CANH tác DUA CHONG HAN MAN

Kỹ thuật canh tác dừa thích nghi với hạn mặn
01-03-2016

Bài, ảnh của tác giả Hồ Văn Lập - Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư Bến Tre

Dừa là cây trồng truyền thống của Bến Tre, bởi có khả năng thích nghi với hạn, mặn
tốt hơn các cây trồng khác. Tuy nhiên, hạn mặn cũng ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng,
năng suất và chất lượng trái dừa.
- Cây dừa chịu được mặn từ 4 đến 50/00 (phần ngàn) theo con nước trong mấy tháng mùa
khô. Nếu nhiễm mặn thường xuyên hơn 5 0/00, trái dừa sẽ nhỏ lại. Độ mặn cao hơn nữa, dừa
sẽ không có trái. Khi mặn cũng làm tăng độ chua của đất, nếu độ pH dưới 5 (tức phèn nặng),
cây dừa cũng bị còi cọc do rễ phát triển kém.
- Trong điều kiện nắng hạn thiếu nước tưới, dừa cũng bị rụng trái non nhiều, sự phân hóa
hoa cái bị giảm mạnh, dẫn đến giảm năng suất vườn.
- Trái lại, khi mưa nhiều kết hợp với triều cường gây ngập úng dừa cũng sẽ giảm đậu trái, sự
phân hoá hoa giảm sút dừa cũng giảm năng suất như khi bị hạn, mặn.
Vì vậy, một số giải pháp có thể làm giảm ảnh hưởng tiêu cực của hạn mặn đến cây dừa như
sau:
1. Thiết lập hệ thống ngăn mặn, trữ ngọt trong mùa nắng
Cần phải thiết lập hệ thống đê bao chung trong khu vực hoặc từng vườn nhằm đảm bảo
chống ngập khi triều cường, ngăn mặn trữ ngọt trong mùa khô. Đê bao phải đủ rộng và cao


hơn mực nước cao nhất trong năm tối thiểu 0,3m, có gia cố hàng năm tùy theo diễn biến khí
tượng thủy văn.
Thiết lập hệ thống cống cấp thoát nước của vùng hoặc từng vườn với khẩu độ phù hợp. Nên
có cống cấp và thoát nước riêng nếu điều kiện cho phép sẽ giúp sự luân chuyển nước tốt
chống sự tích tụ phèn, mặn trong vườn. Có thể thiết kế kiểu cống 2 chức năng:
a) Cống đáy, khi lắp đặt cống thẳng nằm sâu dưới đáy mương nơi lấy nước vào vườn làm
chức năng xả cạn nước trong hệ thống mương để xổ phèn mặn khi mùa mưa đến hoặc lúc
bồi bùn cho vườn.

b) Cống lửng, khi lắp thêm một đoạn ống thẳng đứng để giữ lại mực thủy cấp phù hợp trong
vườn lúc nước ròng qua một co nối L ở đầu cống và lấy nước bổ sung vô vườn khi nước lớn
cao khỏi đầu ống.

Hệ thống bờ bao, cống cấp thoát nước
Bên trong cần nạo vét hệ thống mương vườn sao cho đủ sâu, rộng, kín nước (không bị rò rỉ
bởi các lỗ mọi) để làm chức năng trữ ngọt đủ nước tưới cho các tháng mặn cao điểm trong
mùa khô. Chú ý khi tích nước ngọt, mực nước cao nhất phải còn cách mặt liếp 0,5m để
không làm thối rễ dừa. Dùng bạt phủ mặt mương, hồ chứa cũng giúp hạn chế mất nước do
bốc thoát bề mặt đáng kể (khoảng 1- 1,5cm/ngày, tức khoảng 30 - 45cm/ tháng). Thiết kế hệ
thống lấy nước bổ sung ngoài đê bao để tận dụng lấy nước tưới cho vườn khi nước lợ dưới
30/00, chú ý tưới nhiều nước đủ để vừa cấp nước cho vườn, vừa rửa được phèn mặn tích tụ
trên bờ liếp lúc mặn cao điểm xuống mương vườn.


