h o anh ngap tran anh trang, t h u a m u a anh trang den

Da em thi trang do em den mac ngodi

miic d e m d i rao ban. T r a n g d o i v o i t h i nhan la ban t r i a m t r i k i . N o i vay, ta co

Long em c6 dat co trai

the hieu t r a n g theo nghia do. Trang c h i n h la h i n h anh t u p n g t r u n g cho tir\

Co cau nhan nghia co lai thuy chung.

nguoi, tinh d a i m a T u dang khao khat. Khao khat l a i cang t p i n g h i f p h o n k h i

(Ca dao)

ta chpt n h o den b i k i c h ciia thien tai dang p h a i d o i mat. D o c h i n h la can benh

G u o n g m a t c h i i d i e n p h i i c hau lai an hien qua d u o n g net t h a n h m a n h cua
la true g g i ra s u d u y e n dang, d a m t h a m cua cae eo gai x u H u e . N h u n g dang
sau cai canh v a t nen t h o ay dang ehiia d i m g nhCrng t i n h cam k i n dao n o i niem,
nhd t h u o n g m o n g d o i ciia t h i nhan. D u xa xoi n h u n g tac gia v a n h u o n g m i n h
ve V i Da. V a V i D a m a i m o n g anh t r o ve tham. L o i t h o tha thiet m p t chan tinh
chua the n o i het. N g u o i ay, t i n h ay, k h i e n canh thon VT cang t h o m o n g hon.

quai ac dang h a n h ha l i n h h o n va the xac anh.
C h i n h b i k i c h ay k h i e n cho m p t n g u o i yeu trang, say trang, g i o day l a i dang
doi trSng, dang khat them trang. H a i d o n g t h o bat len, ve ra hai k h o n g gian d o i
l§p: N g o a i ay (cupc d o i ) va t r o n g nay (thi nhan). Ne'u ngoai ay t r a n g d u gia,
day tran ca k h o n g g i a n (song trang, ben trang, t h u y e n trang), ca t h o i gian (ca
mpt d e m trang). T h i ngupc lai, t r o n g nay, t h i nhan dang khao khat trang

Sang den k h o t h o t h u hai van n o i tiep mach tho, v a n la nhiiTig van tha

den chay b o n g den khac k h o a i thanh m p t n o i n i e m ban khoan, tran tro:

t r o n g treo, d i u dang, N h u n g m p t k h o n g gian thoang dang, m o ho, xa x a m lai

"Co cha trang ve k i p t o i nay?". Cau t h o la m p t n o i dau, n o i d a u giay v 6 ve the

dupe m o ra canh vat g i o day chi con la sy tan tac chia li:.

can d a u tinh t h a n giang xe, benh tat, co dpc, t u y f t v p n g :

Gio theo loi gio, may duang may

May chet duoi a ddng song vdng Iqng

Dong nuac bum thiu, hoa bap lay

: • \ thay vexa tan covo bien

,5 , t r .
*>!!'^;f;r'

,i j - , , j ;

Van gio 6 day thoi rat nh? khong d i i sue de cuon troi may, khong d i i sue de lam

Giira l o p l a p n h i r n g d o n g t h o dien loan, m a quai k h o d a u do, c h i n h tac gia

cho niroc ggn, boi the nen dong nuoc da phot 16 nhung khong buon cuon chay. Go

<*ang m a n g t r o n g m i n h m p t t a m t r ^ n g l o IMng. Tir " k j p " l a m tang t h e m sy ban

chi d i i sue lam cho hoa bap lay dpng cang ggi len noi buon h i u hat. Trong tiehg Viet tit

'^oSn, lo au, dau b u o n ciia tac gia. " C h a t r a n g " n h u cho n h i r n g tinh yeu

"lay" v o n khong nay sinh cam xiic nhung dat trong hoan canh nay thi no lai chat chiia

thuong n h u n g l a i p h a i k j p t o i nay. Cau t h o nghe sao ma x o t xa long. Phai

mot noi mem tam su. Da hon mpt Ian ta bat gap dpng t u nay trong ca dao Hue.

Chang chi t o i nay? C h i t o i nay t h o i sao? D i i n g vay. Ne'u k h o n g k i p toi nay t h i

Ai veGiong Dita qua truong
Gio lay bong say bo buon cho em.

'^'t CO the day se la Ian chia tay v i n h vien. Cau t h o khac k h o a i m p t n o i niem,
«;

d y cam xot xa, d o n g t h a i cung the hi?n m p t n i e m khat khao m u o n dupe

giao cam v d i d a i ciia t h i n h a n . That k h o n g n o i k h o d a u nao h o n la p h a i song

Cling nhu la cau tra Idi cho cau hoi dau bai "Sao anh khong ve choi thon VT?".

t r o n g xa lanh, c6 doc v d i n g u d i d o i . Do'i v d i t h i n h a n t h i d a y la m p t an t u ma

j<^g't cau dau, cuoi ho xing tao nen mpt bai tho dac sac, voi cau tu rat d?p va tinh
thi nhan ddi vdi Hue cung rat sau sac. Khong chi the^ bai tho giiip ngudi doc

anh p h a i deo m a n g , g a n h c h i u .
6ng

jj^grn cam thuong cho nha tho tai hoa, da tinh ma bac m?nh, tung say dam vdi

sg cuQc song ciia o n g k h o n g the keo d a i d u p e n u a , o n g sg m i n h se

k h o n g con co h o i de ve t h a m V I Da, ve t h a m n h i m g con n g u d i n o i x u Hue.

j^oi tinh tha thiet nhung sud't ddi phai song trong b?nh tat. Ngoai ra, ta ciing can

G i u a m u o n t r u n g cau n h d va ve d?p h u u t i n h n o i x u H u e da n o i l e n m p t tinh

jjiin nhan ddi chiit ve dai tu "ai", " a i " trong bai tho cd tat ca 4 Ian xuat hi^n, ca 4

y e u t h a m k i n ciia tac gia, m o t t i n h yeu k i n dao d i u d a n g .

Ian deu mo ho, ao anh. Deu noi ve cai xa vdi, khd vdi, nha tho cam thay minh hut

.

hang, chdi vdi giiia h u va thuc; mpng va ao. Mpt chvit hi vpng mong manh ma tha

De cho k i n i ? m d u a t a m h o n m i n h v e . v d i t h o n VT, H a n Mac T u n h u c h i m

thiet nhu dang nhat nhda va m d di trong suong khdi.

d a m t r o n g canh vat n h u n g c i i n g k h o n g thoi tran t r d v d i t a m t r a n g cua mot
n g u d i l u o n m a n g mac cam ciia t i n h y e u d o n p h u o n g , mac cam b^nh tat, mac

H a n Mac T u da de lai cho ta mpt tu tho dep: canh v a ngudi, mpng va thuc,

cam b i xa l a n h . Va, t r u d c h i n h anh n g u d i thieu n u H u e t h d a n g h i ^ n , trang

gay dam va bang khuang, ngac nhien va than thd, bao hinh anh d?p hpi tu

t r o n g , k i n dao, gan m a n h u xa, t h u c m a m o k h i e n tac gia p h a i t h o t len:

trong 3 khd tho that ngdn, cau cY\\x toan bich. Day thon Vt Da la mpt bai tho tinh

fif:'" " i:'<

tuy?t vdi. T u y cd ngam ngui xdt xa nhung van thiet tha yeu ddi, yeu thien

Ma khdch duangxa, khdch duangxa
Ao em trang qua nhin khong ra

nhien. Bai tho da to dam them tinh thuong, tinh yeu, tinh ngudi, tinh ddi v a ca

" K h a c h d u d n g x a " g g i sy xa vang. " K h a c h d u d n g x a " d day cd the la con

tinh yeu que huong dat nude, lam nen mpt ki^t tac xinh xan ciia thi ca Vi^t

f

n g u d i t h o n V i , n h & n g n g u d i d u khach hay c h i n h nhxmg n g u d i g i a i nhan ma

Nam. Che L a n Vien da nhin nhan "Mai sau nhiatg cai tam thuong muc thuac se

c h i n h lac gia da t i m g m o udc. V d i ngh^ thuat d i f p t u " M o khach d u d n g xa,

bien tan di, vd con lai ciia cdi thai ki nay chiit gt dang kedo la Han Mac Tie"\
(Tran T h j Kieu Oanh - T H P T MT Quy, Thap Mudi, Dong Thap)

khach d u d n g x a " g g i ta lien t u d n g den t r o n g giac m o khac k h o a i ma d u d n g
n h u m l n h a n d o d a n g d i xa nha tho, nen cau t h o g i o n g n h u m p t t i e n g long

TirONG TU

t h a n g thot. H i n h anh "ao t r a n g " ket h g p v d i " khach d u d n g x a " t r o n g khong
gian m o h o t u a n h u t r i n h nu. Sac t r a n g t h u d n g d e m d e n cam giac t h a n h thoat,

•

v...:n..

t i n h k h o i . N h u n g d day, ta l ^ i cd cam giac bat t h u d n g . B d i sac trSng d o n h u

A. K I ^ N T H U C C Q B A N

lam m d nhde t h j l u c cua nha tho, k h i e n " n h i n k h o n g r a " . C a u t h o chap chdn,

I. T A C G I A

-

bang k h u a n g , m d ao ciia " s u o n g k h d i " V i Da:
Ai biel tinh ai c6 dam da?

,M

Nguyen Binh (1918 - 1966) ten khai sinh la Nguyen Trpng Binh, sinh ra

trong mpt gia dinh nha nho ngheo, d lang Thif n Vjnh, xa Dong Dpi (nay la xa

d day smng khoi ma nhan anh
'

NGUYEN BINH

P.

'

Cpng Hda), huy^n V u Ban, tinh N a m Djnh.
-

Tat ca y t h o cua hai cau d a u tao nen de cho hai cau sau, bao d o n nen cho

Nguyen Binh biet lam tho tu khi mdi 13 tuoi v a nam 19 tuoi dupe nhan

tran t r d , n h u c n h o i cua " s u o n g k h d i " , a i a dai t u p h i m chi " a i " . VT D g mua

giai Khuyen khieh ve tho eiia T y lye van doan. O n g dupe N h a nude tang Giai

nhieu, n h i i n g b u o i s d m m a i v a chieu ta p h u i p d s u o n g k h d i . " S u o n g k h o i "

thudng H o C h i Minh ve van hpe nghf thuat (2000).

t r o n g t h o D u d n g gSn l i e n v d i t i n h co h u o n g . 6 day " s u o n g k h d i " da l a m nhoe

- Tac pham tieu bieu: Tam hon toi (1937), La buac sang ngang (1940), Gin
^gifoi vg mien Nam (1955)...

d i , da che k h u a t b o n g n g u d i . C o n tac gia t h i da biet m i n h mac can b ^ n h hiein
ngheo, m o t ben la coi song n o n to va t i n h t h o he m d , m p t ben la n o i co don,

-

Tho Nguyen Binh hap dan ngudi dpc bdi hon tho dan tpe. Nguyen Binh

b^nh tat v d i cdi h u v 6 d a n g a m anh giay v d . Cupc d d i a i a H a n Mac T i r cang

•^^pc eoi la "thi si cua dong que" bdi tho ong da dem den cho ngudi dpc nhiing hinh

t r d nen cay dang, d a u k h o d t r o n g Idng the h i f n r d nhat d cau t h o cudi:

^

Ai biet tinh ai co dam da?
M p t cau h o i t u t u k h o n g Idi dap va do con la tieng keu t u y ft v p n g d d n dau, hai
p h i m chi d a i t u " a i " c i i n g to d a m them tinh da nghia cho cau t h o va nhat la
k h o i g g i len m p t n o i n i e m u an, menh mang sau l i n g trong Idng t h i nhan. Va day

than thuong eiia que huong dat nude va tinh ngudi dam tham, thiet tha.

'I-TACPHAM

.

V,,,;:.,,;

.,ru

•i.r>y..>,.Vpir

:

!• X u a t x i i
Bai Tuang tu riit trong tap La buac sang ngang, rat tieu bieu cho phong each
"chan que" eiia Nguyen Binh.


Cty TNHH MTV DWH

i

2. Nhung npi dung chinh
a) M o dau bai tho, tac gia mieu ta nhiSng sac thai cam xuc a i a

toi chq

the trij' tinh mpt each tryc tie'p:
Thon Doai ngoi nho thon Dong,
Mot nguffi chin nha muai mong mot nguai.
Do la tinh cam nho nhung ciia chang trai thon Doai doi voi c6 gai thon
Dong. Tiep do, chang trai thon Doai da mupn quy luat t u nhien cua troi dat de
tho 16 long tuong t u ciia minh voi c6 gai:
,, ^ ^
Gio mm la hinh cua giai
Tuong tu la hinh ciia toi yeu nang.
b) Cung vi qua tuong tu, qua yeu ma chang trai da hon doi, trach yeu c6 gai:
Hai thon chung Iqi mot long,
Co sao hen ay chang sang ben nay?
Nghe qua ta thay that phi l i . Mpt chang trai cu ngoi day cho dpi, tvr giai bay
voi long minh roi sao lai trach moc c6 gai? Tuy nhien, theo cai l i le cua trai tim
thi no lai hgp If va ra't ty nhien. Boi le, khi yeu nguoi ta thuong hay nho
nhung, mong ngong va to ra rat so't rupt khi phai khong g l p nhau. Khong the
g§p nhau dupe, chang trai dam ra lo lang, nghi ngpi roi cu ngd rang c6 gai ho
hung, v6 tinh voi minh nen cuo'i ciing hon ngupc trach xuoi la phai!
Cling khi yeu, khi cho dpi, cang mong ngong nguoi ta cang cam thay thoi
gian cu n h u keo dai v6 tan. Va, chang trai lai t u than tho, ke le:
Ngay qua ngay lai qua ngay
La xanh nhuom da thanh cay la vang.
Va:
Tucmg tu thuc may dim roi
Biel cho ai hoi ai nguai hiel cho?
Het trach hon, ke le, chang trai chi con biet ao uoc va khat khao:
Bao gia bin mai gap do

'

Hoa khui cdc buam giang ho gap nhau ?

c) Den kho tho cuol, niem khao khat yeu thuong va hanh phiic cua chang
trai da dang len manh l i | t bang mpt 161 "to tinh" rat dam chat ca dao nhung
cung khong kem phan kin dao, duyen dang:
Nha em co mot gian giau

'

Nha anh co mot hang cau liin phbng
Thon Doai thi nha thon Dong,
Cau thon Doai nha giau khong thon nao?
Thi ra, ban dau chang trai hon ngupc trach xuoi de den cu6i cung ngo f
mpt thong difp den co gai bang uoc vpng ket doi nghla trau cau. Qua la rtiQ^
each the hi^n that co duyen va tinh tu!

