Thực trạng giáo dục và đào tạo việt nam

Thực trạng giáo dục và đào tạo Việt Nam
1. Những vấn đề chung
Có lẽ với thực trạng giáo dục và đào tạo hiện nay, Việt Nam chúng ta còn lâu mới bắt kịp
được nền giáo dục đào tạo thế giới, thậm chí là một vài nước trong khu vực. Vấn đê ở đây
là: đầu tư cho giáo dục hiện nay quá tràn lan, không có trọng điểm. Chẳng hạn đầu tư nhiều
tiền vào cải tiến sách giáo khoa, nhưng vẫn sai sót, tụt hậu. Đầu tư vào xây dựng cơ bản
nhưng trường lớp vẫn xuống cấp…tiêu cực trong đầu tư vẫn còn, v.v...
Ngoài ra, hiện nay chủ chương xã hội hóa giáo dục (huy động các nguồn lực xã hội vào phát
triển giáo dục) làm chưa được như mong muốn. Số lượng các trường dân lập, tư thục – sau
nhiều năm khuyến khích - vẫn chưa nhiều và chất lượng đào tạo cũng rất khác nhau. Sau 5
năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII, giáo dục đã đạt được trình độ phát triển
mới. Việt Nam đã đạt chuẩn về xoá mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học, bắt đầu phổ cập
trung học cơ sở trong các thành phố và tỉnh. Nhà nước đã dành đầu tư thích đáng là 15% cho
giáo dục đúng như Nghị quyết Trung ương 2 đã đề ra. Cơ sở vật chất cho giáo dục đã được
tăng cường. Hệ thống các trường đại học, cao đẳng cũng đã phát triển. Hệ thống các trường
đào tạo nghề, trường sư phạm được củng cố. Các trường dân tộc nội trúđược mở rộng, tạo
điều kiện cho con em các dân tộc được đi học. Đội ngũ nhà giáo lớn mạnh hơn. Trong toàn bộ
xã hội, sự quan tâm đến giáo dục ngày càng rõ nét hơn.”

2.Những yếu kém bất cập
Trong quá trình thực hiện, giáo dục cũng nảy sinh nhiều vấn đề bức xúc. Quy mô, số lượng học
sinh tiểu học, THCS dần dần ổn định nhưng sức ép số lượng ở cấp THPT và đại học còn rất
lớn do khả năng phân luồng học sinh hạn chế; sự phát triển kinh tế và nhu cầu nguồn nhân lực
không đồng đều ở các vùng miền cho nên có nhiều khó khăn trong giải quyết việc làm; phát
triển các trường lớp ngoài công lập, phi chính quy, dạy thêm học thêm... chưa theo quy hoạch
và thiếu quản lý chặt chẽ dẫn đến giảm sút chất lượng, có dấu hiệu vi phạm, tiêu cực gây bức
xúc trong nhân dân và xã hội; xuất hiện sự mất cân đối, mâu thuẫn, không hài hòa, chưa
tương xứng giữa quy mô, chất lượng và điều kiện đáp ứng của nền kinh tế trong khi công tác
xã hội hóa giáo dục chưa đạt hiệu quả mong muốn.. Học sinh có xu hướng học lệch, học tủ,
phụ huynh muốn con em học thêm nhiều vì mục tiêu trước mắt, chạy theo những bộ môn
khoa học tự nhiên, coi nhẹ các bộ môn khoa học xã hội và những lĩnh vực văn hóa nghệ

thuật, chạy theo những ngành nghề dễ kiếm việc làm, sớm có thu nhập và thu nhập cao... Vì
vậy, khả năng phân luồng và định hướng nghề nghiệp kém hiệu quả. Nội dung kiến thức phổ
thông có phần quá tải, nặng lý thuyết kinh viện, thiếu thực hành ứng dụng; thời lượng học
trên lớp và làm bài tập ở nhà quá nhiều, học sinh thiếu thời gian để rèn luyện thể chất, vui
chơi giải trí và ứng dụng vào thực tế những điều đã học, ít có điều kiện hòa nhập cuộc sống
cộng đồng, xã hội. Chất lượng giáo dục phổ thông chỉ có thể đánh giá chủ yếu trên kết quả


