Kỹ thuật lắp đặt điện dân dụng nguyễn đức ánh

KỸ THUẬT LẮP ĐẶT

Đ IỆN
DẦM DỤNG


KS.NGUYẾN ĐỨC ÁNH

K V THUậT LắP DỘT

ĐIỆN
ex4 n d ụ n g

NHÀ XUẤT BẢN VĂN HÓA THÔNG TIN


M ục Lục
MỤC LỤC............................................

5

CHƯƠNG 1 CÁC THIẾT BỊ VÀ MẠCH ĐIỆN c ơ BẢ N .........................17
BÓNG ĐÈN......... .........................................................
CÁC THIẾT BỊ SỬ DỤNG NỐI DÒNG VÀ PHÂN PHỐI ĐIỆN.............18
ĐẨU RA.......................!..........................................................■■......'.................. 19
NGUỒN CẤP.....................................................................................................19
MẠCH ĐỊỆN Cơ BẢN................................................................:.................. 19
CốNGTẮC BẬT...............................................................................................20
MẠCH ĐIỆN NỐI TIẾP.............................................................
MẠCH ĐIẸN SONG SONG............................................................................ 23

SỬ DỤNG NHIỀU CÔNG TẮC..................................................................... 23
Ổ CẮM............................................................................................................... 25
CẦU DAO HAI c ự c ........................................................................................ 27
CẨU DAO BA CHIỀU............................................................ t.......................27
CẦU DAO BỐN CHIỀU.................................................................................29
CÁC LOẠI CÔNG TẮC ĐẶC BIỆT............................................................... 33
ĐỊNH MỨC CỬA CẦU DAO...... .................................................................... 34
CÁC LOẠI CẦU DAO...................................................................................... 34
CẦU DAO CHỈ SỬ DỤNG CHO DÒNG AC................................................. 35
CẨU DAO A C -D C ......................................................................................... 35
CÁC TẤM CHE BỀ MẶT................................................................................ 35
ĐUI ĐÈN...................... ' ................................................................................... 36
CHƯƠNG 2 CÁC THIẾT BỊ BẢO VỆ QUÁ DÒNG................................... 38
THIẾT BỊ BẢO VỆ CẦN THIẾT................................................................... 38
CẦU CHÌ...............’...........
39
CẦU CHÌ DẠNG CẮM.................................................................................... 39
CẨU CHÌ TRÌ HOÃN THỜI GIAN............................................................... 40
CẨU CHÌ DANG CHÂN ĐẾ EDISON...........................................................41
CẨU CHÌ CỐ ĐỊNH DẠNG s ........................................................................ 42
HIỆN TƯỢNG CHÁY CẦU CHÌ....................................................................43
CẦU CHÌ DẠNG ỐNG.................................................................................... 43
CẦU CHÌ PHỤC HỔI / THAY THẾ ĐƯỢC (R enewable fuse )...............45
CÁC THIẾT BỊ NGẮT MẠCH ĐIỆN..... Ị..................................................... 46
CÁC CHỨC NĂNG CỦA THIẾT BỊ NGẮT ĐIỆN..................................... 47
ĐỊNH MÚC CHUẨN.......................’............... .............................................. 47
XÁC ĐỊNH ĐỊNH MỨC CHUẨN CHO THIẾT BỊ QUÁ DÒNG............. 48
HÌNH THÚC NỐI CÁC DÂY DẪN CÓ KÍCH c ờ KHÁC NHAU........... 48

5

21


CHƯƠNG 3 KÍCH CỠ VÀ LOẠI DÂY DAN..................................................51
KÍCH Cỡ DÂY DẪN................................. ........................................................51
DÂY NHIỀU SỢI................................................................................................. 53
MÀU SẮC CỦA DÂY.......................................................................................... 53
MÀU SẮC CÁC ĐẨU c ự c ................................................................................ 54
CÁC LOẠI DÂY DẪN......................................................................................... 54
VỊ TRÍ MÔI TRƯỜNG LẮP ĐẶT...................;............................................... 54
DAY DẪN CÓ VỎ NHựA..................................................................................54
CÁC DÂY TW VÀ THW....................................................................................54
DÂY DẪN CÓ VỎ BỌC BẰNG CAO s u ........................................................56
CÁP............................. '........... .............................................................................. 57
CÁP CÓ LỚP VỎ BỌC KHÔNG KIM LOẠI................................................. 57
CÁP UF........................................................... '.................................................. -5 8
CÁP BỌC............................................................................................................... 59
DÂY MEM............................................................................................................. 59
LOẠI DÂY MỀM SP VÀ ST.............................................................................59
LOẠI S, SJ VÀ s v ........... - ................................................................................60
LOẠI ST, SJT VÀ SVT....................................................................................... 60
DÂY CHỊU DẦU.................................................................................................. 60
DÂY CHỊU NHIỆT........... ......... - ........ - .......................................................... 61
CƯỜNG ĐỘ AN TOÀN CỦA DÂY MẸM...................................................... 61
KÍCH Cỡ DÂY DẪN DÀNH CHO MÔTƠ.....................................................62
CHƯƠNG 4 TIẾP ĐẤT : NGUYÊN LÝ VÀ TAM QUAN TRỌNG.........63
DÂY TRUNG TÍNH TIẾP ĐẤT........................................................................63
ĐỂ TIẾP ĐẤT AN TOÀN................................ ................................................64
CÁC LỢI ĐIỂM KHÁC CỦA VIỆC TIẾP ĐẤT........................................... 70

CÁC CM3ẮM...................................'................................
.......
71
BỘ ĐIỀU HỢP HAI CHÂN BA L ỗ ................................................................ 72
THIẾT BỊ NGẮT MẠCH DO HỎNG TIẾP ĐẤT......................................... 73
CHƯƠNG 5 CÁC HỘP ĐẨU RA VÀ HỘP CHUYỂN

m ạ c h ................. 75

ĐẶC TÍNH CỦA HỘP ĐẨU RA..................................................................... 75
CẮC DẠNG HỘP ĐẦU RA... ...........I Z ....- ..Z .Z .Z I ..- ...I ..Z Z - 7 5
HỘP ĐẬU r a b ằ n g t h é p .
.
ZZZë
CAC HỘP ĐẦU RA BẰNG VẬT LIẸU KHAC....... ..Z "Z ""Z .' '”Z Z ' 77
NẮP...................... .................... Z ....Z ............ Z Z . . Z Z - . " Z Z " Z " Z 78
CÁC HỘP CHUYỂN MẠCH
" ^ 79
CỐ ĐỊNH ỐNG DẪN VA CÁP VAO h Öp ”Z."”"."""-Z"""
"
80
CÁC Ồ CẮM CÓ TIẾP ĐẤT............. .
.'
"
82
HỘP PHÂN PHỐI LẮP NỔI.. . . . . . . . . Z Z I Z Z Z I Z Z Z Z Z Z Z Z ' - 8 4
CỌT Ổ CẮM KHÔNG BẰNG KIM Lo Ä L ; . Z Z Z I Z I Z ! I Z Z " Z Z 8 5
CÔNG TẮC / CẦU DAO CÓ ĐẦU RA TIEP DAT. . I Z I Z " Z " ' Z Z Z ' 8 5