Kbang

Vi^t

3. Dac sac nghf thu?t
"

Bai tho dupe ket tinh bang nhung thi li#u mang d ^ phong vj dan gian voi
phtf^S hinh anh binh di, gan gui thuong thay trong ca dao dan ca. Bai tho con
t^o nen sue rung cam manh me boi gipng di?u ngpt ngao, trong treo va nhung
}^\nh anh so sanh, an dy tinh te, nhieu sac thai bieu cam.
4. Chii de tu tudng

Tuong tu la loi tho Ip tinh yeu trong sang, manh li^t ciia cdi toi tixx tinh voi
jnpt ngiro-i con gai th6n que. Day eon la tinh yeu ciia thi nhan Nguyen Binh voi
"Hon xua cua dat nude" (Hoai Thanh).

0, H U I ^ G DAN

LUY$N

TAP

DE NGHI L U A N V A N H Q C

' '

'

Del: Phan tich bai tha Tuong tu ciia Nguyen Binh.
G• Mb bai
- Nguyen Binh dupe coi la "thi si ciia dong qui" va co nhieu tac pham dupe
truyen t\ing rpng khMp. Tho ong hap dan nguoi dpc boi hon tho mang dam
phong vj dan gian.
- Tuang tu (nit trong tap La buac sang ngang) la bai tho tieu bieu ciia ong
va la mpt trong nhirng bai tho dupe xem la co "hon xua ciia dat nuac".
• Than bai
a) Noidung:
- M o dau bai tho, nhan vat t r i i tinh bpc bach tam trang nho nhung ciia
minh d6i voi co gai thon que ma minh thuong men (4 dong tho dau).
- Nhijng dong tho tiep theo, chang trai bay to n6i niem ban khoan hon d6i va
than tho mat me voi co gai. Dieu nay tuong chung v6 li nhung theo cai li ciia trai

tini thi lai kh6ng he v6 li (dong tho 5 deh 14). Het hon trach, mat me nhan vat trir
tinh lai to ra n6n nao, mo tuong dupe "gap nhau" cung c6 gai (dong 15 va 16).
- Ket thiic bai tho la loi bpc bach n6i niem tuong tu va uoc vpng ga nghla
"gimi cau" ciing co gai mpt each tu nhien, kin dao, y nhj aia chang trai (4 dong cu6i).
, b) Nghe thuat:
V$n dung nhieu thi hfu mang dam phong v\n gian: dja danh "thon
^oai", "thon Dong"; thanh ngir "chin nha muai mong"; hinh anh "giau", "cau",
Siang", "dau dinh", "bin - do", "hoa khui cdc", "buam giang ho"; de tai nho
•^hung tuong t u thuong thay trong ca dao...
~ Hinh anh dpc dao: hinh anh chang trai thon Doai ngoi nho co gai th6n
^ ° n g dupe thi nhan mo rpng ra, khai quat len thanh "thon Doai ngoi nha thon
^^ng" _ mpt quy luat tam li: khi tuong tu, voi nguoi tuong t u ay thi ca khong
^'an bao quanh eiing nhuom mau tuong tu.


rc.r, „,..u

-

> „ » v - nd.

/V mu

r,,.no-Nam

Njiavan

-Iran

Li^n ijuang

c

z^u^^y^j^

The t h o l y c bat n h j p n h a n g u y e n chuyen v o i g i p n g d i | u n g p t ngao, t r o n g

Ketbai

-

luong

He la n h u n g l o i bpc bach rat c6 d u y e n , y n h i va d a m m a u sac

t r u t i n h c u n g v o i m p t c6 gai t h o n que.
Bdi van thatn

T a m trang ciia n g u o i t i n h d o n p h u o n g cGng d u p e m o ra v o i t r o i dat:
Nang mua Id binh ciia gioi,
Tuong tu Id benh ciia toi yen ndng.

khdo

T r o n g p h o n g trao T h o m o i , N g u y e n B i n h da tao ra m p t d o n g rieng. Trong
k h i cac nha t h o Jang m a n h u o n g ve p h u o n g Tay, c h i u anh h u o n g cua ngh^
thuat p h u o n g Tay, t h i N g u y e n B i n h h u o n g ve ngh$ thuat d a n tpc, c h i u anh
h u o n g cua t h o ca d a n gian. N g u y e n B i n h la t h i sT d o n g que. "Chi c6 que huong

Thanh nien t u N a m chi Bac deu nho nhiing cau tho nay v i da noi hp cho hp rat

nhieu, tham chi hp khong biei do la tho ciia Nguyen Binh, hp nho n h u nho ca dao, hp
thot len n h u tir coi long minh. Do la vinh quang ciia thi si, vinh quang ciia Nguyen Binh.
N h o m o n g d o n p h u o n g la "quyen dugc yeu" ciia con n g u o i , n h u n g sao lai
trach moc? T m h y e u p h i l i n h u the day:

moi tao nen dugc timg chu, timg cau Nguyen Binh. Tren chqng duong ngot niea the

Hai thon chung Iqi mot lang

ki dai tho, moi khi nhimg gan ho mo hoi nude mat kia dam len, ngay ngat, day diet
khong the yeu, khi ay xud't hien nhung bdi tho tinh que tuyet voi cua Nguyen

Binh"

(To H o a i ) . Bai t h o Tucmg tu tieu bieu cho p h o n g each t h o cua N g u y e n B i n h .
Ciang n h u cac nha t h o lang m a n d u o n g thoi, N g u y e n B i n h say me v o i de tai
t i n h yeu. N h u n g each bieu hien t h i N g u y e n Binh theo m p t l o i rieng. Co the col
bai t h o Chdn que la t u y e n n g o n t h o cua N g u y e n Binh:
'

•

'

Th?t la t p i nghi?p cho n g u o i trach va ciing tpi nghi^p cho n g u o i bj trach. N a n g
"thon Dong" dau c6 hay biet r ^ g m i n h da Ipt vao mit xanh ciia chang "than Dodi".
Cai "chung" da k h o n g c h u n g d u p e t h i t h o i g i a n cang d a n g dang, n o i cho
mong cang v 6 v 6 :

juu^imV;

N g u y e n B i n h va Tuong tu chieu ciia Xuan D i ^ u khac nha^ biet m a y ! X u a n Dieu
t h i rat Tay ma N g u y e n B i n h t h i "chdn que", ca hai deu c6 sue hap d a n rieng.
k h o n g gian cua d o n g que bang t h u phap nhan hoa n h u t r o n g ca dao. H a y nghe
may l o i m o dau bai Tuong tu:
Thon Dodi ngoi nho thon Dohg,

,. ,

miia Iqi.. . " m a phai viet "Ld xanh nhuom da thdnh cdy Id vdng" t h i ah t u p n g t u o n g t u
moi dam, t u o n g t u da den vang vpt ca "Id xanh" (hay la tuoi xanh?)
Roi lai k i e m co de m a trach:

'•"

"*.'

Bdo rang cdch trd do giang,
'

Khong sang Id chang duong sang dd ddnh
Nhung day cdch mot dau dinh,
Co xa xdi may ma tinh xa

Mot ngifoi chin nho muoi mqn'^mot ngudi.
Gio mua la benh cua gioi,.

.

uyen chuyen. C u n g la s y v a n d p n g ciia m p t t h o i gian ma cau tren la nhac, va cau

Cai t o i t r o n g t h o N g u y e n B i n h k h o n g noi len iria Ian xuo'ng tan hoa vao

...i)

^g^y^g^y

duoi la m a u . Nhac la ciia ngay, m a u la ciia miia. N h u n g k h o n g the viet "mita qua

V i n h u c u n g viet ve n o i t h u o n g n h o trong t i n h yeu m a giCra Tuong tu cua

tUi'.f;

^8^y

nhae dan gian, n h u dan ca, n h u hat cheo. Cach pho dien ciia N g u y e n Binh d i n g

Huong dong gio noi bay di it nhieit.

i-,'.5ir

; , ,,,,

Loi lay chii' "Ngdy qua ngdy Iqi..." n h u la am h u o n g ciia l u y e h lay t r o n g am

Thay u minh voi chiing minh chd/t que
Horn qua em di tinh ve,

Co sao ben ay chdng sang ben nay.

Ld xanh nhugm dd thdnh cay Id vdng.

Hoa chanh no giiea vubn chanh,
: ' i ' . ,

nguoi.

"Mot nguoi" d u n g 6 h a i d a u cau tho, d i e n ta sy xa each, r\h6 m o n g n h u vay
t h i t la hay!

Bai t h o tieu bieu cho p h o n g each t h o "chdn que" cua N g u y e n B i n h .

I

Viet

N g u y e n B i n h thich 161 cy the hoa cai t r i m t u p n g ciia ca dao, cu the ra thanh
Mot nguoi chin nho mudi mong mot

t r u y e n t h o n g dan gian, d o n g t h o i the h i ^ n m p t t i n h yeu t r o n g sang ciia chu the
-

Khang

chii so (yeu nhau tam t u n u i d i n g treo), n h u n g Igi c6 cau tnic dieu luy^n ciia tho:

treo, giau sue g g i .

•

Cty TNHH MTV DWH

xdi...

T u o n g t u n h u the chSng khac chi anh con trai t u o n g t u trong ca dao "Ld khoai
fnh ngd Id sen - Bong trdng anh tuong bong den anh kheu". N h u n g khong phai chi c6

Tuong tu Id benh ciia toi yeu ndng.

'^gU'ai t i n h p h u o n g D o n g m o i yeu p h i l i n h u vay, n g u o i tinh p h u o n g Tay yeu c6

N g u o i con t r a i d a n g yeu nay la con n g u o i c6 go'c r l sau xa v o i l a n g mac qu^

'^ac gi. A n h chang Phe-lit A c - v e (Felix Arvers) yeu m p t thie'u p h y doan trinh,

".(.-,'•

•

-

4,

h u o n g . T h o cua t h i si lang m a n m a n h u ciia d a n da. T u n g chu t h o d e u c6 daV
m o re ma v o i t h o ca d a n gian. Cac c y m tir "ngoi nho", "chin nho mudi mong" g^?'

d o n p h u o n g , dau d o n va t u y f t vpng trong bai Xon-ne (Sonnet) ba't t i i :
... .Nguoi ndo ngoc noi hoa cudi
Nhin ta nhu the nhin nguoi khong quen

n h o cau ca dao:
Nho ai boi hoi boi hoi
Nhu dimg dohg liea, nhu ngoi dong than.

Duong doi lang

lebuoctien

Ndo ngd chdn dap len tren moi tinh...

,

,, ; ^


IGB trUA:KTBH3

nii^n luiv -Trung

-NamNgavan

-1ran

aen

fjuotlg

^"f

Chao 6i, moi buac chan lang dang cua nang da giam len mo'i tinh ciia chang

thi si ma nang nao c6 hay!
Het trach moc (trach yeu thoi) lai ke le nao ne:
Tucmg tu thiec may dent roi
iv;,:.;/^
^
Biel choai, hoiaingu&ibieicho!
Ke le nhu vay la de bgc I 9 long yeu tha thiet cua nguoi tinh, nhung kho'n
noi CO "ai" biet cho noi long tuong t u trang dem ay. Nhung tir "ai" phiem chi
duQC di?p lai gay am huong trung di?p nghe ma nao long. NhOng t u "ai" ggi
nho nhung t u "ai" trong ca dao: "Nha ai ai nha bay gia nha ai". Co le nho
thucmg nao ne v i mong u6c v6 vpng:
Bao gia beh mai gap do 7
Hoa khue cdc, buom giang ho gap nhau?
Cung mpt liic nha tha dung hai bieu tugng "beh" va "dd", "hoa" va "buom"
thuong thay trong ca dao. Cung nhu trong ca dao, bieu tugng tinh nhu ben,
hoa am chi nguoi con gai, bieu tugng dgng nhu do, buom am chi cho nguoi
con trai. Van dung bieu tugng chung, Nguyen Binh da kheo leo bieu dat canh
ngg rieng ciia doi ban tinh. Sao lai "Bao gia ben mai gap dd?". The la mong uoc
cua chang trai v6 vgng roi. Do djch thi thuan cho sao lai doi ben dich? Cho nen
cu trach "Ca sao ben ay chang sang ben nay", roi "Khong sang la chang duang sang
dadanh", roi "tinh xa xdi". L^i nua "Hoa khue cdc" lam sao gap "buam giang ho"?.
R6 rang Nguyen Binh da thoi vao hoa - buom cua dan da mgt chiit tinh lang
man ciia thoi dai. Thanh ra cugc tinh ciia doi lua vua c6 cai bi an nhu nhiing
cugc tinh trong ca dao lai them chiit "kho hieu cua thai dai" (Hoai Thanh). Trong
tham tam, Nguyen Binh da cam nhan dugc cugc tinh cua doi lua khong the
hoa hgp, gan bo, ben ch^t dugc.
Doan ket bai tha tra ve voi giai di^u ban dau, c6 them vai bien ta'u:
< w
Nha em CO mot gian giau
'

.
Nha toi CO mot hang cau lien phong ,
Thon Doai ngoi nha thon Dong
Cau thon Dodi nha gidu khong than nao?
Giai di^u ban dau "Thon Doai ngoi nha thon Dong" dugc nhSc lai, c6 them
cap bieu tugng ciia tinh yeu la trau - cau, nhung ciing chi nho don phuang
thoi, nguoi nha nguoi, cau nho trau, cho khong lam sao "do vai nhau" dugc
{"Mieng trau vai Iqi qua caul Ldm sao cho do vai nhau thi lam" - Ca dao) thanh ra
"tuang tit". Ma tuong t u don phuang ggi dung ten la that tinh. Diing day la bai
tho that tinh ciia Nguyen Binh.
Nguyen Binh la ca sT ciia dong que. Trong khi nggn gio ngh? thuat phuong
Tay ao ao thoi tai, Nguyen Binh van mgt myc giii lay chiit "huang dong gio noi"
cho tha minh. Voi tai hoa va tam huyet, voi ngh? thuat dan tgc, Nguyen Binh
da thanh cong. Tho Nguyen Binh thanh ra I9 so voi truong phai tha lang m?!^

(Juong thoi. Sue hap dan ciia Twang tu khong chi la 6 chuy^n tinh yeu liia doi
j^a con 6 tam long tha thiet ciia nha tho do'i voi que huang, voi nguoi voi
canh, a su nang niu tran trgng ciia nha tho doi voi ngh^ thuat dan tgc, 6 I61
tif duy tha dam mau sac dan gian. Co the noi hon que chinh la hon tho
"Tuang tit" cung la ho tho Nguyen Binh. "Tha Id niem khdt khao, la uoc nguyen
ciia con nguai. Khi chua quen Nguyen Binh, toi ciing khong that hieu dugc nhiing bdi
tha viet vedong que ciia Nguyen Binh vd cUng chua phdn Met dugc dau la chut long
0OC mac thiet tha ciia nguai ldm tha, dau Id cai hoa hoe hoa s6i cua chdng trai que ra
tinh. Roi moi khi gap chinh trong cuoc song khoh kho hang ngdy tuang nhu chang lien
quan gt den nhieng bdi tha que huang dep non nhu lua ciia Nguyen Binh, toi lai ve ra
y nghia sdu tham ciia moi cau tha vai que huang" (To Hoai).
(Nguyen Due Quyen - Trfch Nhimg bdi van hay lap 11 THPT)
Del: Cam n h ^ cua anh/ch} ve hai doan tho sau:
Thon Dodi ngoi nha thon Dong,
Mot nguai chin nha muai mong mgt nguai.