Mương dẫn/trữ nước ngọt
Phủ liếp giữ ẩm bằng tàu dừa khô trong mùa hạn mặn
Trong vườn cần phủ liếp giữ ẩm trong mùa khô bằng các vật liệu có sẵn như các tàu dừa, cỏ
khô, rơm rạ,…hoặc màng phủ nông nghiệp.
Sử dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước cũng giúp kéo dài thời gian cấp nước cho vườn bởi hệ
thống trữ ngọt trong vườn.
2. Sử dụng phân bón hợp lý.
Bổ sung một số loại phân bón và bón phân hợp lý sẽ giúp dừa tăng tính chống chịu với hạn
mặn; chủng loại, số lượng, cách bón được trình bày ở bảng
sau:
Đơn

vị

tính:

kg/cây/năm
Diễn giải
Loại phân

Urea
Lân super hoặc
Lân nung chảy
Kali clorua
Super Humic
Borax
Phân hữu cơ
Vôi xám dolomite

Số lượng

Cách bón

1
2

Chia đều 4-6 lần/ năm. Mùa khô được
bón lúc còn nước ngọt để tưới cho phân
tan thấm vào trong đất.

1
0,2
10 gam
20-40
Bón vào đầu mùa mưa.

500-1500 kg/ha (tùy
Chia đều bón 2 lần vào đầu và cuối mùa
thuộc vào pH đất)
mưa.
* Tác dụng của việc sử dụng công thức phân bón của bảng trên:
- Tỉ lệ NPK là phù hợp cho vùng bị ảnh hưởng hạn mặn. Có thể bón lân super vào đầu mùa


mưa và lân nung chảy vào cuối mùa mưa.
- Super Humic và phân hữu cơ đều có tác dụng cải thiện lý hóa tính của đất theo hướng tăng
khả năng thông khí, cấp thoát nước, tăng khả năng giữ và điều tiết phân bón cho cây trồng;
từ đó, tăng năng suất, chất lượng cho vườn.
- Borax chứa 10% Bo là nguyên tố dễ bị thiếu hụt cho dừa trong điều kiện hạn mặn.
- Vôi dolomite chứa khoảng 70% CaCO3 và 10 % MgCO3 là 2 chất trung lượng cần thiết cho
dừa và có tác dụng khử chua mặn giúp giảm thiểu tác hại cho cây trồng.
* Các lưu ý khi chăm sóc:
- Trước khi mặn xâm nhập: Chủ động tích ngọt trong hệ thống mương chứa, tích cực phủ
gốc giữ ẩm và tưới đủ ẩm; kết hợp bón vôi và phân thúc cho vườn.
- Khi hạn mặn xảy ra: Củng cố hệ thống phủ liếp giữ ẩm, tưới nước ngọt đã dự trữ cho cây
với hệ thống tưới tiết kiệm nước, khoảng cách giữa 2 lần tưới khoảng 5-7 ngày, nếu nước
dự trữ còn nhiều cần kết hợp bón phân thúc theo lịch dự kiến.
- Khi kết thúc thời kỳ hạn mặn: cần bón phân có nhiều lân, acid humic như phân hữu cơ các
loại, Super Humic, DAP hoặc super lân, vôi dolomite để giảm thiểu độc chất do phèn, mặn,
kích thích cây ra rễ mới phục hồi sinh trưởng. Sau khi bón được khoảng 3-4 tuần và có mưa
đầu mùa ổn định thì tiến hành chăm sóc, bón phân bình thường trở lại.
* Một số dịch hại trong thời kỳ hạn mặn:
1. Bọ dừa
- Thành trùng và ấu trùng đều gây hại trên lá non. Bọ dừa không thích ánh sáng, chúng
chỉ xâm nhập vào các kẻ lá dừa non còn xếp, chưa bung ra và gây hại bằng cách cạp ăn
biểu bì trên mặt lá non theo từng hàng song song với gân chính.