6

CHUYỂN ĐỔI TỪ ỐNG DẪN SANG CÁP................................................. 85
CHƯƠNG 6 HỆ THỐNG ĐIỆN PH Ù H Ộ P ..................................................87
MẠCH ĐIỆN.....................................................................................................87
Ố CẮM.... ................... ......................................................................................87
CẢU DAO / CÔNG TẮC Ở TƯỜNG............................................................. 87
PHỦ HỢP CHO TỪNG PHÒNG....................................................................88
CẨU THANG.................................................................................................... 93
CHƯƠNG 7 CÁC MẠCH RẼ VÀ HỆ TH ốN G ĐAU

v à o .......................94

LỢI ĐIỂM CỦA CÁC MẠCH RẼ.................................................................94
SỐ MẠCH RẼ TRONG HỆ THỐNG ĐƯỜNG DÂY................................... 95
MẠCH ĐIỆN DÀNH CHO THIẾT BỊ NHỎ................................................96
CẠC LOAI MẠCH RẼ............................ ....................................................... 96
SỐ Ổ CẮM s ú DỤNG CHO M ỗi MẠCH....................................................97
CÁC MẠCH RẼ 15A........................... ............................................... ............98
CÁC MẠCH RẼ 20A........
98
CÁC MẠCH RẼ 30, 40 VÀ 50A.................................................................... 98
MẠCH CÂN BẰNG............................................................................... ..........99
VỊ TRÍ CỦA THIẾT BỊ BẢO VỆ QUÁ DÒNG TRONG MẠCH RẼ....... . 99
ĐIỆN ÁP Ở MẠCH RE................................. ......................... ...........!..........99
SƠ Đ ỏ MẠCH RẼ......................................................................................... 100
PHÂN BỐ CÁC ĐẦU RA TRONG MẠCH RẼ....... .................................. 102
KÍCH CỜ TỐI THIỂU DÂY PHÂN PHÓI ĐẦU VÀO............................. 103
TÍNH TOÁN TẢI TRỌNG.............................................................................104
HỆ SỐ YÊU CẦU CHO CHIẾU SÁNG..................................................... 104

HỆ SỐ YÊU CẨU CHO MẠCH ĐIỆN ở PHÒNG GIẶT ỦI VÀ CÁC
THIẾT BỊ N H Ỏ ......................................... .................................................... .
104
HỆ SỐ YÊU CẨU CHO MẠCH ĐIỆN ở PHÒNG GIẶT ỦI, CÁC THIẾT
BỊ NHỎ VÀ HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG............................................................ 105
CÁC THIET BỊ ĐẶC BIỆT.....................................................
HỆ SỐ YÊU CẦU CHO BỐN HỌẶC HƠN BỐN THIẾT BỊ....................105
HỆ SỐ YÊU CẦU CHO CÁC BẾP ĐIỆN................................................... 105
HỆ SỐ YÊU CẦU CHO CÁC LÒ ĐIỆN VÀ BẾP ĐỨNG.........................106
HỆ SỐ YÊU CẦU CHO MÁY SẤY Á o QUẦN.......................................... 106
HỆ SỐ YÊU CẨU CHO CÁC PHỤ TẢI KHÁC.........................
106
TÍNH TOÁN CHO MỘT NGÔI NHÀ ĐẶC TRƯNG................................ 107
TÍNH TOÁN TẢI TRỌNG CHO MỘT NGÔI NHÀ CÓ DIỆN TÍCH 2.000
FT VUÔNG...............!........... !.......................'............... .............. .........’.................... 108
PHƯƠNG PHÁP TÙY CHỌN.......................................................................111
CƯỜNG Độ AN TOÀN CỦA DÂY TRUNG TÍNH ĐẦU VÀO................112

10

CHƯƠNG 8 HỆ THỐNG CHIÊU SÁNG.................................................... 114
LUMEN VÀ FUT - NẾN.............................................................................. 114

7


CHIẾU SÁNG TRựC TIẾP VÀ GIÁN T IẾ P .............................................. 115
HÌNH THỨC LẠP ĐẶT ĐÈN TRONG NHÀ Ở..........................................117
Đ ộ PHẢN CHIẾU............................................................................................. 117
TUỔI THỌ CỦA ĐÈN............................................. ............... ............ .......... 118

HIỆU QUẢ ĐIỆN ÁP Ở CÁC LOẠI ĐÈN CÓ CÔNG SUẤT KHÁC
NHAU....
. . z ......................... .'.................................. ..............................119
TÁC DỤNG CỦA ĐIỆN ÁP LÊN TUỔI THỌ CỦA ĐÈN....................... 119
BÓNG ĐÈN “CÓ TU ồI THỌ CAO”.............................................................. 121
CÁC LOẠI ĐẾ ĐÈN.......................................................................................... 121
TÊN GỌI CỦA BÓNG ĐÈN............................................................................ 122
ĐÈN CHIẾU......................
124
HIỆU QUẢ CỦA CÁC ĐÈN MÀU................................................................ 124
ĐÈN HUỲNH QUANH....................
124
ư ụ ĐIỂM CỦA ĐÈN ỊIUỲNH QUANG...................................................... 127
BẤT LỢl Củ a Đè n HUỲNH QUANG........................................................ 127
TUỔI THỌ CỦA ĐÈN HUỲNH QUANG......................................................128
ĐỊNH MÚC CÔNG SUẤT Ở ĐÈN HUỲNH QUANG............................... 128
KÍCH CỠ CỦA BÓNG HUỲNH QUANG......................................................129
HIỆU SUẤT NĂNG LƯỢNG CỦA ĐÈN HUỲNH QUANG.................... 129
CHƯƠNG 9 KẾ HOẠCH LẮP

đ ặ t ............................................................... 130

'c Ả C KÝ HIỆỤ BIỂU TRƯNG....................................................................... 130

S ơ ĐỖ VÀ KẾ HOẠCH PHÁC THẢO......................................................... 136
CHƯƠNG 10 HÌNH THỨC LAP

đặt dây

ĐAU

vào v à t iế p

ĐÂT137

ĐẨU NỐI KHÔNG HÀN.................................................................................. 137
DÂY KHÔNG CÓ VỎ CÁCH ĐIỆN Ở ĐẦU VÀO......................................137
KÍCH CỠCỦA DÂY TRUNG TÍNH.............................................................. 138
ĐỘNG HỒ ĐIỆN...... z z . . . . ... . . z . . .........
.............................................138
DÂY PHÂN PHỐI TRÊN KHÔNG........ ...................................................... 139
DẬY PHÂN PHỐI NGANG.............................................................................139
DÂY PHÂN PHỐI HỆ THỐNG ĐẦU VÀO.................................................. 139
ĐƯỜNG DẪN ĐẦU VÀO..................................................................................139
SƯ CÁCH ĐIỆN Ở DÁY PHẬN PHỐI.................................... ....................141
KHOẢNG CÁCH CẦN THIẾT CHO CÁC DÂY PHÂN PHỐI TRẼN
KHÔNG....... .................................................
143
TRỤ D Ẩ N „ .„ ............„ ...Z ..I..„ .Z Z " IZ ......I...I..Z ...IIZ ...............1 4 3
ĐẦU BẢO VỆ DÂY PHÂN PHỐI...................................................................144
ĐẬU BẢO VỆ CUỐI DÂY VÀO......................................................................144
DÂY PHÂN PHỐI.............
144
ĐẤU DÂY VÀO CHÂN ĐẾ ĐIỆN KÊ. . .. . . . . . . . . . . . . . I . . . I _ I . . Z Z Z I Z . 146
ỐNG DẪN DÂY BẰNG KIM LOẠI (EMT).................................... .... 147
CÁP ĐẬU VÀO HỆ THỐNG PHAN P H O I.
GẮN CÁC CÁP ĐAU VÀO................ z z . z . . . z „ z . . .
148

ZZZZ.„ZZZZZZ"l47

zzz Z Z Z Z .’