Gio mua Id binh cua giai,
Tuang tu Id binh ciia toi yeu ndng.
(Tuang tu - Nguyen Binh,
NgM-yanllNflM^cflo, Tap hai, NXB Giao due, 2007, tr. 5 5 ;

^•jlill,,

^^^B^.,
^^^Bb;
^^IP
^^Hp"
^•''.--i^-.'i'n

^^Km,
^^H*

Nha gi nhu nha nguoi yeu
Trdng len dau nui, nang chieii litng nuang
Nha titng ban khoi cung suang
Sam khuya bep lita nguai thuong di ve.

rT

(Viet Bdc - To Hiru,
Ngv£ van 12 Ndng cao. Tap mgt, NXB Giao dye, 2008, tr. 84)
^^B^

Ggiybdildm

^Hpt

Vai net ve tac gia va tac pham
; .
: ti
- Nguyen Binh la guong mat noi bat ciia phong trao Tha mai va ciing tieu
bieu cho tho ca sau Cach mang, voi hon tho chan que, c6 so truong ve lyc bat.
Tuang tu la bai tho dac sic ciia ong, the hi^n tam trang nho mong chan thyc va
hnh te ciia chang trai que.
- To Hiru la la co dau ciia tho ca each mang, voi phong each trir tinh chinh
Viet Bdc la bai tha xuat sMc ciia ong, the hi?n tinh cam each m^ng sau
iisbig doi vai chien khu va nhiing ki n i fm khang chien.
2. Ve dopi tho trong bai Twow^
/
- Ngidung:

+ Tam trang tuong t u ciia chang trai que dugc bgc Ig thanh nhiing nha
•^ong da die't, triu nang. Noi niem ay dugc xem nhu mgt quy lu?it ty nhien
'^ong the cuang lai, mgt thu "tam binh" kho chira ciia nguai dang yeu.


+

N i e m m o n g n h o g5n lien v o i k h u n g canh lang que k h i e n cho ca

k h o n g gian n h u ciSng nhuo'm day n o i t u o n g t u .
-

+

Chim moi veritng

Chat H^u n g o n tir chan que v o i n h u n g dia d a n h , t h a n h n g i i gan g i i i ;

each to chuc l o i t h o dpc dao; su d y n g n h u a n n h u y e n n h i e u bi?n p h a p t u t u :
hoan d u , n h a n hoa, d o i sanh, tang tien, khoa t r u o n g . . .
3. V e dean tho trong bai Vi?t
-

+

D o a n t h o the h i ^ n n o i n h o d a m tham, sau nang ciia n g u o i can bo
H i f n len t r o n g n o i n h o ay la h i n h anh V i ^ t Bac t h a n t h u o n g , v o i

canh vat b i n h d i m a t h o m p n g , v o i n h i p song d o n so m a e m d e m , d a m a m .
-

Nghe thuat:
+

The t h o luc bat ket h p p n h u a n n h u y e n chat c6 d i e n va chat dan

gian, n h j p d i ? u l i n h hoat u y e n chuyen, am h u o n g tha thiet, ngot ngao.
+

H i n h anh t h o gian d i ma g p i cam; each v i v o n quen thupc ma van

dpc dao; each to chuc l o i t h o v o i phep tieu d o i , phep d i f p can x u n g , kheo leo...
T u o n g d o n g : Ca hai doan t h o deu the h i ^ n n o i n h o da diet, sau nang;

sir d u n g the t h o l y e bat d i e u l u y ^ n .

-

Khac bi?t: D o a n t h o t r o n g bai Tuong tu la noi n h o ciia t i n h yeu lua doi,

gan v o i k h o n g gian lang que Bac Bp, vira bay to vira "li su" ve t u o n g t u , v o l
each d o i sanh tao bao...; doan t h o trong bai Viet Bdc la n o i n h o ciia t i n h cam
each mang, gan v o i k h o n g gian n i i i r u n g Vi#t Bac, nghieng han ve bpe bach
t a m tinh, v o i each v i v o n d u y e n dang...
.vK.n.-T..'.

tim chon ngu,
troi

nhe

giua

:;\
tang

khong.

T r o n g buc tranh ay, eo m p t canh c h i m chieu m o i m ^ t d a n g bay ve to, m p t
chom m a y le l o i , l i r n g 16 t r o i g i i i a tang k h o n g . N h u n g h i n h anh ay g p i ra m p t

dupe ve nen bang v a i net eham pha.
Dat bai t h o trong hoan canh ra d o i ciia no, ta c6 the cam nhan dupe sy dong
di?u trong tam hon ciia Bac v o i canh vat. T u y nhien, d u m f t m o i m a cam h u n g t h o
van den v o i Bac da cho thay phong thai eiia N g u o i bay g i o dau phai la m p t tu
nhan ma chinh la m p t t h i nhan v o i tinh yeu thien nhien nong nan. H o n nua, dang

sau cai n h i n triu men d o i theo canh vat ciia Bac ta thay m p t noi niem khac khoai
va uoe m o n g s u m hop, n i e m khao khat t u do den ehay bong eiia N g u o i .
b) D e n hai cau t h o euoi, m p t Ian nua ta cam n h a n d u p e cai n h i n t r i u m e n
Huong ve s y song ciia Bac:
Co em xom nui xay ngo toi,

4. V e s\f tuong dong va khac bi^t giua hai doan tho
-

may

Cung n h u t h o eo p h u o n g D o n g , buc tranh thien n h i e n 6 hai cau t h o dau da

khang chien d a n h cho Vi?t Bac, trong do chan hoa t i n h nghia rieng chung.
'

Chdm

khong gian r p n g I o n , t h i n h vang trong cai t h o i khac euoi cirng ciia m p t ngay.

Bac

Ngi dung:
+

a) H a i cau t h o d a u ciia bai t h o ve ra m p t buc tranh thien nhien n o i n i i i r i m g
liic chieu t o i :

Nghethuat:
+ The t h o luc bat t h a m d u p m p h o n g v j ca dao.

*

2. N h u n g n p i d u n g c h i n h

Xay hel, lb than da rue hong.
Liic nay bau troi da ve dem, anh mat Bac bat dau d o i theo h i n h anh ciia n g u o i
lao dpng ngheo mien son cuoc. H i n h anh c6 gai xay ngo toat len ve tre trung, khoe
m^nh, day sue song. Giua khong gian bao la ciia mien son cuoe, h i n h anh eo gai
xay ngo ay t r o thanh t r u n g tam va d i e m sang eiia canh vat. Dae biet, h i n h anh 16
than "rue hong" cang l a m cho canh vat n h u b u n g sang va ain ap hon.
Hai cau tho v o i sac d i ^ u tuoi v u i da cho thay mpt niem phah khich, lac quan dang
dang trao trong 16ng eiia nha tho. Den day, ta thay N g u 6 i da hoan toan quen d i canh

CHIEUT6I

ngp ciia m i n h de m o hon ra chan h6a cung voi eupc song ciia nguoi dan ngheo noi
day. Do chinh la tinh yeu cupc song, yeu eon nguoi ciia nhan each H o Chi M i n h .
3. Dac sic n g h ^ t h u ^ t
H6 C H I MINH

A. KI^N THUi: CD BAN
I.

' " i t phap CO d i e n va b u t p h a p h i f n d ^ i .
4. C h u d e t u t u o n g

TACGIA
X e m bai Ho Chi Minh {Ngu

Bai t h o Chieu toi la b i i c tranh thien n h i e n v a cupc song d u p e ve nen bang

vSn 11, Tap hai)

II. T A C PHAM
1. Hoan canh ra doi
Bai t h o Chieu toi (Mg) la bai t h u 31 ciia tap Nhqt ki trong tii. C a m h u n g ciia
bai t h o d u p e g p i len tren d u o n g chuyen lao eiia H o C h i M i n h t u T i n h Tay deh
Thien Bao vao euoi t h u n a m 1942.

Chicit toi c h i n h la t i n h yeu thien nhien, yeu cupc song, y chi v u o n len hoan
'^anh khac n g h i ^ t ciia nha t h o - chien sT H o C h i M i n h .

^

^- HUdlMG DAN L U Y t N T A P
^' C A U H O I T A I H I E N K I E N T H l T C
Xem bai Ho C W M m / i .

')
>A


Cty TNHH MTV DWH

II. D E NGHJ L U A N V A N H Q C
Del: Cam nh|n ve bai tho Chieu tot (MQ) ciia Ho Chi Minh.

Vm

Dieu moi me 6 day la neu nhu trong tho c6, canh chim thuong bay ve cho'n v6

1 ;
Bai van tham khdo
'
Ho Chi M i n h dugc nhan loai biet den khong chi la mpt v i lanh tu ki?t xuat
ciia dan tQC Vi?t Nam ma con dxxgc biet den nhu mpt nha van, nha t h a Ion ciia
the ky XX. Ngoai van chi'nh luan, nguai con de lai cho doi mpt s\f nghi^p tho
ca dang tran trpng. Trong do noi bat nhat la tap tho Nhqt ki trong tic. Tap tho
nay n h u mpt cuon nhat k i bang tha ghi lai nhung chang duang giai lao day
gian nan vat va ciia nguai tu. Nhung bang ban ITnh thep, tinh than thep,
Nguai da vupt qua hoan canh tu day de huang ve anh sang. Bai tha Chieu toi
la mpt trong nhung sang tac tieu bieu nhat ciia tap Nhqt ki trong tii:
-ofii
Chim moi verimg tint cho'n ngii
.(ii If;
Chbm may troi nhegim timgkhong
Co em x6m nut xay ngd tot
Xay het Id than da riec hong.
Thang 8/1942, Bac Ho sang Trung Quoc de tranh thii su vien tra ciia ban be
quoc te ve cupc each mgng a Vi$t Nam. Sau muai lam ngay di bp khi vira toi thj
trah Tiic Vinh, tinh Quang Tay, Nguai bj chinh quyen Tuang Gidi Thach bat giam
v6 c6 va bj "muai boh trang te tdi gong dim" trong gan ba muai r\ha lao ciia tinh
Quang Tay. Trong thai gian nay Nguoi da sang tac tap tho Nhqt ki trong tii gom
134 bai tho bSng chu Han. Bai tho Mg {Chieu tot) dupe xem la ang tho tuy^t but,
dupe Nguoi lam tren duong chuyen lao tu Tinh Tay den Thien Bao.
Bai tho mo dau bang buc tranh thien nhien buoi chieu ta tren duong Bac bi
giai lao. Chi vai net cham pha, hai cau dau ciia bai tha da de lai mpt tieu hpa ve
canh thien nhien vung son cuoc 6 thai diem "chieu t o i " .
Chim moi verimg tim chon ngii

Chbm may troi nhe giita timg khong
Thien nhien hi^n len voi hai net cham pha: canh chim va ang may mang
mau sSc c6 thi ro net. Hai hinh anh ay t^o nen bau khong gian khoang dang,
cao rpng, the hi^n diem nhin len ciia tac gia "luon ngd'ng cao dau trong hoan canh
til day". Buoi chieu ay duong nhu ta da bat gap dau do trong tho xua: "Buac toi
Deo Ngang bong xe'ta" hay "Chieu tci bang Idng bong hodng hon" (Ba Huy^n Thanh
Quan). Canh chim va chom may von la nhirng thi li^u rat quen thupc trong tha
CO thuong dimg de mieu ta canh chieu toi nhu mpt biit phap mieu ta thoi gianLi Bach trong bai tho Doc toa Kinh Dinh san cung da timg viet:
Chung dieu cao phi tan
Co van doc khie nhan
'*

Khang

tSn v6 cung, v6 djnh, gpi cam giac xa xam, phieu dat, chia lia, mang cai buon
thuong u uan thi canh chim trong tho Bac lai gan gui yeu thuong hon bao gio het.
isjo chi la canh chim tim ve to am sau mpt ngay dai moi m^t kiem an. Cai hay nam
a cho, nhin canh chim bay ma thay dupe "quyert dim ", thay dupe trong dang bay
cua canh chim c6 su moi m^t aia no. Nghia la nha tho nhin thay dupe su van
dpng ben trong ciia canh chim kia. Day chinh la tinh cam nhan dao ciia Ho Chi
Ivlinh. Cai nhin ay the hi^n tinh cam nhan ai bao la ciia Nguoi doi voi canh vat.
Dung nhu To' HiKi da tung viet "Bac cti tim Bac minh thong thel Om ca non song moi
kiep nguai". Qua do ta tha'y them mpt net nghIa moi: nguai tii duong nhu cung
dong cam voi canh chim kia, Nguoi nhu cung muo'n dupe dimg chan sau mpt
ngay day ai "Nam mum ba cay so mot ngay/ Ao mH dam mm rdch hei gidy".
Cimg voi "Quyen dieu quy lam", la "Co van mqn man". Bai tho dich kha uyen
chuyen, nhung da lam mat di ve le loi, troi noi, liing lo aia dam may. Nguoi dich
da bo sot chir "co" va chua the hi^n dupe het nghia aia hai tir lay "mqn mqn". Can
at vao phan nguyen am ta thay, hinh anh dam may eo don, le loi dang cham
ch^m troi qua bau troi. No khong chi lam cho bau troi them cao, them khoang

dang ma con gpi len noi buon ciia nguoi tii tren dat khach que nguoi. Nhung
buon ma khong bi luy, khong hiu hSt nhu trong tho c6 dien. Mac dii cau tho dich:
"Chdm may troi nhe gitea timg khong" chua dupe sat nghia nhung dii sao ding tha'y
cai hay rieng eiia no. Chom may troi nh? nhang, nhan tan nhu chinh tam hon
nguoi til chien si ung dung tu tai, bj giai tii ma nhu dang thuong ngoan canh troi
chieu va tha tam hon thi sT chu khong con la canh tii day met moi nira. Qua do ta
tha'y tac gia khong he de Ip cai m^t moi, c6 don aia chinh minh. Do chinh la tinh
than "thep" vi dai ciia nguoi tii - thi si Ho Chi Minh.
Nhin chung, hai cau dau bai tho c6 phang pha't noi buon cua long nguoi,
cua tam trang nguoi tii nhung canh buon ma khong chiit bi luy. Thac si
Nguyen Due Hiing nhan xet rang "Nht'mg buoi chieu nhu vqy, dau co thieu trong
vf^huat Nguyen u tid't chac chan se day dm dam, the lucmg. Con a day, neu khong ro
^Wfl'f

xie, nhieu nguai se lam tuang "Mo" la bai tha ciia thai Thinh Ditang".