- Những vệt cắn phá thường hẹp tạo thành những vết có màu nâu, làm cho lá bị cong vẹo và
khô giống như bị cháy, bị rách và cây trở nên xơ xác.
-Nếu trên cây có từ 8 lá bị hại thì năng suất giảm, nặng hơn cây có thể bị chết.
Cách phòng trị
- Dùng các loại thuốc bảo vệ thực vật như: Actara (Thiamethoxam), Karate (Lambdacyhalothrin), Abamectin… pha theo liều lượng hướng dẫn trên bao bì, để phòng và trị bằng
cách phun thẳng vào đọt dừa, nhất là vào búp lá non. Hoặc trộn thuốc vào mạt cưa hay mụn
dừa, dùng vải túm lại và nhét vào đọt non các cây dừa tơ dưới 3 năm tuổi.
- Dùng ong ký sinh Asecodes hispinarum, kiến vàng để diệt bọ dừa đối với dừa trên 3 năm
tuổi.
2. Bọ vòi voi
Bọ vòi voi trưởng thành là côn trùng bộ cánh cứng màu nâu đen. Chiều dài con trưởng thành
khoảng 7-8 mm, chiều ngang khoảng 1,5 mm, có 2 đốm vàng ở đầu cánh và cuối cánh, hoạt
động mạnh lúc chiều tối.
Cách gây hại
Trưởng thành cái đẻ trứng trên vỏ trái tiếp giáp mầu dừa (lá đài), chung quanh cuống hoặc
bên trong vỏ trái.Trứng nở ra ấu trùng màu vàng lợt, sâu non đục phá vào trong vỏ trái thành
lỗ, hang. Từ đó, mủ chảy ra có màu trong suốt chuyển dần sang màu vàng, nâu và khô
cứng. Nếu bọ tấn công lúc trái dừa còn non, thì dừa sẽ bị rụng, có thể rụng cả quày; hoặc để
lại nhiều sẹo, làm trái dừa giảm giá trị.


Cách phòng trị
- Vệ sinh vườn dừa thường xuyên. Phát hiện những trái bị nhiễm nên tiêu hủy để hạn chế
phát tán lây lan.
- Có thể sử dụng các loại thuốc hoạt chất Fipronil (Regent, Virigent, Tungent) hỗn hợp với
thuốc Cúc tổng hợp (như Sherbush, Karate) và chất bám dính để phòng trị bằng cách phun
xịt lên khắp các buồng trái non của cây dừa đang bị gây hại.
3. Rệp dính, rệp sáp
Khi phát hiện trên lá có một lớp muội đen (nấm bồ hóng) hoặc kiến hôi làm tổ ở những bẹ lá
là có dấu hiệu của rệp dính.

Cách phá hại:
Rệp phá hại tập trung vào mùa khô bằng cách chích hút mặt dưới các lá chét, trên vỏ trái,
bông mo, cuống trái dừa non; rệp cũng gây hại trên một số cây trồng khác nhau như cam,
quýt, mãng cầu…
Phòng trị:
- Thường xuyên dọn sạch sẽ thông thoáng tán dừa.
- Tiêu hủy những tàu lá bị rệp gây hại.
- Dùng thuốc Imidacloprid (Admire, Yamida, Conphai), Chlopyrifos ethyl (Maxfos, Mapy,
Dragon) hỗn hợp với chất bám dính, phun kỹ mặt dưới lá hoặc bộ phận bị hại 2 lần cách
nhau 7-10 ngày.
4. Nhện đỏ
Thường chích hút mặt dưới lá dừa trong điều kiện thời tiết khô nóng, gây cháy lá sớm, nhất
là dừa còn nhỏ. Phun thuốc Abamectin, Kumulus pha với chất bám dính ướt kỹ ở mặt dưới
lá 2 lần cách nhau 7-10 ngày