8


HỆ THỐNG ĐƯỜNG DÂY Ở MẶT NGOÀI............................................. 150
HỆ THỐNG DÂY PHÂN PHỐI NẰM NGẦM DƯỚI ĐẤT..................... 150
CẦN LƯU Ý.....................................................................................................151
DÂY TRUNG TÍNH NGẦM DẠNG TRAN................................................. 154
TIẾP ĐẤT........................................................................................................ 154
c ự c TIẾP ĐẤT.............................................................................................. 154
DÂY ĐẤT.........................................................................................................155
KẸP TIẾP ĐẤT...............
156
ỐNG DẪN DÂY TIẾP ĐẤT.......................................................................... 156
ĐỔNG HỒ NƯỚC...........................................................................................157
THANH CÁI TRỤNG TÍNH......................................................................... 158
LỖ VÀO ỐNG DẪN ĐỒNG TÂM............................................................... 159
VÒNG LÓT TIẾP ĐẤT..................................................................................159
CẦU NỐI...... ...................................................................................................161
c ự c TIẾP ĐẤT T ự TẠO.............................................................................. 162
CHƯƠNG 11 CÁC ĐẦU RA VÀ CÁC ổ CAM ..........................................164
LỘ RA ở TRẦN NHÀ, CÔNG TAC KÉO.......... ...................................... 167
LỖ RA HỆ THỐNG ĐÈN, DÂY ĐƯỢC DẪN ĐẾN Lỗ RA KẾ T IẾ P ... 168
Ố CẮM..............................................................................................................169
Ổ CẨM, DÂY ĐƯỢC DẪN ĐẾN ĐẦU RA KÊ' TIẾP............................... 170
NỐI DÂỴ CHO CÁC Ổ CẮM............................................ ......................... 171
HỆ THỐNG ĐÈN ĐƯỢC ĐIỀU KHIỂN BỞI CÔNG TÁC Ở TƯỜNG.. 171
‘KET h ợ p c h o b a đ Ẩu r a ........................................................................173

CÁC ĐẦU NỐI DÂY......................................................
174
ĐẦU RA VỚI DÂY DẪN ĐI THÔNG QUẠ CÔNG TẮC......................... 175
ĐẨU RA VỚI CÔNG TẮC, ĐẾN MỘT ĐẦU RA KHÁC..........................177
CÔNG TẮC KIỂM SOÁT CHO HAI ĐẦU RA.......................................... 179
CÔNG TẮC BA CHIỀU................................................................................. 180
ĐÈN KIỂM TRA...........................
185
CÁC Ổ CẮM ĐƯỢC ĐIỀU KHIỂN BỞI CÔNG TẮC..............................186
CÁC Ổ CẮM KÉP CÓ HAI MẠCH ĐIỆN................................................ ■.189
CÁC ĐẨU RA Ở DẠNG KẾT HỢP............................................................ 191
LẮP ĐẶT ĐẦU RA CỐ ĐỊNH Ở DẠNG CHÌM........................................192
THỬ NGHIỆM..................'..........................194
THỬ NGHIẸM HỆ THỐNG DÂY DẪN ĐIẸN BANG KIM LOẠI......... 195
THỬ NGHIỆM HỆ THỐNG CÁP c ó v ỏ BỌC KHÔNG BẰNG KIM
LOẠI.....................
196
CÁC THIẾT BỊ THỬ NGHIỆM MẠCH ĐIỆN......................................... 197
CHƯƠNG 12 CÔNG ĐOẠN HOÀN TẤT: LAP ĐẶT CÁC CÔNG TAC,
Ổ CẤM, ĐẾ GẮN CỐ Đ ỊN H ............................................ .....................................199
LẶP ĐẶT CÁC CÔNG TẮC, ổ CẮM......................................................... 199
LẮP ĐẶT NẮP / MẶT CHE........................................................................ 202

9


ĐẶU DÂY CHO CÁC ĐẦU RA ĐÈN c ố Đ ỊN H ........................................... 203
LẮP ĐẶT CÁC ĐẨU RA ĐÈN c ố Đ ỊN H .......................................................203
LẮP ĐẶT GIÁ ĐỠ Ở TƯ ỜN G ..........................................................................208
Đ IỀU CHỈNH ĐỘ CAO CỦA ĐẾ GẮN c ố Đ ỊN H .......................................209

C H Ư Ơ N G 13 CÁC H ÌN H TH Ứ C Đ Â U DÂY ĐẶC B I Ệ T .......................... 210
HỆ THỐNG ĐÈN TRONG KHUNG VÒM..................................................... 210
HỆ THỐNG ĐÈN TRÊN THANH TRƯ ỢT....................................................211
CÁC CÔNG TẮC CÂM............................... ......................................................... 211
CÔNG TẮC CÓ ĐÈN CHỈ BÁO........................................................................ 212
THIẾT BỊ LÀM GIẢM ÁNH SÁNG................................................................ 212
CÁC THlÌÊT BỊ CÓ THỂ THAY T H Ế ĐƯỢC................................................213
Ổ CẮM L IÊN K ẾT................................................................................................214
DÂY DẪN NỔI Ở BỀ M Ặ T ................................................................................ 215
ĐƯỜNG DÂY CHO HỆ THỐNG L IÊ N LẠC.................................................215
CÁC DÂY TREO..........!................................................................. ....................... 215
NHÀ XE.....................................................................................................................216
CÁC Ổ CẮM NGOÀI T R Ờ I...................................
219
HỆ THỐNG ĐÈN NGOÀI T R Ờ I.........................'..............................................221
BIỂN SỐ NHÀ ĐƯỢC C H IẾU SÁNG.............................................................221
CÁC CỘNG TẮC NGOÀI TRỜ I.........................................................................221
HỆ THỐ NG DÂY CÓ Đ IỆN ÁP T H Ấ P ...........................................................222
BIEN Á P............................. !.................................................................................... 222
CÁC MẠCH ĐIỆN Á P T H Ấ P................................
223
H ÌNH THỨC CHUYỂN MẠCH Đ IỆ N Á P THẤ P........................................ 225
MỘT SỐ GỢI Ý KHI LẮP ĐẶT.........................................................................228
CÁC MẠCH ĐIỆN BA DÂY. 7 . . 7
7
...............................................229
ỨNG DỤNG CAC MẠCH BA DÂY...................................................................233
DẬY TRUNG TÍN H Ở MẠCH RẼ BA DÂY...................................................233
CÁC Ổ CẮM AN T O À N ..’....................................................................................234
TH IẾT BỊ PHÁT H IỆ N K HÓ I............................................................................235