Canh chieu ta noi viing son cuoc co chiit hiu hat vSng lang gpi len cai bang
'^uang man mac trong long nguoi dpe nhung su bieh chuyen aia hai cau sau

*

'^anh chong xoa di cai hiu hat von co aia niii rimg. Do chinh la liic ma doi mat yeu

(Chim troi bay di mat

thuong va trai tim nhan ai bao la aia Nguai bat gap ve d?p ciia con nguai lao dpng:

May le troi mot minh)

San than thieu nit ma bao tiic,
Bao tiic ma hoan lo di hong


LGD tnOic KTDH 3 miin Bete -Trung

-Nam

NgO van -Trdn

Lien Quang & PS Thf Y6n

Tinh hi^n dai 6 day nira chinh la ngh? thuat bieu hi^n. Tai hoa ciia Nguoi la

Sinh thoi H o Chi Minh chi c6 rngt ao u6c lan:"Tof chi c6 mot su ham muon,

cho ta canh thien nhien, ta canh chieu toi ma khong phai diing den mpt tinh

ham muon tot bac la lam sao cho nuac ta dugc hoan toan doc lap, dan ta duac hoan

tu chi thoi gian nao. Ca bai tho khong he c6 chu toi nao ca ma nguoi dpc van

toan tu do, dong bao ai ciing c6 cam an do mac, ai ciing duac hoc hdnh". Nghia la ao

nhan ra chCr toi. Nguoi dimg anh lira do de the hi^n thai gian (troi c6 toi mai

uoc ciia Nguoi luon huong ve nhan dan, nhan dan 6 day khong chi hieu la dan

nhin thay 16 than rue hong). Hon nua, nguoi dpc con cam nhan dupe buoc di

tpc Viet Nam ta ma con la nhan dan can lao tren the gioi. Do chinh la tinh than

cua thoi gian t u chieu den toi. Co gai xay ngo t u khi troi con anh sang, xay

nhan dao cao ca cua Quoc te'cpng san.

xong thi troi da toi. D i f p ngu lien hoan (di?p ngxr vong) "ma bao tuc - bao tuc

Cau tho nguyen ban "Scm thon thieu nu" djch la "Co em x6m niii" dung tren

nta hoan" da cho ta cam nhan dupe thoi gian dang van dong dang xoay theo

binh di^n nghla cua t u thi khong c6 gi sai. Nhung cau tho dich da khong the hi^n

tung vong quay cua col xay ngo. Phai chang Ho Chi M i n h da c6 mpt phat hi^n

dupe cai nhin tran trong cua nhan vat trij tinh doi voi con nguoi; gipng di?u trang

mai trong but phap ta thai gian. R6 rang, ngay ca khi ta canh chieu toi, tha Ho

trpng ciia cau tho nguyen tac khong hi^n di?n trong loi tho djch. Nguoi phy nir da

Chi Minh van c6 su van dong tu bong toi ra anh sang. Vong quay ciia chie'c coi

nhieu Ian c6 mat trong tho chir Han, nhung phan Ion hp deu thuQc gioi

cha'm dut, cong vi^c ke't thiic (bao tiic ma hoan) thi 16 than cung vira do (16 d l

thugng luu hoac chi it cung gan giii voi gioi thupng luu. Phan Ion nguoi phu nCr

hong), anh lira d6 am nong xua't hi^n that bat ngo, t6a sang vao dem toi xua

trong CO thi deu mang noi buon thuong man mac vi chien tranh sinh ly tu bi?t hay

tan di cai lanh leo hiu hat ciia niii rung. Do ciing la liic ma c6 gai kia dupe quay

Id do tinh duyen, Vuong Xuong Linh doi Duong tung viet Khueodn:

quan ben mam cam am ciing ciia gia dinh.

Khue trung thieu phu bat tri sau,
Chir "hong" nam a cuoi bai tho nhung c6 mpt vj tri dac biet. Trong nghe thuat

Xudn nhat ngtmg trang thmng thuy Idu.

Duong thi, chir hong dupe xem la nhan tu, la con mat than. No tao nen cai than
thai dac bi^t cho bai tho. Hoang Trung Thong nhan xet rang: Voi mot chu "hong",

Hoigiao phu te'mich phong hau.
Dich tho
*'

Co gai phong the chi'ta biel sau
Ngdy xuan trang diem dao len lau
Dau duang chat thay ta xanh lieu
Hoi dechong di kiem tuac hau.
Cai mai 6 day la cung viet ve hinh anh nguoi phu nCr nhung tho Bac lai viet ve

nguoi dan lao dong voi cai nhin tran trpng yeu thuong mang niem vui cua ta'm

Bac da lam sang rue len toan bo bai tha, dd lam mat di su met moi, su ue odi, su voi va, su
nang nedd dien ra trong ba cau dau, da lam sdng rue len khudn mat cua cd em sau khi xay
xong ngo toi Chu "hong" trong nghe thuat tha duang nguoi ta goi la "con mat tha"
(Thi nhan hoac la nhan tu) chu mat no sdng bung len, no cdn Iqi, chi mot chit thoi voi hai
muai bay chu khdc dan dau nqng den may di chdng niea. Voi chu "hong" do co ai con cam
gidc nqng ne, met moi, nhoc nhan nua dau, ma chi thay mdu do da nhuom len cd bong
dim, cd than hinh, cd lao dong cua cd gdi ddng yeu kia. Do la mdu do tinh cdm Bdc.
N h u vay chir "hong" rat xiing dang la "ong thdnh thu hai muai tdm" ciia bai

long nhan dao. Hai chit "thieu nu" gpi len ve tre trung, tuoi tin cua c6 gai cung voi
boat dong xay ngo da lam hifn len ve dep khoe khoan, nhjp nhang trong lao
dong. Hinh anh nay da lam xon xao ca buoi chieu c6 quanh, mang den cho buc
tranh tho sue song va niem vui Ian toa. Co le dang chinh vi vay ma c6 mpt nha phe
binh nao do tung nhan xet rang "Khong ro tntac Ho Chi Minh da c6 mot "san tho"

tho. Anh hong ay khong chi toa ra tir chie'c be'p lira binh d | cua mpt "san thon
ihieu nu" ma chu yeu dupe toa ra tir ta'm long nhan ai, tinh than lac quan ciia
Ho Chi Minh. Ve net nghla khac, chir "hong" c6n la bieu hien ciia cuoc van
dpng tir bong toi ra anh sang. Tho Ho Chi Minh bao gio cung vay, luon huong
anh sang. Trong bai tho Tao gidi, chu hong ay cung da tirng xua't hi^n:

thieU nit" thuc sif la nguoi lao dnng buac vdo the'giai cua ndng tha hay chua? Chi b't'f

Phuong Dong mdu trdng chuyen sang hong

rSng vice dat hinh anh "san thon thieu nu" a vi tri trung tdm cua bi'ec tranh phong cdnh

Bong toi dem tan som sqch khong

chieu toi da Idm cho buc tranh thicn nhien tra thdnh hue tranh vecuoc song con nguoi. S'/

Chu hong ay vol chir hong trong Chieu toi c6 ciing mpt net nghla la chi anh sang,

chuyen ddi ay the hien mot khuynh hu&ng van dong cua hinh twang tha va quan diei"
nhan sinh cua Bac. Trong bdl cie hoan cdnh nao. Ho Chi Minh cung gan bo voi cuoc so'"^''
con nguoi nai tran thedac bift la cuoc song nhan dan lao dgng".

^

niem vui, sy lac quan aia nguoi tii. Con duong each mang Viet Nam ciing vay
tir trong dem truang no 1^, di trong chong gai de den voi con duang vinh quang.


LGB trtt^ KTDH

3 tniSn Bite -Trung

-Nam Ngavan

-irOn

LiSnJluaftg^

uo iof

Cty TNHH MTV DWH Kbang VTg/

ten

DSu tu&ng s&m s&m vang ducmg mgc,

b) Biic t r anh d u p e v e n e n m a n g d a m m a u sac c6 d i e n va m a u s^c hien d a i :

Chieu cua nha lao, ciea van cai;

_

M a u s i c CO dien: Cach the h i § n t a m trang t h o n g q u a h i n h a n h thien

Trong nguc gia day con toi mil,

nhien; s i i d u n g h i n h anh uoc 1? "eanh e h i m " , " c h o m m a y " v u a la m p t net phac

Anh hong truac mat da bimg soi.

hpa k h o n g gian vua g p i ra y niem t h o i g i a n . . .

(Trich Nhat ki trong tii)

-

M a u sac hien d a i : H i n h anh "canh ehim" k h o n g ehi dupe quan sat 6 trang

Thanh cong cua bai t h a chinh la yeu to c6 dien ket h o p v o i hien dai, giua

thai van d p n g ben ngoai n h u trong tho xua (canh ehim bay v 6 d j n h , g p i su chia

tarn h o n t h i sT va t i n h than thep ciia n g u o i t u each mang. Bai t h o da l a m nguoi

li) m a con d u p e cam nhan rat sau 6 trang thai ben t r o n g (canh ehim d i i m o i

dpc xiic d g n g t r u o c t i n h cam nhan ai bab la cua n g u o i t i i chien sT cpng san

ni^t n h u n g d a n g h u o n g ve sv yen am ciia su song - verimg

H o C h i M i n h , d i i t r o n g hoan canh t u d a y n o i da't khach q u e n g u o i n h u n g
N g u o i v a n vu
tim chon ngii).

2. Mot bite tranh cuoc song mang hai tha cuoc song khoe khoan dugc ve nen bang
but phap CO dien va biit phap hien dai (hai cau cuo'i)

cho n g u o i dpc n h i h i g v a n t h o tuy^t biit. Qua bai t h o ta cang hieu, cang yeu

a) Biic t r an h ve cupc so'ng ciia n g u o i lao d p n g eo h i n h anh t r u n g tam la m p t

h o n lanh t u H o C h i M i n h ciia nuoc Vi?t N a m dan chii cpng hoa. X i n dupe

thie'u niJ' m i e n son cuoc dang "xay ngd toi" va h i n h anh 16 than "rue hong". Biie

m u p n b o n cau t h o eiia nha t h o To' H i h i thay cho l o i ket:

tranh m a n g m a u s5e t u o i v u i , am ap cho thay m p t n i e m phan k h i c h , thich thii

Lai thuong noi dga day than Bdc

truoc ve dep ciia cupc song d 6 i t h u 6 n g dang dang len t r o n g t a m h o n t h i nhan.

Mifdi bon trang te tdi gong cum

l§Uill
nkfii iB'i ir
-\„.,7,.

Del:

^« <:han yeu,

n'i
mat ma, toe bqc

Bai tha Chieu toi (MQ) ciia Ho Chi Minh dam sic thai ngh^ thuat c6

dien ma hi^n dai. Anh/chi hay phan tich bai tho Chieu toi de lam ro ve d?p

CO dien va hi^n d^i cua bai tho nay.
, , ,

• Mdbai
-

Chieii to'i (Mo) la bai tho t h i i 31 trong 134 bai t h o cua tap Nhqt ki trong tit

cua H o C h i M i n h . Cam h u n g cua bai t h o dupe gpi len tren d u o n g chuyen lao
ciia H o C h i M i n h t u TTnh Tay den Thien Bao vao cuo'i t h u n a m 1942. Bai tho
the h i ^ n t i n h y e u thien nhien, yeu cupc song va khao khat t u d o ciia Bac.
-

b) Biic t r an h d u p e ve nen m a n g mau sac c6 dien va m a u sac h i f n d a i : ' '

s^n^r wi

^^'^ ^'^y ''^^^
(Thay Phan D a n h H i e u - T H P T Biii T h i Xuan, Bien H o a , D o n g Nai)

Gcri y bai lam

Do la n i e m lac quan va t i n h yeu cupc song, yeu con n g u 6 i ciia Bac.
-

M a u sic CO dien: tir "hong" - dupe xem la "nhan tie" ciia bai t h o - g p i

nhieu y nghia; nghe thuat lay "sang" de noi "toV; diep n g i i lien hoan "ma bao
tiic" the hien s u troi chay ciia d 6 n g th6 i g i a n . . .
-

M a u sac h i ^ n dai: lay cupc song va eon n g u 6 i lao d p n g d 6 i t h u 6 n g lam

trung tam; cai n h i n lac quan, t i n h yeu cupc song va con n g u 6 i hoa ket thanh
tinh than "thep" t r o n g n h i i n g cau tho.

• Ket bai
-

Bai t h o Chieu toi cho tha'y t i n h yeu thien nhien, yeu cupc song v a y c h i

manh me ciia nha t h o chien sT H o C h i M i n h d i i trong bat c i i hoan canh nao.
-

Chieu toi la n h i r n g van tho "c^uen minh" (To HCru) ciia Bac, da dupe ket

tinh t u ve dep t r u y e n t h o n g va hien dai.

Buc t ra n h Chieu toi dupe ve nen b ^ n g b i i t phap eo dien ket h p p v o i but

. •

phap hi?n d a i .

• Than bai
1. Mot hire tranh thien nhien mang day tam trqng duoc ve nen bdng biit phap cd
dien va but phap hien dai (hai cau dau)
a) Biie tranh mien son cuoc chieu toi v o i hinh anh canh ehim m oi m f t , ch6m
may l i i n g 16 troi gpi tam trang ciia nguoi t i i tren du on g chuyen lao: eo don, m?t
moi. Dii trong hoan canh tii day, cam h u n g tho van den v o i N g u o i , dieu nay da cho
ta thay m p t tinh yeu thien nhien va niem khat khao tv do ciia tam hon H o C h i M i n h

^•KI^N THLJC CD BAN
I- T A C G I A :
~

Ttr AY

/'"'''^
"

t

'''-'^
"

OT

...

'

" ' ' " ^ - ' - y

T o HCru (1920 - 2002) ten khai sinh la N g u y e n K i m Thanh, que goe 6

'^iig Phil Lai, nay thupe x a Q ua ng Thp, h u y ? n Q u a n g Dien, t i n h Thira Thien Hue
. Sinh ra t r o n g m p t gia d i n h nha nho ngheo c6 t r u y e n t h o n g v a n ehuong,
sau, bay t u o i . T o H i i u da hpc va tap l a m tho.


H,l)

triAit

-

hi nil

i iiiii-ii ISiic

I y-iing~—Nam

NgS^van

—Tran

L.ien y i r w H g

' "i-

O n g giac ngQ each m a n g t r o n g t h o i k i M a t tran D a n c h i i va t r o thanh

n g u o i lanh dao ehii ehot eua D o a n Thanh nien D a n c h i i a H u e , roi d u p e ke't
nap vao D a n g Cpng san D o n g D u o n g . Ong t u n g giCr nhieu ehuc v u quan trpng
trong bp may lanh dao eua Dang va Nha nuoe. N a m 1996, ong dupe tang
Giai t h u o n g H o C h i M i n h ve van hpc ngh§ thuat.
-

"^•••m.'l'

...rr-r». •

To H i i u la m p t t r o n g n h i i n g la eo dau ciia nen v a n nghe eaeh m a n g Vi^t

Toi buoc Idng toi vai moi nguoi

,. .;

De tinh trang trdi voi tram noi.

...

Chir "buoc" da eho tha'y y thue trach n h i ^ m , t i n h than t u n g u y ^ n cao d p ciia

N a m . Cae ehang d u o n g t h o eua To H i r u l u o n gan bo va p h a n anh ehan that

n g u a i t r i thue tre k h i da giac ngp ehan If each mang. Cai t o i ay c h i i d p n g va

n h i i n g ehang d u o n g eaeh m a n g day gian'kho h i sinh n h u n g eiing n h i e u thang

iJiao khat m o r p n g t a m l o n g m i n h , se ehia v o i q u a n c h i i n g r p n g Ion -

Ipi v i n h q u a n g eiia d a n tpc, d o n g thoi cung la n h u n g ehang d u o n g van dpng

ngudi",

trong quan d i e m t u t u o n g va ban ITnh n g h f thuat eua c h i n h nha tho.

them m a n h me: "Gan gUi nhau them manh khoi doi".

