Bài giảng các vấn đề tâm lý xã hội mà người có HIV đối mặt

Các vấn đề tâm lý xã hội
mà người có HIV đối mặt
HAIVN
Chương trình AIDS của
Đại học Y Harvard tại Việt Nam
1


Mục tiêu học tập
Kết thúc bài này, học viên sẽ có khả năng:
Mô tả các vấn đề tâm lý xã hội mà người có
HIV phải đối mặt
Giải thích các vấn đề về kì thị và phân biệt
đối xử liên quan đến HIV
Nhận định các chiến lược để giải quyết các
vấn đề liên quan đến tâm lý xã hội ở người
có HIV

2


Câu hỏi:
Những vấn đề tâm lý và
xã hội chủ yếu nào mà

3


Tổng quan những ảnh hưởng về
tâm lý xã hội của bệnh nhân HIV




Những ảnh hưởng tâm lý xã hội bắt đầu
sớm khi có chẩn đoán ban đầu và phát
sinh trong cả thời gian bệnh
Những ảnh hưởng phổ biến có thể:
• Kinh tế
• Y tế
• Cảm xúc
• Xã hội

4


Các loại ảnh hưởng tâm lý xã hội
Phân loại
Y tế

Ảnh hưởng
• không chắc chắn về tiến triển của bệnh, tuổi thọ trung
bình, nguy cơ thất bại điều trị, tác dụng phụ
• các vấn đề về sức khỏe tâm thần

Kinh tế

• mất việc do phân biệt đối xử, bệnh tật không làm việc
được
• mất tiền dành dụm do phải điều trị

Cảm xúc

•
•
•
•

Xã hội

• Cô lập với gia đình và cộng đồng do kì thị và ruồng bỏ
• sợ bị tiết lộ

mất sự tự trọng bản thân
sợ chết
mất đi sự yêu quí, cô đơn
tội lỗi, sợ bị bỏ rơi

5


Thảo luận:
Phản ứng của bệnh nhân
Bệnh nhân có thể có những phản ứng gì
với HIV?
Là bác sỹ, bạn đã chứng kiến những
phản ứng gì khi một ai đó lần đầu tiên
được chẩn đoán là nhiễm HIV hoặc
AIDS?
6

Sức khỏe tâm thần và
người có HIV

7


Sức khỏe tâm thần và
người có HIV




Các vấn đề về sức khỏe tâm thần phổ biến
ở người có HIV
• Trầm cảm
• Lo âu
• Lạm dụng các chất và nghiện
Mặc dù phổ biến, nhưng các tình trạng này
thường không được chẩn đoán và điều trị

8


Sức khỏe tâm thần và người có HIV:
Trầm cảm




Trầm cảm phổ biến trong những người có
HIV ở Việt Nam
Trầm cảm có thể biểu hiện như:
• Tâm trạng chán nản
• Kém ngon miệng, dễ cáu gắt, rối loạn
giấc ngủ
• Khó tập trung
• Có suy nghĩ tự tử
Nguồn: Esposito cộng sự (2009)

9


Kì thị và phân biệt đối xử

10


Kì thị và phân biệt đối xử (1)






Kì thị là ảnh hưởng tâm lý quan trọng nhất
đối với những người nhiễm HIV/AIDS
Những người có HIV thường trải qua phân
biệt đối xử
Nhân viên y tế cần phải quan tâm đến

điều này khi giải quyết các nhu cầu tâm lý
xã hội

11


Kì thị và phân biệt đối xử (2)
Kỳ thị liên quan đến HIV:
 Được trải nghiệm khác
nhau ở người có HIV,
các thành viên trong
gia đình, và cộng đồng
 Xảy ra khi kết quả chẩn
đoán HIV không được
giữ bí mật hoặc người
có HIV bị đối xử khác
biệt
12


Kỳ thị và phân biệt đối
xử đối với người có HIV
có những ảnh hưởng gì?

13


Các ảnh hưởng của kỳ thị và
phân biệt đối xử








Ngăn cản khả năng tiếp cận với các dịch vụ
xét nghiệm, phòng chống, chăm sóc và điều
trị HIV
Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý
Liên quan đến trầm cảm
Ngăn cản người có HIV tiết lộ tình trạng HIV
của mình cho bạn tình, gia đình, và bạn bè
Khiến cho người có HIV phải che giấu tình
trạng có HIV vì sợ bị từ chối các dịch vụ

14


Chúng ta có thể làm gì ở các
cơ sở y tế
để giải quyết vấn đề kỳ thị,
phân biệt đối xử và các ảnh hưởng
tâm lý xã hội khác
mà người có HIV phải đối mặt?

15

Chống lại sự kỳ thị và phân biệt
đối xử


Phải chắc chắn rằng tất cả các nhà
cung cấp hiểu được nguy cơ nhiễm HIV
do nghề nghiệp
• Dạy cho các nhân viên y tế về nguy các cơ
và các phương thức lây truyền HIV






Tiến hành phòng ngừa phổ quát
Đối xử với người có HIV giống như với
những người khác
Không gắn biển nơi công cộng “khu
HIV” vì điều này làm tiết lộ tình trạng
HIV
16


Giải quyết các vấn đề về tâm lý
xã hội (1)









Xác định tình trạng cảm xúc của bệnh
nhân
Xác định các nguồn lực của bệnh nhân
Đánh giá hệ thống hỗ trợ bệnh nhân
Khuyến khích việc tiết lộ tình trạng HIV và
phát triển kế hoạch tiết lộ
Chuyển bệnh nhân đến mạng lưới dịch vụ
về xã hội và y tế địa phương

17


Giải quyết các vấn đề về tâm lý
xã hội (2)





Khuyến khích suy nghĩ tích cực:
• tự nhìn nhận như là “sống chung với
HIV” thay vì “chết vì HIV”
Khuyến khích lối sống tích cực
Cung cấp chăm sóc toàn diện thông qua
cách tiếp cận lấy gia đình làm trung tâm

18


Các điểm chính






Các vấn đề về tâm lý xã hội của người có
HIV phức tạp
Kỳ thị và phân biệt đối xử làm xấu thêm
trạng thái tâm lý xã hội của người có HIV
Các nhà cung cấp cần biết những điều
phức tạp về tâm lý xã hội để tối ưu hóa
điều trị cho bệnh nhân và chuyển bệnh
nhân để tư vấn nếu cần

19


Cảm ơn!
Câu hỏi?

20