THIẾT BỊ PHÁT H IẸN KHÍ OXIT CACBON............................................... 236
BỂ B Ơ I.......................
236
ANTEN MÁY TRUYEN H Î N H . 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 . 7 7 7 . 2 3 7
C HƯ Ơ N G 14 H Ệ T H Ố N G DÂY D Ấ N C H O CÁC T H IẾ T B Ị Đ Ặ C B IỆ T 238
NHÓM CHỐT CẮM CÙNG ổ CẮM..................................................................238
NHÓM NỐI KẾT THƯỜNG XUYÊN........................................................... 238
NHÓM CỐ ĐỊNH TẠI C H Ỗ .............7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 : 2 3 8
NHÓM ĐƯỢC BỐ TRÍ MỘT MẠCH Đ IỆN ĐẠC B I Ẹ T . 7 7 7 7 7 7 7 2 3 9
ĐỊNH MÜC Ổ CẮM........... .’......... ;............. ..........Ị ........ 7 7 7 7 7 7 7 . . . . . . . . . 2 3 9
MẠCH Đ IỆN RIÊNG BIỆT CHO TƯ NG TH IET B Ị ........
247
MẠCH TH IẾT BỊ............ ............. 7 . . ............7 7 . ........ 7.7777777 7 7 7 7 7 ^ 2 4 7
BỌ PHẬN NGẮT Đ I Ệ N 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 2 4 8

10


NGẮT ĐIỆN CHO THIẾT BỊ CẨM TẠY...................................................248
NGẮT ĐIỆN CHO CÁC THIẾT BỊ c ố ĐỊNH.......................................... 248
CÁC THIET BỊ 24ỌV s ứ DỤNG CÁP.... ................ ................................. 248
DÂY DẬN CHO BẾP ĐIỆN VÀ CÁC THIẾT BỊ ĐẶC BIỆT KHÁC.....249
DẬY DẪN CHO BẾP Đ IỆN ................................................. '..................... 249
BẾP ĐIỆN BỐ TRÍ RIÊNG BIỆT............................................................... 250
MÁY SẤY ÁO QUẦN.................................................................................... 252
MÁY GIẬT T ự ĐỘNG.................................................................................. 252
MAY ĐUN NỨỚG.........................................................
MÁY ĐIỀU HÒA KHÔNG KHÍ s ử DỤNG TRONG PHÒNG.................253
HỆ THỐNG SƯỞI ĐIỆN..............................................................................254
HỆ THỐNG TIẾP ĐẤT.................................................................................255

CHƯƠNG 15 HỆ THỐNG ĐƯỜNG DẨY c ũ VÀ MỚI........................... 257
PHƯƠNG PHÁP DẪN DÂY Ở CÔNG TRÌNH c ữ ...................................257
QUY ĐỊNH CHO CÁC CÔNG TRÌNH c ữ ................................................ 259
MỞ CÁC ĐẦU RA........................................................................................ 260
CÁC LỘ RA TẠM THỜI.............. ................................................................260
CÁC LỖ RA CHO HỘP CÔNG TẮC...........................................................261
CÁC TAI Ở HỘP ĐẦU RA...... ....................................................................263
LẮP ĐẶT CÁC HỘP CÔNG TẮC CHO LOẠI TƯỜNG VÁN................. 264
LẮP ĐẠT c á c Hộ p ĐẦU RA.................................................................... 267
THÁO VÁN SÀN. .......... ............................................................................. 268
LẮP ĐẶT HỘP CÔNG TẮC ở TƯỜNG.....................................................270
CÁP NẰM s a u Vá n c h â n t ư ờ n g ........................................................272
CÁP ĐI THÔNG QUA GÁC MÁI................................................................273
CÁP ĐI THÔNG QUA TẦNG HẦM.......................................................... 273
CÁP CHẠY QUA GÓC TƯỜNG VÀ TRẦN NHÀ.................................... 275
CÁP TỪ TẦNG HAI XUỐNG TẦNG MỘT...............................................277
CÁC VÒNG ĐẨU RA MỞ RỘNG.............................................................. 278
CÁC HỘP ĐẦU RA Ở TƯỜNG XÂY............ ............................................. 279
THAY MỚI MỘT HỆ THỐNG DÂY DẪN c ũ .......................................... 281
LÊN KẾ HOẠCH............................................................................................282
NỐI LẠI CÁC MẠCH ĐIỆN c ũ ..................................................................283
GIỮ LẠI BẢNG PHÂN PHỐI CỮ.............................................................. 283
DI CHUYỂN HOẶC CHUYỂN Đ ổi BẢNG PHÂN PHỐI CỮ................286
THAY ĐỔI HỆ THỐNG PHÂN PHỚI........................................................ 288
CHƯƠNG 16 HỆ THỐNG ĐƯỜNG DÂY Ở NÔNG TRẠI...................... 289
ĐẦU VÀO........................................................................................................ 289
TÍNH PHÙ HỢP............................................................................................ 290
DÂY NÊN CHẠY TRỂN KHÔNG HAY NÊN CHÔN NGẦM DƯỚI ĐẤT7290
CỌC TIẾP ĐẤT......................................................
HÊ THỐNG TIẾP ĐẤT ở NÔNG TRAI.....................................................292

VỊ TRÍ CỦA TRỤ ĐIỆN K Ế ........ ...............................................................293
HÌNH THỨC ĐẤU DÂY c ơ BẢN Ở TRỤ CẤP.........................................294
LẮP ĐẶT ĐIỆN KẾ........................................................................................ 296
CÁCH ĐIỆN Ở ĐẦU TRỤ............................................................................. 296
TIẾP ĐẤT TẠI ĐẦU TRỤ.............................................................................. 296
TẬP HỢP CÁC THÀNH PHẠN CHI TIẾT Ở TRỤ............... ...................297
KÍCH CỠ DÂY DẪN: TỪ TRỤ CẤP ĐẾN CÔNG TRÌNH s ủ DỤNG...298
KHOẢNG VƯỢT TRÊN KHÔNG...................................................................300
CÁP BA SỢI........................................................................................................300
TỔNG TẢI TRỌNG.......... .............................
301
BIẾN ÁP DÒNG..............
302
HỆ THỐNG ĐẦU VÀỌ Ở M ỗi CÔNG TRÌNH..........................................305
NỐI DÂY PHÂN PHỔI VÀO CÔNG TRÌNH s ủ DỤNG..........................306
CÁP SỬ DỤNG CHO NHÀ KHO.................................................................. 307
CÁC HỘP ĐẦU RA KHÔNG BẰNG KIM LOẠI........................................ 309
LẮP ĐẶT ĐƯƠNG DÂY CHO NHÀ KHO.............. .„.............. ..................310
HỆ THONG ĐIỆN Ở KHU v ự c NUÔI ủ VÀ NHỐT GIA CẦM SAU
KHI S IN H ...................
312
HỆ THỐNG ĐÈN Ở CHUÔNG GIA CẦM.................................................. 313
MAY BƠM N ư ơ c ..............................................................................................314
MÔTƠ...................v........................._................................................................... 315
HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG Ở SÂN NÔNG TRẠI..................................... 315
THIẾT BỊ PHÓNG ĐIỆN CHỐNG SÉT...................................................... 316
CHƯƠNG 17 H Ệ THỐNG DÂY DAN