-

T h o To H i r u m a n g t i n h chat trCr tinh - c h i n h trj rat sau sac; mang

k h u y n h h u d n g su t h i , cam h u n g lang m a n va d a m da t i n h dan tpc. Gipng tho

c) T u n h i r n g nhan thue m o i ve t u t u o n g va le so'ng, nha t h o da c6 nhOng
. . , f ,1, r u t

chuyen bie'n sau sac t r o n g t i n h cam:
Toi da la con cua van nha

Cae tap t h o tieu bieu ciia To H i r u la: Tap tho Viet Bac, Tit ay, Gio long, Rn

Ld em cua van kiep phoi pha

tran, Mdu va hoa....
II. T A C P H A M

"moi

"bao hon kho", "tram noi". De t u do, sue m a n h ciia k h o l d o a n ke't d u p e

tarn t i n h ciia To HCru la l o i ca ngpt ngao, t h u o n g men.
-

. ".-^

b) T u k h i d\xqc l i t u o n g soi sang va d a n dat, n g u o i t h a n h nien each m a n g
CO nhOng nhan thue, quan n i ^ m m o i h o n ve le song. D o c h i n h la s u nhan
tjiuc ve trach n h i ^ m eiia nha t h o d o i v o i "cdi ta" chung:

^

Ld anh ciia van dau em nho
''''%(:;

i.a^,,,

Khong do com, cii bat cii bo...

Bang viec d u n g di?p t u "la" d i lien cung v o i cac t u chi q u a n h ^ r u p t thjt

1 , H o a n canh ra d a i
N a m 1938, To H u t i dupe ke't nap vao Dang Cpng san. Ngay dupe d u n g vao
hang ngu n h i i n g n g u o i cung phah dau v i mpt If tuong cao d^p la buoc ngoat quan

"con",

"em",

"anh"

va so t u chi so l u p n g d o n g dao "van",

tac gia khJing d j n h

tinh cam, s u gan bo ciia m i n h v o i quan c h i i n g lao k h o la t i n h r u p t thjt t r o n g

trpng trong cupc d o i To H i h i . Ghi nhan k i ni^m dang n h o ay v o i n h i m g cam xuc,

mpt dai gia d i n h rpng Ion. Su chuyen bie'n ay cang sau sac h o n k h i nha t h o lai

suy t u sau s3c. To H i h i vie't Tif a\j. Bai tho nam trong phan Maw Urn ciia tap tho

t[f nguy^n gan ke't ban than m i n h v o i c h i n h nhCrng cupc d o i lao k h o - "van kiejp

Tit ay (tap tho g o m ba phan: Mdu Im, Xichg xich, Cidi phong).

phoi pha", "van dau em nho/ Khong do com cii bat cii bo".
3. Dac sic n g h ? t h u a t

2. N h u n g gia t r i n p i d u n g

Bang su ke't hop nhuan nhuyen giija b i i t phap t y s u va t r i j tinh, cung voi

a) K h o t h o m o dau the h i f n niem v u i suong, say me ciia nha tho k h i bat
gap l i t u o n g each mang. N h i r n g h i n h anh "nang hq", "mat troi chdn li" la nhirng

nhung h i n h anh hroi sang, cac bi^n phap tu t u va ngon ngi> giau nhac dieu. Tit ay

h i n h anh an d u xuat hien t r o n g tho To Huu

da the hien sinh d p n g va an t u o n g n h i m g van dpng trong tam trang nha tho.
4. C h i i d e t u t u o n g

gan lien v o i l i t u o n g each mgng

N o dupe nh3c den v o i m p t niem xiic d p n g thanh k i n h , thieng lieng. Phiit giay
bMt gap If t u o n g t r o thanh "bimg"
m a n h "bimg",

nang ha, "choi"

7Y( d'y la n i e m v u i Ion, la l o i tam n g u y ^ n va the h i ^ n nhOng chuyen bien sau

qua t i m . N h i i n g d p n g tu

ciia n g u o i t h a n h nien y e u nude giac ngp If t u o n g cpng san.

"choi" cho tha'y anh h u o n g Ion lao ciia n g u o n sanh sang ehan 1'

m o i den nha tho. To H i r u da khSng d j n h l i t u o n g cpng san n h u m p t nguon

8. HUONG

sang m a n h me lam b u n g sang tam hon m i n h .

LUY^N TAP

•! f>r'-:

DE N G H I L U A N V A N H Q C

That k h o n g c6 gi v u i suong h o n k h i ma long dang "ban khodn di kiehi ley^'"

Qtbai:

Phan t i c h b a i t h o Tudy

doi" t h i tam hon n g u o i thanh nien tre c6 m p t If t u o n g cao d^p soi sang va da^

.

d u o n g . T a m h o n nha t h o hoa thanh mpt k h u v u o n t u n g b u n g siic song trong

<• M o b a i

so sanh "Hon

-

toi la mot viean hoa la - Rat dam huong va ran tieng chim".

DAN

Chang

^^^^ ^

fi'vuiil

qj.ir;^.'

,
ciia T o H u u .

j,,^,

, ,

Gcriybdildm

To H u l l la m p t nha tho ion eiia van hpc Viet N a m t h o i k h i khang ehien

trai tre sung suong d o n nhan If t u o n g cung n h u hoa la d o n anh mat troi va

^o'ng Phap va ehong M i . Su nghi^p tho ca eiia ong gan lien v o i s u nghi^p each

lam eho tam hon anh tran day sue song va niem t i n yeu d o i .

^^g,

I ,

tho ong luon gSn bo va phan anh ehan that nhCing ehang d u o n g each mang


3 mien Btic - Trung

LGD trtMt KTDH

-

N g a y duQC

-Nam Ngavan

- Trdn Lien Quang &E}0 lof

ic.

d u n g vao hang n g u n h u n g n g u o i c i i n g p h a h d a u v i m o t If

t u o n g cao d ? p la b u o c ngoat quan trong t r o n g cupc d o i T o Hitu.

G h i nhan ki

n i ^ m dang n h o ay v o i nhiJng cam xiic, suy t u sau sac. To' Huu viet Tit ay. Baj
tho n a m t r o n g phan Man li'm cua tap t h o Tit ay (tap t h o g o m ba phan: Mdu lira
Xieng xich, Gidi
•

Thanbai

-

Khotho

''^

phdng).
•U'.fitfU uvnnc

iLm!) 'jinil'i

)mfi'lX)(iiiifh

;.v;nr;:;v,,(

n h o ciia m i n h : d u p e d u n g vao hang n g i i cua nhi>ng n g u o i p h a n dau v i l i tuong
each m a n g . Cac h i n h anh an d u "nang hq", "mat trdn chan //" d i i n g de chi anh
sang l i t u o n g each m a n g v o i thai d p thanh k i n h . Cac d p n g t u m a n h "bimg'\
"choi" d u n g de chi a n h sang phat ra d p t ngpt va c6 sue x u y e n t h a u m a n h , da
xua tan m a n s u o n g m u cua y thue tieu t u san.
H a i cau sau: b5ng b u t phap t r u tinh lang man, nha t h o the h i ^ n niem
in

v u i suong, say m e k h i bat gap l i t u o n g each m a n g c i i n g n h u c6 cay d o n nha

'

To H i r u la nha tho Ion, gan g u i v o i bao the'h^ n g u o i V i f t N a m . T h o To H i h i c6
site song lau ben trong long ban dpc boi chat men say cua l i t u o n g cao ca, ciia tir\
ygu t h u o n g chan thanh cho con nguoi, ciia niem t i n ba't di^t vao t u o n g lai. Bai t h o
fit ay da ghi lai giay p h i i t me say ciia nha tho k h i bSt gap anh sang ciia D a n g soi
^^p ciia n g u o i cpng san muo'n hoa nhap va cong hien he't m i n h cho cupc doi.

dau: Niem vui suang cua nha tha khi bdt gap li tuang cong san

anh m a t t r o i .
Khotha

M 6 i n g u o i d e u c6 n h i i n g giay p h i i t trpng dai, thieng lieng t r o n g cupc d o i .

»

Voi n g u o i m ? d o la k h i d i i a con y e u ra d o i v a bap b? bie't noi, biet d i . V o i

j^guoi y e u n h a u la k h i h p bat gap nhau Ian d a u tien d a t u o n g chirng n h u quen

bie't t u bao gio. N h a t h o Xuan Di$u tirng c6 giay p h i i t do:
'iv *) x'.r *

+ H a i cau d a u : nha t h o khang d i n h trach n h i ^ m cua "cdi toi" ca nhan voi

Con rieng To' H i h i , hanh phiic nha't la liic nhan ra con d u o n g d i d i i n g d a n

cho m i n h , bat gap anh sang l i t u o n g ciia Dang. D o la cai m o i d a n h d a u b u o c

ngoat I o n t r o n g d o i n g u o i t h a n h nien y e u nude d a y n h i ^ t t i n h , h a m h d . To'
mang sdm d u a lai n h i i n g d o i thay k i d i ^ u ve t i n h cam t a m hon, nhan thiic.

- v: :

Tit ay trong toi bitng nang hq

nai".

'' •' • i ' i '/^

Mat trai chan li choi qua tim

+ H a i cau sau: tac gia the h i f n finh yeu thuong ciia m i n h doi voi quan chiing

}!:; ,

lao kho, dong thoi the hi^n quye't tam va niem tin ve sue manh dai doan ke't dan tpc.
-

nhau hoa na mai

Trong vuan tham ngdt cua hon toi.

"cdi ta" c h u n g . D p n g t u "buoc", "trang trai" the h i ^ n s y t u n g u y ^ n gan ke't cua
v o i "tram

'"^

H i h i v a o D a n g k h i c o n rat tre - m u d i bay t u o i , vay m a m o i d u y e n v d i each

thie hai: Nhung nhqn thiec mai me cua nha tha veld song

nha t h o v o i "moi nguai",

khdo

ducmg- D o khong chi la cam xiic v u i suong, phah k h o i ma con la pham chat cao

+ H a i cau d a u : bang b u t phap t u ' s u , n h a t h o ke lai m o t k i n i ? m dang

+

Bdi van tham

: Hon toi Id mot vuan hoa Id

'

'

Rat dam huang va ron tieng chim.

Kho tha cuoi: Nhimg chuyen bien sau sac trong tam hon nha tha

'

N h a t h o da v u p t qua dupe n h i i n g t i n h cam ich k i , h^o h o i cua giai cap

Tit ay d a t ngay d a u b a i t h o n h u biic t u o n g rach chia r a n h g i d i r o rang giira

tieu t u san de c6 d u p e t i n h h i i u ai giai cap d o i v o i quan c h i i n g lao kho. D i ^ p tu

hai khoang t h o i gian. T h d i gian cupc d o i ciia n h a t h o t u p h a n l a m hai, n u a

"Id" c i i n g v o l cac t i r "con",

trudc v a nira sau. Tit ay cho c h i i n g ta s u khac b i f t t r o n g m p t con n g u o i . T r u d c

+

"em", "anh" va so' tif uoc 1^ "van" (chi so dong) da

cho thay t i n h cam ciia tac gia la t i n h than y e u rupt thit, d a m a m v a than thiet

^if ay la cupc song be tac k h o n g 16'i thdat, c6 d o n t u y ^ t v p n g chan c h u d n g .

d o i v o i nhii-ng n g u o i lao k h o ay.
+

•

Nhi>ng t i n h cam ay se la d p n g luc g i i i p nha t h o d a n h t r p n cupc d o i va

s\f nghi^p t h o ca ciia m i n h phue v u cho l i t u o n g chung.
-

•

Ketbai

,.

-

Tit ay c6 y nghia m o d a u cho con d u o n g each mang, con d u o n g t h o

Bang khuang di kiem le yeu dai
quan

\'

Mud'n thodt, than oi, buac chdng rai.
(Nha

dong)

E>d k h o n g p h a i la tam trang ciia rieng m i n h nha tho m a la c h u n g cho ca the

ciia T o H i j n va dupe x e m la tuyen ngon ve le song, t u y e n n g o n ve n g h ^ thu?'

luc bay g i d vira r d i ghe nha t r u d n g lien va dap ngay v d i n h i i n g canh d d i t r d
^^^U- H p b i quan, k h o n g xac d j n h cho m i n h m p t h u d n g d i , hay m p t l i t u d n g
khdat: Budng khuang ditng giita hai dong nuac, chon mot dong hay denude

ciia"nghe sT each m a n g .
Tit ay tieu b i e u cho h o n t h o trir t i n h - c h i n h t r j ciia T o H i i u .

,tn'l

Van va theo mai vdngquanh

N g h ^ thuat: ke't h p p b u t phap t u s u va tm t i n h ; nhieu h i n h a n h an

giau sue g p i ; g i p n g d i ^ u v u i t u o i , d i i t khoat, hao h u n g day quye't t a m .

-

' v . , -,

Day nhimg ngdy xita, toi nha toi

\

troi.


Tie ay khep lai chuoi ngay dan vat, dau kho, bong toi, mo ra mpt cupc song
moi day hua h?n. No toat len tir sue song manh me ben trong, tir su thuc tinh ki
dieu. To H i h i ghi lai giay phut doi thay ay bang nhimg hinh anh giau tinh hinh
tu(7ng bimg nang ha, thu anh nang sang tuoi, rue ro chieu soi to khap nai, dac
bi§t soi sang ca nhiing ngo ngach sau kin nhat cua tam hon, tri tu^, nhan thuc.
Mat trai chdn li la hinh anh an du chi l i tuong Dang, no c6 sue manh vua cam
hoa, lay dpng vua thuc tinh khong chi nhan thuc, li t r i ma ca tinh cam, con tim
eiia nha tho. Duong nhu eo mot cupc doi thay nhanh chong nhu nguoi dang
song trong dem to'i mo, tam hon kho kiet bong choc den pha bat sang nhu ngay
mai len, moi vat hien ra, ro rang den tung chi tiet va earn xiic nay sinh. Niem vui
suong that sy dang trao khi tam hon nha tho c6 cupc song moi tuoi vui, rpn ra:
:
* •
• u;
Hon toila mot vuan hoa Id
Rat dam huang va ron tieng chim

Hinh anh so sanh hon toi - virdm hoa la dien ta qua day du ve cupc song, sue
song dao dat, sinh soi. NhiSng xao xuye'n, hung khoi trong tam hon sau kin cua
nha tho dupe phoi trai ra that song dpng. Do la cupc song day mau sac, am thanh
va miii vj, c6 mau xanh yen binh cua la, cua hoa, c6 huong thom cua hoa va tieng
chim rpn rang. Tat ea nhimg am vang cua cupc song dupe nha tho chat Ipc de nuoi
duong sue song cua hon nguoi. No dupe day den nguong cao nhat. Bang vi^c su
dung cac tinh t u chi muc dp nhu bimg, choi, rat, dam, wn To Huu cho ta thay su say
me, ngay ngat cua nguoi chien sT cpng san khi buoc theo anh sang li tuong doi minh.
Ghi lai buoc chuyen quan trpng trong doi nhung nha tho khong len gan, van
gipng tho nh? nhang dut khoat ma tham dam cam xiic vui tuoi, tha thiet nhu
mach song Ian toa khap noi va ngay ca nai sau kin nhat.
Tie ay la su danh dau mpt cupc doi doi, cao hon la su hoi sinh cua mot con
nguoi. T u day, sue song do se duoe nhan len manh me, tam hon se nhu mot
vuon hoa la: trong sang, hon nhien:
" '"'^'S '^'"'^
Roi mot horn ndo, toi thay toi
;
,,,1. r .
M^
Nhe nhang nhu con chim ca lai
Say dong hieomg ning vui ca hat
Tren chin tang cao bat ngdt trai.
Sau nhiing phiit giay sung suong nhan ra l i tuong cao ca can di, nguoi
chien si cpng san phai xae dinh mpt tam the, mpt hanh dpng cho xung dang
Do truoc het la y thuc trach nhifm truoe cupc doi. Nha tho thay lai cai toi
chien sT noi len tam nguy^n, khat vpng ay:
Toi buoc long toi vai moi nguai

'

'

Gan gUi nhau them manh khoi doi.