xếp loại, kết quả thi tốt nghiệp, tuyển sinh vào CÐ, ÐH; thi học sinh giỏi quốc gia, quốc tế.
Trong khi đó hình thức thi cử, kiểm tra đánh giá còn nặng nề, chú trọng đầu vào, thả lỏng đầu
ra, chưa theo một quy trình chặt chẽ nghiêm túc, khoa học, khách quan cho nên trong một số
trường hợp cho ta một số kết quả theo lối chạy theo thành tích, chưa đánh giá đúng thực tế
chất lượng học sinh.
Kết quả đánh giá chất lượng giáo dục phổ thông chỉ theo những tiêu chí chung, chưa chú ý
đặc điểm vùng, miền, điều kiện kinh tế - xã hội, quan điểm chỉ đạo, khả năng tổ chức thực
hiện, nhất là chưa nắm bắt được thông tin chính xác, hệ thống về thành quả đạt được sau khi
tốt nghiệp, bước vào cuộc sống. Những tác động khách quan của giáo dục gia đình và tâm lý
xã hội cũng góp phần gây nhiễu trong việc xác định và đánh giá chất lượng giáo dục.
Những nhân tố liên quan chất lượng giáo dục đang trong tình trạng vừa thiếu vừa yếu như:
chương trình, sách giáo khoa chậm đổi mới; giáo viên chưa đồng bộ về cơ cấu; cơ sở vật chất
trường lớp, sách thiết bị còn thiếu thốn, chưa kiên cố, chuẩn hóa và hiện đại hóa; công tác
quản lý, chỉ đạo giáo dục còn bất cập; nguồn lực và động lực cho giáo dục phát triển hạn chế,
chủ yếu là sự đầu tư của Nhà nước, công tác xã hội hóa giáo dục kém hiệu quả và chưa thật
sự đi vào cuộc sống.” (Giải quyết mâu thuẫn giữa phát triển quy mô và bảo đảm chất lượng Nhà giáo Ưu tú, TS. HOÀNG HUY LẬP - Giám đốc Sở GD-ÐT Thừa Thiên - Huế)

3. Những vấn đề nổi cộm hiện nay
A,Tính gian dối tràn ngập ngành giáo dục
Quả thật gian dối là một biểu hiện của vô đạo đức. Đáng lý ngành giáo dục phải nêu một tấm
gương về việc chống lại thói gian dối đang ngày càng thâm nhập vào mọi mặt của xã hội ta,
nhưng hình như nó bất lực! Một chỉ thị của cấp tỉnh để chỉ đạo tỉ lệ tốt nghiệp của học sinh

phổ thông trong tỉnh là điều không hiếm có, mà trong trường hợp đó, Giám đốc sở giáo dục
không thể không nghe. Cũng không ít thư tay của các quan chức gửi hiệu trưởng đề nghị chiếu
cố em này em khác... và hiệu trưởng cũng không thể không "nghiên cứu cẩn thận"... Đó là cơ
chế hiện nay dạy người ta nói dối! Lecmôntốp đã nói rất hay,

B,Có nơi, lò luyện thi giảm 80%
Với cách ra đề thi như năm nay, việc luyện thi ở các lò không còn tác dụng, có nơi giảm 80%,
60%... Dần dần, thí sinh không nên đến các lò luyện thi mà chỉ cần học trong chương trình bởi
đề thi vừa sức học sinh, nằm trong chương trình và đảm bảo sự phân hoá (40% cán bộ ra đề
thi là giáo viên phổ thông và 60% là giáo viên ĐH trên toàn quốc đại diện các vùng miền).


Kỳ thi ĐH năm nay, có trên 2.300 thí sinh bị điểm 0 cả ba môn (ít hơn năm ngoái) và có 39 học
sinh thi đạt 30/30 (nhiều hơn năm ngoái). Việc cải tiến tuyển sinh tạo điều kiện cho phụ huynh
học sinh nhìn nhận đúng thực lực con em mình. Với công tác cải tiến, việc phân luồng học sinh
là rất tốt và cần thiết, ví như ĐH Bách khoa Hà Nội ba năm trước có tỷ lệ "chọi" là 7,7
nhưng vừa qua chỉ còn 2,4; hay việc tổ chức thi vào ngày thứ bảy và chủ nhật đã giúp tránh sự
ách tắc giao thông ở TP.HCM và Hà Nội...