ở một

CĂN HỘ .............. ..................................3

THIẾT KẾ ĐƯỜNG DÂY CHO CẢN HỘ ĐỘC THÂN.............................318
CÁC VẤN ĐỀ 0 HỆ THỐNG PHÂN PHỐI ĐẦU VÀO.......................... 318
S ơ ĐỒ MỘT ĐƯƠNG DẪN............................................................................ 319
THIẾT BỊ PHÂN PHỐI TẬP TRUNG.......................................................... 319
THIẾT BỊ PHÂN PHỐI Ở MỎI CẢN HỘ....................................................321
XÁC ĐỊNH KÍCH c ơ DÂY DẪN CHO CẢN HỘ ĐỘC THÂN............... 322
ĐẲU VẰO PHÂN PHỐI CHO KHU NHÀ ở BA CÃN HỘ..................... 325
CÁC PHƯƠNG PHÁP TÍNH TOÁN TÙY CHỌN......................................326
TÒA NHÀ Ở NHIỀU CẢN HỘ..................................................................... 327
HỆ THỐNG ĐƯỜNG Dâ y ĐIỆN ÁP THẤP. . . I . Z Z I Z I I I Z Z . I 327
THIẾT BỊ MỞ CỬA BẰNG ĐIẸN.................................................................329
CHƯƠNG 18 D ự ÁN ĐƯỜNG DÂY KHÔNG THUỘC DIỆN NHÀ Ở.330
CÁC ĐUI ĐÈN CÔNG SUẤT LỚN...............................................................330
MẠCH RẼ................................... „ ...Z Z ..........„ .........._ .Z Z ..IZ I..„ ....^ 3 3 0
HẸ THỐNG ĐÈN PHÓNG ĐIỆN. . I I I I . Z I I Z Z Z I Z Z Z Z Z 332
CẠC TẢI TRỌNG CHO PHÉP. ...Z ..Z ...Z .Z .Z Z ...... Z " I . . . „ r . Z ^ 332
NỐI DÂY Ở CÁC MẠCH RẼ.... " . . . . . . Z . . . . Z . . I . . I . . Z Z Z Z Z Z I Z 333
HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG 2 7 7 V „ „ . „ I . Z I . . . . . . I . . Z Z Z Z . Z Z Z Z 3 3 4

12


HỆ THỐNG DÂY DẪN TẠM THỜI
...................................................335
HỆ THỐNG PHÂN PHỐI VÀO MỘT TÒA NHÀ Ở................................ 336
BẢO VỆ HỎNG TIẾP ĐẤT CHO CÁC DÂY PHÂN PHỐI 480V...........337

HÌNH THÜC NỐI VÀ TIẾP ĐẤT CHO THIẾT BỊ PHÂN PHỐI.......... 338
KHẢ NĂNG NGẮT ĐIỆN VÀ CÁC ĐỊNH MỮC ĐỘ BỀN.....................339
BẢNG PHÂN PHỐI VA BẢNG ĐIỀU KHIỂN.........................................340
PHÂN BỐ NỘI THẤT....................................................................................342
BẢNG ĐIỀU KHIỂN MẠCH RẼ CHO THIẾT BỊ VÀ HỆ THỐNG
CHIẾU SÁNG...........................................................................................................344
CÁC BẢNG ĐIỀU KHIỂN KHÁC............................................................... 345
S ự GIẢM SÚT ĐỊNH MỨC Ở BẢNG ĐIỀU KHIỂN..............................346
THANH GÓP TRỤNG TÍNH: TIẾP ĐẤT HOẶC CÁCH ĐIỆN?............346
HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG BA PHA......................................................... 347
HỆ THỐNG PHÂN Bố ĐƯỜNG DÂY........................................................349
BỐ TRÍ MẠCH ĐIỆN: HỆ THỌNG 208Y / 120V......................................350
BỐ TRÍ MẠCH ĐIỆN: HỆ THỐNG 480Y / 277V......................................352
BỐ TRÍ MẠCH ĐIỆN: HỆ THONG BA PHA, 3 DÂY NỐI A................. 353
BỐ TRÍ MẠCH ĐIỆN: HỆ THỐNG 240V, 3 PHA, 4 DÂY NỐI A ......... 354
NHÁNH CAO THÊ'......... !.............................................................................355
HỆ THỐNG 3 PHA, 3 DÂY N ố i A HỞ...................................................... 356
ĐƯỜNG CẠP TRUNG TÍNH, MỘT PHA.................................................. 357
ĐƯỜNG CẤP TRUNG TÍNH, BA PHA......................................................359
CÁC DÒNG HÀI.............................................................................................360
TIẾP ĐẤT........................................................................................................361
TIẾP đ ấ t c h o H ệ t h ố n g .....................
361
CÁC HỆ THỐNG DẪN XUẤT RIÊNG BIỆT.......... .................................362
MÁY PHÁT ĐIỆN CÁCH LY..................... ................................................ 365
MÁY PHÁT ĐIỆN D ự PHÒNG................................................................... 365
MÁY PHÁT ĐIỆN KHẨN CẤP........................... ..................... ................. 365
MỘT SỐ GỢl ý v ề h ì n h t h ứ c l ắ p đ ặ t m á y p h á t ĐIỆN.......... 366
CHƯƠNG 19 VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP LẮP đ ặ t đ ư ờ n g d â y
KHÔNG THUỘC DIỆN NHÀ ở ................. ..................................’............._____ 367

CÁC H ộ p NỐI ỐNG DẦN............................................................................ 367
CÁC HỘP NỐI...................................................................................
369
CÁC HỘP ĐẶT NGẰM TRONG TƯỜNG ĐÚC......................................... 370
CÁC DÂY DẤN b ị u ố n c o n g ...................................................................371
HÌNH THƯC NÂNG CÁC ĐƯỜNG DÂY THẲNG ĐŨNG......................374
DÂY TIẾP ĐẤT CỦA MẠCH ĐIỆN...........................................................375
TÍNH TIẾP ĐẤT LIÊN TỤC........................................................................375
ĐƯỜNG DẨN BẰNG KIM LOẠI LẮP ở BỀ MẶT.................................. 376
ĐƯỜNG DẨN KẾT HỢP NHIỀU ĐẦU RA....... .......................................378
CÁC MẠCH TÍN HIỆU VÀ ĐIỀU KHIỂN TỪ XA................................. 379
ĐƯỜNG DÂY Ở VỊ TRÍ ẨM ƯỚT.............................................................. 380

13


ĐƯỜNG DÂY VÀ CÁC ĐIỀU KIỆN ĂN MÒN.......................................... 380
ĐƯỜNG DÂY NGOÀI TRỜI....................................... ...................................381
HỆ THỐNG ĐÈN TRANG T R Í...................................................................... 381
ỐNG BẢO VỆ ĐƯỜNG DÂY.......................................................................... 383
ỐNG DẪN DÂY LẮP ĐẶT DƯỚI SÀN.........................................................383
HỆ THỐNG DẪN CÁP DẸT...........................................................................384
MAM Cá p ...........................'............................................................................... 385
CHƯƠNG 20 H Ệ THỐNG C H IẾ U SÁNG KHÔNG THUỘC D IỆN NHÀ
Ở ...... .......................... ’............................................................................ ...................... 387
ĐÈN SỢI NUNG CÓ TUỔI THỌ KÉO DÀI............................................... 387
THAY THẾ MỚI CÁC BÓNG CÙNG MỘT LÚC.......................................387
BÓNG ĐÈN LOẠI “R” VÀ “PAR”............ !.................................................... 388
BÓNG “HALOGEN - VONFRAM”. .................................................... .......... 389
YÊU CẦU CỦA NGUỒN CHIẾU SÁNG..................................................... 390