0 n - cai toi huong den cupc doi va mpi nguoi. Nhirng ich ki, h?p hoi ngan
each cai toi den vai mpi nguoi khong con nua, eon duong hoa nhap rpng mo
theng thang. Lam dupe dieu do khong phai de dang, can phai dau tranh, can
nhSc, lua chpn bang y thuc trach nhif m xuat phat t u su chan thanh, t u nguy^n.
foi - nha tho t u buoc long minh voi mpi nguoi. Do la thai dp dut khoat, manh
rne xae dinh boi l i tri sang suot. Moi day rang bupe vai mpi nguoi da xoa bo su
doi lap chat ehua, day cam phan ngu tri trong tam hon toi truoc day dong thai
thiet lap tinh yeu thuong, gan ke't giua nguai va nguoi. Do la su cam thong,
chia se truoc noi dau, v u i buon cua bao kiep nguoi. Tinh than t u nguy^n bupe
de tao nen khoi doi gan giji, manh me la muc dich cuo'i cung nang cao pham
chat cua nguoi each mang. Tinh nhan ai lam cho moi nguai hoa vao cupc doi
tro thanh con nguai dung theo nghia ciia no.
Kho tha cuoi tie'p tuc nhan manh y thuc trach nhi^m cua con nguai cu the
truoc cupc dai rpng Ion:
Toi da la con cua van nha
La em cm van kiep phoi pha

.j

Ld anh cua van dau em nhb
Khong do cam cii bat Cuba.

• ^.
«•

-f

Ba t u la xuat hifn lien tie'p trong doan tho nhu lai khang dinh chac nich, ran
roi, dut kho^t cho sy hoa nhap tuy^t doi. Nguoi chien si da 6 giiia doi va mpi
nguoi rat khiem ton ma khong lam mat di ve t y nhien von c6, la con ciia gia dinh,
la em ciia kiep doi phoi pha, la anh ciia cac em tho ngheo kho, doi cam rach ao.
Khoi doi to Ian a day tao boi tung so phan voi nhung canh ngp rieng la em be
Phuoc trong bai Di di em som chiu canh no If, ca nguai vu em de con minh doi
khat phai d i cham con nguoi va biet bao nguoi khae nvia. Nha tho bat gap
cupc doi minh trong nhiing manh doi ca eye ay. So' tu dupe su dung tang dan tu
^i,

moi, tram, khoi, van nhu ma rpng khoi doi dong thai ke't noi tinh cam yeu

thuong gan bo giiia hp. O do khong eon la sy cam thong ma cao hon nha tho ty
thay minh la thanh vien ciia gia dinh rpng Ion phai truyen cho hp tinh yeu va
ti'ach nhiem truoc so phan ciia minh phai chien dau de dem lai cupc so'ng tot hon
'^ho gia dinh, cho mpi nguoi va diu dat, bao ban nhiing em tha.
Den day pham chat ciia nguoi each mang dupe soi sang. Tam hon nhan thuc

Detlnh trang trai vai tram nai
Dehon toi vai bao hon kho

Con nguai ca nhan den day dang tan bien dan nhuong cho cho cai toi rpng

'

"^Shilm, nguoi cpng san - nha tho khong the c6 nhiing doi thay Ian lao nhu vay.

Tif ay la ban dam dao khuc vui dau tien ciia nguoi cpng san khi gap l i tu-ong
Dang. Do la liic tarn Hon dupe hoi sinh, tri tu# birng sang, nhan thiic trach nhi^m Ion
lao voi cuoc doi. Tho T o H i h i hay khi ket hop sau sic li tuong cpng san, tinh thuong
yeu con nguoi va niem vui huong ve tuong lai. Tie ay da ket tinh cai hay ay va tao
nen sue hiit Ion doi voi nhimg con nguoi chan chinh da va dang di theo li tuong ciia
minh. Nha tho khoi len long nhiet huyet, quye't tarn ciia biet bao the h^ de hp hom
nay va mai sau thuc hi^n uoc nguypn xay dung cupc song tot dep hon.

-

Thanh tiru chu yeu:

+ Tir nam 1950, bat dau xuat hien nhiing tap truyfn, k i kha day dan:
Viing mo (V6 H u y Tam), Xung kick (Nguyen Dinh Thi), Con trau (Nguyen Van
Bong), Ki su Cao Lang (Nguyen Huy Tuong), Dat nuac dung len (Nguyen Ngpc),
Truyen Tdy Bac (To Hoai)...
+ Tho cung dat nhieu thanh tuu xuat sSc voi nhieu tac gia ten tuoi tieu
bieu nhu: To'Hiru, Nguyen Dinh Thi, Quang Dung, Ho Chi M i n h , . . .

(Theo cuon 200 Bai va doan van hay 12 - ThS. Pham Van Dan Truong)

+ Kich, l i luan, nghien cuu va phe binh van hpc ciing dat mpt so thanh
tyu: kjch Bac Son (Nguyen Huy Tuong), Chi Hoa (Hpc Phi), tieu luan Nhqn

M g C 2:
mh-.>ou:,<.>Bv

KHAI Q U A l VAM HOC VltJ MAM TU CACH MAMG
^Dri

jYiAm

r^^AM 1945 D^M Yitl JYit Ki XX "

A. K l i N THUC C D B A N

duong (Nguyen Dinh Thi), tap phe binh, tieu luan N6i chuyen tha ca khang chien
va Quyen song con nguoi trong "Truyen Kieu" (Hoai Thanh)...-"

v

-

.-irf'^v

Nam 1945, Cach mang thang Tam thanh cong, nuoc V i f t Nam Dan chu

Cpng hoa ra doi. Do do, nen van hoc van hanh va phat trien duod su lanh dao ciia
Dang Cpng san. Dieu nay giiip cho nen vSn hpc thong nhat ve khuynh huong Ur
tuong, thong nhat ve to chuc va ve quan ni^m nha van kieu moi: nha van - chieh si
- T u sau Cach mang thang Tam, dat nuoc dien ra nhieu su kien Ion lao:
cupc dau tranh giai phong dan tpc keo dai suot ba muoi nam, cong cupc xay
dvrng cupc song moi, con nguoi moi 6 mien Bac, sau do la tren toan quo'c.
'

2. Qua trinh phat trien va nhimg thanh tyii chii yeu

''

a) Chang ducmg tir nam 1945 den nam 1954 (Nhirng nam khang chien

chong Phap)
-

+ Van hpc giai doan nay tap trung the hi^n hinh anh nguoi lao dpng, ngpi
ca nhirng doi thay ciia dat nuoc va con nguoi trong buoe dau xay dung chii nghla

; ^^

1. Vai net ve hoan canh lich su, xa hpi, van hoa

nii ,

b) Chang duong tir nam 1955 den nam 1964 (Nhiing nam xay dxfng chu
nghia xa hpi 6 mien B5c va dau tranh thong nhat dat nuac)
- Npi dung chinh:

I. K H A I Q U A T V A N H Q C V I E T NAM TU" C A C H M A N G T H A N G TAM
NAM 1945 D E N NAM 1975

A>va

N p i dung chinh:
+ Chii de bao trum sang tac van hpc trong nhirng ngay dau dat nuoc

xa hpi voi cam hung lang man tran day niem vui va niem lac quan tin tuong.
-

+ Nhieu tac pham the hi?n tinh cam sau nang voi mien Nam rupt thjt.
Thanh t\ru chii yeu:

"
, v ) ''«+ Van xuoi mo rpng de tai, bao quat dupe kha nhieu van de va pham vi

ciia hien thuc doi song. Tieu bieu nhu: Miia lac (Nguyen Khai), Song mai voi
Thu do (Nguyen Huy Tuong), Song Da (Nguyen Tuan)...
+ Tho tir nam 1955 den 1964 phat trien manh me voi nguon cam hung
Ion: sir hoi sinh ciia dat nuoc sau khang chien eho'ng Phap, thanh tuu buoc dau
cua cong cupc xay dyng chu nghla xa hpi, su hoa hpp giira eai rieng voi cai
chung, no! dau ehia cMt hai mien Nam - Bac... Nhieu tac pham tho xuat sic da
ket hpp hai hoa yeu to hi^n thuc va yeu to lang man. Tac pham tieu bieu:
G/d long (To Hiiu), Anh sang va phu sa (Che Lan Vien), Rieng chung (Xuan Di^u),
6ai tho Hk Hai (Nguyen Dinh Thi)...
+ Kjch noi cung c6 mpt so tac pham dupe d u luan chu y nhu Mot dang

gianh dupe dpc lap la ca ngpi To quoc va quan chiing each mang, keu gpi tinh

^'en (Hpc Phi), Ngon lua (Nguyen Vu), Chi Nhan va Not gio (Dao Hong Cam)...

than doan ket toan dan, c6 vu phong trao Nam tien, bieu duong nhirng guong

c) Chang duong tir nam 1965 den nam 1975 (Nhung nam khang chien
chong de quoc M I )

quen minh vi nuoc {Hue thang Tam, Vui bat tuyet - To Hiru, Ngon quoc ki, H(i'
nghi non song - Xuan Di^u...).
+ Tir cuoi nam 1946, van hpc tap trung phan anh cupc khang chief
chong thyc dan Phap.

- Npi dung chinh: Van hpc chang duong nay tap trung viet ve cupc khang
'^hie'n chong M I . Chii de bao triim la ca ngpi tinh than yeu nuoc va chii nghla

^nh hiing each mang.
'
'


I(,l>

iriiiH

-

Kl nil

>• init-ii

iwii

liiiiiji

\ti,i!

\jii7van -Tran

USii^Suang

&B6 J Of ren

Thanh tvm chu yeu:
V A I NET K H A I Q U A T V A N HQC VIET N A M T l / N A M 1975 D E N HET
THEKiXX

+ Van xuoi ch|ing duong nay phan anh C U Q C song chien dau va lao
dpng, da khlc hpa kha thanh cong hinh anh con nguoi Viet Nam anh dung,
kien cuong, bat khua't. Tieu bieu nhu: Nguai me cam sung (Nguyen Thi), Rieng
xa nu (Nguyen Trung Thanh), Hdn Dat (Anh Due)...
+ Tho chang duong nay the hien rat ro khuynh huong mo rpng va dao
sau chat hi^n thuc; dong thoi tang cuang sue khai quat, chat suy tuong, chinh
luan. Tieu bieu nhu: Ra trgn, Mdu va hoa (To Hwu), Dat ngoai 6, Mat ducmg khat
vong (Nguyen Khoa Diem), Dau siing trang treo (Chinh H i h i ) . . .
+ Kjch cung CO thanh tiru dang ghi nhan: Dai doi truang cua toi (Dao
Hong Cam), Doi mat (Vu Dung Minh)...
+ Nhieu cong trinh nghien cmi, l i luan, phe binh xuat hi^n. Tieu bieu la
nhimg cong trinh cua Dang Thai Mai, Hoai Thanh, Xuan Di^u, Che'Lan Vien,...
3. Nhung dac diem co ban ciia van hpc V i f t Nam tir nam 1945 den nam 1975
,;},. a) Nen van hpc chii yeu van dgng theo huong each mang hoa, g i n bo sau
sac v o l van m f nh chung ciia dat nuoc
-

Khuynh huong t u tuong chii dao cua nen van hoc moi la t u tuong each

mang, van hpc truoc het phai la mpt thii v(i khi phuc vu su nghi^p each mang.
-

Van hoc t u 1945 den 1975 tap trung nhieu a de tai To quoc va chii nghia

xa hpi: bao v^ To quoc, dau tranh giai phong mien Nam, thong nhat dat nuoc.
-

Nhan vat trung tam ciia van hoc la nguoi chien si tren mat tran vu trang

va nhCrng nguoi true tiep phuc vu chien truang.
b) Nen van hpc huong ve dai chiing
--

1, Hoan c i n h Ijch sii, xa h p i va van hoa

- De tai van hpc m o rpng hon. Mpt so' tac pham da phoi bay nhiing mat
tieu cvrc trong xa hpi, hoac nhin thSng vao ton that ciia chien tranh, hay buoc
dau de cap den bi kjch ca nhan va doi song tam hon.
1

- Nhat la sau 1986, van hpc c6 sv doi moi manh me ve y thiic ngh? thu|t,
thiic ca nhan va c6 quan ni^m moi me ve con nguoi.

- Cac the loai phong su phat trien manh, truyen ngan va tieu thuyet c6
nhieu khoi sac hon. The loai truong ca gat hai nhieu thanh tuu Ion. N g h f thuat
san khau thanh cong 6 nhieu de tai. L i luan phe binh ciing soi noi.
B . HUDIMB D A N L U Y t N T A P
u!
/
CAU H O I T A I H I E N K I E N T H l / C
rlnW n'ivj.n;i 6:.
'-OV -mb
R.
Cau 1. Van hpc V i f t Nam t u nam 1945 den n3m 1975 phat trien qua may
ch$ng? Neu nhiing thanh tuu chii yeu ciia moi chang.
Gpi y tra lai: Tham khao muc A.1.2
Cm 2. Nhirng dac diem co ban ciia van hpc Vi^t Nam t u Cach mang thang
Tam nam 1945 deh nam 1975?
Gai y trd lai: Tham khdv muc A.1.3

Van hoc giai doan nay hinh thanh mpt quan ni$m moi, mpt cam hung

TUYEN NGON DOC LAP

ngheo bj ap biic; tap trung xay dung hinh tuong quan chiing each mang.
Van hpc ciing thuong tim den nhiing hinh thiic ngh§ thuat quen thupc vai

nhan dan 6 ngay trong kho tang van hoa dan gian va van hpc truyen thong.

g
C K I ^ N THUi: C D B A N

c) Nen van hpc chii yeu mang khuynh huong sii thi va cam hung lang m?n

L T A C G I A : Xem bai Ho CW Mm/i
^TACPHAM

-

H I . Hoan canh ra d o i

Van hpc dam chat sii thi tap trung phan anh nhirng van de ca ban nhat,

CO y nghia song con ciia dat nuoc. Day la vSn hpc ciia chii nghia yeu nuoc va
chii nghia anh hung. Nhan vat l i tuong la nhirng con nguoi ciia cpng dong, ket
tinh nhiing pham chat cao d^p ciia ca cpng dong. L6i van mang gipng dieu
ngpi ca, trang trpng va trang le, hao hung.
-

' t

_ Nam 1975 keHhiicthanglpi cupc chien tranh chongde quoc NC.
_ M u o i nam tiep theo, xa hpi gap nhieu kho khan, nhat la ve kinh te.
- Nam 1986, dat nuoc buoc vao giai doan doi moi, kinh te'chuyeh dan theo huong
jgnh te'thi truang, van hoa c6 dieu ki^n giao luu rpng voi nen van hoa tren thegjoi.
2. N h u n g chuyen bien va mpt so thanh tvru ban dau

chii dao: Dat nuoc la ciia nhan dan; noi len noi bat hanh ciia nguoi lao dpng
-

o

Cam hung lang man chii yeu dupe the hi^n trong vif c khang dinh phuong

di§n l i tuong ciia cupc song moi va ve d?p ciia con nguoi moi, ca ngpi chii nghia
anh hung each m ^ g va tin tuong vao tuong lai tuoi sang ciia dan tpc.