5. Bệnh đốm lá:
Do nấm Pestalozzia palmarum.
Triệu chứng:
Từ chóp lá vào, đầu tiên xuất hiện những đốm nhỏ nâu vàng hình bầu dục, sau đốm bệnh
lớn dần có màu nâu, tâm vết bệnh màu xám tro. Nhiều vết bệnh liên kết thành mảng lớn làm
cho lá bị cháy.
Phòng trị:
- Không trồng dày.
- Bón phân cân đối, đầy đủ, nhất là phân kali.
- Thoát nước mương vườn tốt.
- Sử dụng thuốc Mancozeb, Rovral để trị.
6. Bệnh thối đọt:
Do nấm Phytophthora palmivora Bult.
Bệnh thường xuất hiện trong mùa mưa, lúc ẩm độ cao. Đầu tiên các lá non có dấu hiệu mất

màu xanh bình thường. Sau đó, lá vàng và cuối cùng khô rụng. Cắt ngọn dừa có phần hôi và
bị thối, các lá dưới cũng dần dần bị vàng và khô.
Phòng trị:Từ lúc bệnh xâm nhập tới đọt bị chết kéo dài từ 3 – 5 tháng. Nếu phát hiện sớm khi
lá đọt mới bị vàng nên cắt bỏ phần bị hư rồi phun thuốc trừ nấm như: Aliette, Mataxyl,
Ridomil … Nếu cây bị chết thì nên đốn và tiêu hủy.
7. Rụng trái non
Rụng trái non là một hiện tượng thường gặp trên dừa. Trái non khỏang 1 – 3 tháng tuổi bị
rụng, tỉ lệ rụng 30 – 50% số hoa cái có trên bông mo. Các cây mới bắt đầu cho trái thường bị
rụng trái non rất nhiều, trái thường bị rụng ở phần tiếp giáp lá bao với đầu trái.
Nguyên nhân:
- Nếu trái rụng sớm ngay sau kết thúc việc thụ phấn trong các đợt mưa tập trung thường do
hạt phấn bị mưa rửa trôi, nụ trái không được thụ phấn.
- Nếu trái rụng trong suốt mùa khô hay sau một vài cơn mưa đầu mùa có thể do đất bị thiếu
nước trong mùa khô. Những vùng đất bị nhiễm phèn, nhiễm mặn trong mùa khô làm bốc
phèn, mặn ảnh hưởng đến bộ rễ.
- Nếu trái rụng vào lúc mưa dầm kéo dài nhiều ngày kèm theo có hiện tượng nứt trái có thể
do thiếu canxi và đất thoát nước chưa tốt.
- Đất thiếu dinh dưỡng nhất là kali hoặc bón quá nhiều phân đạm cũng làm trái bị rụng.
- Rụng do nấm bêênh: quan sát trái rụng thấy lá đài và đầu trái dừa có màu đen, thối mềm.
- Rụng do vi khuẩn: quan sát trên đáy trái dừa có mủ, phần nhiều các lá đài vẫn còn xanh.
- Rụng do sâu: Do các loại sâu tấn công bông, trái non như sâu ăn bông trái non, bọ xít, bọ
vòi voi…
Ngoài ra, mức độ rụng trái còn do yếu tố di truyền.
Biện pháp khắc phục:
- Tránh chọn giống dừa có vỏ quá mỏng, đáy trái lõm.
- Vệ sinh vườn dừa tạo sự thông thoáng.
- Vét mương bồi bùn, cung cấp nước trong mùa khô, thoát nước tốt trong mùa mưa lũ.


- Đất bị nhiễm phèn, măên nên bón bổ sung vôi xám dolomite, phân hữu cơ hoai.

- Bón phân cân đối đầy đủ dinh dưỡng như hướng dẫn.
- Đối với tác nhân do nấm, để phòng trị, có thể dùng các loại thuốc Score, Aliette, Antracol…
- Do vi khuẩn dùng Starner, Kasuran phun trên tất cả bẹ lá và buồng trái non.
- Rụng do sâu dùng các loại thuốc trừ sâu như: Abamectin, Karate … (liều lượng theo hướng
dẫn trên bao bì), nên phun vào lúc chiều tối để hạn chế gây hại cho ong mật, kiến vàng.
Khi xử lý thuốc trừ sâu, bệnh nên kết hợp với chế phẩm tăng đậu quả./.
Khi cần xin liên hệ:
Kỹ sư Hồ Văn Lập - Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư Bến Tre
- Địa chỉ: Số 92, Hùng Vương, phường 2, thành phố Bến Tre, Bến Tre
- Điện thoại: 0753 824 659 - 0753 810 989 - Mobile: 0985 198 113
- Email:

/>