CÁC BÓNG 6 VÀ 12V...............................................................„ ................... 390
CÁC GHI NHẬN KHÁC VỀ CÁC BÓNG HUỲNH QUANG.................. 391
ĐẾ / ĐUI ĐÈN HUỲNH QUANG................................................................. 391
CÁC PHƯƠNG PHÁP KHỞI ĐỘNG............................................................392
HIỆU SUẤT Ở BÓNG HUỲNH QUANG.................................................... 393
ĐÈN HUỲNH QUANG BẢO TOÀN NẢNG LƯỢNG................................394
SỐ LUMEN CHO M ỗ i FT (0,3048 M)......................................................... 394
ĐÈN HUỲNH QUANG DẠNG CHỮ u ........................................................395
KÝ HIỆU ở ĐÈN HUỲNH QUANG............................................................ 395
ĐIỆN THẾ Ở BÓNG HUỲNH QUANG.......................................................396
MÀU SẮC ÁNH SÁNG Ở BỐNG HUỲNH QUANG................................. 396
ĐẶC TÍNH CỦA ĐÈN HUỲNH QUANG....................................................396
ĐÈN HID (PHÓNG ĐIỆN CƯỜNG ĐỘ CAO)........................ „„„„
398
ĐÈN HƠI THỦY NGÂN.................................................................................399
ĐÈN HALOGENUA - KIM LOẠI..... ........................................................... 400
ĐÈN NATRI CAO ÁP.............z .................................................................... 401
SỌ SÁNH BA LOẠI ĐÈN H I D .„ ..„ „ „ „ „ Z „ „ „ „ „ „ „ „ „ Z Z Z Z Z Z Z .4 0 2
BẢNG 20 - 2. SO SÁNH BA LOẠI ĐÈN HID............................................402
ĐÈN NATRI ÁP SUẤT THẤP...................................................................... 402
MỘT SỐ LƯU Ý VỀ HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG Ở NƠI KHÔNG
THUỘC DIỆN NHÀ Ở............................................................................................... 402
CHIẾU SÁNG TỐT
„ Z Z .Z „ Z Z Z Z I Z .„ Z Z Z „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ 4 0 3
SO SÁNH SỐ LUMEN Ở CÁC LOẠI ĐEN KHÁC NHAU. z z „ . „ z . „ 4 0 3
BỐ TRÍ CHÓA ĐỆN............... ......... „ „ „ . „ „ „ z z . . . . . . . . 4 0 4
HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG TẠP TRUNG TẠI ĐIỂM LÀM VIỆC........ 404
CHƯƠNG 21 H Ệ THỐNG DƯỜNG DÂY CHO M Ô TƠ ______ _______ 405
PHẨN 1: NHẬN ĐỊNH CHUNG...., ........................................................... 405
ĐỊNH MỨC ĐIỆN ÁP CỦA MÔTƠ.............................................................. 405

14


CÁC LOẠI CẦU DẠO.................................................................................... 406
MẠCH RẼ CỬẠ MÔTƠ.................................................................................408
DÒNG CỦA MỎTƠ........................................................................................410
DÒNG TẢI ĐẨY ĐỦ......................................................................................410
DÒNG QUÁTẢI.............................................................................................410
DÒNG KHỞI ĐỘNG...................................................................................... 410
PHẦN 2: MẠCH ĐIỆN CHỈ CÓ MÔTƠ, KHÔNG CÓ TẢI TRỌNG NÀO
KHÁC................. ..................................................................................................... 412
DÂY CẤP CHO MÔTƠ........... .................................................................... 4Ị2
CÁC DÂY DẪN MẠCH RẺ CỦA MỔTƠ............................................'.......412
PHƯƠNG TIỆN NGẮT ĐIỆN...............................................
413
CÁC LOẠI PHƯƠNG TIỆN NGẮT ĐIỆN................................................. 413
ĐỊNH MỨC AMPE...................
415
THIẾT BỊ BẢO VỆ HỎNG TIẾP ĐẤT VÀ ĐOẢN MẠCH ở MẠCH RẺ
CỦA MÔTƠ...
.............. ................ ............. ................ ......!................!;..........415
ĐỊNH MỨC TỐI ĐA CỦA THIẾT BỊ BẢO VỆ HỎNG TIẾP ĐẤT VÀ
ĐOẢN MẠCH Ở MẠCH RẼ CỦA MÔTƠ........................................................... 415
B ộ ĐIỀU KHIỂN MÔTƠ............................... ............................................ 416
CÁC QUY ĐỊNH CHO BỘ ĐIỀU KHIỂN................................................. 416
B ộ ĐIỂU KHIỂN “TRONG TẦM NHÌN”..................................................418
CÁC QUI ĐỊNH VỀ BỘ ĐIỀU KHIỂN...................................................... 418
HÌNH THÜC VẬN HÀNH CỦA BỘ KHỞI ĐỘNG.................................. 419
CÁC LOẠI THIẾT BỊ BẢO VỆ QUÁ TẢI.................................................421

THIẾT BỊ BẢO VỆ QUÁ TẢI TÍCH HỢP................................................ 422
PHẨN 3: HAI HOẶC NHIỀU MÔTƠ TRONG CÙNG MỘT MẠCH
ĐIỆN................... ............................................. ............................... ....................... 422
BỐ TRÍ THEO NHÓM........................
422
MẠCH RẼ ĐA DỤNG CHO MỘT s ố MÔTƠ........................................... 423
MỘT SỐ MÔTƠ s ữ DỤNG CÙNG MẠCH R Ẽ ....................................... 424
N ổ i DÂY ở MẠCH CẤP CHO M Ở rơ!.................................................... 424
MẠCH RẼ CHO HAI HOẶC NHIỀU MÔTƠ............................................425
CẤC PHƯƠNG TIỆN NGẤT ĐIỆN........................................................... 425
PHẦN 4: MÁY NÉN KHÍ VÀ MỘTƠ LÀM LẠNH ở DẠNG KÍN.........426
CÁC CHỈ DẪN ĐƯỢC GHI Ở BẢNG HIỆU.............................................426
SỬ DỤNG Dữ LIỆU Ở BẢNG HIỆU........................................................427
CÁC DÂY DẪN ở MẠCH RẺ CỦÁ MÔTƠ.............................................. 427
THIẾT BỊ BẢO VỆ ĐOẢN MẠCH VÀ HỎNG TIẾP ĐẤT Ở MẠCH RẼ
CỦA MÔTƠ................... .................... !............ ............................. ........427
CÁC PHƯƠNG TIỆN NGẮT ĐIỆN............................................................427
BỘ ĐIỀU KHIỂN.!...................... !....................................!.;.!........... ;.!........428
THIẾT BỊ BẢO VỆ QUÁ TẢI Ở MÔTƠ.................................................... 428

15


CHƯƠNG 22 HỆ THỐNG ĐƯỜNG DÂY Ở KHU v ự c ĐẶC BIỆT
NGUY H IỂ M ............. .............................................................................. ............ .........429
HÌNH THỨC ĐÁNH GIÁ................................................................................ 429
KHU V ự c LOẠI I................... ........... ......... .. . . . .......... .. . . .429
KHU V ự c LOẠI II........... ............ .... ... ... .. . . ... .... . ... ... .. ... .430
KHU V ự c LOẠI III.......................................................................................... 431
PHƯƠNG PHAP BẢO VỆ................................................................................431

CÁC NGUYÊN TẮC cơ BẢN DÀNH CHO THIẾT BỊ.............................432
BẢO TRÌ CHÍNH XÁC.........................
433
CÁC Ổ NỐI KÍN................................................................................................ 433
PHƯƠNG PHÁP SỨ DỤNG ĐƯỜNG DÂY.................................................433
HỆ THỐNG ĐƯỜNG DÂY Ở CÁC TRẠM SỬA CHỮA XE.....................434
PHƯƠNG PHÁP SỨ DỤNG ĐƯỜNG DÂY.................................
435
TRẠM DỊCH VỤ........... '...................... ............ .. . .......... ........... ... ... .436
KHU V ự c SƠN THỔI...................................................................................... 437
PHỤ LỤC.™ .............................................................................................