HO CHI MINH

- Ngay 19 thang 8 nam 1945, chinh quyen 6 thii do Ha N p i ve tay nhan
^
ta. Chi trong khong day 10 ngay sau, Tong khoi nghia va Cach mang
^ ^ g Tam da thanh cong rue ro.
k - Ngay 26 thang 8 nam 1945, Chii tjch Ho Chi M i n h t u chien khu Vi?t Bac
||;t6i Ha Npi. Tai can nha so 48 pho Hang Ngang, Nguoi soan thao ban Tuyen
'Wn Doc lap. Ngay 2-9-1945, tai quang truong Ba Dinh, Ha Npi, truoc hang
lP» dong bao ta, Nguoi thay mat Chinh phii lam thoi nuoc Vi?t Nam Dan chii
Wi^g hoa, dpc ban Tuyen ngon Doc lap.

Tr.f> trUOc KTBH3

2. N h i m g

ngi

miin Sdc -Trung

dung

-Nam NRavdn

chinh

-Trdn

Lien Quang & oS Thi Yen

i

a) Tuyen ngon Doc lap la m o t tac p h a m c6 y nghia t o I a n ve m a t Hch s u va
rat CO gia t r i ve m a t van hpc. Ban T u y e n ngon la l o i t u y e n bo v a i toan the'gioi
ve nen dgc lap ciia d a n tQC V i ^ t N a m , d o n g t h a i k h a n g d i n h dan tQC Viet N a m
CO q u y e n va x u n g d a n g d u g c h u a n g dpc lap, t u do va quye't tam bao v ^ quyeri
thieng l i e n g ay. C h i n h v i t u y e n ngon ve van de t r p n g dai nen ban T u y e n ngon
d u g c the hien bSng m p t mach lap luan c6 gia t r j nghe thuat rat cao.
Phan m o d a u ( t u dau den " . . . khong ai choi cdi dugc"): N e u ca so l i luan lam
n g u y e n l i c h i n h nghia cho ban T u y e n ngon.
Phan n g i d u n g chinh (tiep theo den " . . . phai dugc doc lap"): N e u n h i i n g ca so

t h y c tien cua ban T u y e n ngon.

T u n h i i n g c o so lap luan va luan c u s3c sac tren, ban T u y e n n g o n da neu ra
pt chan l i rat d a n h thep: "Mot dan tgc da gan goc chd'ng ach no le cua Phap hon 80
nam nay, mgt dan tgc da gan goc dung vephe Dong minh chd'ng phdt xit may nam
fjdy, dan tgc do phai dirge tu do! Dan tgc do phai dugc dgc lapl".
d) C u o i cung, ban Tuyen ngon Dgc lap chinh thuc tuyen bo dpc lap, t y d o v a
Ichang d j n h quye't tam bao v ^ nen dpc lap, t y d o ay ciia dan tpc V i ^ t N a m :
"Nwo'c Viet Nam co quyen huang tu do va dgc lap, va su that da thanh mgt nuoc tu
do, dgc lap. Toan the dan tgc Viet Nam quye't dem tat ca tinh than va luc lugng, tinh
rttang va ciia cai degiit vung quyen tu do, dgc lap ay".
3. Dac s i c n g h ? t h u a t

'

Tuyen ngon Dgc lap la m o t ang van chinh luan m a u m u c v o i lap luan chat
che, l i le danh thep, n g o n n g u h i i n g hon.
4. C h i i de t u t u d n g

Phan ket (con lai): T u y e n bo chinh thuc ve nen dgc lap, t u d o va k h a n g djnh

Tuyen ngon Dgc lap la l o i tuyen bo truac quo'c dan d o n g bao v a the'gioi ve
vi?c cham d u t che d p t h y c dan, p h o n g kie'n 6 nuoc ta, d a n h d a u k i n g u y e n dpc

quye't tam bao ve nen dgc lap, t u do ay.
N h u vay, mach lap luan cua ban Tuyen ngon thuyet phuc n g u o i dgc, nguoi

lap, t y d o ciia n u o c Vi?t N a m m o i . D o n g thoi, day con la l a i t a m huye't ciia dan

nghe a t i n h logic chat che: t u co so l i luan d o i chieu vao thuc tien, r o i t u do riit

tpc ta t r o n g viec g i i i g i n nen dpc lap, t y do ay.

ra ket luan p h i i h g p , d i c h dang k h o n g the nao "cho'i cai dirge".

B. HUDMG D A N L U Y ^ N T A P

h) M o d a u ban T u y e n ngon, Bac neu ra n g u y e n l i chung: tat ca m g i nguoi
va cac d a n tgc deu c6 quyen b i n h dang, quyen d u g c song, quyen t u d o va
quyen m u u cau hanh phuc. Bang v i f c t o ra tran t r g n g nhCing t u y e n ngon bat
h u cua n g u a i M i (Tuyen ngon Dgc lap, 1776), n g u o i Phap (Tuyen ngon NMn

I. C A U H O I T A I H I E N K I E N THLfC
CAM 1 . T r i n h bay hoan canh ra d a i va m u c d i c h sang tac b a n Tuyen ngon Dgc
lap ciia H o C h i M i n h .

quyen va Dan quyen, 1791), l o i Tuyen ngon c6 tac d y n g ngan chan m o t each khon

1. Hoan canh ra den

kheo s u p h a n bac ciia c h i i n g d o i v 6 i ban Tuyen ngon. T u c o so do, ban Tuycii
ngon k h a n g d j n h m a n h m e q u y e n dgc lap, t u d o ciia d a n tgc V i ^ t N a m cung
n h u cua tat ca m g i d a n tgc tren the'gioi. D o la s u k h a n g d i n h co l i le d a n h

thep,

h g p logic va co sue Ihuye't phuc cao.
c) Tren c o so thuc te khach quan, Bac da t o cao t g i ac cua thuc dan Phap
bang n h i r n g s u that k h o n g the choi cai dugc: H a n 80 n a m nay, thuc d a n Phap
Igi d u n g la c a t u do, b i n h dang, bac ai den c u a p n u o c ta, ap buc d o n g bao ta.

Ban Tuyen ngon Dgc lap da liet ke ra nhieu c h u n g c u n h a m t o cao t g i ac ciia
t h y c dan Phap tren nhieu p h u o n g d i ^ n : ve k i n h te^ c h i n h t r j , xa h g i , van hoa..
Va h o n nira, de bac bo luan dieu "bao ho" D o n g D u o n g ciia thuc d a n Phapban T u y e n n g o n d a chi ro: t r o n g 5 nam thuc d a n Phap d a ban n u o c ta hai laf"
cho N h a t , l a m h o n hai t r i ^ u d o n g bao ta che't d o i . T r o n g k h i do, d o i v o i ngifo'
Phap, d o n g bao ta van giix m o t thai

dg

khoan hong va nhan dao: g i i i p

nhicL'

n g u o i Phap chay qua bien t h u y , cuu nhieu n g u a i Phap ra k h o i nha giam cv^
N h a t v a bao v$ t i n h m a n g va tai san cho h g . M a t khac, ban Tuyen ngon Dgc I'll'
Clang

'

neu ra m g t t h y c te'ljch sir ma k h o n g ai co the choi cai d u g c la: S y that 1'^

dan ta da l a y l a i n u o c Viet N a m t u tay N h a t , c h u k h o n g phai t u tay Phap

-

Ggi y trd lai

•'

N g a y 19 thang 8 n a m 1945, c h i n h quyen 6 t h i i d o H a N p i v e tay nhan

dan ta. C h i t r o n g k h o n g d a y 10 ngay sau, T o n g k h a i nghia v a Cach m a n g
thang T a m da thanh cong r y e ro.
-

N g a y 26 thang 8 n a m 1945, C h i i tich H o C h i M i n h t u chien k h u V i f t Bac

ve t o i H a N p i . Tai can nha so 48 p h o H a n g N g a n g , N g u a i soan thao ban Tuyen
ngon Dgc lap. N g a y 2-9-1945, t?i quang t r u o n g Ba D i n h , H a N p i , t r u o c hang
Van d o n g bao ta, N g u a i thay m a t C h i n h p h i i l a m t h a i n u o c V i ^ t N a m D a n chii
Cpng hoa, dpc ban Tuyen ngon Dgc lap.

^

2. Muc dich sang tac
-

Ban T u y e n n g o n c h i n h thuc t u y e n b o truoc hang v a n d o n g bao v a the

gioi ve s y ra d o i ciia n u o c V i ^ t N a m D a n chii Cpng hoa, k h a n g d j n h q u y e n dpc
t y do ciia d a n tpc V i e t N a m .
-

T o cao t p i ac ciia t h y c dan Phap suo't h o n 80 n a m qua va t u y e n bo'chain

^'i't che d p t h y c dan, xoa b o m p i dac q u y e n ciia Phap tren da't n u o c Vi?t N a m .
^ o n g t h o i , ban T u y e n ngon tranh t h i i s y l i n g hp ciia n h a n d a n yeu c h u p n g hoa
tren the g i a i , nhat la phe D o n g minh.


-

•

KhSng dinh y chi kien quyet cua dan tgc ta trong vi^c bao v | nen dpc

lap, t u do cua To quo'c.
Cdu 2. Trong phan mo dau ban Tuyen ngon Doc lap, Chu tjch Ho Chi Minh da
trich dan nhung ban tuyen ngon nao? Vi?c trich dan do c6 y nghia gi? ;
Ggnytrdlai

- Tuyen ngon Doc lap la mpt ang van tam huyet ciia Ho Chi Minh, hpi ty ve
(J^p t u tuong va tinh cam ciia Nguoi, dong thoi ket tinh khat vpng chay bong
ve dpc lap, t u do ciia dan tpc ta.
- Ban Tuyen ngon la mpt van ki^n lich su v6 gia, va vai ngh^ thuat lap
luan day sue thuyet phyc, ban Tuyen ngon xiing dang la mpt ang van chirih
lu|n mau myc, mpt "thien cohiing van".

'

1. Cac ban tuyen ngon da dugc trich dan
-

Ketbai

Tuyen ngon Doc lap (nam 1776 ciia nuoc MI).
Tuyen ngon Nhan quyen va Dan quyen (nam 1791 cua Cach mang Phap).

HO CHI M I N H

2. y nghia cua vice trich dan

-

Neu len nhung nguyen l i chung ve quyen dupe t u do binh dang cua con

A.KI^N THUC CQ

BAN

nguoi de khang djnh lap truong chinh nghia ciia dan tpc; tao v i the binh dang

I . V A I NET VE TIEU Sir

giiia Vi?t Nam voi cac nuac Ion tren thegioi.

- Ho Chi Minh (1890 - 1969), que o lang Kim Lien, huyen Nam Dan, tinh
Ngh^ A n . Sinh ra trong mpt gia dinh nha nho yeu nuoc, than phy ciia Nguoi la
cy Pho bang Nguyen Sinh Sac.
'
•
-

-

Dua ra nhirng l i le thuyet phyc de chuan bi tien de cho lap luan a phan

tiep theo, lam co so cho ca he thong lap luan ciia ban tuyen ngon.

v

I I . DE N G H I L U A N V A N HQC

'
Debdi: Sue thuyet phi^c ciia ban Tuyen ngon DQC lap ciia Chii tich Ho Chi Minh.
Gqn y bat lam
• Mobai
-

Cach mang thang Tam thanh cong, ngay 2-9-1945, tai quang truong Ba

Dinh, Ha Npi, truoc hang van dong bao, Chu tich Ho Chi Minh thay mat Chinh
phii lam thai nuoc Vi?t Nam Dan chu Cpng hoa dpc ban Tuyen ngon Doc lap.
-

Tuyen ngon Doc lap la mpt van ki|n c6 gia trj lich sir to Ian va la mpt ang van

chinh luan mau muc. Dac bi^t, yeii to'gop phan lam nen nhiing gia trj to Ion ay cho
ban Tuyen ngon Doc lap chinh la tinh thuyet phuc manh me cua ban tuyen ngon nay.
•

Thanbai

-

Doi tupng ma ban Tuyen ngon Doc lap huang toi khong chi la dong bao

ta ma con c6 nhan dan the gioi, nhat la phe Dong minh va ca thuc dan Phap.
-

Ban Tuyen ngon Doc lap da trich dan hai ban tuyen ngon bat hii ciia Phap

va M l lam co so phap l i va nguyen l i chinh nghia cho lai tuyen ngon.

