Soạn bài lớp 8: Ôn dịch, thuốc lá

Soạn bài lớp 8: Ôn dịch, thuốc lá - Nguyễn Khắc Viện
I. Kiến thức cơ bản
1. Về vấn đề nêu trong văn bản
"Hút thuốc lá là có hại cho sức khoẻ". Thông điệp ấy được ghi trên hầu hết các vỏ bao
thuốc lá, những người hút thuốc lá đều biết nhưng không phải ai cũng ý thức được tác hại
nhiều mặt của thuốc lá đối với cộng đồng.
2. Về cấu trúc và giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản
a) Nhan đề: Ôn dịch, thuốc lá
-

Ngay từ nhan đề của văn bản: Ôn dịch, thuốc lá đã cho thấy tính chất nghiêm trọng và

bức xúc của vấn đề. Thuốc lá ở đây là nói đến tệ nghiện thuốc lá. Nó được ví một cách rất
thoả đáng với ôn dịch, xem như một thứ bệnh nguy hiểm đến tính mạng của con người và
rất dễ lây lan. Hơn nữa, từ ôn dịch còn mang sắc thái biểu cảm. Nghiện thuốc lá được nói
đến trong một cảnh báo gay gắt, đến mức nó đáng trở thành một đối tượng để nguyền rủa.
- Ý nghĩa của việc dùng dấu phẩy trong đầu đề của văn bản Ôn dịch, thuốc lá: Tên gọi của
văn bản này không chỉ có nghĩa là một thứ bệnh dễ lan truyền rộng. Ở đây tác giả dùng từ
“ôn dịch”, một từ có ý nghĩa chửi rủa và bắt đầu dấu phẩy ngăn cách giữa hai từ “ôn dịch”
và “thuốc lá”, là sử dụng theo lối tu từ để nhấn mạnh sắc thái biểu cảm (vừa căm tức vừa
ghê tởm). Ta có thể diễn ý tên gọi văn bản một cách khác là Thuốc là một loại ôn dịch.
b) Bố cục và nội dung của từng phần: Có thể hình dung bố cục của bài viết này theo ba
phần.
- Phần thứ nhất (từ đầu cho đến "nặng hơn cả AIDS"), tác giả nêu vấn đề đồng thời với
nhận định về tầm quan trọng và tính nghiêm trọng của vấn đề: "Ôn dịch thuốc lá đe doạ
sức khoẻ và tính mạng loài người còn nặng hơn cả AIDS".
- Tác giả bắt đầu phần thứ hai bằng cách dẫn lời Trần Hưng Đạo bàn về cách đánh giặc
(từ "Ngày trước"... cho đến "tổn hao sức khoẻ"). So sánh việc chống hút thuốc lá với đánh
giặc ngoại xâm, tác giả đã tạo ra một ấn tượng mạnh trước khi tiến hành phân tích y học
về tác hại của thuốc lá. Những kết quả nghiên cứu của y học trở thành hệ thống luận cứ rõ
ràng, thuyết phục tuyệt đối. Thuốc lá gặm nhấm sức khoẻ của con người tựa như tằm ăn

dâu. Nguy hiểm, đáng sợ hơn, sự gặm nhấm của thuốc lá lại vô hình, không nhìn thấy


ngay được. Chỉ có hậu quả của nó, những căn bệnh hiểm nghèo là sờ sờ trước mắt chúng
ta. Và không chỉ có thế, tác giả tiến hành phân tích cả những ảnh hưởng thiệt hại của
thuốc lá đến đời sống kinh tế của con người, dù chỉ là bệnh viêm phế quản...
- Từ những tác hại trực tiếp đến sức khoẻ của con người, của người hút thuốc lá, đến phần
ba (Từ "Có người bảo" đến "con đường phạm pháp"). Tác giả đặt ra vấn đề mang tính xã
hội. Bằng giả định: "Có người bảo: Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!", tác giả tiến tới lập luận
về tác hại của thuốc lá đối với cả những người không hề hút thuốc lá. Phủ nhận nhận định
trong giả định, chứng cứ khoa học cho thấy hút thuốc lá chủ động và hút thuốc lá bị
động đều dẫn đến nguy hại cho sức khoẻ. Chống hút thuốc lá không còn là vấn đề chỉ của
riêng cá nhân mà, vì nó trực tiếp làm hại cả cộng đồng, cho nên, chống thuốc lá là việc
của toàn xã hội.
c) Nghệ thuật
Ôn dịch, thuốc lá là một văn bản nghị luận khoa học sắc sảo, nghệ thuật lập luận và thuyết
minh đạt đến một trình độ điêu luyện. Vì thế nó mang tính thuyết phục cao, truyền tải
được ở mức tối ưu thông điệp chống nạn bệnh hút thuốc lá.
d) Ý nghĩa
- Giống như ôn dịch, nạn nghiện thuốc lá rất dễ lây lan và gây ra những tổn hại to lớn cho
sức khỏe và tính mạng con người. Song, nạn nghiện thuốc lá còn nguy hiểm hơn cả ôn
dịch: Nó gặm nhấm sức khỏe con người nên không dễ kịp thời nhận biết, nó gây tác hại
nhiều mặt đối với gia đình và xã hội. Cần quyết tâm phòng chống ôn dịch thuốc lá.
- Hãy đáp lại tấm lòng của người thầy thuốc, bác sĩ Nguyễn Khắc Viện, thiết tha kêu gọi
mọi người, nhất là thanh niên, hãy đứng lên ngăn ngừa, chặn đứng nạn ôn dịch thuốc lá.
II. Rèn luyện kỹ năng
1. Tìm hiểu tình trạng hút thuốc lá ở một số người thân và dựa vào cách lập bảng thống kê
để phân loại nguyên nhân.
- Lứa tuổi 20 – 25 tuổi.
- Vui bạn, nể bạn 30%.

- Bắt chước 60%.
- Vì lịch sự, xã giao 10%.


2. Nêu ra những tấm gương bài trừ tệ nghiện thuốc lá, tác giả kêu gọi mọi người đồng sức
đồng lòng chống lại căn bệnh nguy hiểm này.
3. Bài viết có tính chất chính luận, tác giả sử dụng nhiều câu ngắn, nhịp nhanh, cấu trúc
lặp khá phổ biến. Do đó khi đọc cần rõ ràng, rành mạch, từng câu từng chữ. Một số từ ngữ
cần phải đọc nhấn giọng để làm rõ ý tranh luận.
Ví dụ: "Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!". "Xin đáp lại...."