438

I. CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ H IỆU ........................................................... 438
II. TIỀN TỐ THẬP PHÂN.............................................................................. 440
III. CÔNG THỨC CHUYỂN Đ ổ i NHIỆT ĐỘ CELSIUS (°C) VÀ
FAHRENHEIT CF).......................... ......... ................ ................................. ........... .441
IV. ĐỊNH LUẬT OHM VÀ CÁC CÔNG THỮC KHÁC (CHO CÁC MẠCH
ĐIỆN HAI DÂY)......................
...441
V. MỘT SỐ CÔNG THỨC TÍNH TOÁN KHÁC........................................ 442
VI. HỆ ĐO LƯỜNG ANH-MỸ VÀ HỆ MÉT...............................................443
VII. ĐỊNH MỨC CÔNG SUẤT TIÊU THỤ w Ở MỘT s o THIET BỊ ". 444

16


CHƯƠNG 1
CÁC THIẾT BỊ VÀ MẠCH ĐIỆN c ơ BẢN

Để dòng điện tạo ra được một hiệu ứng, không những dòng
điện cần dược lưu thông mà còn phải đi ngang qua thiết bị cần
vận hành. Nói cách khác là cần phải có hai dây dẫn từ điểm
khởi đầu của dòng (nguồn điện) đến thiết bị.
BỔNG ĐÈN.
Đây là thiết bị về nguồn chiếu sáng và là thiết bị thông
dụng nhất. Bóng đèn chủ yếu bao gồm một sợi nung (sợi dây
đèn, sợi tóc đèn) làm bằng tungsten, một thứ kim loại có điện
trở và điểm nóng chảy cao. Điều kiện này cho phép sợi tóc được
nung ở một nhiệt độ râ't cao (trên 4.000°F/ 2.204°c ở một bóng
bình thường) mà không bị cháy đứt. Sợi tóc dược treo ở một giá
dỡ trong bóng. Không khí trong bóng được lấy đi, và ở đa sô' kiểu
bóng, một loại khí trơ như argon được đưa vào, để tăng tuổi thọ
cho bóng; hai đầu ra sợi tóc được dẫn đến đế đèn, được cách
điện để tạo tiếp điểm cho hai sợi dây dẫn điện vào. Bóng đèn
vận hành thông qua một đui đèn (Hình 1 - 1 )

Hình 1 - 1 . Một đui đèn điển hình

17


Đầu A của đui đèn được dẫn đến tiếp điểm chính giữa của
chân đế đèn, đầu B nô'i với đầu ra lớp vỏ hình ren ốc (dược cách
điện hoàn toàn với tiếp điểm giữa và đầu ra A), tương ứng với đế
đèn hình ren ốc. Khi bóng đèn được vặn khít khao vào đui, dòng
điện chạy vào ở A, đi thông qua sợi tóc và ra ở B (Hình 1 - 2).

Hình 1 - 2 . Hình cắt ngang đui đèn điển hình
được nêu ở hình 1 - 1 .

Trong thực tế có thể kể đến 3 loại bóng đèn:
- Đèn sợi tóc (filament lamp).
- Đèn phóng diện hoặc đèn dẫn điện qua khí (discharge
lamp / gas conduction lamp)
- Đèn huỳnh quang (fluorescent lamp).
Các loại đèn và đui đèn sẽ được nói chi tiết hơn ở các
chương 8 và 11.
CÁC THIẾT BỊ SỬ DỤNG N ố i DÒNG VÀ PHÂN PHOI
ĐIỆN.
Thiết bị nôi dòng được định nghĩa như một thành phần để
tải dòng diện chứ không tiêu thụ dòng điện; chẳng hạn các ổ
cắm, cầu dao, thiêt bị bảo vệ quá dòng, các công tắc . . . Các ổ
cắm hoặc đui đèn là các thiết bị không tiêu thụ công suất, nhưng
cho phép cáơphụ tải tiêịi thụ công suât khi được cắm vào.
Trong^hỉễửkê^và lắp đặt đường dây, tất cả các nối kết của
một đường dâỹ vtíi B}ộlfđường dây khác hoặc với một đầu ra,
18


được tiến hành trong một hộp phân phôi (bằng kim loại hay
bằng một vật liệu khác). Các thiết bị nối dòng và phân phôi này
sẽ được nói đến ở chương 5.
ĐẦU RA.
Bất kỳ điểm nào trên các dây dẫn, nơi công suất được lấy ra
để tiêu thụ, được gọi là đầu ra của dòng. Bản thân các ổ cắm và
dầu ra không tiêu thụ công suất. Hộp phân phôi nơi các cầu dao
được bô” trí không được gọi là đầu ra mà chỉ là đầu nôi các cầu
dao. Đầu ra dược sử dụng cho các hộp phân phôi có bô" trí các ổ
cắm, nơi dòng dược lấy ra để tiêu thụ phụ tải.
NGUỒN CẤP.

Ớ tất cả các sơ đồ được sử dụng trong sách này, từ “nguồn
cấp” được xem là máy phát điện, biến áp, pin / acquy hoặc bất
kỳ một nguồn cấp điện nào khác. Ngoài ra nó còn được sử dụng
để chỉ đường dẫn điện vào một nhà ở hoặc cao ốc hay điểm mà
một phần mạch đặc biệt được nêu ra thảo luận sau đó.
MẠCH ĐIỆN C ơ BẨN.
Hình 1 - 3 minh họa một đường dẫn từ nguồn đến ổ cắm
với một bóng dèn và một đường dẫn khác từ bóng trở về lại
nguồn. Ớ mọi sơ đồ mạch điện trong sách, dây / đường dẫn có
tiếp đất (nguội) được biểu diễn bằng một dòng nhạt (— ); dây /
đường dẫn không tiếp đất (nóng) được biểu diễn bằng dòng đậm
(— ). Hình thức biểu diễn này không có nghĩa là dây này lớn
hơn dây kia, nhung phải hiểu là cả hai dây đều có cùng kích
thước. Điều này chỉ nhằm giúp chúng ta dễ dàng hơn khi theo
dõi sơ đồ.
Dòng diện chạy qua một dây dẫn, vào bóng đèn và ra trở lại
bằng dây dẫn kia. Hiện tượng này tạo ra một dòng kín, bóng
đèn sẽ sáng lên chừng nào còn được nguồn cung cấp công suất.
Hình 1 —4. Minh họa một mạch điện đi cùng một cầu dao.
Hình thức mở cầu dao tương tự với hiện tượng ngắt dòng dẫn.

19


ĩ

Nguồn điện
ịI

— i ____

Hình 1 - 3 .
Một mạch điện
Không có khả năng tắt hoặc mở bóng đèn.

đơn

giản

nhất.