-

Nhiing dan chung ma Ho Chi Minh neu ra de to cao tpi ac ciia thuc dan Phap

doi voi nhan dan ta deu la nhiing bang chung thyc te^ co tinh thuyet phuc cao.
-

Nhiing b' le ma Ho Chi Minh neu ra de bac bo luan di^u "khai hoa" va "bao ho"

ciia Phap doi voi Dong Duong deu dua tren co so khach quan, co can cii lich sii.
- Bo cue va mach lap luan chat che, hpp logic; ngon ngii chpn Ipc, chuaVi

- Thai tre hpc chii Han 6 nha, sau hpc tai Truong Quo'c hpc Hue^ va co
mpt thoi gian ngan day hpc o Truong Dye Thanh - truong hpc ciia to chiic yeu
nuoc a Phan Thie't (Binh Thuan).
; ^ •.
-

Nam 1911, Nguoi ra nuoc ngoai tim duang cuu nuac. Nam 1919, Nguoi

giii toi Hpi nghj hoa binh 6 Vec-xay (Phap) ban Yeu sdch cua nhan dan An Nam.
- Nam 1920, Nguoi d u Dai hpi Tua va tro thanh mpt trong nhiing thanh
vien sang lap Dang Cpng san Phap.
- Tir nam 1923 den nam 1941, Nguai hoat dpng chii yeu 6 Lien X6, Trung
Quoc va Thai Lan. Nguoi tham gia thanh lap nhieu to chiic each mang nhu
Vi^t Nam thanh nien each mang dong chi hpi (1925), H p i lien hi^p cac dan tpc
bi ap biic A Dong (1925).
- Nguoi chii tri H p i nghj thong nhat cac to chiic cpng san 6 trong nuoc tai
Huong Cang, thanh lap Dang Cpng san V i ft Nam ngay 3-2-1930.
- Thang 2-1941, Nguai ve nuac true tiep lanh dao each mang, thanh lap

Mat tran V i f t Minh. Ngay 13-08-1942, Nguoi sang Trung Quoc de tranh thii
v i f n trp quoc te^ nhung bj chinh quyen Tuong Gioi Thach bSt g i i i va giam
13 thang, trai qua 18 nha tii.
- Sau khi ra tu, Nguoi ve nuoc tiep tuc lanh dao each mang, tieh tai gianh
thang Ipi trong cupc Tong khai nghia thang Tam nam 1945. Ngay 2-9-1945, Nguod
ban Tuyen ngon Doc lap tai quang truong Ba Dinh. Nam 1946, Nguoi dupe bau
'am Chu tich nuoc Vif t Nam Dan chii Cpng hoa. T u do, Nguai giu chiic vy cao
•^at ciia Dang va Nha nuoc cho den khi qua doi vao ngay 2-9-1969.
,

xac, gipng di^u hiing hon va day cam xiic...
215


C h u tjch H o C h i M i n h la nha yeu n u o c va nha each m a n g vT d a i cua dan
tpc, d o n g t h a i la nha hoat d p n g l o i lac cua p h o n g trao Q u o c te'cpng san. N g u o i

^ ^ ^ v ,
Pm^c

con la m p t nha v a n I o n cua v a n hpc Vi§t N a m h i ^ n d a i . N g u o i dupe U N E S C O
suy t o n "Anh hung gidi phong dan toe Viet Nam, nha van hoa l&n".
I I . SU

NGHIEP V A N HQC

-

Ho Chi Minh

"vd^Ara^Mir^'i v-;W;rMcr:-i

da man, ban chat tan bao, xao tra ciia bpn thuc dan va phong kien tay sai doi v a i
tiVioc va each mang. Tac pham tieu bieu: Pa-ri (1922), Lai than van ciia bd Trung Trae
(1922), Vihdnh (1923), Nhiimg trd lohay Id Va-ren vd Phan Bgi Chdu (1925),...
-

MJ;

coi van hoc la mot vu khi chien dau loi hai phung su cho

su

nghiep each mqng. N g u o i quan n i ^ m van c h u o n g phai la vG k h i dau t r a n h each
m a n g va nha v a n phai c6 t i n h t h | n x u n g p h o n g : "Nay a trong tho nen c6 thep Nha tha ciing phai biet xung phong" {Cam tuang doe "Thien gia thi"). T r o n g T h u
g u i cac hoa sT nhan d j p trien l a m h p i hpa 1951, N g u o i k h a n g d i n h : "Van

Truyen vd ki: Viet chii yeu trong thai gian hoat dpng 6 Phap, nham to cao tpi

nhan dan lao dpng cac nuoc thupc dja, dong thoi de cao n h i m g tain g u o n g yeu
P

T ^ ^ . w T ^ M . d ; . i , n t - f y ^ L d j ' v",^; v^.^

1 . Q u a n d i e m sang tac

-

hoa

Tha ca: linh v y c noi bat nha't trong su nghiep van chuong cua N g u o i .

Sang tac tho tieu bieu cua N g u o i la tap Nhqt ki trong tit. Qua Nhqt ki trong tii, ta c6
the nhan ra bue chan d u n g t y hpa cua H o Chi M i n h . D o la mpt eon nguoi c6 nghi
lyc p h i thuong; tarn hon luon khao khat t u do, h u o n g ve To quoc; vira nhay cam
truoc ve d?p cua thien nhien, de dpng long trae an truoc noi dau kho ciia eon ngucri
vira CO con mat sac sao n h i n thay nhCrng nghich l i ciia mpt che dp xa hpi thoi nat de

nghe thuqt ciing Id mpt mat trqn. Anh chi em la chien si tren mat trqn ay".

t^o ra tiehg cudi day t r i tu$. Nhqt ki trong tii la mpt tap tho dac sac, da dang va linh

'

hoat ve b u t phap, ke't tinh gia trj t u tuong va ngh$ thuat tho ca cua H o C h i M i n h .

-

Ho Chi Minh luon chu trong tinh chdn that vd tinh dan toe cua van hoc. Theo
h i ^ n thuc

Ngoai Nhqt ki trong tii, con phai ke deh m p t so tac c h i i m t h o dupe Bac viet 6

p h o n g p h i i cua d o i song, va p h a i "gite tinh edm chdn that", "nen chu y phdt huy

Vi?t Bac t u 1941 den 1945 va trong thoi k i khang chien chong Phap. Tieu bieu n h u :

cot each dan toe" va "gii( gin su trong sang cua tie'ng Viet". N g u o i c i i n g nhac "cha

Dan edy, Cong nhan, Ca binh linh, Tifc cdnh Pde Bo, Thuong san, Nguyen

Bac nha v a n p h a i "mieu td cho hay, cho chdn that vd cho hung hon"

gd bo ho vdo khuon, Idm mat ve sdng tqo"...
-

3. P h o n g each n g h ^ t h u a t

Khi cam but, Ho Chi Minh bao gia ciing xuat phdt tie muc dich, doi tuang tiep

nhan de quyel dinh ngi dung vd htnh thiec cua tdc phd'm. K h i viet, N g u o i l u o n t u
d^i cau h o i : "Viel cho ai?",
ndoV...

"Viet de Idm gi?" va "Viet edi gil",

"Viet nhu

the

Theo N g u o i , truoc het v a n n g h f phai lay q u a n c h u n g n h a n d a n lam

d o i t u p n g phuc v u .
2. D i san v a n hpc

-

chinh luan: N h u n g ang van c h i n h l u a n d u p e viet k h o n g chi bang l i

t r i sang suo't, t r i t u ^ sac sao m a con bang ca tarn l o n g cua m p t trai t i m vT dai de d a u t r a n h c h i n h t r j . Tac p h a m tieu bieu:

+

Ban an che do thuc dan Phdp (1925, tie'ng Phap): to'cao che d p thuc dan,

n o i len n o i t h o n g k h o cua n g u o i dan thupc dja.
+

Tuyen ngon Doc lap (1945), dupe Bac viet va dpc sau k h i Cach mang

thanh cong. V a n k i ^ n c h i n h t r i nay k h o n g chi m a n g y nghla lich s u t r p n g dai
ma con la m p t ang van chinh luan tieu bieu, m a u m u c .
+

Lai keu goi todn quoc khdng chien (1946) va Khong c6 gi quy han doc lap, t\(

do (1966) the h i ^ n sau sac tie'ng gpi ciia non song dat nuoc.
+ Di ehiic (1969), tac p h a m de lai m u o n van t i n h t h u o n g y e u cho nhan
d a n va de ra chie'n l u p c phat trien dat nuoc.

tieu,...

Phong each n g h f thuat cua H o C h i M i n h the h i ^ n sy da dang ve the loai,
but phap va g i p n g v a n :
-

. ,

.i.o,

Van chinh luan cua H o Chi M i n h thuong ngan gpn, sue tieh, lap luan chat che,

li le danh thep, bang chung day thuyet phuc, giau tinh luan chien va da dang ve but
phap. Van chinh luan ma van tham d u p m tinh cam, giau hinh anh. Gipng van chinh
l u ^ ciing da dang: k h i on ton, thaii tinh dat li; k h i danh thep, manh me h i m g hon.
-

T r u y f n v a k i ciia N g u o i rat h i ^ n dai, the h i ^ n t i n h chie'n dau m a n h me va

nghe t h u a t trao p h i i n g sic
-

ben.

T h o ca: N h i i n g bai t h o n h a m m u c d i c h t u y e n t r u y e n each m a n g d u p e

Viet bang h i n h thuc bai ca, l o i le gian d i , mpc mac, de n h o , m a n g m a u sac dan
gian h i | n dai. N h t i n g bai t h o n g h | thuat viet theo cam h u n g t h a m m l hau het
'a tho t u tuyet c6 dien, bang c h i i H a n , m a n g dac d i e m ciia t h o c6 p h u o n g
£^6ng v o i sy ke't h p p hai hoa g i i i a m a u sac eo dien v o i b u t p h a p h i ^ n dai.
T u y nhien, v a n p h o n g ciia H o C h i M i n h c i i n g the h i ^ n sy nha't quan ve
*huang ngan gpn, t r o n g sang, gian d j , t h u o n g v ^ n d y n g l i n h hoat nhieu t h i i
phap va b i i t phap khae nhau.
217


B. H U d M G DAN

c cQng l u o n l u o n g i u cho m i n h t u the cua m p t n g u o i t y do, l a m chii ban than.

LUYCN T A P

Bcri vay, dpc Nhat ki trong tii, nguoi dpc khong ngac nhien ISm k h i thay Bac H o

I. C A U H 6 I T A I H I E N K I E N THL/C
Cau 1. N e u quan d i e m sang tac van HQC ciia H o C h i M i n h .
(I

Goiytrdlai:

Thamkhdo

* n

oiuoi ba Ian nh3c den chir "tu do". Va "mac dii cdm thay dau khovo han vi mai tu do"
ithvmg Bac van luon l u o n t y nhan la "khdch tu do", "khdch tien". ,

mucA.II.l

Cau 2. A n h / c h j hay t r i n h bay ngan gpn ve sy da d a n g m a t h o n g nhat ciia

M p t bai t h o tieu bieu ciia Bac noi dieu nay, bai Qud trua: i T J J
Hai gia nguc ma thong hai

p h o n g each n g h ^ thuat H o C h i M i n h .

C h i i ye'u the hien 6 sy da dang ve the loai, b i i t phap va g i g n g van:
n-

V a n c h i n h luan: l i le sac ben, lap luan chat che, danh thep; g i p n g d i ^ u

da dang; giau t i n h l u a n chien.
-

.

dau k h o v 6 h a n v i bj m a t t y do. M a y thang t r a i b j "dd di dd lai nhu mot qud
bong" qua het nha lao nay sang nha lao khac ciia T u o n g G i d i Thach, Bac t h a i n
thia the nao la n o i eye nhuc ciia m p t con n g u d i k h o n g cd t y do:

T r u y f n va k i : ket hpp l i n h hoat each viet hien dai v o i each ke truyen thong;
Tren trai ngan van dieu cay dang

2. Sy thong nhd't cua phong cdch nghe thuat Ho Chi Minh

''

'

Cay dang chi bang mat tu do.

T h a ca: t h a tuyen truyen gian dj, moc mac; t h a n g h ^ thuat t h a m tram,

sau sac, v u a co d i e n v u a h i ^ n dai.

*

Biel dau trong nguc co nguai khdch tien.

D i i n g la t r o n g Nhat ki trong tii, Bac H o ciia c h i i n g ta da nhieu Ian nhac n o i

loi trao p h i i n g giau cha't t r i tu^; gipng van k h i nghiem trang k h i hai hudc.
-

uxi

Tu do tien khdch tren trai

nhusau:

1. Su da dang ciia phong cdch nghe thuat Ho Chi Minh

•.

Tu nhan ngang mat ngdm trai tu do

G(n y trd lai
Tham khdo muc A.II.3 vd trinh hay ngdn'gon

,

{Linh gdc khieng Ian ciing di)
Co liic t h a Bac vang len m p t tiehg keu xe long ciia m p t con n g u d i ma q u y e n
t y do to'i thieu nhat cung b i nha t i i cudp mat:

,6in g (

C h u y e u ' t h e hi$n 6 s u nhat quan ve quan d i e m sang tac va t u t u o n g , tinh
Dau kho chi bang mat tif do

cam; nhat q u a n ve nghe thuat: each viet t h u o n g ngan gpn, t r o n g sang, gian

.it) irfo ,iikm (h^..

Den buon di ia ciing khong cho

d i , t h u o n g v a n d y n g l i n h hoat nhieu t h i i p h a p va b u t p h a p khac nhau.

dnl^

\cl

Cita til khi ma, khong dau bung
II. DE N G H I L U A N V A N H Q C

Dau bung thi khong ma ciea tii.

Debdi: T r o n g n h u n g ngay b i t u day 6 T r u n g Quoc (1942 - 1943), Bac Ho
m p t m a t cam thay d a u k h o v 6 h a n v i mat t y do n h u n g m a t khac, l ^ i t y nhan
la "khdch tu do", "khdch tien". Co the h i e u d i e u m a u t h u a n ay n h u the nao?
Phan tich m p t b a i t h o t u y chgn t r o n g Nhat ki trong tii de l a m n o i ro h i n h
a n h Bac H o , n g u a i l a "khdch tudo", "khdch tien" ay.
Bdi van tham khdo

{Bi han che)
N h u n g neu ta de y that k i se thay rSng t r o n g tat ca cac bai t h a Bac da l a m d
trong t u , k h o n g cd m p t t u nao, y nao the h i ^ n sy ye'u dud'i t r u d c u y l y c ciia nha
til. NhiJTig tran ghe Id day n g u d i , doi, ret, xieng xich het thay deu b j bien thanh
nhiing t r d d i i a het sue h d m h i n h :

Da h a n hai m u a i n a m qua d i ke t u ngay vTnh b i | t c h i i n g ta d i vao coi ngan
thu. H a i m u a i nam! Q u a n g t h a i ay d u de m p t mai toe xanh, m u p t ma nga mau

'/

Day minh do tia nhu hoa gam

. - '

Sot soat luon tay tua gay dan.

'" '' '
{Chela)

tieu m u o i , d i i de Ian da m m mang, t u o i tre han sau n h i i n g nep n h a n va cijng

Hdm nay xieng xich thay day troi

d u de n g u o i ta quen d i m p t con n g u o i . T h o i gian d o i v o i con n g u a i l u o n l3

Moi buac leng keng tieng ngoc rung.

dieu d a n g so. N h u n g d o i v o i Bac H o ciia c h i i n g ta t h i d u o n g n h u la m p t ngoai

{Di Nam

1§. Bac n h u v u p t k h o i cai m e n h m o n g , v 6 tan ciia t h a i g i a n m a t r u o n g ton
Trong trai t i m m o i n g u a i dan V i | t N a m van nguyen v?n m p t h i n h anh m p t 6ng
gia toe bac v o i bp quan ao nau gian dj, gipng noi chan tinh, ain ap va m p t phong
dp u n g d u n g t y tai. Trong bat ky hoan carUi nao, d i i trong lao t i i giam ham218

ftaxyil, '

Ninh)

N h a t u , xieng xich, day trdi, cd the hanh ha, g i a m cam d u p e con n g u d i Bac,
*han the Bac, n h u n g t i n h than Bac, cai y chi t y do l u o n chay b d n g t r o n g tarn
hon Bac t h i k h o n g r o i vpt, d o i ret nao ciia nha t u cd the dap tMt nd'i.
.

. . . . „„v .

219