C,Cải tiến đề thi, nhưng chưa thật hay
… “Trước hết, đó là năm nay, việc tổ chức thi cử do Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng, cơ
quan chuyên lo việc thi cử của Bộ Giáo dục và Ðào tạo mới được thành lập, chịu trách nhiệm
chính, có sự phối hợp của các vụ chức năng, trong đó tổ chức ra đề thi là một công việc lớn.
Các đề thi phải đạt được ba yêu cầu:
1- Bảo đảm bí mật, an toàn tuyệt đối cả quá trình từ lúc ra đề thi, in sao đề thi, vận chuyển đề
thi đến tận giờ phát đề thi cho từng thí sinh.
2- Ðề thi nằm trong chương trình (lớp 12), tuyệt đối chính xác, tường minh về chuyên môn,
không sai sót.
3- Bảo đảm yêu cầu đổi mới, vừa kiểm tra được kiến thức cơ bản, kỹ năng vận dụng của học
sinh, chống cách học vẹt, học tủ, học thuộc mà không hiểu.

Một điểm mới nữa trong việc ra đề thi là năm nay, từng môn thi đều có bộ phận phản biện,
tránh tình trạng sai sót, hoặc phải đính chính, hoặc để thí sinh phải hỏi lại về đề như trước
đây.
Ðến thời điểm này, hai yêu cầu trên của đề thi đã đạt được. Các đề thi sao in rõ ràng, không
sai sót, không phải đính chính, bảo đảm an toàn, bí mật. Riêng có một số thông tin về rò rỉ đề
thi ở nơi này, nơi khác mà báo chí đã đặt câu hỏi tại cuộc họp báo tối 4-6, Thứ trưởng Nguyễn
Văn Vọng, Trưởng Ban chỉ đạo kỳ thi, chỉ có thể nói sẽ điều tra xem xét về thông tin này, khi
làm việc với cơ quan chức năng và địa phương đó, chưa thể khẳng định rõ ràng điều gì.
Còn về yêu cầu đổi mới (thực chất là cải tiến) cách ra đề thi, theo ý kiến của giới chuyên môn,
và học sinh ở cơ sở, đề thi Toán ra khá chuẩn, đề thi Hóa, đề thi Văn... đều ít nhiều cập nhật
yêu cầu cải tiến. Riêng đề Hóa, cần rút kinh nghiệm ở cách trình bày, bố cục sao cho khoa học
hơn, vì nếu không, học sinh có thể sẽ nhầm, không làm bài tập bắt buộc (do xếp sau hai câu
hỏi lý thuyết - yêu cầu chọn một) khiến một số nơi các giám thị coi thi nguyên là giáo viên Hóa,
khi phát hiện ra, đã phải lưu ý thí sinh tránh thiệt thòi cho các em.
Tuy nhiên, có thể đây là năm đầu Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng tổ chức ra đề thi, mọi
việc còn khá mới mẻ, việc chọn đề thi cần bảo đảm "an toàn" cho dù chưa thật hay theo yêu
cầu đổi mới.


Cũng có thể các đề thi năm nay tuy có cải tiến, nhưng lại chưa đủ độ như yêu cầu, chưa thật
hay hoặc Bộ Giáo dục và Ðào tạo, do lưu ý trước yêu cầu của một số địa phương tại hội nghị
tổng kết thi năm ngoái về độ đồng đều trong cách ra đề giữa các môn thi, mà tại cuộc họp báo,
đại diện Bộ Giáo dục và Ðào tạo thận trọng khi nhận xét về chất lượng các đề thi, cho rằng, chỉ
có thể đánh giá chính xác sau chấm thi, dựa trên cách làm bài của thí sinh.
Cũng có thể, tuy chủ trương đổi mới cách ra đề thi là chủ trương đúng đắn, hay, nhưng với
cách dạy - cách học thụ động khô cứng thầy đọc - trò chép phổ biến như hiện nay, thì kết quả
làm bài không thể cao. Vì thế, năm nay, không có đề thi nào có sức hấp dẫn, gây sự chú ý như
đề thi Toán, rồi Vật lý hai năm trước đây.
Dù sao, phải khẳng định rằng đổi mới cách ra đề là chủ trương cần thiết, đúng đắn, ngành giáo
dục và đào tạo cần kiên trì mục tiêu này, bởi nó góp phần tích cực điều chỉnh và đổi mới cách

dạy - cách học của thầy trò các trường.”