Hình 1 - 4 . Một cầu dao được thèm vào cho mạch điện
để tắ t/ mở bóng đèn.
CÔNG TẨC BẬT.
Trong các mạch điện hiện hành, cầu dao với các thành phần
không đưqc bảo vệ (Hình 1 - 5) sẽ không được sử dụng. Thay
vào đó, chúng ta sẽ sử dụng một hình thức cầu dao ở dạng công
tắc bật (hình 1 - 6 ) gắn vào tường. Công tắc gọn nhỏ nhưng thao
tác hoàn toàn tương tự với cầu dao.

Hình 1 - 5 . Cầu dao mở/đóng một dây dẫn
20


Hình 1 - 6 . Công tắc bật với cơ cấu vận hành hoàn toàn
giống như cầu dao ở hỉnh 1 - 5 , chỉ mỏ ¡đóng một dây dẫn; các
thành phần của công tấc được bảo vệ hoàn toàn.
Bất kỳ một cầu dao nào chỉ đóng và mở một đường dây dẫn
đều được gọi là cầu dao một cực (single - pole switch). Công tắc
một cực dược xác định rõ chức năng tắt/mở (ON/OFF) bằng chữ ở
núm

MẠCH ĐIỆN NỐI TIẾP.
Mạch điện ở hình 1 - 4 chỉ có thể điều khiển tắt mở một
bóng đèn. Hình 1 - 7 mô tả một sơ đồ qua đó công tắc điện từ
nguồn di qua dây dẫn và đến bóng đầu tiên, qua bóng thứ h a i....
sau đó đi qua công tắc để trở về lại nguồn. Qua đó các bóng sẽ
cháy sáng. Nhưng chúng sẽ chỉ cháy nếu không quá nhiều bóng
được sử dụng và nếu như chúng có cùng kính cỡ và cùng điện áp
chính xác. Sơ dồ mạch điện này được xem như không thực tiễn
vì dòng phụ thuộc vào tổng trở, các đèn nhỏ (có điện trở cao) sẽ
hạn chế dòng và các bóng lớn sẽ sáng rất mờ, hoặc tất cả các
bóng sẽ không sáng nếu công suất dòng không đủ để làm cháy
các sợi tóc. Ngay cả các bóng nhỏ sẽ không sáng nổi ở độ sáng
bình thường của nó. Khi một bóng dược tháo khỏi đui cắm hoặc
21


bị cháy (Hình 1 - 8), sẽ xảy ra một hiện tượng tương tự như cầu
dao được mở. Tâ't cả các bóng sẽ tắt. Kiểu nôi mạch này được gọi
là mắc nối tiếp (series) và được sử dụng trong những mục đích
và công dụng đặc biệt (các loại đèn dây trang trí ...)

~ rI ~
Nguồn cấp

Ị1

ì
Hình 1 - 7 . Dạng mạch điện nối tiếp.

ĩị

Nguồn cấp

Hình 1 - 8. Ớ dạng mạch này, khi một bóng được lấy đi,
tất cả các bóng còn lại sẽ không sáng.
Ký hiệu ở Hình 1 - 9 được sử dụng để mô tả bóng đèn và
đui đèn.
Ký hiệu sơ đồ ở Hình 1 —10 cho biêt các dây dẫn cắt nhau,
có được nôi cùng nhau hay không.

Hình 1 —9. Ký hiệu trên được sử dụng để minh họa bóng
và đui đèn

22


+

f-

Dây dẫn được nối
cùng nhau

“ f~

-f-

Dây dẫn cắt nhau
nhưng không nòi

Hình 1 - 1 0 . Lưu ý cẩn thận ký hiệu này, để biết được là

dây dẫn có dược nối cùng nhau hay không.
MẠCH ĐIỆN SONG SONG.
Hình 1 - 1 1 minh họa cho một mạch điện mắc song song.
Vđi hình thức này khi một bóng bị cháy hoặc lấy đi, dòng vẫn đi
trực tiếp từ nguồn đến mọi bóng khác còn lại. Đầu ra bên còn lại
của bóng đèn tiếp tục được dẫn trở lại nguồn qua công tắc. Với
mạch song song này, một công tắc có thể diều khiển chế độ tắt
mở của nhiều bóng, bất chấp sự cổ xảy ra cho từng bóng.

Hình 1 - 11. Ở dạng mạch này, một công tắc được sử
dụng để điều khiển chế độ tắt ¡mở của 5 bóng.
SỪ DỤNG NHIỀU CÔNG TAC.
Mạch điện được mô tả ở đây thường được sử dụng trong một
phòng nghỉ/hóng mát hoặc ở một căn phòng phụ. Tết cả các đèn
đều không còn điều khiển qua một công tắc. Hình 1 - 1 2 trông
tương tự như Hình 1 - 1 1 , nhưng thay vì sử dụng một công tắc,
mạch 1.12 sử dụng đến 5 công tắc, được đánh sô' từ 1 đến 5,
tương ứng với 5 bóng đèn. Dòng điện từ nguồn chạy đến bất kỳ
bóng đèn nào, đều có thể đi qua bóng, qua công tắc và trở về lại
23


nguồn. Hiện tượng này đều xảy ra khi một, hai hoặc tất cả các
công tắc đều mở; mỗi công tắc đều hoàn toàn dộc lập với nhau.

Hình 1 - 12. Vái dạng mạch này, mối bóng đều được
điều khiển bởi một công tác riêng biệt.
Hình 1 - 1 3 gồm một dây 5 bóng đèn được bô' trí thay cho
một bóng đơn ở hình 1 - 12. Mỗi dây bóng được điều khiển bỏi
một công tắc riêng được đánh sô' từ 1 đếnỗ. Dòng diện vẫn lưu

thông bình thường, cho dù có xảy ra bất kỳ sự cô' ở dãy đèn nào.

Hình 1 - 13. Sơ đồ này tương tự với hình 1 - 12, ngoại
trừ mỗi công tắc điều khiển được 5 bóng.
Hình 1 - 14 là mạch điện cơ bản cho một căn hộ 5 phòng
với một dàn dèn 5 bóng cô định cho mỗi phòng, đèn ở mỗi phòng
24


được điều khiển bởi một công tắc. Như được mô tả ở hình 1 - 14,
dây dẫn từ tầng hầm lên dến hai phòng ở tầng 1 và ba phòng ở
tầng 2.

Hình 1 - 14. Dạng mạch điện ở hình 1 -13 được bố trí
lại.
Ổ CẮM.

Các thiết bị chiếu sáng và phục vụ sinh hoạt thường có thể
di chuyển được, ổ cắm chủ yếu sử dụng cho nhu cầu này. Khái
niệm về một ổ cắm được trình bày ở Hình 1 - 15; một cặp tiếp
điểm bằng kim loại được nôi trực tiếp từng cái một vào hai dây
dẫn điện nguồn, chổt cắm là hai tiếp điểm tương ứng tiếp xúc
cùng cặp tiếp điểm của điện nguồn. Hai dây dẫn nôi chốt cắm
cùng thiết bị

25


Hình 1 - 16. Mô tả một ổ cắm kép (phù hợp cùng lúc cho cả
hai chốt cắm). Hiện nay ổ cắm đơn (hình 1 —17) rất ít khi được

sử dụng trong lắp đặt và thiết kế.

V'
Hình 1 - 16. Õ cắm kép cho phép hai thiết bị cắm vào
cùng lúc.

Hình 1 - 1 7 . Ô cấm đơn hiện nay rất ít dược sử dụng.
26